Tíminn - 18.10.1956, Page 6

6
TÍMINN, fimmtudaginn 18. október 19$<L
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Heimild til togarakaupa
í
TOGARAtíTGERÐIN á
við fjárhagsörðugleika að
stríða um þessar mundir, og
umræður um þau efni verða
stundum til þess að menn
Játa sér yfirsjást gildi henn-
ar fyrir þjóðarbúskapinn í
heild. Menn mikla þá fyrir
sér þá rekstrarstyrki, sem
lagðir eru fram af sameigin-
Jegum sjóði, en meta ekki rétt
látlega þann afla, sem dreg-
inn er að landi. Heyrist þá
stundum sagt sem svo: Til
Invers á að auka togaraflota,
sem er baggi á þjóðfélaginu?
Spurningin er sannarlega á
misskilningi byggð. Á s. 1. ári
öfluðu togararnir nær helm
ing þess fisks, sem fiskiskipa-
ílotinn í heild lagði á land,
að síld undanskilinni. Hlutur
togaranna í gjaldeyrisöflun
Jandsins er því ekki smár,
©g án gjaldeyris til kaupa á
jmargvíslegum nauðsynjum til
daglegra þarfa fólksins og
irekstrar atvinnutækjanna,
getur þjóðin ekki lifað í land
inu. Þar á ofan er þess að
gæta, að síðan það var ljóst,
af sjálfri reynslunni að tog-
araútgerð getur ekki síður
Iblómgast úti um byggðir
landsins en við Faxaflóa,
dylst engum heilskyggnum
manni, að hlutur þessarar út
gerðar i atvinnulífi lands-
ioyggðarinnar er mjög þýðing
armikill, og eins og nú horf-
Sr í atvinnumálum verður
ekki komið auga á heppi-
legri leið til að tryggja þar
íframtíðaraðstöðu og afkomu
Sólksins, en að endurnýja
ekipakostinn sem fyrir er og
auka hann, hvar sem því verð
ur við komið.
ÞE58I sjónarmið réðu
gerðum stjórnarflokkanna er
jþeir ákváðu, við stjórnar-
myndunina, að hef jast handa
am að endurnýja og auka
fiogaraflota landsmanna. Sér
stakri nefnd var falið að
íjalla um undirbúning máls-
Sns, og hún hefur gengið
nrösklega til verks og skilað
frumvarpi til stjórnarinnar,
sem lagt er fram þegar í
þingbyrjun. í því felst nauð-
synleg lagaheimild fyrir
stjórnina til að hefjast
laanda um togarakaupin, og
nm leið er lagður grundvöll-'
ERLENT YFIRLIT:
Stjórnarsamvinnan í Svíþjóð
Bændaflokkurinn kýs áfram samstarf við AlþýSuflokkinn og verkalýSssamtökin
ur að framtíðarskipan útgerð
arinnar, einkum með tilliti
til þess, að atvinnulíf í fjórð
ungunum verði eflt og að því
stefnt, að framleiðslustörfin
verði unnin af kappi, alls
staðar þar sem það má telj-
ast hagkvæmt. Til þess að
ná því marki, er gerð ráð fyrir
heimild til að ríkið reki tog-
ara til atvinnujöfnunar, jafn
framt því, sem ríkisvaldið
reynir af fremsta megni að
stuðla að því að unnt verði
að kaupa skipin og reka þau
sem víðast, af aðilum heima
í þorpum og kaupstöðum í
þeim fjórðungum, sem við
erfiðasta aðstöðu hafa búið
hin seinni ár. Svó er komið
hag togaraútgerðarinnar,
vegna dýrtíðar og annarra
heimatilbúinna erfiðleika, að
litlar líkur eru á því, að eðli-
leg endurnýjun flotans fari
fram nema með opinberri for
göngu. Meðalaldur íslenzku
skipanna, sú reynsla, sem
fengin er, og nýjungar í gerð
togara, styðja og mjög það
sjónarmið stjórnarflokk-
anna, að tímabært sé að hef j
ast handa um togarakaup nú
þegar. Jafnframt verði útveg
uð nokkur minni fiskiskip til
þeirra staða, sem ekki hafa
aðstöðu til að notfæra sér
togaraafla að neinu ráði.
