Tíminn - 08.12.1956, Síða 4

4
Skáldið á Þröm, ævisaga
Ljósvíkings Kiijans komin ý
Draupnss- og fðunnaruígáfan gefa úí fjórar
bækur í ár: Öidsna sem leið, Kl. bindi, SkáS
á Þröm, Lækni kvenna og ÆvinatfTsskipið
í gær ræddu blaðamenn við Valdimar Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóra Draupnis- og Iðunnarútgáfunnar. Skýrði hann
frá því að fyrir jólin kæmu fiórar bækur frá systurútgáf-
unum og komu þær síðari í bókaverzlanir í gær. Bækurnar
sem hér um ræðir eru Öldin sem leið, síðara bindi, tekin
saman af Gils Guðmundssyni, Skáldið á Þröm, ævisaga Magn-
úsar Hj. Magnússonar (Ljósvíkingsins) eftir Gunnar M. Magn-
úss; Læknir kvenna, sjálfsævisaga þekkts kvenlæknis, Frede-
ric Lpomis, í þýðingu Andrésar Kristjánssonar með aðstoð
Elíásáf Eyvindssonar læknis og Ævintýraskipið eftir Enid
Blyton í þýðingu Sigríðar Thorlacius.
. ástæðum. í fyrsta lagí vegna þess,
MéS útkomu síðara bindis Ald-I ag Magnús var vinur hans, þótt
arinnar sem leið er lokið mynd-| aldur,n,unur vœrj mik;1L j öðru
prýddri frásögu í fréttablaðastíl,
sem nær yfir tímabilið 1800—1950
en fyrri tvö bindin voru sem kunn-
ugt er Öldin okkar. Gils Guð-
mundsson hefir tekið efnið saman.
Verk þetta er hið merkasta og
myndasafnið eitt er út af fyrir sig
það mesta og ágætasta, sem er að
finna í einum útgáfuflokki yfir
þennan tíma. Á annað þúsund
myndir og þar af mikið manna-
myndir, eru í bindunum og gefur
það nokkuð til kynna hversu
myndasafnið er yfirgripsmikið.
Skáldið á Þröm.
Þá er Skáldið á Þröm, ævisaga
Magnúsar Hj. Magnússonar, sem
var fyrirmynd að Ljósvíkingi Hall-
dórs Kiljan Laxness. Höfundur
bókarinnar, Gunnar M. Magnúss,
sagði blaðamönnum í gær, að gerð
bókarinnar hefði fyrst komið til
tals árið 1951, en það var svo ekki
fyrr en síðastliðinn vetur, að hann
hóf samningu bókarinnar fyrir al-
vöru. Magnús lét eftir sig óhemju
af rituðu máli, sem mest allt er
geymt á Landsbókasafninu og
lagi vegna þess að afkomendur
Magnúsar höfðu áhuga á að um
ævi hans yrði ritað og í þriðja
lagi „ýtti skáldverk Laxness und’r
þessa ritmennsku." Gunnar er
gamalkunnur ritverkum Magnúsar
og það var hann, sem kom dagbók-
unum til Landsbókasafnsins árið
1929.
Læknir kvenna og Ævintýraskipið.
Þriðja bókin nefnist Læknir
kvenna og er ævisaga nafnkunns
bandarí.sks læknis, Frederic Loo-
msi. Valdimar sagðist vilja taka
það fram, að þetta væri ekki lækna
róman, heldur endurminningar
gáfaðs kvenlæknis. Væri sannast
mála, að fæstir ættu greiðari gang
að hugsanagangi fólks og einka-
lífi nú á dögum en einmitt lækn-
ar og ættu þeir því gott með að
rita hinar merkustu bækur. Bókin
Læknir kvenna er þýdd af Andrési
Kristjánssyni, fréttaritstjóra, en
Elías Eyvindsson, læknir, var til
aðstoðar um sérfræðiheiti.
Fjórða bókin frá systurútgáfun-
um er unglingabókin Ævintýra-
byggði Gunnar ævisagnaritunina skipið. Þetta er enn ein bókin í
að mestu á dagbókum Magnúsar
en áður hafði Laxness byggt skáld-
verkið um Ljósvíkinginn á sömu
dagbókum. Gunnar segist hafa rit-
að ævisögu Magnúsar af þremur hinar bækurnar.
hinum vinsæla ævintýrabókaflokki
eftir ensku skáldkonuna Enid Bly-
ton í þýðingu Sigi'íðar Thorlacius.
