Tíminn - 21.02.1956, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, þrigjudaginn 21. febrúar 1956,

Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Iiaukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Þriðja aflið
ERLENT YFIRUT.
rar íhaldsstefnu í Bretlandi
Stjórnin gerir nýjar og nýjar misheppna^ar ráístafanir í efnahagsmáhmumt
vegna þess a"ð hún vill ekki skertta frelsi efnastéttanna
Tj'YRIR ÁRATUG REYNDI
* franski jafnaðarmannaforing
inn Leon Blum að koma á fót
bandalagi miðflokka til þess að
efla viðreisn og lýðræði í land-
inu. Hin pólitíska vígstaða var
'hættuleg. Annars vegar voru
Gauliistar, hins vegar komm-
únistar. í milli þessara öfga
stóð meirihluti þjóðarinnar, en
var sundraður í mörgum flokk-
um. Blum vildi minna á hætt-
una, sem hverju lýðræðisþjóð-
félagi stafar af sterkum komm
únistaflokki, og því afturhaldi,
sem starfsemi slíks flokks vek-
ur. Harðnandi átök öfgaflokka
stefna að því að liða þjóðfélag-
ið í sundur. Annars vegar er
harðsnúið og vel skipulagt lið
byltingarsinnaðra kreddu-
manna, hins vegar auðstéttin,
sem einskis svífst til þess að
halda í aðstöðuna til þess að
græða og drottna. Hver var
björgin? Samfylking lýðræðis-
sinnaðra umbótamanna úr
mörgum flokkum. Blum kallaði
þessa fylkingu þriðja aflið.
Henni tókst að stöðva sókn
öfgamannanna og forða yfirráð
um þeirra. En sundrungin með
al borgaranna hefir löngum
staðið í vegi fyrir því, að slík
samfylking megnaði meira en
að afstýra bráðustu hættunni.
Enn í dag ógna sömu hætturn-
ar frönsku lýðræði.
HVAÐ SAMEINAR fólk með
ólíkar skoðanir í ýmsum efn-
um á slíkum augnablikum? Sú
staðreynd, að hættan fer ekki
í manngreinarálit. Hún ógnar
jafnt þeim, sem vilja að þjóð-
félagið þróist að sósíalísku tak
marki á friðsamlegan og skipu-
legan hátt, og hinum, sem hafa
samvinnu eða annað frjálst
skipulag að leiðarsteini. Þegar
þannig er ástatt, er fleira, sem
sameinar en sundrar, ef menn
gefa sér ráðrúm til að meta
aðstöðuna réttilega.
Aðalatriði er, að þjóðfélagið
þróist í átt til efnahagslegs rétt
TÁTNINGARNAR í MOSKVU
" bergmála um hinn vestræna
heim, Allir, sem einhvern
tíman hafa látið blekkjast af á-
róðri kommúnista, og hafa
eltki megnað að greina í milli
kreddu og veruleika, leggja við
hlustir.
Það var einræðisstjórn í Rúss-
iandi á dögum Stalíns. Fólkinu
var haldið í myrkri fáfræði og
blekkinga. Mannkynssagan var
fölsuð. Stórfelld mistök voru
gerð í utanríkismálum. Enn er
viðloðandi skortur í landinu og
er sjálfskaparvíti frá fyrri tíð.
Það er villukenning að fram-
íeiðslukerfi lýðræðisríkjanna
óeri hrunið í sér. Stórfeild
framför hefir orðið í hinum
frjálsa heimi.
Þetta er ekki úr neinni áróð-
ursræðu vondra auðvaldssinna.
Það eru sjálfir leiðtogarnir í
austri sein tala. Mikil opinber-
.m hlýtur þetta að vera fyrir
þá, sem hafa vaxið upp við
tnanndýrkun og skipulagða fá-
fræði um hag annarra þjóða.
En það 'er auðvelt að skilja, að
þeir áttu ekki annarra kosta
völ en trúa. Allt öðru máli
gegnir um þá, sem alltaf gátu
vitað beur, en létu samt sem
þeir væru blindir.
....Æmmm:
lætis án þess að takmarka
mannréttindi og frelsi. En þa'ð
er hin eina vinstri stefna, sem
stendur undir nafni.
