Tíminn - 15.06.1956, Síða 4

4
TÍMINN, föstudaginn 15. júní 1956.
Stá'dentaskipti- eru ein ieiö af mörgum
ti! aukins skiinings og kynna milli þjóða
Mikifs virði fyrir unga íslendinga að sjá
framtak og stórhug hinnar ágætu
> ' ...............................
amerísku þjóðar
Seinni grein Arnar Þór stucL jur. um feríS
ísienzkra laganema til Bandaríkianna
30 þúsund íögfræðingar.
Auk þess að sækja tíma og
kynnast námstilhögun við New
York. University, var okkur sýnt
margt og þá sérstaklega það, sem
viðkemur lögum og rétti.
Eitt a{ því, sem við fengum tæki
færi- til þess að sjá, var stærsta
lögíræðiskrifstofa í Bandaríkjun-
um.,
Á- þessari skrifstofu unnu 120
lögfræðingar, en 30 lögfræðingar
voru eigendur hennar og stjórn-
uðu. Starfsfólk allt var yfir 300
manns. Stórt og rúmgott bókasafn
tilheyrði skrifstofunni, þar sem lög
fræðingar og annað starfsfólk gat
leitað upplýsinga um lögfræðileg
efni,
Lögfræðingar í New York eru
margir, 30—40 þúsund. Erfitt mun
vera að komast áfram þar fyrir
unga lögfræðinga og nær ógjörn-
ingur án þess að vinna fyrstu ár-
in hjá einhverri lögfræðiskrifstofu.
Laun eru heldur lág í bý'rjun og
kviðdóm í eirium réttarsalanna.
Var réttarsaiurinn þéttskipaður
körlum og konum, sem köiluð
höfðu verið, til þess að velja í
kviðdóminn. Bómarinn stjórnaði
valinu. Fór það þannig fram, að
menn vopu spurðir spurr.inga um
hvort viðkomaudi treysti sér til að
fella Jhlutlausgn úrskur|5 án- hans
persónulegu .skg.ðana eða tilfinn-
inga, hv.ort yjðkomandi þekkti
nokkuð. þá,. sem. ákærðir voru, I
skyidmenni .þeirra,. lpgfræðingana
o. s. frv. Þegar þannjg. hefir tekist
að fá fullskipaðan, kvj.ðdóm, sem
er 12 mawns, fá h£eði,s«ekjpndi og
verjandi tækifæri iii þ.ess.gð ryðja
úr dómnum, sem gert. er eftir á-
kveðnum reglum, og þárf þá að fá
nýja kviðdómendur í stáðinn o, s.
frv.
Kyiðdómur þarí, a. m. k. í öllum
afbrotamálum, áð vera samhljóða
í dómi.sínum. ...........,
í minniháttar 'iháiúni 'dæmir að-
eins einn dómari. Eru þá ihálflytj-

mr i « lí
| f " 1
I
TaílijS frá vinstri: Jón G. Tómasson, Örn Þór, Matthias Á. Mathiesen og mr.
Shine, lögfræðingur í Washington. Myndin er tekin viS Hæstarétt U. S. A.
tekur nokkur ár að fá sæmileg
laun á þeirra mælikvarða, Margir
ungir lögfræðingar, sem vinna fyr
ir viðkomandi ríki, fá betri laun
í býrjun, sem hins vegar hækka
lítið, þótt tímar líði.
Kviðdómendur og afbrotamenn.
í Bandaríkjunum er réttarkerfi
flókið og verður ekki skilið á stutt
um tíma. í megindráttum er það
þó þannig, að hvert ríki er sjálf-
stætt umdæmi, sem hefir sína eig-
in dómstóla, héraðsdóma, sérdóm-
síóla ýmiss konar og sinn eigin
hæstarétt.
Við áttum þess kost að dvelja
einn dag í húsakynnum ríkisdóm-
stóls New York-ríkis. Dómsalir
voru þar margir. Eru þeir í geysi-
slórri byggingu, sem er mjög fal-
leg, gólf, loft og veggir klæddir
evrópískum marmara og var hver
hæð með mismunandi litum marm
ara frá ýmsum löndum. Bygging
þessi, sem mikið er í borið, er þó
ekki nema 35 ára gömuk
í Bandaríkjunum dæmir kvið-
dómur í öllum meiriháttar málum.
KviSdómendur eru valdir úr hin-
um mismunandi og ólíku stétlum
þjóðfélagsins, og ber öllum, sem
til eru kvaddir að hlýða því kalli.
Hugsunin bak við kviðdómana
er víst sú, að þar fái hinir almennu
þjóðfélagsþegnar að dæma og veiti
það meira öryggi en þar sem einn
dómari er um að kveða úrskurð.
