Tíminn - 21.09.1956, Blaðsíða 6

s
T í MIN N, föstudaginn 21. september 1956.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Kitstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur I Eddubúsi vi3 Lindargötu.
Dmar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaöameun),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f. «tí!l
Grænmetisverzlnn landbúnaðarins
Á AÐALFUNDI Stéttar-
iambands bænda, sem ný-
!ega var haldinn að Blöndu
dsí var m. a. samþykkt svo
hljóðandi ályktun um græn-
.metisverzlunina:
„Aðalfundur Stéttarsam-
bandsins lýsir ánægju sinni
með hina nýju skipan mat-
jurtasölunnar og telur að A1
þingi hafi mætt óskum fyrri
aðalfundar sambandsins í að
. alatriðum. .
Fundurinn telur, að stofn-
' un Qrænmetisverzlunar land
búnaðarins undir yfirstjórn
Framleiðsluráðsins, muni
iæta aðstöðu framleiðenda
., til þess að gera garðræktina
öruggari búgrein og hæfari
til að gegna hlutverki sínu.
Aðalfundurinn telur að auk
in vörugæði séu hagsmuna-
mál framleiðenda og neyt-
enda garðávaxta, að gagn-
kvæmur skilningur sé til
hagsbóta fyrir báða aðilja og
heitir á fulltrúa fundarins,
að stuðla að því beint og
,1 félagssamtökum bænda, að
starf Grænmetisverzlunar
landbúnaðarins komi fram-
leiðendum að sem beztum
notum.“
MEÐ STOFNUN Græn-
-ftn metisverzlunar landbúnaðar
ins, er tók til starfa um sein
;ustu mánaðamót, er stig-
Inn nýr áfangi á þeirri braut,
að bændur annist sjálfir
:;“J;sÖlu afurða"sinna. Þeir ann-
ast nú sjálfir mjólkursöluna
' að öllu leyti og kjötsöluna að
langmestu leyti. Þetta fyrir-
. komulag hefur gefist bænd-
um vel og og þvi hafa sam-
tök þeirra beitt sér fyrir því,
áð grænmetisverzlunin kæm
ist í hendur þeirra. Þótt
Grænmetisverzlun ríkisins
væri vel rekin, hafa bændur
talið hitt skipulagið heppi-
legra.
Það fyrirkomulag, að fram
leiðendur önnuðst sjálfir af-
urðasöluna, hefur ekki að-
eins reynzt þeim heppilegt,
. heldur engu að síður neyt-
endum. Sá rógur, sem var
hafður í frammi á sínum
tíma gegn því að bændur
ónnuðust sjálfir mjólkursöl-
una, er nú löngu kveðin nið-
Sarntal við Stein Steinarr skáld -
ur. Fyrirkomulagið hefur
reynzt neytendunum hag-
kvæmt. Slíkt er ekki heldur
undarlegt, því að engir eiga
meira í húfi en framleiðend-
urnir, ef illa tekst til með söl
una eða óánægja skapast
meðal neytenda.
Svipuð verður vafalaust
reynslan af starfsemi Græn-
metisverzlunar landbúnaðar
ins.
AF HÁLFU bænda er
Grænmetisverzlun landbún-
aðarins ekki sízt ætlað að
beita sér fyrir aukinni inn-
lendri framleiðlslu á garð-
ávöxtum. Enn á sér venju-
lega stað verulegur innflutn-
ingur á kartöflum. Takist að
koma þessum málum í það
horf, að ekki þurfi að flytja
inn kartöflur, vinnst tvennt
í einu, að mikill gjaldéyrir
sparast og að landsmenn fá
betri vöru. Það er staðreynd,
sem ekki er sízt viöurkennd
af útlendingum, að íslenzkar
kartöflur eru einhverjar
tbeztu í h,eiminum. Senni-
lega stafar það af því, að þær
vaxa hér í meiri birtu en
víðast annarsstaðar.
Grænmetisverzlun lánd-
búnaðarins fær hér mikið
og gott verkefni áð vinna og
ber sannarlega að vænta
þess, að henni takist að leysa
það vel af hendi.
ISLENZKIR BÆNDUR
hafa nú tekið nær alla sölu
afurða sinna í eigin hendur.
Því miður er ekki hægt að
segja það sama um útgerðar-
menn og sjómenn. Verzlunin
með afurðir þeirra er enn allt
of mikift í höndum ýmissa
milliliða. Þangað má m. a.
rekja, hve illa gengur með
afkomu sjávarútvegsins, þótt
að sjálfsögðu komi margt
fleira til greina og þó vitan-
lega framar öðru röng fjár
málastefna að undanförnu.