Bók þassi er myndskreytt eins og
VoIks¥/agen fkttur meS Sélfaxa
frá Kaupmaimaliöíii til Reykjavíkur
Þegar Sólfaxi, millilandaflugvél Flugfélags íslands, kom
til Reykjavíkur frá Kaupmannahöfn s. 1. miðvikudag, haíði
hann innanborðs næsta óvenjulegan flutning. í Kaupmanna
höfn hafði Volkswagen-bifreið verið komið fyrir um borð
í flugvélinni, sem farið hafði leiguferð frá Grænlandi til
Danmerkur.
trupflugvelli á miðvikudagsmorg-
Voru nokkrir stólar teknir upp un, er Volkswagen-bifreiðinni var
í Sólfaxa, og myndaðist þannig á- rennt um borð í Sólfaxa, enda
gætis pláss fyrir bílinn í farþega- mun slíkur flutningur teljast til
rými vélarinnar. undantekninga í flugheiminum.
Þótti það tíðindum sæta á Kas- Bifreiðin vegur um 700 kg.
Ljósm.: Henning Finnbogason.
Magnús Hj. Magnússon
■— þrjár ástæður = ein bók
Orðið er frjáíst:
Tekið í strenginn
Hér í blaðinu. var fyrir skömmu
ádeila á þá ákvörðun útvarpsins
að fella tungumálakennslu þess
niður. Það var réttmæt ádeila. Og
ég vil taka í sama streng.
Það hefir oft verið að því vikið,
að útvarpið ætti að skoðast sem
eins konar þjóðarskóli. Það á það
líka að vera að réttum skilningi,
og má ekki hvika frá þeirri stefnu.
Þess vegna má það ekki láta hið
þarfa þoka fyrir hinu léttvæga. Það
má ekki hlaupa eftir goluþyt og
kröfum þeirra, sem léíegt hafa
mélið í pokanum og bara heimta
skemmtun og aftur skemmtun, sem
það kallar svo.
Allir hugsandi menn viðurkenna
það, að sterk tilhneiging þessara
tíma sé sú, að gera kröfur til ann-
arra, komast sjálfir hjá amstri og
erfiði, en njóta annarra í því efni
Svo er og um skemmtanir og
dægradvalir. Nú er það að verða
meiri siður en áður, að láta aðra
skemmta sér, vera sjálfur aðeins
áhorfandi eða áheyrandi og koma
sér þannig hjá allri fyrirhöfn.
Þannig mun þetta verka til nið-
urdreps þeirri löngun, sem margir
hafa í brjósti borið hingað til að
læra t. d. á hljóðfæri. Mér er tjáð
að færri og færri leggi stund á þá
list og haldi uppi á þann hátt
heimilisgleði og heimilismenningu,
svo sem áður var. Er það mikil
afturför, og mun því miður eiga
of víða við.
En þarna gæti ofmettun útvarps
ins lamað löngun til sjálfsnáms.
Hið stöðuga hljómleikagarg mun
síður en svo hvetja unglingana á
þessu sviði, ekki sízt eftir að jazz
þættirnir fóru í algleyming með út
varpsdagskránni.
Tungumálakennsla útvarpsins
hefir jafnan verið sá þáttur dag-
skrárinnar, sem margir hlustendur
urðu að sinna af alhug, ekki aðeins
sem hlustendur, heldur einnig
sern þátttakendur. Þeir urðu sjálf-
ir að vinna með. Og þetta er hið
ákjósanlega og hin þroskavænleg-
ustu not útvarpsins. Og þau hefðu
þurft að efla á alla lund, en ekki
| þurrka þau út.
Auk þess má líta á það, að fjöldi
ungmenna hefir á undanförnum ár
um getað, með þessari aðstoð lit-
| varpsins sparað sér vetrardvöl ut-
an heimilis við nám. Og sú kennsla
í tungumálum var jafnan 1. flokks
þar sem kennararnir voru úrvals-
menn í sinni grein.
í Eg á bágt með að trúa því, sem
sagt er, ,að ásókn hins lakara sé
svo sterk og útvarpið svo laust
fyrir að svo fari jafnan að lokum,
að það verði ofan á. Sé svo, mun
þetta merkilega menningartæki
verða til menningartjóns, og er þá
| illa farið.
Eg hefi aftur á móti tilhneigingu
til að trúa því, að útvarpið átti sig
á þessu, að tungumálakennslan
verði aftur upptekin, og að leitað
verði eftir fieiri leiðum til þess
að gera menn að virkum hlust-
endum.
Þá er þessi þjónustaý,,réttri ^ejð,,
EgÓ.
TÍMINN, laugardaginn 8. desember 1956.
