Tíminn - 11.02.1956, Qupperneq 4

TÍMINN, laugardaginn 11. febrúar 1956.
35. bl«C.
Kjarnorkan gefur fyrirheit um meiri menningu
ailra jarðarbúa en áður hefir þekkzt
RæSa Sfeingríms Steinþérssonar féíagsmáíaraSherra við opnun sýningarinnar:
Kjarnorka í þjónusfu mannkynsins
Herra forseti Islands og frú.
Virðulegir boðsgestir.
Ég hefi verið beðinn að segja
hér örfá orð um leið og þessi sýn-
ing er opnuð almenningi til athug
unar. Það er upplýsingaþjónusta
Bandaríkjanna, sem hefir látið
gera þessa sýningu og síðan flutt
hana land úr landi um mörg ríki
Evrópu, svo að sem allra flestir
gætu átt þess kost að færa sér í
nyt þá fræðslu og þekkingu, sem
sýningin getur veitt, en það munu
vera margvíslegar upplýsingar,
sem hér má afla sér um þessa
geysimiklu, áður óþekktu tækni-
þróun, sem mennirnir glíma nú
við.
Ég vil færa upplýsingaþjónustu
Bandaríkjanna þakkir fyrir að
veita okkur tækifæri til að kynn-
ast því, sem þessi sýning hefir upp
á að bjóða.
Rannsóknarráð ríkisins hefir af
fslands hálfu undirbúið sýningu
þessa ásamt upplýsingaþjónustu
Bandaríkjanna og stendur Rann-
sóknarráðið straum af nokkrum
hluta kostnaðar við hana.
Kjarnorka í þjónustu mannkyns-
ins, er það nafn, sem sýning þessi
hefir hlotið. Það er táknrænt. Allt
veltur á því að mönnum takist að
hafa vald á þeim öflum, er þeir
leysa úr læðing í glímu sinni við
náttúruöflin. Sumir óttast að svo
kunni að ske, að öfugt færi að.
Hin geysilegu öfl, sem leyst verða,
kunni að verða mönnunum ofur-
efli, brjótist úr viðjum og eyði
mannkyninu í stað þess að vera
friðsamur þjónn þess og þénari.
Hér þarf mikla þekkingu og
fræðslu, ekki einungis vísinda-
manna þeirra er við fræði þessi
fást, heldur eins og á öllum öðr-
um sviðum, er nauðsynlegt að al-
menningur geti fylgst sem allra
bezt með því, er gerist. Sýning,
eins og sú, er nú er verið að opna
hér er mikilsverður þáttur í nauð-
synlegu fræðslukerfi. Við fögnum
því þessari starfsemi og hvetjum
fólk til þess að veita henni athygli
og nota hana til frekari sjálfsnáms
í hinum nýju vísindum.
Þegar fornleifafræðingar greina
á milli leifa manna og dýra frá
fyrri jarðsögutímabilum, miða
þeir fyrst og fremst við það, að
manninum fylgja tæki, sem hann
sjálfur hefir smíðað.
Hinn viti borni maður — homo
sapiens — er frá byrjun tengdur
tækninni. Vafalaust hafa tækin
átt mikinn þátt í því að þróa vits-
muni mannsins, en auknir vits-
munir hafa aftur leitt af sér end-
urbætt tæki. Þannig hefir þróun
tækninnar og þróun andlegra vits-
muna haldist í hendur og stutt
hvor aðra.
Lengi vel mun maðurinn ein-
göngu hafa orðið að treysta á afl
sinna eigin handa til þess að nota
tæki þau, sem hann smíðaði. Síð-
an tók hann dýr í þjónustu sína
og lét þau vinna fyrir sig.