Vissulega myndi hlutur út-
vegsins batna, ef útgerðar-
menn og sjómenn færu hér
að dæmi bænda og hefðu
sjálfir samtök um sölu af-
urðanna. Það er tvímælalaust
eitt þeirra stórmála, sem nú
er mest aðkallandi að koma
fram.
Nú bregst Adenauer líka
SEINUSTU missirin hef-
nr Mbl. lagt mikin átrúnaö
á tvo erlenda stjórnmála-
menn. Báðir eru þessir menn
hinir merkustu. Hitt er svo
annað mál, að ekki er alltaf
heppilegt að miða viðhorf við
afstöðu erlendra stjórnmála
.nanná.
Morgunblaðið hefur nú
íka orðið hált á þvl.
Þessir tveir menn, sem
Mbl. hefir trúað svo mjög á
að undanförnu, eru þeir Dull
as og Adenauer.
Því hefur nýlega verið lýst
hér í blaðinu, hvernig Dulles
hefur brugðist Mbl. Hann
gerði það í fyrsta lagi, þegar
hann tók allt öðruvísi undir
ályktun Alþingis um varnar-
er vonan
, sem koma sk
málin en Mbl. hafði gert.
Hann hefur svo í öðru lagi
brugðist Mbl. með því að
vinna öðrum fremur að frið
samlegri lausn Súezdeilunn
ar, sem Mbl. hefur bersýni-
lega ekkert haft á móti að
leiddi til stórstyrjaldar og
áframhaldandi hersetu á Is
landi.
Mbl. hefur því verið fá-
mált um Dulles seinustu dag-
ana. Jafnframt hefur það
huggað sig við það, aö það
ætti þá Adenauer eftir.
En nú virðist Adenauer
ætla að bregðast líka. Sein-
ustu fréttir benda til þess,
að hann sé kominn á þá skoð
un, að herskyldutíminn í
Vestur-Þýzkalandi skuli ekki
Fyrir skömmu síðan var nokkr-
um íslenzkum listamönnum boS-
íð til Sovétríkjanna og var Steinn
Steinarr skáld einn þeirra. Steinn
er nú kominn heim fyrir nokkru
og birti AlþýðublaðiS nýlega vifi-
ial vi8 hann um fer'ðalagið. Þar
sem vi'ðtal þetta hc-fir vakið
mikla athygli og marga mun fýsa
að kynnast því, er Steinn hefir
að segja, hefir Tíminn fengi'ð
leyfi ritstjóra Alþýðublaðsins tii
að birta það.
Steinn Steinarr fór í sendinefnd
austur til Rússlands í sumar. Und-
irritaðúr mæltist til þess við hann
á sínum tíma að segja frá förinni
og áhrifum hennar, ef einhver
yrðu. Skáldið tók tilmælunum hæg
lætislega en ljúfmannlega. Fyrir
skömmu áttum við svo tal saman
um allt þetta, og Steinn léði máls
á að leyfa lesendum Alþýðublaðs-
ins að fylgjast með. Samtalið fer
hér á eftir og þykir sennilega nokk
ur tilbreyting.
EKKI MJÖG HRIFINN.
— Jæja, þú fórst til Rússlands
sem frægt er orðið — hvernig leizt
þér á?
„Humm — mér hefir verið kennt
að tala gætilega um stórveldin,
hvaða nafni sem þau kunna að
nefnast. En Rússar eru ýmsu van-
ir — og sannast að segja varð ég
ekki mjög hrifinn. Sovét-Rússland
er að vísu stórt og auðugt land, ef
til vill auðugasta land þessa heims,
og þar er mikið um alls konar verk
legar framkvæmdír. En það út af
fyrir sig er ekki nægilegt til að
hræra hug og hjarta hins „úrkynj-
aða skálds frá auðvaldsheiminum",
eins og vinur minn og samferða-
maður Jón Bjarnason myndi orða
það.“
SÓSÍALFASISMI?
— Finnst þér, að Rússar séu að
framkvæma sósíalismann?
„Nei, ekki held ég það. Það er
að minnsta kosti ekki sá sósíal-
ismi, sem okkur „gömlu mennina"
eitt sinn dreymdi um. Ég held, að
það sé einhvers konar ofbeldi,
ruddalegt, andlaust og ómannúð-
legt —. Og okkur svokölluðum
Vesturlandamönnum myndi senni-
lega finnast það óbærilegt. Mér er
að vísu ekki fyllilega ljóst, hvernig
þessu er varið, en það er ekki sós-
íalismi, það er miklu fremur ein-
hver tegund af fasisma. Kannske
er þetta sá margumtalaði sósíalfas
|ismij ef menn vita þá; hvað það
orð þýðir.“
SKOPLEG ALVARA.