LEIKHÚSMÁL
UilllUiiiMuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiMiiiiiiiiiiMimmMMiiiniiiiiiiuxiiiiuminiiiiiii*
í DAG lýkur fyrstu viku jólaföst- hefir varðveitst þjóðsaga, sem sann
unnar, en í henni er messudagur ar þetía mál. Ekki kann ég söguna,
jheilags Nikulásar, sem á fyrri1 en efni bennar minnir að ýmsu
' hluta fjórðu aldar var biskup í leyti á íslénzku þjóðsögurnar um
borginni Mýra í Litlu-Asíu og var : sálina lians Jóns og Húsavíkur-Jón
sagður öðrum mönnum gjafmild- og flæmski rithöfundurinn G. M.
ari og hjálpsamur fátækum, enda Martens samdi efíir henni leikrit,
síðar tekinn í tölu helgra manna. sem síðan var endurbætt af
Á þeim öldum, er kaþólsk trú var franska leikritaskáldinu André
ríkjandi hérlendis, mun hann hafa Obey og þannig frumsýnt í Stoudio
verið ákallaður hér einna mest des Champes — Eiysées í París ár-
allra dýrlinga. Þótti gott til hans ið 1945 og hlaut miklar vinsældir.
að leita hvort heldur var í veikind- i
um barna eða í hættulegum ferð-1 TVEIR SKÁLKAR í PARADÍS
um um ránarslóðir. Um heilagan (Les gueux au paradis) nefnum
Nikulás og dýrkun hans á íslandi við leikritið, sem er látið gerast í
hefir Sigfús Blöndal skrifað mjög okkar tíð. Aðalpersónurnar cru
fróðlega grein í Skírni (1949). tveir flæntskir kumpánar, sem í
Enn eru vinsældir heil. Nikulásar daglegri breytni hafa í engu nálg-
miklar víða um lönd og ítök hans azt heilagleika. Annar peirra er
eru ekki hvað sízt í hugum barn- pylsusali og knæpueigandi í borg-
anna, enda heimsækir hann þau aralegu lífi, en hinn er ekki skráð-
árlega á messudegi sínum, 6. des., • ur í neina ákveðna stétt þjóðfélags-
og hafi þau verið þæg og góð eíns 1 ins. Báðum þykir gott að svala
og öll börn eiga að vera, launar; þorsta sínum við ölkolluna og
hann þeim með gjöfum úr körf-' hjónabandsheitið hefir aldrei
unni sinni. j íþyngt samvizku þeirra. En þrátt
Stundum kemur hann akandi í1 fyrir þetta hafa þeir stórt hjarta
Komnir a3 hiiSi paradísar.
vagni sínum, skrýddur biskups- og börnin vita það bezt. Nú hafa
skrúða með mítur á höfði og bagal . þeir klætt sig í skrúða hinna helgu
í hönd. Oft kemur hann gangandi manna, heilags Nikulásar og
milli húsa og hefir þá venjulega heilags Nikodemusar, verndar-
fylgdarmann, sem er spaugilegur dýrlings Flæmingja, og búast íil
karl og blakkur í framan. Hann að ganga um bæinn og úthluta
ferðast einnig að nóttu til, en þá gjöfum eins og siður er á messu-
eru útidyr lokaðar og því verður degi heilags Nikulásar. Þeir eru
hann að renna sér niður um reyk- rétt komnir út úr dyrunum, þegar
háfinn og þetta vita börnin, sem bíll keyrir yfir þá með þeim afleið-
skilja skóna sína eítir við arininn, ingum að ganga þeirra getur ckki
en í þá lætur Nikulás gjafirnar. crðið ler.gri á jörðu hér. Og af því
Mörg börn eru svo hugsunarsöm að engin kerling var þarna til stað-
að leggja heytuggu hjá skónum ar eins og hjá honum Jóni bónda í
handa hestinum hans Nikulásar og Gullna hliðinu, hafna þeir báðir í
þeirri gjöf er hann oft feginn, eink- helvíti eða réttar sagt forsal þess.
um ef hart er í ári. Sumir segja, | Þar hitta þeir hertogann af Alba,
að það sé ekki lengur hinn eini sem er illa þokkuð persóna úr sögu
sanni Nikulás, sem þarna er á ferð | Flæmingja, en með slægð og brögð
inni, og um það vil ég ekki þræta, i um geta þeir forðað sér frá vist-
en það er áreiðanlega ekki á allra I inni hjá Kölska og brátt standa
færi að bera skrúða heilags Niku-jþeir framan við Gullna hliðið og
lásar og meðal Flæmingja í Belgíu ! (Framknld á 5. sfðu.i
Eigum viS að rísa upp?