Tíminn - 29.04.1956, Blaðsíða 1

40. árg.
Reykjavík, suimudagiim 29. apríl 1956.
Áskriftarsími Tímans er 2323 og
81300. — Fylgist með tíman-
um og lesið Tímann.
f blaðinu í dag: 31
Þáttur kirkjunnar, bls 4.
íslendingaþáttur, bls. 5.
Lífið í kringum okkur, bls. 5.
Munir og minjar, bls. 5. i
Skrifað og skrafað, bls. 7.
97. blað.
Handriíamálið á dagskrá í Danmörku:
öosk blöö ræða tillögu dr.
Alexanders Jóhannessonar
Samkvæmt hermi skal koma á fót rannsóknar-
stofnimum me“ð Ijósmyndum af handritunum í
Kaupmannahöfn og Reykjavík, eftir a«S Islend-
ingum hefir verið skilað öllum handritunum
Fra fréttaritara Tímans í Kaupmannahofn í gær.
Berlingske Aftenavis birtir í dag grein undir yfirskrift-
inni: íslenzk tillaga um stofnun í Kaupmannahöfn með ljós-
myndum af handritunum. í grein þessari vísar blaðið íil
síðasta tölublaðs af Höjskolebladet, þar sem Poul Engberg
rektor vitnar í bók Bjarna M. Gíslasonar um hin umdeildu
handrit, en sú bók kom út í annarri útgáfu í Danmörku 1955.
í bókinni er því haldið fram, að
dr. Alexander Jóhannesson prófess
or hafi borið fram uppástungu
þess efnis, að ísland láti byggja
og koma á laggir stofnun í Kaup-
mannahöfn og sendi þangað ljós-
myndir af ísl^pzku handritunum,
sem nú eru í Danmörku, en skilist
til fslands öllum. íslendingar
sendi og þessari stofnun í Höfn
vandað bókasafn um íslenzka sögu
og bókmenntir, og íslenzkur fræði
maður með víðtæka þekkingu á
íslenzkri og danskri menningu
starfi við stofnunina.
Ömnur í Reykjavík.
Samkv. tillögu dr. Alexanders
skal svo í Reykjavík koma upp
annarri sams konar stofnun sem
danskur fræðimaður, sem jafn-
framt sé prófessor í dönskum bók
menntum, við Háskólá íslands,
starfi við. Með starfi beggja þess-
ara stofnana styrkisf vinátta og
menningarsamband ísiendinga og
Dana.
Poul Engberg lætur það fylgjl
grein sinni í Höjskolebladet, að
það sé mjög miður, að viðræður
og samningar í handritamáíinu
skuli hafa strandað. Berlingske
Aftenavis lýkur hins vegar sinni
grein með því að rekja gang máls
ins frá því að tillaga Hedtofts for-
sætisráðherra um skiptingu hand-
ritanna kom fram, þangað til fjár-
veitingin vegna flutnings Árna-
safns fékkst nú í vetur. — Aðils.
Munur tveggja tillagna.
Við þetta fréttaskeyti er aðeins
því að bæta, að munurinn er að
tillaga dr. Alexanders Jóhannes-
sonar er að mestu samhljóða til-
lögu dönsku stjórnarinn^r um
handritastofnanir í Kaupmanna-
höfn og Reykjavík, að því undan-
skildu, að dr. Alexander gerir ráð
fyrir, að Danir skili íslendingum
öllum handritunum, en danska íil-
lagan gerði ráð fyrir skiptingu
þeirra, eins og kunnugt er, og er
það allmikill munur í augum ís-
lendinga.
Ummæli Bjarna M. Gíslasonar.
í bók Bjarna M. Gíslasonar, sem
hér er minnzt á að framan, De Is-
íFra’»nsia » 2. síöu.i
Mikið íjón er fiskimjölsverk-
smiðja brann í Sandgerði
Verksmi^juhúsiÖ íéll niÖur á véíarnar í bruna-
rústam, en hægt var að bjarga miklu al 300
smálestum rnjöls í geymslu
í fyrrinótt varð mikið tjón af eldsvoða í Sandgerði. Eyði-
lagðist þá í bruna fiskimjölsverksmiðja, sem h. f. Garður á
og rekur, en verksmiðjan ásamt 300 lestum af fiskimjöli,
sem þar var geymt, var vátryggt fyrir samtals yfir tvær
miljónir króna.