ÞÓTT MÁLIÐ hafi þann-
ig verið rösklega undirbúið,
er að sjálfsögðu langt í land
fyrir hina nýju togara. Enn
er eftir að útvega lánsfé til
kaupanna og ganga frá samn
ingum um smíðina. Sennilegt
er, að þar verði óyfirstígan-
legir örðugleikar. í rauninni
er ekkert eðlilegra en fisk-
veiðiþjóð eins og íslendingar
endurnýji skipakost sinn með
eðlilegum hætti, og afli láns-
fjár til þess. En þegar nýju
skipin sigla að landi, þyrfti
þjóðin að vera búin að sigr-
ast á torfærunum, sem nú
rísa hærra: Taprekstri at-
vinnutækja vegna dýrtíðar
og annarra heimatilbúinna
vandræða. Á þeim vettvangi
er stærsta viðfangsefni stjórn
arinnar. Frumvarp hennar
um togarasmíðina sýnir, að
forustumenn stjórnarflokk-
anna eru bjartsýnir að einnig
þar takist að ná settu marki.
Sex menn í valnum
I FYRRADAG lauk á Al-
þingi vikulöngu málþófi Sjálf
Otæðismanna til þess að
:.eyna _að hnekkja úrskurði
,7bns Ásbjörnssonar í land-
jijörstjórn um úthlutun kjör
bréfa.
S j álf stæðisf lokkurinn
';efldi fram hvorki meira né
minna en sex helztu köpp-
' ím sínum til þessarar við-
ireignar og höfðu þeir dreg-
I.ð að sér vopn og verjur um
langan tíma og ekki sízt gerzt
anuplsamir á ýmsa hluti í
vopnasafni kommúnista.
iryrstur gekk til atlögu ridd-
(irinn prúði Bjarni Benedikts
ÞAÐ VAR tilkynnt um seinustu!
helgi í Stokkhólmi, að Alþýðuflokk
urinn og Bændaflokkurinn hefðu
orðið ásáttir um að halda áfram
samstarfi um ríkisstjórn. Tilkynn-!
ing þessi var birt eftir ítarlegar ‘
samningarviðræður, en árangur
þeirra var sá, að samkomulag tókst
um nýjan málefnasamning.
Eins og vitað er, urðu þau úrslit
kosninganna til neðri deildar þings
sem fóru fram í seinasta mánuði,
að stjórnarflokkarnir, Alþýðuflokk
urinn og Bændaflokkurinn, biðu
nokkurn ósigur og þó einkum sá
síðarnefndi. Alþýðuflokkurinn
missti fjögur þingsæti en Bænda-
flokkurinn sjö. Endanlegar úrslita
tölur í kosningunum urðu þessar:
Alþýðuflokkurinn 1.729 þús. atkv.
og 106 þingmenn, í stað 1.742 þús.
atkv. og 110 þingmenn í kosning-
unum 1952. Hann fékk 44.6%
greiddra atkv. í stað 46.1% í kosn-
ingunum 1952.
Frjálslyndi flokkurinn félck 924
þús. atkv. og 58 þingsæti, en fékk
925 þús. atkv. og 58 þingmenn ’52.
Hann fékk þá 24.5% af atkvæða-
magninu, en 23.8% nú. j
íhaldsflokkurinn fékk 664 þús.
atkv. og 42 þingmenn, en 544 þús.
atkv. og 31 þingmann í kosning-
unum 1952. Hann fékk nú 17.2%
af atkvæðamagninu, en fékk 1952
14.4%.
