Tíminn - 08.01.1956, Blaðsíða 4

Tíminn - 08.01.1956, Blaðsíða 4
í, Áramótui eru nú liðin og menn búnir að meta ástand og horfur, eins og títt er að gera þá. í niðurstöðum ýmsra virðist gæta svartsýnis og trú leysis á framtíðina vegna þeirra örðugleika, sem þjóðin fæst nú við á sviði efnahags- málanna. Sú svartsýni virðist þó ástæðulítil, ef brugðist er við af manndómi og skynsemi. Reynsla undanfarmna ára hefir sannað það ótvírætt, að íslendingar eru mikU hæfi- ieikaþjóð. Vafasamt er, hvort lokkurs staðar í veröldinni uafi orðið meiri framfarir á sama tíma og hér á landi. Þjóðin er hrifin af Laxness og Friðriki Ólafssyni um þessar mundir, ems og verðugt er, en hún getur vissulega verið stolt af mörgu öðru, ef hún gerir samanburð við aðrar þjóðir. Þjóð, sem bjó víð ný- lendukjör fyrir skómmum tíma, en býr nú við betri lífs- kjör en flestar þjóðir heuns- ins, þrátt fyrir harðbýlt land, hefir sýnt í verki framtak og dugnað, sem þolir samanburð við það, sem bezt hefir verið gert annars staðar. Og því fer vissulega fjarri, að íslendingar hafi hætt að sinna hinum andlegu málum, þótt þeir hafi staðið i verk- legri byltmgu, sem er næst- um einstæð. Sennilega fást hvergi hlutfallslega eins marg ir menn viö andleg störf og hér á landi, við skáldskap, leiklist, myndlist, skák o- s. frv. Því fer fjarri, að nokkuð hafi dregið úr þessu hm síðari ár. Þótt fæstir komizt lengra en að gera sér þetta til hugarhægð ar, er það samt starfi þessa fólks að þakka, að hér í fá- menninii er sá jarðvegur, sem menn eins og Kiljan og Frið- rik hljóta að spretta úr öðru hvoru. Sundurlyndið. Það er enginn þjóðarmetn- aður, þótt sagt sé, að trauðla mun fyrirfinnast í veröldinni jafn fámennur mannhópur og íslendingar eru, þar sem hægt er að finna jafnmarga af- réksmenn, jafnt á andlegu og /erklegu sviði. Þetta gerir það .nögulegt, að þrátt fyirr fá- nennið og fátækt landsins, niðað við flest önnur lönd, hafa íslendingar sannað í /erki, að þeir geta vel haldið ilut sínum sem sjálfstæð þjóð- En eitt er það, sem íslend- ngum er þó mjög áfátt um, )g reyndar má segja það um nargar þjóðir aðrar. Þeún gengur oft illa að vinna sam- m. Iðulega sundrast menn með mjög líkar skoðanir og /alda með því bæði sjálfum ;>ér og öðrum skaða. TU þessa .jundurlyndis getum við fyrst )g fremst rakið þá örðug- .eika, sem ógna nú efnahags- ífi þjóðarinnar. í stað þess, ið hinar vinnandi stéttú’ þjóð trinnar ættu að halda saman /g láta ekki annarleg og fram rndi sjónarmið kljúfa raðh >inar, hvort heldur er frá íægri eða vinstri, hafa þær clofnað í fleiri pólitíska smá íópa. Vegna þessa hefir skálm )ld og upplausn ríkt í stjórn- nálum og fjármálum þjóðar- nnar. Vegna þess hafa brask trar og milliliðir getað matað crókinn úr hófi fram og öðl- izt óvenjulega valdastöðu. Vegna þess er nú svo ástatt, að margir eru uggandi um .íramtíð þjóðarinnar, þrátt :;yrir þann margháttaða mynd arskap, sem hún hefir sýnt á randanförnum árum. TÍMINN, sunniidaginn_S. janúar__195G. 6. Mafe SVIiklI hæfileikaþjéð. — Suíidryngin er mesiij évinurimi. — Sameiriingarafi ísiemkra stjórn- mélaa— Áminning frönsku ktsnisiganna.