Tíminn - 21.02.1956, Blaðsíða 6

Tíminn - 21.02.1956, Blaðsíða 6
6 TÍMINN, þrigjudaginn 21. febrúar 1956, Útgefandi: Framsóknarflokkurinn. Ritstjórar: Iiaukur Snorrason Þórarinn Þórarinsson (áb.). Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu. Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn), auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323. Prentsmiðjan Edda h.f. Þriðja aflið ERLENT YFIRUT. rar íhaldsstefnu í Bretlandi Stjórnin gerir nýjar og nýjar misheppna^ar ráístafanir í efnahagsmáhmumt vegna þess a"ð hún vill ekki skertta frelsi efnastéttanna Tj'YRIR ÁRATUG REYNDI * franski jafnaðarmannaforing inn Leon Blum að koma á fót bandalagi miðflokka til þess að efla viðreisn og lýðræði í land- inu. Hin pólitíska vígstaða var 'hættuleg. Annars vegar voru Gauliistar, hins vegar komm- únistar. í milli þessara öfga stóð meirihluti þjóðarinnar, en var sundraður í mörgum flokk- um. Blum vildi minna á hætt- una, sem hverju lýðræðisþjóð- félagi stafar af sterkum komm únistaflokki, og því afturhaldi, sem starfsemi slíks flokks vek- ur. Harðnandi átök öfgaflokka stefna að því að liða þjóðfélag- ið í sundur. Annars vegar er harðsnúið og vel skipulagt lið byltingarsinnaðra kreddu- manna, hins vegar auðstéttin, sem einskis svífst til þess að halda í aðstöðuna til þess að græða og drottna. Hver var björgin? Samfylking lýðræðis- sinnaðra umbótamanna úr mörgum flokkum. Blum kallaði þessa fylkingu þriðja aflið. Henni tókst að stöðva sókn öfgamannanna og forða yfirráð um þeirra. En sundrungin með al borgaranna hefir löngum staðið í vegi fyrir því, að slík samfylking megnaði meira en að afstýra bráðustu hættunni. Enn í dag ógna sömu hætturn- ar frönsku lýðræði. HVAÐ SAMEINAR fólk með ólíkar skoðanir í ýmsum efn- um á slíkum augnablikum? Sú staðreynd, að hættan fer ekki í manngreinarálit. Hún ógnar jafnt þeim, sem vilja að þjóð- félagið þróist að sósíalísku tak marki á friðsamlegan og skipu- legan hátt, og hinum, sem hafa samvinnu eða annað frjálst skipulag að leiðarsteini. Þegar þannig er ástatt, er fleira, sem sameinar en sundrar, ef menn gefa sér ráðrúm til að meta aðstöðuna réttilega. Aðalatriði er, að þjóðfélagið þróist í átt til efnahagslegs rétt TÁTNINGARNAR í MOSKVU " bergmála um hinn vestræna heim, Allir, sem einhvern tíman hafa látið blekkjast af á- róðri kommúnista, og hafa eltki megnað að greina í milli kreddu og veruleika, leggja við hlustir. Það var einræðisstjórn í Rúss- iandi á dögum Stalíns. Fólkinu var haldið í myrkri fáfræði og blekkinga. Mannkynssagan var fölsuð. Stórfelld mistök voru gerð í utanríkismálum. Enn er viðloðandi skortur í landinu og er sjálfskaparvíti frá fyrri tíð. Það er villukenning að fram- íeiðslukerfi lýðræðisríkjanna óeri hrunið í sér. Stórfeild framför hefir orðið í hinum frjálsa heimi. Þetta er ekki úr neinni áróð- ursræðu vondra auðvaldssinna. Það eru sjálfir leiðtogarnir í austri sein tala. Mikil opinber- .m hlýtur þetta að vera fyrir þá, sem hafa vaxið upp við tnanndýrkun og skipulagða fá- fræði um hag annarra þjóða. En það 'er auðvelt að skilja, að þeir áttu ekki annarra kosta völ en trúa. Allt öðru máli gegnir um þá, sem alltaf gátu vitað beur, en létu samt sem þeir væru blindir. ....