Einhverntíma, við vitum ekki
hvenær, tókst manninum að ná
valdi yfir eldinum og lærði að
nota hann til þess að verma sig
við, til þess að tilreiða gómsætan
mat og til þess að auðvelda lífið
á margan annan hátt. Það má telj
ast mikið stökk í þróunarsögu
mannsins, þegar hann tók eldinn
í þjónustu sína, en um leið hafði
hann einnig fengið vald til stór-
felldra eyðilegginga og gat t. d.
brennt upp stór skógaflæmi eftir
vild, eða önnur verðmæti.
Annað stórkostlegt tæknisstökk
varð þegar manninum tókst að
breyta orku eldsins í vélaafl og
vinnu, og láta hann knýja skip,
vagna og iðnaðarvélar. En síðan
eru nú aðeins um tvær aldir. Hér
á landi hefir þessi iðnbylting orð-
ið í tíð núlifandi kynslóðar að
mestu eða öllu leyti og er enn að
gerast. Á svo skömmum tíma er
ekki að búast við mikilli vitsmuna
breytingu hjá manninum, enda
Steingrímur Steinþórsson
þótt iðnbyltingin hafi óneitanlega
haft töluverða hugarfarsbreytingu
í för með sér.
En nú rekur hver stórviðburð-
urinn annan, og áður en iðnvæð-
ingin hefir náð til nema nokkurs
hluta mannkynsins, stöndum við
nú á þröskuldi nýrrar tæknibylt-
ingar, þar sem er beizlun kjarn-
orkunnar, afls, sem er milljónfalt
kröftugra en orka eldsins.
Oft hefir maðurinn óttast afleið
ingar uppgötvana sinna. Enginn
efi er á því, að maður fortíðarinn-
ar hefir skelfzt, er hann sá þá
miklu eyðileggingu, sem eldurinn
gat framkallað. Þeim, sem fundu
upp púðrið, stóð beygur af afli
þess, og upphafsmaður dynamits-
ins gaf allar eigur sínar í því
skyni, að reyna að hamla upp á
móti því böli, sem uppgötvun
hans myndi leiða yfir heiminn.
Og enn stöndum við mannanna
börn skelkuð á þröskuldi hinnar
nýju atómaldar.
Sé litið til baka yfir þróunar-
sögu tækninnar mun þó fáum
blandast hugur um, að þrátt fyrir
allt, hafi framfarir þær og upp-
götvanir ,sem gerðar voru, verið
æskilegar fyrir þroska mannkyns-
j ins, og að jafnvel sprengiefnin séu
nauðsynlegur hlekkur í þeirri
þekkingarkeðju, sem öll menning
vor hvílir í. Sprengingar þær, sem
knýja áfram benzínmótorinn, eru
náskyldar sprengingum spren{<i-
efnanna, og eldurinn, sem hitar hí
býli vor, er sama eðlis og eldurinn
sem eyðir skóginum.
Yfirleitt fylgja öllum tæknileg-
um framförum nokkur hætta. Þær
gefa manninum aukið vald yfir
efninu, en það vald getur hann
notað til niðurrifs eða uppbygging
ar eftir því, sem honum býður við
að horfa. Auknu valdi fylgir alltaf
aukin ábyrgð, og til þess að beita
valdinu rétt og skynsamlega þarf
þroskað hugarfar, þarf þekkingu.
Eyðingarmáttur kjarnorkuvopn-
anna er vissulega ægilegur, en það
ér meira en lítið vantraust á vits-
munum mannsins, ef við ætlum,
að hin mikla uppgötvun kjarnork-
unnar þurfi að verða mannkyninu
til tjóns. Miklu ríkari ástæða er
til þess að ætla, að hið aukna vald
skapi aukna vitsmuni og þroskað
hugarfar, þegar frá líður, sem
stefni að því einu að nota þessa
nýju orkulind í þágu friðar, frels-
is og batnandi hags fyrir alla jarð
arbúa.
Með beizlun orku atómkjarnans
hefir mannkynið tryggt sér næga
orku um ófyrirsjáanlega framtíð.
Þessi uppgötvun gefur fyrirheit
um hámenningu allra heimsbúa,
sem langt ber af öllu því, er riú
til þekkist.