Þennan dag var verið að velja
endur jafnan stuttorðir og réttar-
höldin frekar óformleg. Sökum
fjölda mála við þessa dómstóla,
þarf að afgreiða málin eins fljótt
og mögulégt er, og er þá reynt að
sleppa óþarfa málalengingum. Á-
kærði þarf að sitja undir málflutn-
ingi og hlýða á dóm sinn. í þess-
um minniháttar málum voru á-
kærðu leiddir inn í réttarsalinn,
og hlýddu á málflutninginn og
dómarann kveða upp dóminn, en
síðan var næsti sakborningur leidd
ur inn.
Við sl; oðuðum fangelsi það, sem
afbrotam snn þessir voru geymdir
í. í því voru um 3500 fangar. Var
fangelsi þétta sérstakt að því leyti,
að þar sitja inni aðeins þeir menn,
er bíða rannsóknar og dóms e. t. v.
bíða þar nokkra daga áður en þeir
eru íluttir til annarra fangeisa,
þar sem þeir aíplána dóm sinn.
Fangelsi þetta var margar hæð-
ir og fangaklefar á flestum þeirra.
Öryggisútbúnaður allur var traust-
ur, enda margir fangar eflaust
reiðubúnir að leggja líf sitt í
hættu til þess að brjótast út.
Fangaverðir voru margir. Ein-
kennandi var, að enginn vörður
bar byssu eða barefli. Er það gert
vegna þess, að of' mikil hætta er
talin á að fangarnir geti náð vopn-
um þessum í sínar hendur og beiti
síðan gegn vörðunum.
Það er cmurleg sjón að sjá þús-
undir manna bak við járn og slá,
svipta frelsi til þess að sjá og
njóta þess, sem hinir hafa, sem
fyrir utan starfa. Ömurlegast var
þó að sjá þá hæð þessa fangelsis,
þar sem unglingar voru, og virtist
margt þcirra vera kornungir
drengir.
Minnismcrki og stjórnarráð.
Vahir og KR verða að leika aíiur
til úrslita á Reykjavíkurmótinu
Síðasti leikur Reykjavíkurmóts-
ins fór fram í fyrrakvöld milli
Fréttir
í Washington, höfuðborg Banda-
ríkjanna, dvöldum við í nokkra
daga.
Er það rnjög fögur borg og vel
skipulögð, með miklum trjágróðri
og opnum görðum. Minnismerki
ýmiss konar setja sérstakan svip
á borgina, sem og hinar geysi
mörgu opinberu byggingar. Was-
hington er af mörgum talin feg-
ursta borg Bandaríkjanna og undr
uðumst við það ekki.
Bandaríkjamenn hafa þar reist
frægustu forsetum sínum minnis-
merki. Eitt þeirra fegursta er minn
ismerki Lincolns forseta. Auk þess
eru mikilfengleg minnismerki Ge-
orge Washingtons og Thomas Jef-
fersons.
Washington-borg einkennist
mjög af hinum opinberu bygging-
um, og er auðséð að þar situr þing
og ríkisstjórn. Enginn maður né
kona, sem lögheimili á í Washing-
ton, hefir kosningarétt til forseta-
eða þingkosninga. Er álitið, að í
Washington, þar sem flestir starfa
að stjórn landsins, eigi menn ekki
að skipta sér af pólitískum málum.
Ilæstiréttur og þinghúsið.
Fram og KR. KR-ingar sigruðu
með tveimur mörkum gegn engu
og eru því jafnir Val. Verða fé-
lögin því að leika til úrslita um
Reykjavíkurmeistaratitilinn, en
ekki er ákveðið ennþá hvenær sá
leikur fer fram.
Flesta af beztu mönnum félag
anna vantaði í fyrrakvöld og varð
leikurinn því heldur tilþrifalítill.
KR-ingar náðu betri samleik, eink
um fyrst í stað og skoruðu þá
fljótlega tvö mörk, og gerði Reynir
Þóraðarson annað, en nýliði í
stöðu vinstri innherja hitt, og við
það sat. Leikurinn varð stöðugt
dauíari eftir því, sem á leið, og
síðari hálfleikur var algerlega
fjörlaus. Dómari í leiknum var
Ingi Eyvinds og dæmdi hann vel.
Lokastaðan í mótinu varð þessi:
K.R.