Æmmm: lætis án þess að takmarka mannréttindi og frelsi. En þa'ð er hin eina vinstri stefna, sem stendur undir nafni. SÚ BLEKKING AÐ télja kommúnista til vinstrimanna er þeim þægileg. Hún leitar sí- fellt eftir að dylja annað höf- uðeinkenni kommúnistaflokks; sem er fordæming frelsis og mannréttinda. Uiidir vinstri stefnu kommúnista, sem þeir kalla svo, vantar algerlega aðra stoðina. Vinstri menn eru ekki aðrir en þeir, sem vilja jöfn- um höndum breyta efnahags- skipulaginu svo að það tryggi sannvirði vinnu og réttláta arðsskiptingu, og varðveita um leið öll hin dýrmætu mannrétt indi lýðræðisþjóðfélagsins. Hér er svo mikið djúp stað- fest i milli raunverulegra vinstrimanna og kommúnista, að það er óbrúanlegt. Það er ekki hægt að sameina eða sætta frelsið annars vegar og einræðið og ofbeldið hins veg- ar. Það er ekki hægt að sætta frelsisunnandi fólk við efna- hagslegt öryggi, sem er í raun- inni sama eðlis og málsverður fangaklefans. Ríkið sér um að framreiða hann á vissum tím- um dagsins, en það eru járn- rimlar fyrir glugganum. SAGAN endurtekur sig í ýms um myndum. íslenzkt þjóðfé- lag á við að stríða í dag vanda- mál, sem eru á ýmsan hátt sam bærileg við hættur þær, sem steðjuðu að Frökkum fyrir um það bil áratug. Sviptingar auð- stéttar og byltingamanna eru meiri en húsið þolir. En þeir, sem eiga að ráða húsum, — mikill meirihluti þjóðarinnar — standa álengdar án þess að taka höndum saman og stilla til friðar. Hér eru til allir efni- viðir ÞRIÐJA AFLSINS. En þeir bera ekki uppi húsið fyrr en menn skilja, að á hættu- stund er fleira sem sameinar en skilur. Áratugum saman liafa komm- únistaleiðtogar á Vesturlönd- um heimtað að menn tryðu því, að í Rússlandi væri liin full- komnasta lýðræðisstjórn. Allt, sem gert var fyrir austan tjald, var réttlætt. Það var stöðugt dciluefni kommúnista og lýð- ræðissinna, hvort Stalín væri mildur og' góður landsfaðir, eða mikill harðstjóri. Áratugum saman hafa kommúnistaleiðtog- ar hér bent íslenzkri alþýðu á fyrirmyndarstjórnina í austri, og hafa hrakyrt hvern þann, sem liefir leyft sér að draga í efa að frásagnir þeirra væru trúverðugar. NÚ HAFA valdhafar í Rúss- landi sjálfir sagt sínu fólki, að það hafi lifað í blekkingu og heitið réttlátari skiptum ríkis- valdsins við þegnana. En hvað gera forsprakkar kommúnista hér og annars staðar? Þeirra hlutur er eftir. Þeir eiga enn eftir að gera játningu frammi fyrir sínum söfnuði. Þeir eiga eftir að rifja upp stóru orðin frá fyrri tíð, og lýsa þau ómerk. Þeir eiga eftir að prédika um villukenningu efnahagsmál- anna, sem þeir hafa tekið upp eftir lærifeðrum sinum. Þeir eiga eftir að skýra utanríkis- pólitík og mannkynssögu liðins tíma í ljósi hinnar nýju kenn- ÞAU TÍÐINDI gerðust í Bret- ] landi síðastl. fimmtudag, að ríkis-1 stjórnin ákvað að forvextir bank-| anna skyldu hækka úr 4.5% í1 5.5%. Þetta þýðir að útlánsvext-- ir munu verða 7—7%% eða hærri en þeir hafa nokkrum sinnum áður verið, þegar undan eru skildir nokkrir mánuðir á kreppuárinu 1931. j Þegar stjórn íhaldsflokksins kom ' til valda 1951 voru forvextir 2.5%.! íhaldsstjórnin hækkaði þá í 4% ! á næsta ári, en lækkaði þá svo í 3.5% árið 1953. Þeir voru svo enn lækkaðir í 3% árið 1954. Árið 1955 voru þeir svo tvíhækkaðir í 3.5 % og 4.5%. Nú hafa hafa þeir svo verið hækkaðir í 5.5% og hafa því verið hækkaðir um 2% á einu ári. öfgamannanna og varna yfirráð með þvi, að hún muni draga ur Ijárveltu, sem sé of mikil. Fyrri hækkanir forvaxta hafa þó ekki borið á þessu sviði