Ég vil leyfa mér að þakka öll-
um þeim, er undirbúið hafa þessa
sýningu og komið henni fyrir á
þann smekklega hátt, er hér blas-
ir við sýningargestum. Ég vil
hvetja fólk til þess að sækja sýn-
inguna og kynna sér hana sem
bezt. Ég hygg að enginn muni sjá
eftir þeim tíma, sem til þess fer.
Að svo mæltu vil ég lýsa því yf-
ir, að sýningin: Kjarnorka í þjón-
ustu mannkynsins er opnuð.
Jörðin Stöð
í Stöðvarfirði er til sölu og ábúðar á n. k. vori. Stórt,
steinsteypt íbúðarhús. Hús fyrir rúml. 300 fjár. Hey-
hlöður fyrir 350 hesta. Votheysturn og gryfjur fyrir
200—250 hesta, allt steinsteypt. Fjós fyrir fjórar kýr
og hesthús fyrir fjóra hesta byggt úr timbri og járni.
Steyptur áburðarkjallari undir fjósinu. Miklar girðingar.
Vegur heim og sími. Jörðin er ca. fjóra km. frá kaup-
túni. Stórt tún og ótakmarkaðir ræktunarmöguleikar.
Sand og malartekja og selungsveiði. Áhöfn og vélar
geta fylgt, ef um semst. Upplýsingar gefur eigandi og
ábúandi jarðarinnar og Oddur Ófeigsson, Smálands-
braut 7, Smálöndum, Reykjavík.
aggacssesscssacsssasas8ssegisssssgss888sgs8css®sgs«ss8csðt8at
Vinntð ötulleaa að útbreiðslu TlMANS
Mynd þessi er frá einni af hinum sögulegustu feröum Guöbrandar, frá
fyrstu feröinni, er hann ók áætiunarbíl sínum á hinni erfiöu leið um
Barðaströnd íil PatreksfiarSar.
S ungir menn taka við rekstri
áætSnnarbiia á Vestfjarðaieið
Guðbrandur Jrörundsson, sem í aldarfjónSimg hefir
annazt fólksfktninga vestur, seíur þeim feíla síma
Fimm ungir menn hafa nú keypt bifreiðar Guðbrandar
Jörundssonar, sem um aldarfjórðung hefir haldið uppi áætl-
unarferðum vestur i Dali og síðar til Vestfjarða. Tóku hinir
nýju eigendur um áramótin við sérleyfisleiðum þeim, er
Guðbrandur hafði.
Er hér um a<5 ræða sérlcyfis-
ferðir á leiðunum Reykjavík, —
Dalir, — Kinnastaðir, ísafjarðar-
djúp og Reykjavík, — Barðaströnd
— Patreksfjörður, — Bíldudalur.
Til þessara ferða eru nú notaðir
sex stórir áætlunarbílar, eftir á-
stæðum. Tveir þeirra nýir og vand
aðir díselvagnar.
Guðbrandur Jörundsson frá
Vatni í Dalasýslu, sem nú hættir
fólksflutningum á þessum leiðum,
hefir starfað að þeim um aldar-
fjórðung, af miklum dugnaði og
árvekni. Lengi voru þær ferðir
erfiðar, ár óbrúaðar og vegir ill-
færir, jáfnvel að sumarlagi. Sýndi
Guðbrandur þá oft mikinn dugnað
og umhyggju fyrir farþegum sín-
um, og kunni ráð við hverjum
hlut. En hans góða skap kunnu
líka ferðafélagarnir að meta, ekki
sízt,' þegar vegir voru verstir og
mest í fljótum.
Auk sérleyfisferðanna hefir
Guðbrandur annast fjölda hóp-
ferða fyrir ýmsa aðila, og oft um
öræfi og vegleysur.