Vaiur
Fram
’víkingur
Þróttur
4 3 0 1 11:3
4 3 0 1 10:3
4 2 0 2 8:4
4 2 0 2
4 0 0 4
6
6
4
6:7 4
2:20 0
í fáum orðum
-Ar Norrköping varð sænskur meist
ari í knattspyrnu að þessu
sinni. í síðasta leiknum mætti
liðið Malmö og var það hreinn
úrslitaleikur. Norrköping sigr-
aði með 2—1 í leiknum.
★ Ákveðið er, að heimsmeistara-
keppnin í knattspyrnu 1962 fari
fram í Chile í Suður-Ameríku.
Ákvörðun um þetta var tekin á
fundi Aiþjóðaknattspyrnusam-
bandsins, sem nú stendur í
Lissabon.
-A: 10. júní s.l. háðu Portúgalar
landsleik í knattspvrnu við
Ungverja í Lissabon. Leikar
fóru þannig, að jafntefli varð,
2—2. 70 þúsund áhorfendur sáu
leikinn.
•k Á móti í Varsjá um helgina
bætti Finninn Koivisto enn
finnska metið í kúluvarpi. Varp
aði hann kúlunni 16.46 m. Á
sama móti sigraði Iharos, Ung-
verjalandi í 3000 m. hlaupi á
7:59,4 miii. sem er frábær ár-
angur.
Nýtt heimsmet í 220 yards hlanpi
Iíæstiréttur Bandaríkjanna er
mikil bygging og tignarleg. Að ut-
an sem innan er hún klædd hvít-
um marmara. Þegar inn er komið
er hátt til lofts og vítt til veggja.
Forsalir allir eru stórir og dómsal-
urinn virðulegur.
Réttarhöld stóðu yfir, þegar við
komum inn í dómsalinn. Dómarar
allir eru klæddir svörtum skikkj-
um, en málflytjendur ekki. Spyrja
dómarar málflytjendur mikið og
virtist oft erfitt fyrir þá, að kom-
ast áfram með ræðu sína vegna
spurninga dómaranna.
Bandaríkjamaðurinn Dave Sime
setti s.l. laugardag nýtt heims-
met í 220 yards hlaupi á móti í
Kaliforníu. Hljóp hann vegalengd
ina á hinuin frábæra tíma 20 sek.
sléttar og bætti fyrra met sitt um
brot úr sekúndu. Næstur í lilaup
inu varð Mike Agostini á 20.4
sek. Nokkrum mínútum áður
hafði Sime sigrað í 100 yards
hlaupi á Iieinisniettíinanuni, 9,3
sek. Á sama móti jafnaði Jack
Davis heimsmetið í 120 yards
grindahlaupi, 13,5 sek. Þess er
getið í sambandi við heimsmet
Sime, að vindur hafði verið hag-
stæður, en innan við það, sem
Ieyfilegt er til að met fáist viður-
kennd. Sime er 19 ára gamall,
hvítur, og mesta hlauparaefni, er
fram hefir komið.
Að réttarhöldunum loknum hitt
um við forseta réttarins, Earl
Warren, á skrifstofu hans. Earl
Warren er af norskum ættum, stór
maður og myndarlegur, góðmann-
legur og látlaus. Virtist hann hafa
mikinn áhuga á íslandi og íslenzk-
um lögum, sem hann spurði okkur
mikið um.
Earl Warren gegndi, áður en
hann var skipaður forseti hæsta-
réttar, embætti ríkisstjóra Georg-
íu-ríkis, og var hann nú síðast í
vetur oft nefndur sem líklegur eft
irmaður Eisenhowers forseta, ef
hann gæfi ekki kost á sér við for-
setakosningarnar.
Við þetta tækifæri afhentum við
Earl Warren hina nýju útgáfu ís-
lenzka lagasafnsins.
Þinghúsið í Washington er lista-
verk að utan og innan. Er þing-
húsið skreytt að innan fögrum
listaverkum, málverkum og högg-
myndum. Sáum við bingið að störf
um og fengum auk þess að sjá
nokkur nefndarherbergi, sem mjög
falleg eru og rúmgóð. Fastar
nefndir þingsins hafa sín eigin
fundarherbergi og sáum við sum-
ar þingnefndir að störfum.
Skammt frá þinghúsinu er sér-
stök bygging, þar sem skrifstöfur
þingmanna eru. Hafa þeir jafnan
tvær rúmgóðar skrifstofur þar sem
5—8 manns vinna að alls konar
störfum, sem þingmaðurinn þarf
að sjá um.
I útjaðri Washington-borgar er
stór kirkjugarður, þar sem m. a.
allir bandarískir hermenn hafa
rétt til að hvíla. Er þar minnis-
merki hins óþekkta hermanns. Um
það er haldinn hervörður dag og
nótt alla daga ársins.
