Tíminn - 08.12.1956, Blaðsíða 5

T í M I N N, laugardaginn 8. desember 1956.
5
Bjarai Bjarnason, skólastjóri:
Páll Zóphóníasson ritar í Tím-
ann 24. nóvember grein, er hann
nefnir „Básafjós e'ða hjarðfjós".
Þessi grein er rituð sem ákveðin
áróður gegn hjarðfjósum, en vegna
þess að P. Z. er áhrifamaður og
lærður í búnaðarmálum, en hins
vegar engin reynzla á hjarðfjós-
um hér á landi og mjög takmörkuö
erlendis vil ég þegar svara nefndri
blaðagrein. Hér á landi eru til
nokkrir afkimar í fjósum, eða í
sambandi við þau, með rimlagólf-
um, sem notaðir eru fyrir ungviði.
Mun þetta gefast vel enda er þessi
aðferð réttur undirbúningur und:r
hjarðfjósalíf kúnna. Þá eru rimla-
fjósin í Gunnarsholti alþekkt.
Hjarðfjós, að mestu fullgert fyrir
mjólkurkýr, mun aðeins vera til í
Þrándarholti í Árnessýslu hjá Ingv
ari Jónssyni bónda þar. Byrjaði
hann að nota fjósið haustið 1955.
Fjölskyldan í Þrándarholti telur
hér rétt st.efnt. Verið getur að
fleiri fjós af þessari gerð séu til,
þótt mér sé ekki kunnugt um það.
Síðastliðinn vetur voru kvígur og
geldar kýr í hjarðfjósinu hér, þá
hálfbyggðu og gafst ágætlega, kvíg
urnar fóru út á hverjum degi og
átu vothey við turninn og þutu síð-
an í haga hvernig sem veður var.
Hér hafa aldrei verið svo fallegar
á titilblaðinu stendur þetta:
Fra verksemda ved Institutt for
bygningslære ved Norges Land-
brugshögskole 1945—’55.
Sá kafli, sem fjallar um hjarð-
fjós er 20—30 bls. Varfærni er mik
il viðhöfð um allar niðurstöður,
myndir eru margar og allskonar
upplýsinga um þessi fjós. Niður-
stöðurnar eru í 10 liðum og fjalla
einkum um fjósgerðina fyrir hin
ýmsu aldursskeið og rými fyrir
hvern grip eftir aldri. Sýnir sú nið-
urstaða, að P. Z. fer með mjög
rangt mál, þar sem hann segir í
grein sinni að meira en helmingi
stærra rúm þuifi fyrir hverja kú
í hjar'ðfjósi en básafjósi.
í VASAHAND3ÓK bænda 1955
er gert ráð fyrir 5'ú ferm. á kú í
tvístæðu fjósi, en rúml. 4V2 ferm.
í einstæðu. í báðum tilfellum er
miðað við stuttbás, 135 cm., en í
þessu fyrrnefnda norska riti er tal
ið að 3,5—45 ferm, sé hæfilegt á
kú.
Hér á Laugarvatni höfum við 15
kýr, sem allar báru í okt. og nóv.
s.l. á 42 ferm. fyrir utan garða,
eða 2,8 ferm. á kú. Hér er ekki
meðtalið mjaltarýmið, en það er
um 12 ferm. og notaö fyrir meira
en helmingi fleiri kýr, garðarúm
kvígur að vori til eins og eftir! á kú er um 0,5 ferm. Okkur virðist
þennan vetur. Enn er þetta sama þetta nóg. Væri því sanni nær að
fjós óeinangrað og eru nú allar,snúa dæmi Páls við hvað þetta
kýr, kvígur og svín í þessu nýja snertir og er slík greinargerð frá
fjósi. Gaddar hafa ekki komið enn hans hendi ekki til fyrirmyndar.
