Tíminn - 10.02.1956, Qupperneq 4

i
TÍMINN, föstudaginn 10. febrúar 1956.
Hólmsteinn. Helgason, Raufarhöfn:
Félag og fræðsla
Fiskifélag íslands á nú brátt
hálfrar aldar starfssögu að baki.
Þeir, sem lifað hafa þetta tímabil,
— séð og heyrt samtíðina, — vita
gerzt, hversu óvenjulega það hefir
verið viðburðaríkt í sögunni og
hversu djúpt og hraðfara sporin
hafa verið mörkuð til marghátt-
aðrar menningar og framfara í ís-
lenzku þjóðlífi. Og þó hefir jafn-
vel ekki þetta tímabil afsannað hið
forna spakmæli: „Engin rós er án
þyrna“.
Ég ætla ekki hér að rita neina
afmælis- eða tímamótagrein; það
gera á sínum tíma mér færari
menn og hafa úr miklu að moða.
Vil ég aðeins minna á það, að
Fiskifélag íslands hefir verið —
er — og á að verða um ókomna
framtíð einn burðarásinn Í4 ís-
lenzku atvinnu- og menningar þjóð
lífi og ekki sá veikasti. En hver
sá meiður, sem á að vera sígrænn
og bera þrosarík blöð og ávexti,
þarf að standa dreifðri rót í
frjórri jörð, sem hefir skilyrði til
að melta þau áburðarefni, sem á
verða borin. Fiskifélag íslands var
stofnað með þessar hugsjónir fyr-
ir stafni. Nafnið eitt fyrir sig gef-
ur þetta fullkomlega til kynna.
Eins og þetta félag er byggt
upp er það ein höfuðnauðsyn þess,
að samband þess við deildirnar
um dreifðar byggðir landsins við
sjávarsíðuna sé lífrænt og vak-
andi; að sjónarmið og áhugamál
hverrar byggðar geti komið fram
um hendur deildanna og sambanda
þeirra til samræmdrar fyrir-
greiðslu, svo sem föng eru á. En
því miður er sambandið milli út-
vegsmanna og sjómanna út um
land og yfirstjórnar Fiskifélagsins
ekki svo lífrænt og náið, sem áður
var og æskilegt væri og nauðsyn-
legt. Víða um land er dauft yfir
deildum Fiskifélagsins og dæmi
til að þær hafi liðið undir lok.
Þetta er ekki sú þróun, sem holl
er eða haldkvæm, því hnigni und
irstaðan er byggingunni hætt.
Hvað þessu veldur erækki auðgert
að svara í stuttu máli. En það
mun sem margt annað í íslenzku
þjóðlífi eiga rætur í breyttum tíð-
aranda, þar sem maðurinn ríkir ög
viðhorf líðandi stundar ein nægja
til að fylla hugann, svo að hvorki
virðist tími til að líta langt fram
á veginn né horfa um öxl. Megin-
hugsjónin virðist nú „að alheimta
daglaun að kvöldi“ eins og
Klettafjallaskáldið komst að orði
og hafði ekki trú á, að vænlegt
væri til mikils þroska.
Þessar veilur í undirstöðu Fiski
félags íslands, sem eru deildirnar,
má ef til vill a. m. k. rekja til þess,
hve skipulag félagsins er enn í
gömlu formi, t. d. ekki fjórðungs-
fundir eða Fiskiþing nema annað
hvort ár. Systurfélag Fiskifélags-
ins, Búnaðarfélag íslands, og sam
tök bænda, sem að því standa,
hreppabúnaðarfélögin og búnaðar-
samböndin hafa ekki séð sér fært
annað vegna hraðans, sem nú er á
öllum sviðum en að hafa fundi
sína og Búnaðarþing árlega. Svo
virðist líka, að sú samkoma njóti
meiri virðingar bæði stjórnar-
valda og almennings í landinu en
Fiskiþing, þótt bygging þeirra og
þörf fyrir þjóðfélagið sé hin sama
svo þar hallast ekki á.
Eitt veigamikið atriði í starf-
semi Fiskifélags íslands hefir
varla verið rækt ,svo sem vert
væri og öll efni ’og ástæður standa
til, betri og fullkomnari en
nokkru sinni fyrr, en það er al-
menn fræðslustarfsemi um sjávar
útvegsmál og iðnaðarmál sjávar-
afurða í ræðu og riti. f því efni
má segja að Búnaðarfélag íslands
standi feti framar.