Bændaflokkurinn fékk 367 þús.
atkv. og 19 þingmenn, en fékk
Tage Erlander
hafi náð aftur sínu fyrri aðstöðu
eins og t. d. 1928, þegar hann hafði
73 þingsæti. Hinsvegar hefur hann
sótt sig mikið síðan 1948, þegar
hann fékk ekki nema 23 þingmenn
kjörna. Tvennt er talið ráða mestu
um það, að hann hefur rétt sig
við aftur. Annað er mikil og harð-
skeyttur áróður, sem hefur stuðzt
við rífleg fjárráð, og hitt er þrótt-
mikil forusta Jarls Hjalmarssons.
Það gildir einnig um kommún-
ista, að þeir mega muna sinn fífil
fegri, þótt þeir bættu heldur að-
stöðu sína nú. f kosningunum til
406 þús. atkv. og 26 þingmenn.í neðri deildar þings 1944 fengu þeir
son, en síðan þeir hver af
öðrum kempurnar Jón
Pálmason, Gunnar Thorodd-
sen, Ólafur Thors, Magnús
Jónsson og Björn Ólafsson.
í heila viku stóð áhlaup
þessara fræknu manna á úr-
skurð Jóns Ásbjörnssonar.
Skorti þar vissulega ekki vilj -
an til að ryðja þeim óvini úr
vegi og tryggja Sjálfstæðis-
flokknum frægan sigur. Enda
lokin urðu samt þau, að eft-
ir vikuna lágu allar þess-
ar stórkempur fallnar í valn
um, en Jón Ásbjörnsson stóð
sigri hrósandi, þótt hvergi
hefði komið nærri né hreyft
kosningunum 1952. Hann fékk nú
9.4% af atkvæðamagninu, en fékk
1952 10.7%.
Kommúnistar fengu nú 194 þús.
og 6 þingmenn, en fengu 1952 164
þús. atkv. og 5 þingmenn. Þeir
fengu 5% af atkvæðamagninu nú,
en 4.3% 1952.
Nú var kosið einum þingmanni
fleira en 1952.
EINS OG þessar tölur bera með
sér, tapaði Bændaflokkurinn mestu
fylgi, en íhaldsflokkurinn vann
mest á. Tap Bændaflokksins
verður þó ekki talið stórfellt, ef
litið er á atkvæðatöluna og tillit
tekið til þess, að fólki hefur tals-
vert fækkað í sveitum á síðastliðnu
kjörtímabili, en flokkurinn á allt
sitt fylgi þar.
Það hefur annars verið venja
í Svíþjóð, að þeir flokkar, sem færu
með stjórn, töpuJSu fylgi í kosn-
ingum. Þegar íhaldsmenn og
Frjálslyndir stóðu seinast að ríkis-
stjórn í Svíþjóð á árunum 1928—
1932 lækkaði þingmannatala íhalds
flokksins úr 73 í 58 og Frjálslyndra
úr 32 í 24. Bændaflokkurinn tap-
aði 8 þingsætum eftir stjórnarþátt
tökuna á árunum 1936—’39. Hann
hefur nú setið í stjórn síðan 1951.
Á stríðsárunum var samsteypu-
stjórn, en Alþýðuflokkurinn fór
einn með stjórn á árunum 1946—
1950.
Sá flokkur, sem bezt hefur hald-
ið hlut sínum, þrátt fyrir stjórn-
arþátttöku, er Alþýðuflokkurinn, er
hefur haft stjórnarforustu óslitið
um meira en tuttugu ára skeið.
Það sýnir bezt, hve öflugt fylgi
flokksins er, að hann skuli hafa að
baki sér 44.6% kjósenda og ekki
verða fyrir nema óverulegu tapi í
kosningunum.