þá í vetur, en stormasamt hefir ver j Sannleikurinn er jafnan sagna
ið, lcýrnar mjólka vel. Um þetta j beztur, hvað sem við liggur.
fjós mun ég fátt eitt segja í þess-j Sænskir bændur munu eiga um
ari blaðagrein. Auðvelt er að ógna: 150 hjarðfjós. Þeir fullyrða að
mönnum með erlendum skýrslum | rekstrarkostnaður lækki um 20—30
ef enginn væri til andsvara, en! % og annað hvort sé að gera fyrir
með íslenzkri reynslu er ekki hægt: bændurna að lækka rekstrarkostn
að hræða menn frá því að geralaðinn eða gefast upp. Þetta eru ó-
tilraunir með hjarðfjósin. Vík églbreytt orð merks sænsks bónda,
því nánar að reynzlu og skýrslum; sem var á Visby-mótinu 1955 og
erlendum. Ekki veit ég vel hve i ég ræddi við.
mörg hjarðfjós eru til á Norður-J Sænskir bændur renna hýru
löndurn. í Danmörk eru til þrjúj auga til lijarðfjósanna varðandi
fjós, í Svíþjóð um 150, fá í Noregi bæði stofn- og rekstrarkostnað.
og Finnlandi. ÖIl þessi fjós munuj í Bandaríkjum Norður-Ameríku
vera með hálmundirburði nema j hefi ég upplýsingar um að til séu
eitt í Voss í Noregi, sem er með um 5000 hjarðfjós og hafa farið
rimlagólfi. Bændur í Norður-Nor- fram miklar rannsóknir í sambandi
egi búast við að nota rimlagólf, við 2000 þeirra.
þar er hálmur minni, sama verður j Síðara hluta cktóber sl. var
vitanlega á íslandi. merkilegur fundur í Lundi í Sví-
þjóð, þarna voru samankcmnir
EG SKOÐAÐI 50 kúa fjós í húsameistarar víðsvegar að úr
Finnlandi nýlega. Fjósbyggingin heiminum. Aðalumræðuefnið var
var mjög ófullkomin og væri ó- um byggingar í sveitum og þá al-
nothæf á íslandi. Önnur hliðin á veg sérstaklega um hjarðfjósin. Ef
f jósinu var klædd til hálfs, liitt var til vill birtist síðar í Tímanum
með öllu opið og dyrnar voru allt- grein um þennan merkilega fund.
af opnar allan veturinn. í hálm- Þar kom danskur fulltrúi með
inum var 15 gráða hiti að jafnaði. skýrslu um reynsluna af hjarðfjós
Þarna er meginlandsloftslag og oft um þar í landi. Eg held ég megi
30 stiga frost, en ofíast logn. Kýrn fullyrða að þá söjnu skýrslu hafi
ar voru meira úti en inni, var mér! p. Z. birt í sinni grein, sem ég er
sagt. Kúabúið var rekið af stétt-! að gagnrýna. Þar er skemmst af
arsambandi finnsku bændanna sem {að segja að skýrslan fákk hina
tilraun með lijarðfjós. Mér var: verstu útreið og danski fulltrúinn
sýnd skýrsla um reynzlu þá, semiþar með. Fundannenn risu upp
fengist hafði á 4—5 árum. Þar1 hver af öðrum og töldu sig hafa-
mátti sjá eftiríarandi: lallt a'ðra reynslu en fram kom í
1. Kýrnar mjólka svipað og í skýrslu Danans. Ennfremur var lát
Varðandi afurðirnar segir P. Z.
frá því að eftir vissar tilteknar til-
tvo ellefu kúa hópa. Annar hópur-
tvo ellefu kúa hópa. Anar hópur-
inn var kyrr í gamla fjósinu, en
hinn var settur í hjarðfjós. Þetta
er nákvæmlega sama og þið, ís-
lenzkir þændur, flyttuð helming
kúa ykkar einhvern daginn út í
hesthús eða fjárhús þar sem kýrn-
ar hefðu aldrei verið áður og
slepptuð þeim þar lausum í hóp.
Þetta getur ekki farið nema á einn
veg, kýrnar geldast. Öllum mönn-
um má vera ljóst að til þess að
mark sé takandi á samanburði
þeim sem skýrsla Páls fjallar um,
verða kýrnar að hafa alizt upp í
hjarðfjósi frá byrjun.