Unnið var í verksmiðjunni í
fyrradag og hætt störfum klukkan
sjö um kvöldið. Var þá gengið frá
öllu eins og venja er til. En kl.
rösklega hálf þrjú í fyrrinótt varð
fólk vart við að kviknað var í verk
smiðjunni og þegar að var komið,
var verksmiðjuhúsið sjálft að
mestu leyti alelda.
Mjölinu bjargað.
Slökkviliðið var kallað til hjálp-
ar frá kauptúnunum og Keflavík-
urflugvelli en eldurinn var þá þeg
ar svo magnaður, að ekki var liægt
að bjarga sjálfri verksmiðjunni og
féll verksmiðjuhúsið niður ofan á
vélarnar, sem líklegt er að alveg
hafi orðið ónýtar í eldsvoðanum.
Var björgunarstarfinu þá mik-
ið snúið að því að bjarga út þeim
hinurn miklu birgðum af fiski-
mjöli, samjtals um 300 iestum,
sem geymt var í áfastri bygg-
ingu við verksmiðjuhúsið. Eld-
urinn komst þó einnig í geymslu-
hluta verksmiðjunnar og
skemmdist mikið af fiskimjölinu
af eldi og vatni en miklu var
bjargað og var unnið að því að
aka því í liús í gær.
Ókunnugt um eldsupptök.
Ekki er rannsakað að fullu
hversu tjónið er mikið af þessum
mikla eldsvoða en fullvíst má telja
að það sé meira en ein milljón kr.
í gær hófst réttarrannsókn í Sand-
gerði út af brunanum, eins og
venja er til, eftir slíka atburði, en
ekki kom þar neitt fram, sem sagt
getur til um upptök eldsins, þar
sem allt var með venju, þegar
vinna hætti í verksmiðjunni í fyrra
kvöld. Talið er þó líklegt að kvikn
að hafi í út frá rafmagpi, dða olíu-
kyndingu, en hinn mikli tnjöl-
þurrkari verksmiðjunnar v&r hit-
aður með olíukýndingu.
Séð til Hrútafells og Eiríksjökuls af Kili
Fyrir norðan Hvítárvatn gengur hátt og mikið fiall austur ör Langiökli og heitir Hrútafell. Uppi á fjallinu
er sérstakur jökull, sem nær út á brúnir. í krikanum á bak við fjalliS ganga smádalir upp að jökll og eru
kaliaðir Þjófadalir. Þar hefir Fúlahvís! upptök sín. Á bak við Langjökul, sem sést að baki Hrútafells á mynd
inni, er kollurinn á Eiriksjökli. Þannig var að sjá fil þessára iökla úr fiugvél yfir Kiii nú fyrir skömmu.
Islenzkir seðlar boðnir til
sölu í New York í stórum stíl
Heilbúot af oýjum seðlum í númeraröð afhent kaupendum - Selj-
endur virðast fá birgðir frá Genf
Frá hvaða íslenzkum aðilum eru þessar
fjárfálgur komnar á markað vestra?
Þegar einn blaðarnaður Tímans var á ferðalagi vestur í
Bandaríkjunum í sumar, varð hann var við, að á fleiri en
einum stað í New York var hægt að fá keypta íslenzka pen-
inga. Eftir nokkra leit og eftirgrennslan komst blaðamað-
urinn að þeim furðulegu tíðindum, að á einum stað í Wall
Street, 1 aðalviðskiptahverfi borgarinnar, var hægt að fá,
að því er virtist, ótakmarkað magn af íslenzkum peningum
undir réftu gengi.
Blaðamaðurinn leitaði uppi stað
inn og tók eigendur fyrirtækisins
tali, en það virtust vera tveir Gyð-
ingar. Þeir kváðust geta útvegað
eins mikið magn af íslenzkum
peningum og óskað væri eftir —
jafnvel miUjónir ísienzkra króna.
