Tíminn - 11.02.1956, Síða 3

)5. blað.
TÍMINN, laugardaginn 11. febrúar 1956.
I
/ s/enc/ingajbæff/r
Áffræður: H[örmundur Guðmundsson
frá Álfssfödum
Þann 29. jan. s. 1. varð Hjör-
mundur Guomundsson frá Hjálms-
stöðum 80 ára. Hann er nokkuð
þékktur maður og undantekning-
arlaust að góðu einu. Nafn hans er
fágætt og um leið ágætt. Hjör-
mundur er vel þekktur fyrir sína
góðu lund og skemmtilega við-
kynnignu, sem alltaf hefir fylgt
honum og fylgir enn. Einnig fyrir
vinnusemi og trúmennsku.
Hann hefir alla ævi haft hrausta
heilsu bæði til sálar og líkama,
eins og hann á ætt til. Ég veit
ekki til að honum hafi nokkru
sinni orðið misdægurt, enda ber
hann aldur sinn manna bezt.
Hjörmundur er borinn og barn-
fæddur á Hjálmsstöðum og ólst
þar upp til þroskaaldurs með for-
eldrum sínum og systkinum, og
var svo á ýmsum stöðum og allt-
af á myndar og meiriháttar sveita
heimilum, svo sem í Austurhlíð
í Tungum, Laugardalshólum, Laug-
arvatni, Efribrú, Kalmannstungu í
Hvítársíðu, þar sem hann kynnt-
ist ramíslenzkum búskap og bún-
aðarháttum. í seinni tíð var hann
svo í nágrenni Reykjavíkur, þar
sem hann gat stundað heyskap á
sumrum og fénaðarhirðingu á
vetrum. Hann var viljamaður og
ótregur til verka. Eitt sinn þegar
tilrætt var um dugnað Hjörmund-
ar, sagði kunnugur og glöggur ná-
grannabóndi: „Sá var nú lengi
ráðsmaður í Hólum og kallaði þá
höstugt fyrir“. En í Laugardals-
hólum var mannmargt og stórt
heimili. — En að lcalla höstugt
fyrir, því hefir Hjörmundur vafa-
laust kynnzt í Þorlákshöfn, þegar
meiriháttar formenn þar ýttu úr
vör, og töluðu þá enga tæpitungu,
og í Þorlákshöfn réri hann lengi,
hjá þeim farsæla aflakóngi, Jóni
eldra á Hlíðarenda og mun hafa
lært sjó hjá honum og mig minn-
ir síðar skiphaldsmaður.
Það var löngum framavon fyrir
unga menn að kynnast álika mönn-
um og Jón var, t. d. þekki ég tvo
menn, sem enn eru uppi og iærðu
sjó hjá honum og hai'a þeir báðir
reynzt íengsælir og aðsæknir
menn.
Hjörmundur kann frá mörgu að
segja, hann er gæddur þeirri náð-
argaiu, er í gamla daga var kall-
að að hafa sagnaranda, en það
þýðir að eiga andagift til að segja
írá upplífgandi og fræðandi
skemmtisögum. Hann er snotur
hagyrðingur, þótt vísur lians séu
ekki enn kunnar almenningi. Sem
6ýnishorn, læt ég hér fylgja 4 vís-
ur eftir hann, sem hann hefir
kennt mér sjálfur. Eitt sumar í
Austurhlið var samtíða honum ung
lingsstúlka, sem Bergljót hét, eða
heitir; hún var dóttir Magnúsar
bankastjóra Sigurðssonar og var
hja frændfólki sínu þar. Til henn-
ar kvað Hjörmundur:
Burtu hrindir böli frá
Bergljót skyndilega.
Eg hcf yndi af aö sjá,
auðgrund myndarlega.
Um núverandi Efribrúarhjón,
sem Hjormundur var hjá:
Á Efribrú er ágætur,
óðalsbóndi Guðmundur,
hann á falleg börn og bú,
og blíð og stjórnsöm er
, hans frú.
Eitt sumar var Hjörmundur við
heyskap úti i Ölfusforum, gegnt
GJjúfurholti, með Einari nokkr-
um af Eyrarbakka, sem kallaður
var efnamaður. Hann var jarðnæð
islaus, en átti mikinn íénað, þar
á meðal skjóttan hest, stóran og
fállegan, gammvakran og skriða-
drjúgan, sem hann hafði með sér.
Nú eiga þeir félagar orðið mikið
af stör til að þurrka og kemur þá
skínandi þerrir og er heyið að
verða þurrt, en þá dregur skyndi-
lega upp svarta skýflóka og úr
þeim komur steypiregn ofan í hey- j
ið og ráða þeir ekki við neitt. Tek-
ur þá Einar þann skjótta og ríð-
ur í sprctti austur að Gljúfurholti.