— Hvað fínnst þér um skáldskap
og listir í Rússlandi?
„Það, sem við köllum skáldskap
og listir, á mjög örðugt uppdrátt-
ar í Sovétríkjunum. Flokkurinn á-
kveður hvemig mála skuli mynd,
skrifa skáldsögu og yrkja kvæði.
Þetta lcalla þeir sósíalrealisma og
þykjast góðír. Sömu lögmálum lýt-
ur byggingarlistin, það er erfitt að
hugsa sér auvirðilegri hégómaskap
og andla'usara tildur en sumar ný-
byggingarnar í Moskvu, t. d. há-
skólánn, Metro og fleira slíkt.
Fyrst í stað heldúr maður kannske,
að verið sé að skopast að Viktoríu-
tímabilinu brezka eða jafnvel Thor-
valdsen gamla. En svo kemur það
upp úr kafinu, að þetta er ramm-
Jvið værum hinar svívirðilegi’.stu
j auðvaldsbullur. Annars voru „fras-
I ar“ hans furðu „billegir" og
minntu mig allmikið á tvo gnrnla
vini mína hér heima, þá Ólaf Frið-
riksson og Guðbrand heitinn Jóns-
son. En það er mikill misskilhing-
ur, sem ég hefi einhvers staðar réð
á prenti, að við höfum veitzt að
þessum ágæta manni og sovétvéss-
neskum bókmenntum yfirleití Ég
gat að vísu ekki gert greinarmun
á bókmenntagildi tveggja sovétrúss
neskra skáldsagna, sem ég sagðist
hafa lesið, þeirra „Lygn streymir
Don“ eftir Sjólókov og „Saga af
sönnum manni“ eftir Polevoj. En
við sættumst fljótlega á þeim for-
sendum, að það væri of langt síð-
an ég hefði lesið aðra og of stutt
síðan ég hefði lesið hina. Þar með
var það deiluatriði úr sögunni.
SÁLFRÆÐI LAXNESS.
Rússar eru ákaflega hrifnir af
Halldóri Laxness. Ég spurði einn
frægan bókmenntagagnrýni þeirra,
hverju það sætti. „Laxness er svo
mikill sálfræðingur", svaraði hann.
„Hvað er til marks um það?“
spurði ég. „Jú, hann er svo lííikill
sálfræðingur, að hann minnir á
Ibsen“ svaraði gagnrýnirinn. Svo
var því samtali lokið.
Yfirleitt fundust mér þessir
„andans menn“, sem við hittum í
Rússlandi, frekar leiðinlegir og
jafnvel ógeðfelldir. En þeir lnfa
Steinn Steinarr
asta alvara — „listsmekkur sósíal-
ismans", gerið þið svo vel! Það er
víst þetta, sem við köllum hlægi-
legt og aumkunarvert í senn.“
ÆSTIR OG ÓÐAMÁLA.
— Náðuð þið tali af einhverjum
skáldum og rithöfundum?
„Jú, við hittum nokkra rithöf-
unda og bókmenntamenn, en það
var lítið á þeim að græða. Spyrði
maður einhvers urðu þeir strax
dálítið æstir og óðamála. Sumir
fóru jafnvcl að hrakyrða Bería sál- búið vel um sig og hugsa og skrifá
uga. Þeir vita lítið sem ekkert um, það eitt, sem Flokkurinn vill.“
vestrænar nútímabókmenntir. Rúss!
ar flytja ekki inn erlendar bækur.
Það er ekki til gjaldeyrir! Öðru
máli gegnir þó um bækur frá lepp-
ríkjunum. Ég' sá í nokkrum búðar-
gluggum verk Lenins og Chekovs
í austur-þýzkum og tékkneskum út
gáfum. Kommúnistaflokkurinn læt-
ur þýða og gefa út allmikið af vest
rænum og jafnvel amerískum bók-
menntum, en það verður helzt að
vera lofgerð um þá sjálfa eða mjög
einfaldar og naktar árásir á kapí-
talismann. Stundum misskilja þeir
þetta sem vonlegt er, og við því er
ekkert að-segja.
Við töluðum lengi dags Við þann
fræga mann Ilja Ehrenburg. Hann
var allstrangur í tali og hélt, að
STALÍN ER ENN „VINUR“
OG „FAÐIR“.
— Hvað segja þeir um Stalín?