ÍIIALDSFLOKKURINN 'vann
mest á í kosningunum, en mikið
vantar samt enn á það, að hann
318 þús. atkv. og 15 þingmenn og
10.3% af atkvæðamagninu. í kosn
ingunum til efri deildar 1946 bættu
þeir aðstöðu sína og fengu þá
372 þús. atkv. og 11.2%. Þrátt
fyrir fylgisaukningu sína nú, eru
þeir ekki hálfdrættingar við það,
sem þeir voru 1944 og 1946. Nú
hafa þeir ekki nema sex þing-
menn af 15 1944 og ekki nema 5%
af atkvæðamagninu í stað 11.3%
1946.
Fylgisaukning kommúnista nú er
einkum talin stafa af því, að kosn-
ingabaráttan stóð fyrst og fremst
milli stjórnarflokkanna annarsveg
ar og hinna borgaralegu andstæð-
inga hinsvegar. Kommúnistar eins
og gleymdust að mestu leyti og
gátu því leikið lausum hala með
áróður sinn. Víst þykir, að Alþýðu-
flokkurinn muni draga þá ályktun :
af úrslitunum, að hann gefi áróðri
kommúnista meiri gaum eftir en
áður.
■ " ' ----------------------1
FYRST eftir kosningarnar greip
um sig nokkur órói innan Bænda-
flokksins yfir úrslitunum. Nokkuð
var um það rætt ,hvort réttast væri
að slíta samstarfi við Alþýðuflokk-
inn og taka upp samstarf við flokk
ana til liægri. Þrátt fyrir ósigurinn
hélt flokkurinn þeirri lykilstöðu í
sænskum stjórnmálum, að það valt
á honum, hvort stjórnarforustan
yrði í höndum Alþýðuflokksins eða
hægri flokkanna.
Eftir miklar umræður í flokkn-
um, varð það niðurstaðan, að fyrst
skyldi rætt við Alþýðuflokkinn um
áframhaldandi stjórnarsamvinnu.
Sú niðurstaða byggðist einkum á
tvennu: Samvinna við Alþýðu-
flokkinn og verkalýðssamtökin
myndi bezt tryggja heilbrigða efna
hagsþróun og hlutur bændastétt-
arinnar yrði bezt tryggður í sam-
vinnu við þessa aðila.
Niðurstaðan af viðræðum
Bændaflokksins og Alþýðuflokks-
ins urðu þær, að stjórnarsamstarf
þeirra heldur áfram, eins og áður
segir. í nýjum málefnasamningi,
sem gerður var, fékk Bændaflokk-
urinn því m. a. framgengt, að land-
búnaður og smáiðnaður, sem eink
um er starfræktur í sveitum, fá
verulega aukið lánsfé til umráða.
Einnig verður unnið að því að
létta byrðar, sem nú hvíla þungt á
ýmsum sveitarfélögum. í sambandi
við fyrirhugaða skattalækkun,
verði þeirri skipan komið á, að
húsmæður fái sérstakan frádrátt
eða hliðstæðan þeim konum, er
vinna úti, en Alþýðuflokkurinn
hefir mjög borið hag þeirra fyrir
brjósti. Þá verða alþýðutryggingar
auknar, en jafnframt komið á
Framhald á bls. 8
‘BAÐsromA/
hönd eða fót til varnar.
Þannig verða leikslokin
jafnan þegar barist er gegn
réttum málstað. Því geystar,
sem þeir fara, er rangt mál
sækja, því betur sézt, hve
höllum fæti þeir standa og
því meiri verður ósigur
þeirra. Þessvegna hrósar úr-
skurður Jóns Ásbjörnssonar
,nú fullum sigri meðan þeir,
sem þóttust ætla að hnekkja
honum, liggja í valnum, falln
ir fyrir vopnum sjálfra sín.
Lífill árangur af hreingerningu.