Þá kvað Hjörmundur:
Skeifan fyrir skellum kveið,
skýfall kom úr dimmu loíti.
Þegar Einar reiður reið,
röskur heim að Gijúfurholti.
Og þessa hefir Hjörmundur ort:
Ég hefi skárað engjastör,
ekki sár í mundum,
notað klár í fjallaför
og fcngið tárið stundum.
— Hann hefir skárað engjaslör,
bæði í Ölfusforum og á Hjálms-
staðaengjum, þar eru orðlögð
gæða starengi, sem hann vandist
ungur.
— Notað klár í fjallaför — þó
það væri nú. Hann sem lengi var
leitarforingi og réttastjóri þeirra
Laugdælinga. — Og fengið tárið
stundum. — Hann hefir sjálfsagt
að gömlum og góðum sið, haft á
fjall- og réttapela, en Hjörmundur
er ekki drykkjumaður, neitt í lík-
ingu við róna og fyllirafta, ég sá
hann aldrei öðruvísi en glaðan og
reifan og vel ferðafæran, þótt
kenndur væri.
Hjörmundur er kvæðamaður og
kann marga rímnaflokka og eru
það helzt fornaldarrímur, sem nú
eru alls ekki fáanlegar, svo sem
Andrarímur, Pontusarrímur og
Finnsrímu, sem er galdraríma,
austan úr Köldu-Svíþjóð, eða Finn-
mörk.
Sumarið 1920 hafði Hjörmund-
ur þann starfa fyrir Vegagerð rík-
isins, að ryðja fjallvegi ásamt 2
mönnum öðrum, yfir Kjöl og
Kaldadal og hlaða upp vörður með
þeim. Þetta þótti þeim félögum
skenuntileg vinna og lentu þeir
þó oft í ýmsum smá ævintýrum.
Þessu er lýst í bók, sem heitir
Sumar á fjöllum, eftir Hjört frá
Skálabrekku, sem var einn þeirra
íclaga. Ekki er þess getið, að þeir
hafi flogizt á við útilegumenn,
eins og Grímólfur í Mannaminni,
en eitt. sinn var Hjörmundur stadd
ur á Kaldadal, einn síns liðs að
hlaða upp grjótvörðu. Þá var þok
an svo svört og þykk, að ekki
gekk í hana hnífur. Veit hann þá
ekki fyrr til en hann stendur aug-
liti til auglitis við ægilega tröll-
skessu. Hún var há vexti, mjög
þrekin og undirholda mikil, eins
og sagt er um hryssur þær, sem
ganga í stóði á heiðum uppi. Hún
þrífur nú til hans, og virtist henni
hann vera lítilla manna. Nú var
ekki gott í efni og sér Hjörmund-
ur, að annað hvort er að duga eða
drepast, tekur nú á móti kcllu og
takast þau á glímutökum. Varð
atgangur þeirra harður og endaði
með því, að Hjörmundur varð
ofaná að vanda og fannst honum
að það hefði ekki verið licnni á
móti skapi. Nú segir ekki meira
af viðureign þeirx-a, en þegar þau
höfðu jafnað sig og gátu talazt
við, kom það uppúr dúrnum, að
skessa þessi var dóttur-dóttur-dótt-
ir séra Snorra á Húsafelli og var
þá ekki furða, þótt hún hefði’
krafta í kögglum. Kvaðst hún hafa
aðsetur í Surtshelli og rása það-
an upp á öræfin, sér til aðdrátta
og aflafanga. Hún vildi fá Hjor-
mund með sér í bæli sitt, því sér
þætti dauft einlífið, þótt hún hefði
nóg að bíta og brenna. En hann
hafnaöi boðinu og fór aftur til
félaga sinna og síðan til manna-
byggða.
Svo óska ég að Hjörmundur
eigi enn framundan góðar stundir.
H. G.
.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.VA
Aufílíisið í TÍMAXOI
.V.V.V.V.V.V.V.V.WAVA
Eftir eldhúsdagsumræðurnar
Örfá minningarorð
um Pálma Jónasson
frá Álfgeirsvölluni
Pálmi Jónasson hondi frá Álf-
geirsvöllum í Lýtingsstaðahreppi í
Skagafirði, andaðist í sjúkrahúsi
Sauðárki'óks þriðjudaginn 4. októ-
ber síðastliðinn, eftir langvarandi
vanheilsu.