í lögum Fiskifélags íslands
stendur m. a. þetta um tilgang fé-
lagsins:
„Að hafa á hendi alla þá fræðslu
í sjávarútvegsmálum, sem Alþingi
og ríkisstjórn fela því (þ. e. félag-
inu) og halda þeirri fræðslu uppi
með námskeiðum og föstum skól-
um, ef þurfa þykir.“
En ekki koma hér enn öll kurl
til grafar. Þótt lögin séu nýend-
urskoðuð hefir sézt yfir fræðslu-
tækni hins nýja tíma, útvarp og
kvikmyndir, sem ekki efu þýðing-
arlítil tæki í heimi hraðans m. m.
og þó alveg sérstaklega útvarpið.
Fiskiþingð á að hafa og hefir
með höndum vísindalegar rann-
sóknir og tilraunir í fiskifræði og
fiskiðnaði, fiski- og síldarleit; til-
raunir með fiskiklak, stofnun
fiski-, áhalda- og fiskiritasafns og
vill stuðla að aukinni þekkingu á
lífsháttum íslenzkra nytjafiska.
Til að framkvæma þessa stefnu-
skrá, hefir Fiskifélagið og þarf að
hafa í þjónustu sinni hóp vísinda-
manna á þessum vettvangi. Þeirra
hlutverk ætti að vera m. a. að
flytja við og við erindi í útvarpið,
sem geta náð eyrum allra lands-
manna í einu, hver í sinni vísinda-
grein og um þær tilraunir, sem
fram fara og árangur þeirra. Einn
ig um sams konar eða líka starf-
semi, sem fram fer í öðrum lönd-
um, og þessir menn fylgjast öðr-
um betur með. Er víst, að á slíkt
væri vel hlustað.
Hr. Árni Friðriksson, fiskifræð-
ingur, flutti nokkur erindi um
fiskifræðileg efni á meðan hann
var starfsmaður Fiskifélagsins.
Mun vel hafa verið á það hlustað;
þökk sé honum fyrir það. En ekki
fylgir það sögunni, að þetta hafi
verið á vegum Fiskifélagsins. Fiski
félagið hefir gert lítils háttar til-
raun með sýningu fræðslukvik-
mynda í deildum félagsins út um
land. Mun þetta hafa verið vel
þegið, þar sem niður kom. Vert
væri, að þessi starfsemi væri auk-
in og nýjum þætti bætt við; þyrfti
að lát'a tala inn á myndirnar fræð
andi atriði í sambandi við efni
þeirra.
Eitt mikilsverðasta menningar-
og hagsmunamál sjávarútvegsins
er vöruvöndun. Fram undir heims-
styrjöldina síðari var þeim málum
sómasamlega komið, svo að jafn-
vel nágrannaþjóðir okkar töldu sig
geta af okkur lært í sumum grein-
um.
Nú er það mál fróðra manna, að
vöruvöndun hafi mjög hrakað, og
við stöndum nú óvíða jafnir við
það bezta hjá öðrum þjóðum, þó
að við höfum óumdeilanlega fyrsta
flokks hráefni úr að vinna eða a.
m. k. aðstöðu til að hafa það og
erum ekki tæknilega neitt aftur
úr.
Þetta eru alvarlegar og sorgleg-
ar fréttir, en því miður staðreynd-
ir, sem ekki verður fram hjá geng-
ið. —
Gömul spakmæli herma: „Lengi
býr að fyrstu gerð“, og „smekk-
urinn sem kemst í ker, keiminn
Iengi eftir ber.“ Þetta sannast á
sjávarföngunum, sem við drögum
úr sjó. En orsakir má til alls finna.
Skal hér drepið á þá, er ekki mun
veigaminnst.
Sú fylking, sem bar þunga dags
ins á landi hér á fyrsta þriðjungi
þessarar aldar og lært hafði til
verka við íslenzkan sjávarútveg í
i hraðfara þróun og harðri baráttu
að vinna markaði, og um afkom-
Meðal Bandaríkjamanna er þeg-
ar hafinn undirbúningur ferða-
laga næsta sumar og hefir ferða-
mannablað þar í land birt yfirlit
um dvalarkostnað í ýmsum lönd-
um og er miðað við verðlag í
Washington, sem er reiknað 100.
Meðal 13 stórborga, þar sem ó-
dýrara er að búa heldur en í höf-
uðborg Bandaríkjanna, eru Kaup-
mannahöfn, 96,6 stig og svipað
verðlag er einnig í Melbourn,
Bonn, Vínarborg og Hong Kong.