— Fyr- irbrigðið Poujade. — Norræn stjérnmák — At- hyglisverður vitnisbnrðiir. FRIDRIK ÓLAFSSON Flokkáskípunin Hlutverk Framsóknar- flokksins. Það stafar af þessu sundur- lyndi þjóðarinnar, að allt síð- an að hún endurheimti sjálf- stæði sitt 1918, hefir enginn einn flokkur haft hér! þingmeirihlutia, nema í eitt kjörtímabil. Hér hafa því sam bræðslustjórnir þurff að fara með völd nær allan þennan tíma- Víða annars staðar hefir slíkt staðið framförum fyrir þrifum og leitt tU fullrar upp- lausnar, t. d- í Frakklandi. Meginástæðan tU þess, að slíkri óheillaþróun hefir verið afstýrt hér á landi, er fyrst og fremst sii, að allan þenn- an tíma hefir starfað hér frjálslyndur umbótaflokkur, Framsóknarflokkurinn, sem hefir talið það eitt af hlut- verkum sínum að laða ólík öfl til samstarfs og afstýra með því kyrrstöðu og stjórn- leysi. Aðstæðurnar hafa oft verið þannig, að Framsóknar flokkurinn hefir orðið að vlnna með flokkum, sem hann hefir ekki talið æskilegustu fé- laga, og orðið að sveigja frá stefnu sinni meira en æski- legt hefir verið. Samt sem áð- ur verður því ekki neitað, að vegna þessarar forgöngu hans hefir tekizt að gera þetta tímabil að mesta fram- faratímabilinu í allri sögu þjóð arinnar, þrátt fyrír allt sund- urlyndið. Það hlutverk bíður nú Fram sóknarflokksins framundan að reyna enn að fylkja saman sundruðum öflum, sem séu þess megnug að ráða bót á því öngþveiti, sem ríkjandi er í efnahagsmálum þjóðarinn- ar. Það samstarf, sem verið hefir um skeið, hefir ekki reynzt megnugt um að leysa þennan vanda, enda aldrei við því að búast, aö hann verði leystur með gróða- og milli- liðaöflunum. Þess vegna verð ur nú að reyna nýjar leiðir og ný samtök. Hér skal engu spáð um, hvernig þetta tekst. En fram tíð þjóðarinnar veltur nú vissulega mjög á því, að hin- ar vinnandi stéttir landsins þekiki, vitjunajrtíma sinn og láti ekki sundurlyndið verða andstæðingum þeirra og ó- hamingju íslands aö vopni. Frönsku kosningarnar. Kosningarnar í Frakklandi voru tvímælalaust merkasti stjórnmálaatburðurinn, er gerðist í síðast liðinni viku. Þær voru eftirminnilegt tákn þess, hvernig fer, þegar lýð- ræðisöflin standa ekki nógu vel saman. Klofningurinn milli þeirra Mendes-France og Faure, sem er að mestu leyti persónulegs eðlis, varð þess valdandi, að ekki náðist nú kosningasamvinna milli jafn aðarmanna og frjálslyndu miðflokkanna, eins og var 1951, og urðu afleiðingarnar þær, að kommúnistar uku mjög þingsætatölu sína, þótt hlutdeild þeirra í atkvæða- magninu gengi saman. Jafn- framt fékk hinn nýi flokkur öfgamannslns Poujade mun fleiri sæti en ella. Ailt bendir því tU, að hið nýkjörna þing í Frakklandi verði enn óstarf hæfara en fráfarandi þing var og varð þó varla lengra komizt- Fyrir frjálslynda lýðræðis- sinna á íslandi geta frönsku kosningarnar vissulega verið lærdómsrik aðvörun. Þær eru aðvörun um, að þeir eigi að draga úr sundurlyndinu- Sundrung þeirra getur aðeins orðið til þess eins að styrkja öfgaöfUn til hægri og vinstri. Poujadzstar. Morgunbiaðíð hefir löngum taliö það sönnun um agæti SjaifsræoisnoKKsms aö nann hafi rneh'a atkvæðafylgi en nokkur annar hokkur hér- lendur. Einkum hefir það þó gumað af fyigi ílokksms í Reykjavík. Þaö hefir talið þetca fylgi sönnun þess, að flokkurmn hefði rétta stefnu og góða foringja. Hér skal ekkert amast við