SÚ BLEKKING AÐ télja
kommúnista til vinstrimanna
er þeim þægileg. Hún leitar sí-
fellt eftir að dylja annað höf-
uðeinkenni kommúnistaflokks;
sem er fordæming frelsis og
mannréttinda. Uiidir vinstri
stefnu kommúnista, sem þeir
kalla svo, vantar algerlega aðra
stoðina. Vinstri menn eru ekki
aðrir en þeir, sem vilja jöfn-
um höndum breyta efnahags-
skipulaginu svo að það tryggi
sannvirði vinnu og réttláta
arðsskiptingu, og varðveita um
leið öll hin dýrmætu mannrétt
indi lýðræðisþjóðfélagsins.
Hér er svo mikið djúp stað-
fest i milli raunverulegra
vinstrimanna og kommúnista,
að það er óbrúanlegt. Það er
ekki hægt að sameina eða
sætta frelsið annars vegar og
einræðið og ofbeldið hins veg-
ar. Það er ekki hægt að sætta
frelsisunnandi fólk við efna-
hagslegt öryggi, sem er í raun-
inni sama eðlis og málsverður
fangaklefans. Ríkið sér um að
framreiða hann á vissum tím-
um dagsins, en það eru járn-
rimlar fyrir glugganum.
SAGAN endurtekur sig í ýms
um myndum. íslenzkt þjóðfé-
lag á við að stríða í dag vanda-
mál, sem eru á ýmsan hátt sam
bærileg við hættur þær, sem
steðjuðu að Frökkum fyrir um
það bil áratug. Sviptingar auð-
stéttar og byltingamanna eru
meiri en húsið þolir. En þeir,
sem eiga að ráða húsum, —
mikill meirihluti þjóðarinnar —
standa álengdar án þess að
taka höndum saman og stilla
til friðar. Hér eru til allir efni-
viðir ÞRIÐJA AFLSINS. En
þeir bera ekki uppi húsið fyrr
en menn skilja, að á hættu-
stund er fleira sem sameinar
en skilur.
Áratugum saman liafa komm-
únistaleiðtogar á Vesturlönd-
um heimtað að menn tryðu því,
að í Rússlandi væri liin full-
komnasta lýðræðisstjórn. Allt,
sem gert var fyrir austan tjald,
var réttlætt. Það var stöðugt
dciluefni kommúnista og lýð-
ræðissinna, hvort Stalín væri
mildur og' góður landsfaðir, eða
mikill harðstjóri. Áratugum
saman hafa kommúnistaleiðtog-
ar hér bent íslenzkri alþýðu á
fyrirmyndarstjórnina í austri,
og hafa hrakyrt hvern þann,
sem liefir leyft sér að draga í
efa að frásagnir þeirra væru
trúverðugar.
NÚ HAFA valdhafar í Rúss-
landi sjálfir sagt sínu fólki, að
það hafi lifað í blekkingu og
heitið réttlátari skiptum ríkis-
valdsins við þegnana. En hvað
gera forsprakkar kommúnista
hér og annars staðar? Þeirra
hlutur er eftir. Þeir eiga enn
eftir að gera játningu frammi
fyrir sínum söfnuði. Þeir eiga
eftir að rifja upp stóru orðin
frá fyrri tíð, og lýsa þau ómerk.
Þeir eiga eftir að prédika um
villukenningu efnahagsmál-
anna, sem þeir hafa tekið upp
eftir lærifeðrum sinum. Þeir
eiga eftir að skýra utanríkis-
pólitík og mannkynssögu liðins
tíma í ljósi hinnar nýju kenn-
ÞAU TÍÐINDI gerðust í Bret- ]
landi síðastl. fimmtudag, að ríkis-1
stjórnin ákvað að forvextir bank-|
anna skyldu hækka úr 4.5% í1
5.5%. Þetta þýðir að útlánsvext--
ir munu verða 7—7%% eða hærri
en þeir hafa nokkrum sinnum áður
verið, þegar undan eru skildir
nokkrir mánuðir á kreppuárinu
1931. j
Þegar stjórn íhaldsflokksins kom '
til valda 1951 voru forvextir 2.5%.!
íhaldsstjórnin hækkaði þá í 4% !
á næsta ári, en lækkaði þá svo í
3.5% árið 1953. Þeir voru svo enn
lækkaðir í 3% árið 1954. Árið
1955 voru þeir svo tvíhækkaðir
í 3.5 % og 4.5%. Nú hafa hafa
þeir svo verið hækkaðir í 5.5%
og hafa því verið hækkaðir um
2% á einu ári.