Ennþá ódýrara er að dvelja í Mexí
kóborg, Dyflinni Santiago og La
Paz. í þessari síðast nefndu borg
er hægt að kaupa hlut fyrir 36,7
una án opinberra styrkja, sem þá
var óþekkt fyrirbæri, var mjög
tekin að þynnast, þegar kom fram
undir síðari heimsstyrjöld og
hvarf að mestu frá störfum á sjó
á styrjaldarárunum. Og þá bar
það til, að framleiðsla sjávaraf-
urða hjá grannþjóðum okkar og
keppinautum stöðvaðist að mestu
og hungrið kom til sögunnar; þá
gat sést og sannast hið forna spak
mæli, 'sem við íslendingar þekkt-
um svo vel áður fyrr: Að það þyk-
ir svöngum sætt, sem söddum þyk
ir óætt.“ Þá var hægt að selja
hvað sem var ætilcgt úr sjó, ef
hægt var að koma því til neytend-
anna. Þetta ástand hólzt í nálega
áratug. Þá hrakaði verkmenningu
á íslenzka fiskiflotanum. Scm bet-
ur fer er nú sums staðar farið að
miða í hina áttina í þessu efni.
En belur má, cf duga skal.
Þeir, sem hafa með höndum út-
flutning og sölu sjávarafurða, svo
og stjórnarvöld' landsins, munu
hafa áhyggjur þungar um þessi
mál, og þar má heldur ekki gleyma
fiskimatsmönnunum vcl flestum,
sem mun likt farið, enda mega
þeir bezt fyrir skónum finna við
sín daglegu störf. Þarna er mikið
verk að vinna og ríkisútvarpið
veigamikið hjálpartæki.
Fiskifélag íslands á að afla sér
heimildar hjá Alþingi og ríkis-
stjórn til að skipuleggja útvarps-
fræðslu um meðferð og verkun
sjávarafurða þar sem fróðir ménn
og reyndir í þessum málum bæru
þekkingu sína á borð fyrir almenn
ing. Fiskimatsstjóri, síldarmats-
stjóri, yfirfiskmatsmenn svo og
þeir, sem fást við sölusamninga
erlendis og útflutning sjávaraf-
urða, hafa flestir ferðast um mark
aðslöndin og sumir mjög oft. Þess
ir menn vita gerzt hversu rnálin
standa, hvers krafist er og hvað á
skortir: En þeir mega ekki loka
þekkingu sína inni fyrir almenn-
ingi. Þeir eiga að skýra frá á opn-
um vettvangi, hvað þeir hafa séð
og heyrt. Hvar og í hverju vítin
eru, sem varast ber, og hvernig
það kemur við efnahaginn, þar
sem slakast og aftur bezt er að
unnið. Það hefir sína þýðingu.
Gera það svo oft sem kostur er,
því að góð vísa er aldrei of oft
kveðin.
Nýlokið Fiskiþing tók þessi mál
til meðferðar og jákvæðrar álykt-
unar. Voru kosnir 2 menn til að-
stoðar fiskimálastjóra til að skipu
leggja og hrinda af stað opinni
fræðslu í þágu sjávarútvegsins.
Árnaður fylgi þeirra starfi.
Ægir pantaði stutta grein um
málið, því að þar er jafnan þröngt
til húsa.
Ég bið lesendur því vel að virða
hversu stuttlega er hér um málin
rætt og, á fátt drepið. Vona að
eitthvað af því, sem hér er talað,
nái fram að ganga. Tek því undir
með Þorsteini Erlingssyni: „og
heilsa með fögnuði vagninum þeim
sem eitthvað í áttina líður“.
(Ægir).
sent, sem kostar 100 í Bandaríkj-
unum. Dýrast er að búa í Ankara,
eða 176,4 á móti 100 í Washington.
Nokkru ódýrari eru Manilla 157,6,
Havana 145,4 og París 140,9. í
milliflokki eru svo stórborgir eins
og Róm 126,0, Tókíó 119,7, Ant-
werpen 116,4, Genf 117,6, Buenos
Aires 119,2, Lissabon 110,2 og
Lundúnir 107,3.
Ferðaskrifstofur og hóteleig-
endur á Norðurlöndum eru bjart-
sýnir og búa sig undir að taka
við auknum ferðamannastraum.
Fjögur Norðurlandanna hafa sam
vinnu um landkynningu og upp-
(Framnald á 6. síðu.)
Au ki n n ferðamannastraumur
frá Bandaríkjunum til Evrópu
í sumar mun hálf miljón Bandaríkjamanna leggja land
undir fót og mikill hluti þeirra ferðast til Evrópu. Búizt
er við, að ferðamannastraumur til Norðurlanda aukist um
25 af hundraði, miðað við síðasta ár.
« 34. blaS.