„Sennilega er það allt satt og
rétt, sem þeir Krústjov og félagar
hans segja um Stalín. Sennilega
hefir hann verið brjálaður glæpa-
maður, og sennilega er það fyrst
og fremst honum að kenna, hvern-
ig hin mikla hugsjón Lenins hef-
ir verið svívirt og fótumtroðin í
Rússlandi. En hvað um það. Þetta
veit ekki rússneska þjóðin í dag,
af einhverjum ástæðum hafa ráða
mennirnir í Kreml ekki ennþá
treyst sér til að flytja sinni eigin
þjóð þessi hörmulegu tíðindi. Stal-
(Framhaíd á 8. siðu)
VAÐsromA/
vera nema 12 mánuðir, en
hann hefur áður beitt sér
fyrir 18 mánaða herskyldu-
tíma. Ástæöan er ekki sízt sú,
að Þjóðverjar telja friöar-
horfur batnandi
Mbl. getur því ekki hér eftir
vitnað með góðu móti til Ad
enauers, þegar það er að
reyna að rökstyðj a stríðshætt
una. Hvert krosstréð fellur nú
af öðru, sem það hefur helzt
treyst á.
ENN HEFIR MAÐUR orðið fóraar
dýr vegadauðans. M&ður á góðum
aldri verður fyrir bifreið á breið-
um, malbikuðum og mjög vel upp
lýstum vegi um nótt, skaddast
mjög, liggur meðvitundarlaus í
sólarhring í sjúkrahúsi og deyr
siðan af sárum sínum. Þetta er
eins og mannskæð styrjöld. Vega
dauðinn vofir yfir börnum sem
fúllorðnum. Þetta eru ekki eins
og víg, heldur launmorð. Dauða-
valdurinn ekur áfram og skilur
manninn, sem hann hefir ekið á,
eftir í blóði sínu á vígvellinum.
Hann strýkur frá verknaði sínum
og iðrast heldur ekki næsta dag.
Rannsóknarlögreglan leitar allra
ráða til þes að hafa upp á mann-
inum, en það tekst ekki enn. Ólík
legt er, að ekki hafi einhverjir
fleiri verið á ferii um Suðurlands
brautina milli klukkan 3 og 4, er
slysið varð. Jnfnvel þótt þetta
fólk hafi ekki séð slýsið eða neitt
grunsamlegt, er ekki ólíklegt, að
éinhverjar upplýsingar frá því
gætu auðveldað lausn málsins og
leitina að hinum seka bílstjóra.
Allir, sem þarna hafa verið á ferð
um þetta leyti, ættu því að verða
við tilmælum lögreglunnar og
koma til tals við hana og segja
frá því, sem fyrir augun ber.
Þegar margt fólk kemur þannig
með sínar upplýsingar getur svo
farið að við samanburð komi ýmis
legt í ljós sem bendi til lausnar
í málinu. Það er mikil nauðsyn
að upplýsa þetta mál. Slíkt má
ekki viðgangast, að fólk verði
vegadauðanum að bráð án þess að
til þess náist, sem sekur er. Slíkt
freistar annarra manna, sem
lenda í slíku óláni, freistar þeirra
til að flýja frá verknaðinum og
leynast. Ef það yrði alvanaiegt,
er siðgæði okkar illa komið. Sú
spurning hlýtur og að vakna
hvort hinum seka bílstjóra, sem
hlýtur að hafa orðið slyssins var
að því er rannsóknarlögreglan
segir, finnst ekki mál til komið
að gefa sig fram. Verður honum
sektin og iðrunin bær í felum
öllu lengur?
HER ÞARF EIÍKI að vera um öku
níðing að ræða. Slysið getur hafa
orðið með þeim hætti, að maður-
in, sem slasast til ólífis hafi átt
þar einhverja sök, ekki sfzt þar
sem hann virðist hafa verið öivað
ur. Hann getur hafa gengíð íyrir
bílinn eða fallið utan í hann :neð
þeim hættl, að bílstjórinn hefir
ekki getað að gert. Ilins vogar
verður brotthlaup bílstjórans jafn
undarlegt fyrir því og einnig
jafn óafsakanlegt.
Á SKAMMRI stundu skipast veð-
ur í lofti mega menn segja eink-
um á Norðurlandi. Síðustu daga
hefir þar verið einmuna blíða, hiti
15—18 stig, jafnvel 20. En í gær-
morgun er komin slagveðursrign-
ing og grátt í fjöllum, gránar jafn
vel í byggð í krapahríðinni. iilarg
ir eru komnir úr göngum, én aðr
ir eru í þeim eða að leggja af
stað í þær í dag, t. d. Hólsfjalla-
menn, sem frestuðu göngum i tvo
daga, misstu þar með af blíðviðr-
inu og verða nú að leggja af stað
í rigningu og hríð. Hárbarður,