Um klukkutíma akstur frá Was-
hington er bústaður sá, er George
Washington bjó á, er hann varð
forseti Bandaríkjanna. Er þar öllu
haldið í sem líkustu horfi og þegar
hann bjó þar, enn þann dag í dag.
Er búgarður hans í yndislegu. um-
hverfi, sem nú er friðhelgur stað-
ur.
Bandaríska þjóðin.
Bandaríkjamenn eru ákaflega að-
laðandi fólk. Þeir eru vingjarnleg-
ir í viðmóti við hvern sem er og
kurteisir. Þó geta þeir verið all-
ólíkir hvorir öðrum, sem skiljan-
legt er, þar sem aðstæður og venj-
ur geta verið allólíkar og þjóðerni
mörg, sem sezt hafa að í Banda-
ríkjunum.
Þeir telja margt nauðsyn, sem
aðrar þjóðir verða að álíta óhóf.
Framleiðsla þeirra er á háu stigi
og hægt er að kaupa þar í landi,
hafi maður dollara, allt það, sem
hugur girnist.
Bandaríkjamenn álíta lýðræði
og frelsi grundvallarskilyrði fyrir
lífi manna í hverju þjóðfélagi, og
standa þeir dyggan vörð um þau.
Þar í landi býr fólk af ólíku og
óskyldu þjóðerni. Þar hýr fólk,
sem hefir ólík trúarbrögð og ólík-
an hörundslit. Þetta fólk hýr sam-
an í sátt og samlyndi, án saman-
burðar á þessum ólíku háttum.
Ættu þeir, sem Bandaríkin og
Bandarísku þjóðina gagnrýna
mest, að íhuga þetta.
Hver er árangurinn?
Stúdentaskiptin hafa aukizt nú
hin síðari ár. Hjá þeim, er þessi
stúdentaskipti styðja, hlýtur oftar
en einu sinni þessar spurningar að
vakna: Hvers virði er þetta? Hvaða
gagn er að þessu?
Þessum spurningum verður ekki
fljótsvarað. Árangur stúdentaskipt-
anna er ekki alltaf augljós. Hins
vegar er óhætt að segja þetta:
Það er vart hægt að dæma eða
meta eina þjóð, fyrr en maður hef
ir kynnzt henni að nokkru.
Ungum mönnum gefst sjaldan
tækifæri, eins gott og þetta, til
þess að sjá nýja hluti, kynnast nýj
um viðhorfum og eignast nýja vini.
Við þrír félagarnir, sem í Banda-
ríkjunum dvöldum þennan tíma,
höfum fengið tækifæri til þess að
kynnast háttu og lifnaði fólks okk-
ur áður lítið þekkt, eignast vini,
sem við áður áttum ekki og getum
frekar skilið viðfangsefni og sjón-
armið þeirra eftir þessa dvöl.
Stúdentaskipti, eða raunar allar
gagnkvæmar heimsóknir, eru til
aukins skilnings milli þessara
tveggja þjóða.
Ég veit, að þeir bandarísku stú-
dentar, sem hingað komu, áttu
ekki von á að sjá hér það, sem
raun bar vitni. Ég veit að þeir
hafa, eftir að þeir komu heim, tal-
að um ísland og sagt mörgum frá
lifnaðarháttum hér og menningu.
Við, sem lítil þjóð erum, höfum
eflaust meira gagn af skiptum, sem
þessum. Það er mikilsvirði að sjá
stórhug og framtak stórþjóðar,
sem hefir fullkomnasta tækni og
framfarir allar eru komnar lengst
á veg.
Þess fleiri sem kost eiga á að
sjá og kynnast þessari öndvegis-
og vinaþjóð, þess meira gagn fyrir
okkur, land okkar og þjóð.
Að lokum vil ég þakka þeim, er
okkur aðstoðuðu við þessi stú-
dentaskipti og hjálpuðu stjórnum
Orators til þess að þau gætu orðið
að veruleika.
Það eru margir, sem lagt hafa
fram fé, gefið góð ráð og lagt fram
starf sitt. Þessum mönnum þakka
ég öllum og vona, að á komandi
árum verði mögulegt að halda þess
um stúdentaskiptum áfram, til ó-
metanlegs gagns og þekkingar
þeim stúdentum, sem þá stunda
lögfræðinám.
Ný brú á Þverá í Öngul-
staíahreppi
Akureyri í gær.
Um helgina var tekin í notkun
ný brú á Þverá í Öngulstaðahreppi.
Var brúin smíðuð í vor. Er brú
þessi hin mesta samgöngubót fyrir
héraðið. Yfirsmiður við brúarsmíð
ina var Þorvaldur Guðjónsson frá
Akureyri.