Þeir, sem taka við af Guðbrandi
hafa stofnað hlutafélagið Vestur-
leið og eru hinir nýju sérleyfis-
hafar Júlíus Sigurðsson, sem ekið
hefir hjá Guðbrandi í 14 ár. Jó-
hann Guðlaugsson, Böðvar Guð-
brandsson, Sturla Þórðarson og
Kjartan Guðmundsson. Þeir eru
allir Dalamenn að ætt og uppruna.
Munu þeir allir starfa sjálfir við
akstur á sérleyfisleiðunum og að
viðhaldi bílanna, sem er mikið á
erfiðum leiðum.
Aðalfundur iðeráðs
Iðnráð Reykjavíkur hélt aðal-
fund sunnud. 29. janúar s. 1. í Bað-
stofu Iðnaðarmanná. Formaður og
ritari íluttu skýtslu stjórnarinn-
ar um störfin síðasta kjörtímabil,
sem reyndust allumfangsmikil.
Stjórnin hélt 51 bókaðan fund á
tímabilinu og skrifaði 220 bréf til
ýmissa aðila. Störf iðnráðsstjórn-
ar beindust aðailega að réttinda-
og kærumálum varðandi iðnað.
Stjórnin var öll endurkosin, en
hana skipa eftirtaldir menn: Guð-
mundur Haildórsson, húsasmiður,
formaður; Gísli Jónsson, bifreiða-
smiður, varaforniaður; Valdimar
Leonhardsson, bifVélavirki, ritari;
Gísli Ólafsson, bakari, gjaldkeri
og Þorsteinn B. Jónsson, málari,
vararitari. •— í 'ýárástjórn voru
kosnir: Þórólfur Béck, húsgagna-
smiður; Óskar Hallgrímsson, raf-
virki; Guðmundur Halldórsson,
prentari og Þorsteinn Daníelsson,
skipasmiður. — Endurskoðendur
voru kosnir Guðmundur B. Hersir
og Þorsteinn Daníelsson, skipa-
smiður, til vara: Ilallvarður Guð-
laugsson.
Tvö ný S. Þ. frímerki
Póststjórn Sameinuðu þjóðanna
næstunni gefa út tvö ný frímerki.
17. febrúar verður gefið út frí-
merki til heiðurs Aiþjóða firðsam
bandsstofnuninni og 7. apríl verð-
ur gefið iít“S?ífnerki til heiðurs
Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni. —
(Frá uppiýsingaskrifstofu S. Þ.).
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiuiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiHiiiinimiiiiiitiiiiiniiiiiiiiiiiiiuiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuimiiiiiiii
iiiiiiiiiiuiii
Svtss aÍIEs aS aipjóða-
samfijfEckt um fiaf-
undarétt '
Alþjóðasamþyktin um höfunda-
rétt, sem samin var fyrir tilstiili
Sameinuðu þjóðanna, gekk í gildi
í september í fyrra, er 17 þjóðir
höfðu gerst aðilar að hennLMeðal
þeirra eru Bandaríkin, Frakkland,
Vatíkanið og Vestur-Þýzkaland.
Nýlega hefir Svissland gerst að-
ili að samþykktinni um höfunda-
rétt. — Ekkert Norðurlandanna
liefir enn gerst aðili að þessari
samþykkt.
(Frá upplýsingá^kfifstofu S. Þ.).
./:«4 V"
IIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIHIUIJIIIIIIIIIIIIIIIUUI!
B Æ N Ð U R , sem ætlið aS rafvirkja bæj- 1
arlækinn á þessu ári, dragiö ekkÚáð' tmdtfbúa l
það. Varist að kaupa gamlar véiar, — það er f
hrein tilviljun ef slíkt er rétt ráðið. Okkar 1
gömlu þýzku firmu eru nú sem fyrr mjög sám- f
keppnisfær í verði og gæðum. — Talið við |
okkur. Við munum ráða yður það bezta.: . |
BftÆÐURNIR 0RMSSQN H. F. (
Pósthólf 867. — Sími 1467. |
.........................................................................