ÞV0TTAM1S FYRIR SKYRTUR 0G SL0PPA
Mjög góíS þjónusta — Tölur festar á
Tekið verður á móti þvotti fyrir okkur í:
Nýju Efnalauginni, Laugavegi 20B
og Fatapressunni, Fishersundi 3.
Sækjutn í cfag
Sendkm á morgun
HRÍNGIÐ í SÍMA
8 25-99
Höfðatúni 2
ÚTSALA
Seljurai mæstu daga skótau á stórlækkuðu
vercíi svo serni:
Barmaskór á kr. 12—35.
Flatbotnaíir kvenskór á kr. 55—90.
Barmainniskór á kr. 15.
Kvenbomsur.
Strigaskór á börn frá kr. 22—28.
Notið tældíæriS og kaupiÖ ódýram skófatma'Ö.
SKÓSALAN, Spítalastíg 10
iðskiDti við Landsbankann
Hefir Lamdsbankinn ekki efni á aÖ veita sömu
þjónustu og aírir bamkar?
Landsbankinn er stærsta pen-
ingastofnun þjóðarinnar. Hann er
sameign okkar allra, og hlutverk
hans, sem annarra ríkisstofnana,
er að veita eigendum sínum, sem
eru um leið viðskiptavinir, þá
þjónustu og fyrirgreiðslu, sem
sjálfsögð er talin af opinberri
stofnun. Enda byggist öll tilvera
hans á því, eingöngu, að við hann
sé skipt eins og hvert annað verzl
unarfyrirtæki.
Sem betur fer hefi ég ekki mik-
il viðskipti við banka og er þeim
síður en svo háður, en þó kemur
það fyrir, að seldir eru á mig við-
skiptavíxlar og hefi ég ekki hing-
að til sett nein skilyrði livar þeir
væru seldir. Það getur oft komið
fyrir að víxiitilkynning glatist og
af þeim sökum gleymist sá rétti
gjalddagi.
Búnaðarbanki íslands og Útvegs
bankinn og að ég held Iðnaðar-
bankinn (en í þá stofnun hefi ég
aldrei kpmið) hafi þann góða sið
að gera viðskiptamönnum sínum
aðvart áður en víxill er afsagður.
Starfsmenn þessara banka liringja
alltaf til þess, sem víxilinn á að
greiða og tilkynna fall hans þá
um daginn.
Flestallir þeir, sem við viðskipti
fást, hafa síma, svo að í flestum
tilfellum er hægt að ná sambandi
við þann skulduga.
Landsbankinn hefir þann sið að
nota „failöxina" hringir aldrei í
viðkomandi mann eða fyrirtæki.
Afsegir víxilinn án minnstu viðvör
unar. Þessi stirfni og mikillæti
Landsbankans sýhir litla um-
hyggjusemi fyrir viðskiptamönn-
um bankans. Hann sýnir þar vald
sitt en ekki þjónustu. Lítið fyrir,
tæki, sem ég hefi umsjón með,
átti að greiða víxil í Landsbank-
anum 3. febr. að upphæð kr, 7812,
05. Af einhverjum ástæðum hafði
tilkynningin, sem send er nokkru
fyrirfram, glatast. Þann 7. febr. fæ
ég bréf frá bankanum þess efnis,
að víxillinn sé í vanskilum og
verði ég sóttur að lögum um
greiðslu hans svo sem venja er.
Kostnaður við afsögn var kr. 81,00,
vextir og þóknun til bankans kr.
34,90, samtals kr. 125,90.
Þessi sektargjöld renna í ríkis-
sjóð og til Landsbankans og má
víst segja, að báðir aðilar þurfi
sías með.
En hefði verið hugsað um við-
skiptamanninn, hefði eitt símtal
af hendi bankans sparað honum
þessi útgjöld, þetta er e. t. v. ekk-
ert stórmál, en þa'ð sýnir þó að
stór og voldug fyrirtæki þurfa
helzt að sýna örlitla sveigju og til-
litssemi ef þau eiga að ná vin-
sældum viðskiptamanna sinna.
Sumir munu segja, að menn geti
haft gát á sínum víxlum. Satt er
það. En það er svo margt, sem
mönnum sést yfir, þótt það ætti
ekki svo að vera.
Lítið heid ég það sæl á rekstri
Landsbankans, þótt hann færði þá
fórn, að láta einn starfsmann sinn
eyða nokkrum mínútum á dag til
þess að gera viðskiptamönnum
bankans þann greiða að láta þá
vita í síma, ef þeir hafa gleymt
að greiða víxil.
Hjálmtýr Pétursson.