Pálmi var fæddur að Efra-Lýt-
ingsstaðakoti í Tungusveit 15. maí
1898. Þaðan fluttist hann alda-
mótaárið með foreldrum sínum
vestur að Ásum í Svínavatnshreppi
í Húnavatnssýslu og ólst þar upp.
Frá Ásum fluttist fjölskyldan aft-
ur búferlum til Skagafjarðar árið
1920, en þá keypti Jónas bóndi
Björnsson Álfgeirsvelli, og bjó
þar til dauðadags fyrir um það
bil 17 árum, hin síðustu ár ævinn-
ar með sonum sínum þremur,
Pálma, Jóhanni og Sigurði. Pálmi
bjó síðan á Álfgeirsvöllum allt
fram til hins síðasta, allmörg und-
anfarin ár í sambýli við bróðui'son
sinn, Marinó Sigurðsson.
Pálmi á Álfgeirsvöllum var mað-
ur vel á sig kominn, bæði andlega
og líkamlega. Hann var með hærri
mönnum á vöxt, fríður sýnum og
fyrirmannlegur. Prýðilega var
hann gefinn, bókhneigður mjög og
skáldmæltur vel. Hann gerði ekki
víðreist um ævina í landfræðileg-
um skilningi. Þó var hann fróðari
mörgum ferðalangi. Hann las mik-
ið og tók eftir því og mundi það,
sem hann‘las. — Pálmi var bú-
maður góður, skepnuhirðir ágæt-
ur og fyrirhyggjusamur í bezta
lagi, en hann mun ætíð hafa þol-
að illa erfiðisvinnu, enda aldrei
heilsuhraustur.
Pálmi kvæntist ekki en eignað-
ist einn son, Baldur, starfsmann
hjá Ríkisútvarpinu.
Móðir Pálma, María Guðmunds-
dóttir, lifir hann háöldruð. og er
hún búin að sjá á bak bónda sín-
um, tveim sonum og meybarni á
fyrsta ári. Ber hún allt þetta
með þeirri stillingu og hug-
prýði, sem hetjum sómir. Dvelst
hún nú hjá Marinó sonarsyni sín-
um á Álfgeirsvöllum og konu hans
Guðlaugu Egilsdóttur. Nýtur hún
hjá þeirn sannrar umhyggju í
hvívetna. Þá ósk eina á ég lienni
til handa, að ævikvöldið inegi
vcrða henni bjart og ’fagurt.
Pálmi Jónasson varð vel við, er
hann fann og vissi að hann var að
Ræða Ólafs Thors í eldhúsdags-
umræðunum sannaði það betur en
flest annað, hvei'jir það í'aunveru-
lega cru, er standa vöi'ð um aðal-
velferðamál þjóðarinnar. Hann
ncfndi mörg mál til sönnunar því,
hve vcl ríkisstjórnin hefði staðið á
vcrðinum. í þeirri úpptalningu
kom í ljós að þau heyi'ðu öll undir
ráðuneyti Framsóknarmanna í rík-
isstjórninni. Þcgar hins vegar kom
að sjávarútvcgsmálum og við-
skiptamálum varð annað upp á
teningnum.
Er Ólafi því nokkur vorkunn
þótt honum að þessu sinni bi'ygð-
ist að nokkru bogalistin í snjallri
ræðumennsku. Enda fékk hann frí
og var ekki látinn koma í annað
sinn fram fyrir háttvii'ta kjósend-
ur í ncfndum umræðum.
Hinn vígreifi forystumaður
Sjálfstæðisflokksins, sem í ái'atugi
hel'ur hælt sér af því að þora að
segja sannlcikann á hverjum tíma,
var víst ekki vel fyrir kallaður.
Kokhreystin var að vísu hin sama,
en hann gleymdi því um stund að
hann er forsætisráðherra landsins
og má ekki færa ræðumennskuna
niður á svið óvalinna og óábyrgra
manna. Morgunblaðið gerir til-
raun til að láta líta svo út að það
sé ánægt með frammistöðu for-
ingja síns og segir í leiðai'a sínum
fyrir helgina að menn hafi ekki
orðið fyrir vonbrigðum með ræð-
una hans Ólafs, frekar en fyrri
daginn. „í áratugi hefur rödd hans
heyrzt styrkari öðrum og vísað
mönnum veginn með djörfung og
festu — hann sagði þjóðinni einn-
ig að þessu sinni sannleikann um-
búðalaust".
Sorglegt er það fyrir Morgun-
blaðið að verða nú helzt að leggja
traust sitt á raddstyrk foringjans.
'— Sannleikurinn felst þó í þessu.