þann árangur, sem til hefur verið ætlast. Vafa- samt er því, hvort þessi seinasta hækkun beri nokkurn meiri árang- ur að þessu leyti. Hinsvegar er hætt við, að hún geri hlut útflutn BUTLER fyrrv. fjármálaráðherra ingsframleiðslunnar enn örðugri, en afkoma og framtíð Breta velt- ur nú mest á því, að þeim takist að efla hana. ingar. Þeir eiga eftir að fá syndakvittun hjá sínum söfn- uði, og fá hann til þess að treysta enn mönnum, sem halda að kreddan sé óskeikul og skýri öll samskipti og alla sögu. Skyldi ekki verða erfitt fyrir ýmsa óbreytta liðsmenn að ráða við efasemdirnar eftir þessar síðustu játningar? Er til dæm- is ólíklegra að kommúnistaleið- togar hér vaði í villu og svíma í efnahagsmálum en jábræður þeirra í Rússlandi á valdatíð Stalíns? Eða hvort skyldu skýr- ingar þeirra á atburðum mann kynssögu síðustu áratuga standa óbreyttar hér eftir að þeim hefir verið afneitað í Rússlandi? Niðurstaðan getur ekki orð- ið nema á eina lund: Þeir, sem einblína á kreddu í einvalds- ríki og halda hana opinberum og sáluhjálp komast að því fyx-r eða síðar, að hún er eins og roksandur, eitt í dag og annað á morgun. Hún veldur sífelldri áttavillu. Hún er ekkert skjól fyrir hugsandi menn. Átrúnað- ur á skipulag, sem er ófullkom ið og á menn, sem eru harla breyskir, leiðir menn út í þá aðstöðu að lokum, að þurfa annað tveggja að játa mistökin og kasta trúnni eða snúast eins og vindhani á burst og verða að viðundri frammi fyrir al- gáðu fólki. Kommúnistar eiga kvölina og völina. MACMIIXAN fjármálaráðherra BREZKA STJÓRNIN lét ekki við það lenda að hækka forvext- ina. Næsta dag á eftir, skýrði ríkisstjórnin frá nýjum ráðstöfun- um, sem hún hefði gert og ættu að miða að sama árangri og for- vaxta hækkunin, þ. e. að draga úr fjárfestingu og innflutningi. Þess- ar ráðstafanir eru: 1. Dregið verði úr fjárfestingu ríkis og bæjarfélaga og einnig reynt að lækka rekstrarútgjöld þeirra. Þetta verði m. a. gert þann ig, að fjárfestingaráætlanir þess opinbera verði látnar ná yfir lengri tírna en upphaílega var ætlað. 2. Feldar verði niður niðurborg- anir á mjólk og brauði og útsölu- verð þessara vara hækkao að sama skapi. 3. Afborgimarsala. á vélum og ýmsum heimilistækjum verði gerð óhagkvæmari en áður. Að undan- förnu hefur þurft að greiða frá 15—33% af andvirði þessara vara við móttöku, en hér eftir þarf að greiða 20—50%. Afborgunarskil- inálar voru tvívegis þrengdir á síðastliðnu ári. 4. Aukafrádráttur fyrirtækja vegna fjárfestingar verði afnuminn við skattaframtal. Þessi frádráttur hefur gilt síðan 1953. Þá eru gerða nokkrar minni- háttar ráðstafanir. ORSÖK ÞESSARA aðgerða er sú, að efnahagsástandið hefur farið versnandi að undanförnu. Einkum hefur afkoman versnað út á við. Aðalorsökin er talin sú, að fjár- festingin hefur verið of mikil. Mik il eftirspurn hefur verið eftir vinnu afli og yfirborganir átt sér stað. Þetta hefur svo ýtt undir kaup- hækkanir. Talið er að kaupgjald WILSON, sem er talinn fjármála- ráðherraefni jafnaðarmanna hafi yfirleitt hækkað um 7% í Bretlandi á síðastliðnu ári. Þá hafa mörg verkalýðssambönd nú sagt upp samningum og nema saman- lagðar kaupkröfur þeirra 500 millj. sterlingspunda á ári. Verðlag hefur hækkað síst minna en kaupgjaldið. Þetta ástand héfur aukið mjög eftirspurn eftir erlendum vörum, og jafníramt stuðlað að því, að minna hefur verið flutt út en ella. Afleiðingin