öfgamannanna og varna yfirráð
með þvi, að hún muni draga ur
Ijárveltu, sem sé of mikil. Fyrri
hækkanir forvaxta hafa þó ekki
borið á þessu sviði þann árangur,
sem til hefur verið ætlast. Vafa-
samt er því, hvort þessi seinasta
hækkun beri nokkurn meiri árang-
ur að þessu leyti. Hinsvegar er
hætt við, að hún geri hlut útflutn
BUTLER
fyrrv. fjármálaráðherra
ingsframleiðslunnar enn örðugri,
en afkoma og framtíð Breta velt-
ur nú mest á því, að þeim takist
að efla hana.
ingar. Þeir eiga eftir að fá
syndakvittun hjá sínum söfn-
uði, og fá hann til þess að
treysta enn mönnum, sem halda
að kreddan sé óskeikul og skýri
öll samskipti og alla sögu.
Skyldi ekki verða erfitt fyrir
ýmsa óbreytta liðsmenn að ráða
við efasemdirnar eftir þessar
síðustu játningar? Er til dæm-
is ólíklegra að kommúnistaleið-
togar hér vaði í villu og svíma
í efnahagsmálum en jábræður
þeirra í Rússlandi á valdatíð
Stalíns? Eða hvort skyldu skýr-
ingar þeirra á atburðum mann
kynssögu síðustu áratuga
standa óbreyttar hér eftir að
þeim hefir verið afneitað í
Rússlandi?
Niðurstaðan getur ekki orð-
ið nema á eina lund: Þeir, sem
einblína á kreddu í einvalds-
ríki og halda hana opinberum
og sáluhjálp komast að því fyx-r
eða síðar, að hún er eins og
roksandur, eitt í dag og annað
á morgun. Hún veldur sífelldri
áttavillu. Hún er ekkert skjól
fyrir hugsandi menn. Átrúnað-
ur á skipulag, sem er ófullkom
ið og á menn, sem eru harla
breyskir, leiðir menn út í þá
aðstöðu að lokum, að þurfa
annað tveggja að játa mistökin
og kasta trúnni eða snúast eins
og vindhani á burst og verða
að viðundri frammi fyrir al-
gáðu fólki.
Kommúnistar eiga kvölina og
völina.
MACMIIXAN
fjármálaráðherra
BREZKA STJÓRNIN lét ekki
við það lenda að hækka forvext-
ina. Næsta dag á eftir, skýrði
ríkisstjórnin frá nýjum ráðstöfun-
um, sem hún hefði gert og ættu
að miða að sama árangri og for-
vaxta hækkunin, þ. e. að draga úr
fjárfestingu og innflutningi. Þess-
ar ráðstafanir eru:
1. Dregið verði úr fjárfestingu
ríkis og bæjarfélaga og einnig
reynt að lækka rekstrarútgjöld
þeirra. Þetta verði m. a. gert þann
ig, að fjárfestingaráætlanir þess
opinbera verði látnar ná yfir lengri
tírna en upphaílega var ætlað.
2. Feldar verði niður niðurborg-
anir á mjólk og brauði og útsölu-
verð þessara vara hækkao að sama
skapi.
3. Afborgimarsala. á vélum og
ýmsum heimilistækjum verði gerð
óhagkvæmari en áður. Að undan-
förnu hefur þurft að greiða frá
15—33% af andvirði þessara vara
við móttöku, en hér eftir þarf að
greiða 20—50%. Afborgunarskil-
inálar voru tvívegis þrengdir á
síðastliðnu ári.
4. Aukafrádráttur fyrirtækja
vegna fjárfestingar verði afnuminn
við skattaframtal. Þessi frádráttur
hefur gilt síðan 1953.
Þá eru gerða nokkrar minni-
háttar ráðstafanir.
ORSÖK ÞESSARA aðgerða er
sú, að efnahagsástandið hefur farið
versnandi að undanförnu. Einkum
hefur afkoman versnað út á við.
Aðalorsökin er talin sú, að fjár-
festingin hefur verið of mikil. Mik
il eftirspurn hefur verið eftir vinnu
afli og yfirborganir átt sér stað.
Þetta hefur svo ýtt undir kaup-
hækkanir. Talið er að kaupgjald
WILSON, sem er talinn fjármála-
ráðherraefni jafnaðarmanna
hafi yfirleitt hækkað um 7% í
Bretlandi á síðastliðnu ári. Þá hafa
mörg verkalýðssambönd nú sagt
upp samningum og nema saman-
lagðar kaupkröfur þeirra 500 millj.
sterlingspunda á ári. Verðlag hefur
hækkað síst minna en kaupgjaldið.
Þetta ástand héfur aukið mjög
eftirspurn eftir erlendum vörum,
og jafníramt stuðlað að því, að
minna hefur verið flutt út en ella.