Aðeins eftir þannig uppeldi kálfa
og kvíga kemur samanburður til
greina. Þetta sjá allir heilvita
menn.
Bezt gæti ég trúað að flest það
sem talað hefir verið um hjarðfjós
mæli gegn danskri reynslu og
grein Páls Zóphóníassonar.
Hér kemur svo margt til greina.
Fyrst og fremst uppeldisvenjur
kúnna, loftslag í landinu, gerð
fjósanna o. m. fl.
Enn má geta þess að skapsmunir
kúnna hafa mikla þýðingu í hjarð-
fjósi. Órólega gripi þarf að fjar-
lægja einnig hyrndar kýr séu þær
ekki því gæfari.
Skýrslum mun bera saman um
það, að meiðslahætta á spenum
sé sízt meiri í hjarðfjósum. Mun
ég láta þetta nægja núna. Að þessu
sinni ætla ég ekki að segja neitt
um þær athuganir sem við hér er-
um að gera í okkar fjósi, svo sem
því hvernig byggja skuli hjarðfjós
in, vinnukostnaði, hreinlæti, heil-
brigði kúnna og afurðarmagni. —
Ilvert þessara atriða fyrir sig er
nóg efni í blaðagrein.
Rétt í þessu barst mér í hendur
bók gefin út af danska utanríkis-
ráðuneytinu Landsbrugsbyggeri i
U. S. A. skrifuð eftir námsferð til
Bandaríkjanna. Eg hefi ekki haft
tíma til að athuga þessa bók, en
þar kennir margra grasa og þeirra
góðra að því, er mér virðist við
fyrstu sýn.
Laugarvatni, 4. des. 1956.
Bjarni Bjarnason.
Fögisr og vönduð bék
tileinknð kven]>jéðmiii
Ein cr sú bók í bókaflóði hausts-
ins, sem mun vekja mikla athygli
kvenþjóðarinnar. Bók þessi nefn-
ist „Kvenleg fegurð“ og fjallar um
fegrun, snyrtingu og líkamsrækt
kvenna. Bókin nefnist á frummál-
miklu betur. Það er tilvalið að
láta nokkra dropa af ilmvatni
drepa í bómullarhnoðra eða silki-
pjötlu og leggja síðan í nærfata-
skúffuna. Þegar þér vætið augna-
brúnirnar og jaðar hársvarðarins
inu „Frau ohne Alter“, og að með tappanum, náið þér árangri,
henni stóð fjöldi sérfróðra lækna sem endist lengi, því að hár varð-
og fegrunarsérfræðinga. Þýðing-! veitir ilminn lengur en hörundið.
una gerði Hersteinn Pálsson, en j Farið mjög gætilega í sakirnar við
frú Ásta Johnson fegrunarsérfræð-: að bera ilmvatn í föt yðar. Ilmur-
ingur samræmdi bókina íslenzkum , inn loðir séstaklega lengi við loð-
staðháttum. Útgefandi er bókaút- ■ feldi og hanzka“.
gáfan Setberg og hefir vandað vel
til bókarinnar. í bókinni eru um
300 teikningar og myndir, sumar j
Um svefninn segir: „Þér ættuð
eiginlega að sofa að minnsta kosti
átta klukkustundir, en því miður
Óskað nafns á
gamla fjósinu.
2. Fjósbyggingin reyndist mildu
ódýrari en með gamla laginu.
3. Mikill sparnaður í rekstri bús-
ins er þeg.:r auðsær.
4. Kýrnar reynast hraustari.
5. Kýrnar kálfast miklu beíur og
, var það talinn hofuð kostur.
Eg sel þetta ckki dýrara en ég
keypti það. Anna'ð veit ég ef<ki um
hjarðíjósin í Finnlandi. í Noregi,
hefir noktu'5 verið gert til að rann-jað hleypa lausum.kúm í það vegna
in í ljós fyllsta vanþóknun á því
að leggja fram sem vísindalega at-
hugun í svo stóru máli, reynzlu
af þremur fjásum.