„HEIMAKÆR“ ritar baðstofunni
alllangt bréf um útvarpsdag-
skrána, það eih'fðarumræðuefni,
og kemur víða við. M. a. spjallar
hann um sunnudagamúsíklcina,
og kemst þá að orði á þessa leið:
„.... Einhvern tímann las ég það
í Tímanum, að tveir menn störf-
uðu að því hjá útvarpinu að
hreinsa til í plötusafni þess og
fjarlægja skemmdar plötur,, sem
sumar hverjar hafa víst verið í
gangi síðan útvarpið var stofnað,
og oft verið misnotaðar. Var ekki
að undra, þótt tími þætti til lcorn-
inn, að gera þarna hreingern-
ingu. Mér brá því heldur í brún
á sunnudaginn var, er ég hlýddi
á hádegisútvarp. Það hófst með
Adagio eftir Schubert, og lék
Lundúnastrengjakvartettinn Þetta
reyndust vera tvær plötur, en
ekki datt þeim í hug að hætta
eftir að fyrri plötunni var lokið,
heldur fengu hlustendur þá
seinni líka. En þær voru báðar
svo stórskemmdar, að ekki náði
nokkurri átt að leika þær. Þar
var sannarlega um misþyrmingu
á góðri músík að ræða, og ekki
hafa eyru hreingerningarmann-
anna verið næm, fyrst þeir létu
þessi ósköp fram hjá sér fara.
Þegar Lundúnastrengjasveitin
hafði lokið sér af með þessum
ósköpum, tók ekki betra við. Þá
settu þeir á fóninn plötu, sem
Elsa Sigfúss syngur, Bí bí og
blaka, og einnig hún var mikið
skemmd. Þá gafst ég upp á að
hlusta á meira af svo góðu.“
Það kastar tólfunum á sunnudögum.
ENN SEGIR heimakær: „Manni
. gremst oft, hversu sérvizkulega
er valið úr plötusafninu á sunnu-
dögum. Tökum síðasta sunnudag:
Morgunútvarp hefst með tokkötu
og fúgu eftir Bach, leikið á orgel,
þar næst kemur enskur kór og
syngur sálmalög æði stund.
Skyldi vera margt fólk hér á
landi, sem hefir gaman af ensk-
um sálmalögum? Þá kom konsert
eftir Vivaldi og loks hljómsveitar-
verk eftir Smetana, og var það
skemmtilegast fyrir óbreyttan
hlustanda. Að þessari dagskrá
lokinni hófu þeir svo hádegisút-
varptö með Adagio eftir Schu-
bert. Ég verð að segja eins og er,
mér finnst þetta ofrausn. Val út-
varpsins á sunnudagamúsik merk
ir annað tveggja, að þeir telja
þjóðina kirkjulegar- og kristileg-
ar sinnaða en aðrar þjóðir í vest-
rænum heimi, eða hér er á ferð
hræsni og yfirdrepsskapur af
verstu tegund. Sunnudagsmúsíkk-
in á ekki að vera neinn kirkju-
lconsert. Hóf er bezt á hverjum
hlut. Kirkjan fengi sitt, þótt öðru
vísi væri á haldið, og þá væri
þess og gætt, að útvarpið er fyrir
alla. Þótt ég lasti ekki helgimú-
síkk og hátíðlegheit, er þess að
gæta að landsmenn gera meira
en dvelja í andanum uppi á
kirkjulofti á sunnudögum. Þeir
borða líka góða steik um hádegið,
halla sér út af með pípu og góða
bók og eru þá móttækilegir
fyrir músíkk, sem er ofurlítið
snortin af veröldinni í kring um
þá. Ég er ekki frá því, að ein-
strengingsleg sjónarmið i vali tón-
listar á sunnudögum, tefji stór-
lega fyrir því, að ungt fólk, sem
einkum hefir músíkþekkingu úr
útvarpinu, læri að meta klassíska
tónlist og njóta hennar. Þegar af
þeirri ástæðu, er þörf á endur-
skoðun á tónlistarflutningi út-
varpsins, sem á að vera lifandi
og upplífgandi, en ekki stein-
runninn og sérvizkulegur...“ Og
lýkur þar með þesum kafla bréfs-
ins. Annað efni úr því bíður betrl
tíma. — Frostl.