Afleiðingin er sú, að gjaldeyris-
ástandið hefur síversnað.
Flestum hagfræðingum kemur
saman um fullkomið verðbólgu-
ástand hafi ríkt í Bretlandi á síð-
astliðnu ári og sé mikil hætta á
ferðum, ef ekki tekst að snúa við
af þeirri leið, sem hefur verið
farin um skeið.
STJÖRNIN hefur ekki viljað
mæta þessu með því að taka upp
skipulegar fjárfestingar — og inn-
flutn.hömlur undir umsjá ríkisins.
Hún hefur talið það brot á þeirri
frelsisstefnu, er hún telur sig fylgja
í viðskipta- og efnahagsmálum. í
stað þess hefur hún gripið til þess
ráðs að hækka vexti, draga úr a£
borgunarverzlun, afnema niður-
greiðslur og gera ýmsa neyzlu og
fjárfestingu dýrari. Slíkar ráðstaf
anir voru fyrst gerðar í sambandi
við fjárlagaafgreiðsluna vorið 1955.
Þegar ljóst varð, að þær ætluðu
ekki að koma að tilætluðum not-
um, því að gjaldeyrisafkoma hélt
samt áfram að versna, greip stjórn
in á síðastl. hausti til nýrra víð-
tækra viðbótarráðstafana, sem
gengu í sömu átt. Tilætlaður árang
ur náðist ekki heldur með þeim.
Um seinustu áramót var gjaldeyr
isinneign Breta 25% minni en við
næstu áramót á undan. f janúar-
mánuði síðastliðnum varð svo
meiri halli á viðskiptunum við út-
lönd en nokkru sinni áður hefur
orðið fyrsta mánuð árs. Innflutn-
ingur varð þá meiri en hann hef-
ur áður verið í nokkrum janúar-
mánuði áður.
VIÐBRÖGÐ stjórnarandstæð-
: inga við framangreindum ráðstöf-
unum stjórnarinnar hafa orðið þau,
að þeir hafa óskað eftir ítarlegum
umræðum í þinginu og mun van-
trausttillaga borin upp í lok þeirra.
Að þessari tillögu munu standa
bæði jafnaðarmenn og frjálslyndir.
Gagnrýni stjórnarandstæðinga er
tvíþætt. Þeir halda því fram í
fyrsta lagi, að umræddar aðgerðir
muni ekki ná tilætluðum árangrl
frekar en hliðstæðar ráðstafanir
stjórnarinnar hafa áður gert. í
öðru lagi halda þeir því fram, að
þessar ráðstafanir séu ranglátar,
því að þær bitni raunverulega
þyngst á þeim, sem hafa verstu
afkomuna fyrir. Þetta gildir t. d.
um brottfellingu niðurgreiðslna á
mjólk og brauðum. Versnandi af-
borgunarskilmálar bitna og að sjálf
sögðu þyngst á þeim, sem hafa
minnsta kaupgetu. Þannig má rekja
þetta áfram og yfirleitt sýna fram
á, að ráðstafanir stjórnarinnar eru
fyrst og fremst miðaðar við að
skerða ekki hag og athafnafreísi
efnastéttanna. Raunverulega fela
ráðstafanir stjórnarinnar eins og
vaxtahækkanir í sér höft á borð
við opinberar fjárfestingar- og inn
flutningshömlur, en þessi höft
koma hinsvegar miklu óréttlátleg-
ar niður. Þau hefta frelsi þeirra
efnaminni, en ti-yggja þeim efna-
meiri frelsi áfram.
Því verður ekki neitað, að
hin efnahagslega þróun í Bretlandi
á síðastliðnu ári felur í sér þungan
Jdóm um efnahagsstefnu ríkisstjórn
arinnar. Til þess að viðhalda freísi
efnastéttana í viðskiptum og.fjár-
festingu, hefur verið gripið til
nýrra og nýrra kákráðstafana, er
jþrengt hafa kjör almennings, en
ástandið í efnahagsmálunum hefur
samt haldið áfram að versna
Gjaldeyrisafkoman hefir t. d. stór-
versnað, verðlag og kaupgjald stór
hækkað og hreint verðbólguástand
ríkt í landinu.
Vafalaust er talið, að þessar
seinustu ráðstafanir muni verða
til þess að verkalýðsfélögin herði
enn á kaupkröfum sínum.
SÍÐASTL. ÞRIÐJUDAG eða
tveimur dögum áður en vitnaðist
i unv þessar aðgerðir stjórnarinnar,
i (Framhald á 8. síðu.)-
Roksandur í augum kreddumanna