Dönum num ekki geojast vel að
hjarðfjósum.
DANSKIR bændur gefa mikið
af rófum og alls konar grænfóðri,
rneira en víða annars staðar, en
jslíkt fó'ð'ur er illa til þess fallið
Frá fréttaritara Tímans
Svartárdal, A-Hún.
Félagsheimilið í Bólstaðarhlíðar-
hreppi, sem stendur á Hlíðarmó og
langt er komið að byggja, verður
vígt í sumar. Það eru félögin í
hreppnum, sem reisa húsið, sem
verður hið myndarlegasta. Enn
hefir félagsheimilinu ekki verið
gefið nafn og eru sveitungar og
velunnarar félagsheimilisins beðn-
ir um uppástungur þar að lútandi.
hverjar prentaðar í litum, á vand-! eru margar konur neyddar til að
aðan myndapappír. Brotið er hand- j láta sér nægja minni svefn. Þegar
hægt og kápan smekkleg. I það er gert lengi, táknar það, er
f bókinni er fjallað
um flest það, sem kon-
ur varðar í sambandi
við daglega snyrtingu
og líkamsrækt. Ráð eru
við óæskilegri fitumynd
un, snyrtingu fótanna,
hirðingu hársins og ótal
margt fleira. Kaflar eru
um svefninn, skartgripi,
þýðingu nærklæðanna
o. s. frv. í bókinni eru
og töflur um hitaein-
ingarþörf kvenna,
þyngd og mál og hita-
einingar í ýmsum mat.
Einnig litatafla og skrá
yfir hörundskvilla og
ráð við þeim. Er ekki
að efa, að marga konu
fýsir að eignast þessa
bók, sem í senn er þægi-
leg handbók og einkar
skemmtileg aflestrar. Fara hér á fiá líður, rányrkju g&gnvart hinu
eftir glefsur úr bókinni: | unglega og fagra útliti yðar. Þess
„Þér eruð ekki aðeins gædd ein-1 veSna verðið þér að gæta þess að
beitni til að vera, heldur og að fa y'ður blund einhvern ííma dags-
halda áfram að vera fögur kona. iins. þótt ekki sé nema í tíu mínút-
Til þess er nauðsynlegt að líkami ur> tjl að safna kröflum til þess,
yðar sé tígulegur og gæddur lif sem eftir er af hússtörfunum. Slak
andi frískleika. En þá verðið þér ið a öllum vöðvum. Auk þess verð-
að bíta í hið súra epli og iðka ið Þer að s3á sv° um> að Þer llafið
leikfimiæfingar í tíu mínútur á einn svefndag í viku — vitanlega
degi hverjum. Þér niunuð annars ekki fii Þess að geta sofið allan
fljótlega komast að raun um það. daginn, heldur til að geta sofið
að slíkar daglegar æfingar eru eins lengi °S yður langar til. Og
ekkert súrt epli. Þér munuð veita kvöldið áður eigið þér að byrja
því athygli, að þér hreyfið yður á að hlakka til þess dags. — Hárið.
yndislega. Líkami yðar hættir bráð — A að lita hárið? Já, hvers vegna
lega að vera þunglamalegur eins
og kjölfesta, hann verður verk-
færi fyrir sál yðar — tæki, sem
þér ráðið og stjórnið að öllu leyti“.
Um mataræði segir á einum stað:
„Gaylord Hauser er maður nefnd-
ur, heimsfrægur, j3g kennir hann
ekki? Enginn vill vera í upplituð-
um flíkum, svo að hvers vegna
ættu konur að ganga með dauflegt,
upplitað hár? En konur eiga aldrei
að revna að lita hár sitt sjálfar —
um litun á hárgreiðslukonan að
sjá. — Litaraft yðar og háralitur
saka hjarðfjós og sýna Norðmenn
mikla nákvæmni i sínum rannsókn
um. í júr.í 1955 var mikil sýning
á búnaðarháskólanum í Ási í Nor-
þess hve misfljótar þær eru að
gleypa fóðrið.