20 þús. kr. keyptar á staðnum.
Blaðamaðurinn varð áhorfandi
að því, að einn viðskiptamaðurinn
keypti 20 þús. íslenzkar krónur —
allt í nýjum seðlabúntum, að því
er virtist. Var þetta Bandarikja-
maður. Við frekari eftirgrermslan
komst hann að því, að flestir ís-
lenzku seðlanna, sem til voru
þarna á staðnum, VORU NÝIR OG
ÓNOTAÐIR OG NÚMERIN VORU
I RÖÐ. Voru þarna stærðar búnt
af 100—500 kr. seðlum. Ekki ”:ldu
Gyðingarnir skýra frá því, hvaðan
þeir fengju þessa peninga, en
blaðamaðurinn komst að því, að
þeir hafa útibú í Genf í Svissíundi,
e-n þar eru aðalstöðvar svarta mark
aðsins í heiminum, og sendu þenn
an dag skeyti til að fá meiri ís-
lenzka peninga, sem Bandaríkja-
maður nokkur pantaðf.
Tíminn gerði Landsbankanum
aðvart.
Tíminn taldi rétt að gera Lands-
bankanum viðvart, áður en birt
væri frétt um þessar óvenjulegu
birgðir af íslenzkum peningum.
Lét blaðið Landsbankanum í té
einn 50 kr. seðil, sem blaðamaður-
inn kom með að vestan sem sýnis-
horn, ef ske kynni, að seðlar þess-
ir væru falsaðir.
Landsbankinn lét senda seðil-
(Framhald á 2. síðuj
Blaðamenn ræddu í gær við próf.
Bullen, Teresíu Guðmundsson veð-
urstofustjóra og Eystein Tryggva-
son, jarðskjálftafræðing. Próf. Bull
en er Nýsjálendingur að uppruna'
Á Nýja-Sjálandi eru eldfjöll og
jarðskjálftar all tíðir. Á unga aldri
fékk Próf. Bullen áhuga á jarð-
skjálftafræði og vann að rannsókn-
Vinningar í happdrætti
Hringsins afhentir
Sl. föstudag var hinn glæsilegi
aðalvinningur í happdrætti barna-
spítalasjóðs Hringsins afhentur, en
það var Merzedes Benz-bifreið af
nýjustu gerð. Vinningsnúmerið var
4840 og eigandinn frú Jónína Jóns
dóttir Meðalholti 8, Reykjavík.
Allir aðrir vinningar í happdrætt-
inu hafa nú einnig verið sóttir.
Happdrætti þetta hefir hlotið
óvenjulega góðar undirtektir,
enda er hér unnið að þörfu mál
efni. Hrings-konur hafa beðið blað
ið að ílytja öllum þeim, sem hér
hafa að unnið hinar beztu þakkir.
Hin góða útkoma happdrættisins
hefir skilað þessu mannúðarmáli
vel fram á leið.
um í Nýja Sjálandi. Hann fluttist
til Ástralíu og gerðist stærðfræði-
prófessor við skólann í Sydney.
Hann hefir stöðugt haldið áfram
rannsóknum á jarðskjálftum og er
nú talinn einn af frægustu jarð-
skjálftafræðingum veraldar.
Annað kvöld (mánudagskvöld)
(Framhald á 2. slðu..
Stærðf ræði próf esso r frá Ástralíu
heimsækir jarðskjálftastöðvar hér
Flytur fyrirlestur í Háskélanum á morgun um
rannsóknir sínar. Kemur hér vitS í hnattferS
Það er ekki oft, sem nýsjálenzkir Ástralíuménn heim-
sækja ísland, en hér í bæ er einn á ferð þessa dagana. Heitir
hann K. Bullen og er prófessor við háskólann í Sidney í
Ástralíu. Er hann nú forseti alþjóðasamtaka jarðskjálfta-
fræðinga og er nú á hringferð um hnöttinn til að heimsækja
jarðskjálftastöðvar í sem flestum löndum.