þessum skrifum Mbl. Hitt mun nms vegar ölium hér ljóst, að kosningasigur Poujade hins franska er hvorki að þakka góðri stefnuskrá eða trúverðugum foringja. Lodd-! aramennska og blekkingar j eiga meginþáttinn í sigri Poujadista. Enginn ber Frökk um það á brýn, að þeú’ séu ekki greind þjóð, en samt láta meira en tvær milljónir franskra kjósenda bUndast af leikaraskap og áróðri Poujade. Fyrir íslendinga er ástæð'u- laust að hneyklast yfir þessu. Þeir kannast við í'yrirbrigðið. En. getur ekki það sem hefir gerst í Frakklandi, orðið til að opna augu margra þeirra, sem hafa íátið blekkjast hér? á Norðurlöndum. Erlend blöð skýra svo frá, að Nehru hinum indverska leiki mikiil hugur á að heimsækja Norðuriönd í sumar. Ástæð er sú, að harm telur stjórn- arhætti þeirra mjög til fyrir myndar. Nehru er vissulega ekki eúm um þá skoðun. Það er nokkurnveginn sameigin- legt álit hinna fróðustu manna. að Norðurlandaþjóð- irnar hafi komizt flestum eða öllum þjóðum lengra í bví að tryggja heilbrigða og réttláta stjórnarhætti. Lýð- ræði og mannréttindi standa hvergi traustari fótum og lífs kjör almennirigs eru hvergi jafnbetri. Sú flokkaskipun, sem hefir skapast á Norðurlöndum, á tvímælalaust meginþátt I bessum glæsilega árangri. Þiöðir Norðurlanda hafa hafn að öfgaflokkunum til hægri w vinstri en eflt frjálsiynda umbótaflokka eins og sósíal- ^omókrata ng framsækua mið flokka. Fiokkar íhaldsmanna og kommönista eru þar litlir op' mega sín lítils. ísland er eina undantekn- ingin í þessnm efnum. Hér SiálfstæMsflokkurinn og Rósíalistaflókkurinn miklu öflneri en tiisvarandi fiokkar á Norðurlöndum. T1 bessa má) fvrst og fremst rekia það, hve miklu meiri upplausn rík iv hér í efnahagsmálum erí í Norpgi. Danmörku op Sví- bióð. Öfgaflokkarnir hiálpast; um að hindra þa5. að hæsrt sé að stjórna efnahagSI m-íinnum svo að vel sé. fslendinear verða a,ð læra af hinum Norðuriandabióðun um i bessurn efnum. Þeír verða pð draga nm úr fvlgi og á- hrifum öfgaflokkanna. að uér eeti skanast líkir stiórrí p'-hætt.ir ncr hjá hinum Norð i’rlandaþjóðunum. ._________ vftnishurður Jóhannesar TVnrrlals. Þa.ð er víc®ulega til h'ic? að ha]diá sé á ioffi beim Tdtriisburði rítstióra F^rmála fíðjnda, .Tóhannesar Nordalá v>onfræðinw að eina biarta hiíðin í reiknineúm seðla- h'inkans á s. i. árl. s* bætfc ofiroma, ríkio^ióðs. Það qtfrdr, ið á einn svíðí efnahnpcimál- m-ma hnfir hó verið stíórnað -ó+t.. þófct ctíórninni hafi mis- toHzt, 4 öðrnm sviðum heirra. Þessi vitnísþurður kemur '’í’ic veear ohkí nei.tt, * óvart. v’vdteirin ,Tm«on hpfi‘r fvrir 'i'i’nu unnið qér há viðurkenn 5”pu að stiómo fiármólnm rijj wns: með_ m°íri fesfcu n? ár- ,’°hni en nehimr nnnar mað- ”r som bvt rtqj'fi hefir peomt. T’°ð nnebvei+i. .cgm nú rfkir í ofnp1iap<!mélnnnm. mvndl °1órei bafo Vnmið til e«itu ef iafn tráust fn-usta hefði verið ó nðrum sviðum efnoliacrg^ móianna op vorið hefj.r cein- nctn árin á sviði ríkisrekstr- arins. afagnaður verður hallinn í Tjtarnarcafé mánudaginn 9. janúar kl. 20,30. — ðmis skemmtiatriði og dans. Þjóðverjum stöddum í bænum, heimill aðgangur. STJÓRNIN Starfsstúlku vmntuv í Snorralaug Upplýsingar í síma 5941 í dag (sunnudag) frá kl. 2—7.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.