Raddstyrkur foringjans hefur
nefnilega gegnsýrt allan málflutn-
ing Sjálfstæðisflokksins á undan
förnum árum. Hávaðinn og
drembilætið hefir skipað öndvegið
í allri stjórnmálabaráttu flokksins
og því miður borið meiri árangur
en vert væri. En þetta verður
sannast að segja fremur kátlegt,
þegar formaður stærsta stjórn-
málaflokksins ávarpar þjóðina og
er til neyddur að afhjúpa vei'k sín
og viðurkenna heillarík störf sam-
starfsflokks síns. Má segja að nú
sé þeim bleika brugðið.
í þessu sambandi er rétt að
minna á, að Morgunblaðið talaði
um hinn málefnalega og rétta
flutning Eysteins Jónssonar. Til
þess að setja hann þó ekki skör
hærra en forsætisráðherrann, var
leggja upp í síðustu ferðina. Hann
var vel undir hana búinn og tók
undir með Hallgrími Péturssyni,
sem sagði:
„Á einum Guði er allt mitt traust,
ég engu skal því kvíða“
Nú kveð ég þig, vinur, í hinzta
sinn og þakka fyrir 30 ára kynn-
ingu. Eg þakka þér fyrir mai'g-
háttaðan greiða, margvíslegan fró'ð
leik og allar samverustundii-nar
og sérstaklega þakka ég þína sta'ð-
föstu tryggð.
Vinur.
á það bent í sama blaði að hanit
vantaði litríki, skap og fjör. Svo
blint trúir Morgunblaðið á þær
bardagaaðferðir, er einkennast aí:
„i'addstyrk“ o.fl. hliðstæðum for
ustueinkennum Sjálfstæðisflokks•
ins!
Þjóðin hefir nú kynnt sér hinar
nýju tillögur ríkisstjórnarinnai
— Hafa þær verið birtar í blöðun
og um þær fjallað í umræðun
þeirn, sem kerindar eru við eldhús
dag. Tillögurnai', sem nú ei'u oi'ðr
ar að lögum, forðuðu frekar
stöðvun bátaflotans. í samræm
við það lögmál að tekna verði ai
afla, til að standast útgjöld, haf:
þungir skattar verið lagðir á þjóí
ina alla. Þau úrræði korna engun
á óvart, enda í stórum atriðun
þau sörnu og ávallt hafa veri'
þrautalendingin mörg undanfari)
ár. — (Dagur).
Fjölgun póstferöt
Sncmma á þessu þingi ílutt
þeir Skúli Guðmundsson og Ásgei
Bjarnason í sameinuðu þingi svt
hljóðandi tillögu um fjölgun pós.
ferða:
„Alþingi ályktar að fela ríkis
stjórninni að hlutast til urn, ai
póstferðum verði fjölgað um þai.
héruð, þar sem ferðirnar eru nú
strjálastar, svo að póstur verðl
iluttur um allar byggðir eig
sjaldnar en vikulega á öllum árs-
tímum.“
í greinargerð fyrir tillögunn'
segir svo:
„í sumum héruðum landsins er
nú póstflutningum hagað þannig,
að aukapóstar ganga frá aðalpóst '
stöðvum um sveitirnar vikulcgí,
að sumrinu, en aðeins á hálfsmán-
aðarfresti að vetrarlagi. Þykix
mönnum, sem eðlilegt er, illt ae
búa við svo strjálar póstferðir að
vetrinum. Hér er því lagt til, að
póstferðum um sveitirnar vcrði
fjölgað, svo að þær verði eigi
sjaldnar en vikulega á öllpm órs
tímum.“
Hér er vissulega hreyft mikln
nauðsynjamáli og ber því fastlega
að vænta þess, að það hljóti góð-
ar undirtektir þingmanna og frarra
kvæmdir fylgi svo á eftir.
Fíóttamöíiíium
leiðbeint
Noi'ski prófessorinn Christiai
Dörum hcfir verið ráðinn af Menr:
ingar- og vísindastofnun Samein
uðu þjóðanna til þess að leiðbeina
urn kennslumál meðal flóttamanna
í Palestínu.
1 flóttamannabúðum í Palestínu
eru nú um 300 skólar, sem styrkt-
ir cru af hjálparstofnun Samein-
uðu þjóðanna. í skólum þessun.
eru um 100 þúsund nemendur og
2500 kennarar. Kennararnir sjálf
ir eru flótlamenn. Auk skólahald;:
gangast Sameinuðu þjóðirnar fyr. ■
ir kennaranámskeiðum og rnur.
hinn norski prófessor kenna vio
þau.
(Frá upplýsingaskrifstofu S. Þ.J.