er sú, að gjaldeyris- ástandið hefur síversnað. Flestum hagfræðingum kemur saman um fullkomið verðbólgu- ástand hafi ríkt í Bretlandi á síð- astliðnu ári og sé mikil hætta á ferðum, ef ekki tekst að snúa við af þeirri leið, sem hefur verið farin um skeið. STJÖRNIN hefur ekki viljað mæta þessu með því að taka upp skipulegar fjárfestingar — og inn- flutn.hömlur undir umsjá ríkisins. Hún hefur talið það brot á þeirri frelsisstefnu, er hún telur sig fylgja í viðskipta- og efnahagsmálum. í stað þess hefur hún gripið til þess ráðs að hækka vexti, draga úr a£ borgunarverzlun, afnema niður- greiðslur og gera ýmsa neyzlu og fjárfestingu dýrari. Slíkar ráðstaf anir voru fyrst gerðar í sambandi við fjárlagaafgreiðsluna vorið 1955. Þegar ljóst varð, að þær ætluðu ekki að koma að tilætluðum not- um, því að gjaldeyrisafkoma hélt samt áfram að versna, greip stjórn in á síðastl. hausti til nýrra víð- tækra viðbótarráðstafana, sem gengu í sömu átt. Tilætlaður árang ur náðist ekki heldur með þeim. Um seinustu áramót var gjaldeyr isinneign Breta 25% minni en við næstu áramót á undan. f janúar- mánuði síðastliðnum varð svo meiri halli á viðskiptunum við út- lönd en nokkru sinni áður hefur orðið fyrsta mánuð árs. Innflutn- ingur varð þá meiri en hann hef- ur áður verið í nokkrum janúar- mánuði áður. VIÐBRÖGÐ stjórnarandstæð- : inga við framangreindum ráðstöf- unum stjórnarinnar hafa orðið þau, að þeir hafa óskað eftir ítarlegum umræðum í þinginu og mun van- trausttillaga borin upp í lok þeirra. Að þessari tillögu munu standa bæði jafnaðarmenn og frjálslyndir. Gagnrýni stjórnarandstæðinga er tvíþætt. Þeir halda því fram í fyrsta lagi, að umræddar aðgerðir muni ekki ná tilætluðum árangrl frekar en hliðstæðar ráðstafanir stjórnarinnar hafa áður gert. í öðru lagi halda þeir því fram, að þessar ráðstafanir séu ranglátar, því að þær bitni raunverulega þyngst á þeim, sem hafa verstu afkomuna fyrir. Þetta gildir t. d. um brottfellingu niðurgreiðslna á mjólk og brauðum. Versnandi af- borgunarskilmálar bitna og að sjálf sögðu þyngst á þeim, sem hafa minnsta kaupgetu. Þannig má rekja þetta áfram og yfirleitt sýna fram á, að ráðstafanir stjórnarinnar eru fyrst og fremst miðaðar við að skerða ekki hag og athafnafreísi efnastéttanna. Raunverulega fela ráðstafanir stjórnarinnar eins og vaxtahækkanir í sér höft á borð við opinberar fjárfestingar- og inn flutningshömlur, en þessi höft koma hinsvegar miklu óréttlátleg- ar niður. Þau hefta frelsi þeirra efnaminni, en ti-yggja þeim efna- meiri frelsi áfram. Því verður ekki neitað, að hin efnahagslega þróun í Bretlandi á síðastliðnu ári felur í sér þungan Jdóm um efnahagsstefnu ríkisstjórn arinnar. Til þess að viðhalda freísi efnastéttana í viðskiptum og.fjár- festingu, hefur verið gripið til nýrra og nýrra kákráðstafana, er jþrengt hafa kjör almennings, en ástandið í efnahagsmálunum hefur samt haldið áfram að versna Gjaldeyrisafkoman hefir t. d. stór- versnað, verðlag og kaupgjald stór hækkað og hreint verðbólguástand ríkt í landinu. Vafalaust er talið, að þessar seinustu ráðstafanir muni verða til þess að verkalýðsfélögin herði enn á kaupkröfum sínum. SÍÐASTL. ÞRIÐJUDAG eða tveimur dögum áður en vitnaðist i unv þessar aðgerðir stjórnarinnar, i (Framhald á 8. síðu.)- Roksandur í augum kreddumanna

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.