Þetta sama þekkja allir bændur
í sambandi við mjólkurgjöfina.
egi. Auk gripasýningar var fjöldi j Stjarna min étur 4 kg^meðan Mána
áhalda, tækja og bygginga, sem étur IV2 kg af fóðurbæti þess
sýnishorn. í. d. íjöldi básagerða ve3na er mélið gefið í mjaltabás-
og kúabnnda frá mörgum löndum, i unum. Oðru máli gegnir um hey-
eitt rimlafjós tvær eða þrjár gerðliö. I hjarðfjósum eru menn farnir
ir af hálrafjósum, svínakrær, hest-! að bera fyrir kýrnar svo mikið
hús o. fl. húsagerðir. Þar mátti j hey a'ö gar'ðinn tæmist aldrei. Þetta
sjá votheysgeymslur sívalar úr | kemur fram í norsku skýrslunni,
steinsteypu, marsonit og plasti, vot sem eS vitnaði í.
heysfarg, bæði steina og vatns-
belgi, sem dælt var í og úr svo
nokkur dæmi séu nefnd af fjöl-
mörgu, sem sjá mátti á sýningu
þessari.
Fyrir framan mig hefi ég kver,
A fundinum í Lundi beindust um
ræður einkurn að gerð og stofn-
kostnaði hjarðfjósa, rekstrarsparn-
aði og livaða útlit væri varðandi
afurðamagn með hliðsjón af því
sem nú gerist.
íqqo 6íii ie öiv fí u ji ]
Leikhúsmál
(Framhald af 4. síðu)
beiðast inngöngu hjá Lykla-Pétri.
I Það liggur nærri að sá helgi maður
lláti blekkjast af búningum skálk-
1 anna, en þá ber þar að hina réttu
! dýrlinga með þessum nöfnum og
nú horfir þunglega fyrir vinina tvo.
En eins og jafnan verður það
María mey, heilög guðsmóðir, sem
kemur til hjálpar og fyrir bæna-
stað hennar fá þeir tækifæri til að
bæta ráð sitt á jörðunni og vinna
sér rétt til eilífrar dvalar í
himneskri paradís. í síðasta þætti
sjást skálkarnir tillagðir á dánar-
beði með' syrgjandi eiginkonur yfir
sér. Atriðin þar sem þeir vakna
tO lífsins undir hreinskilnum dóms
orðum kvenna sinna og nágranna
! verða að hreinum farsa í ætt við
iþá, sem tíðkuðust á þeim tímum,
er þjóðsagan varð til. Leiknum lík-
ur svo auðvitað með því að félag-
arnir taka á ný körfur sínar og
halda aftur af stað út í bæinn sömu
erinda og áður, en að því er ætla
má reynslunni ríkari og heilli
menn -en áður. ■ Sbj.
ráð til að losna við pund á dag. verða að vera í samræmi, og þess
En fyrst verður konan að venja vegna verðið þér að snúa yður til
sig af fimm hættulegum ósiðum sérfræðinga. — Háralitun er ekki
tízkukeipar, hún er yngingaraðferð,
sem þér eigið að hagnýta yður,
um alla framtíð: 1) Sælgætisáti,
2) að neyta brauðs með málfí'ðum,
3) að nota sykur og rjóma, 4) að jafnskjótt og hár yðar hefir glatað
sjóða grænmeti, 5) a'ð vorkenna hinni eðlileg11 fegurð sinni. Yður
sjálfri sér“. Síðan segir nákvæm-,er eindregið ráðið frá að láta lita
lega frá Gaylord Hauser-mataræði1 hár yðar með öðrum lit en hæfir
litarafti yðar, en á hinn bógin.11 er
oft gott að láta lita sig me'ð Ijósari
blæ en var áður á hárinu, því að
þá verður það eins og fögur um-
Það er Serð um andlitið. Ekkert gerir
andlit ellilegra en hár, sem er lit-
meðan á megrunarkúr stendur.
Einnig er sagt frá Hollywood-
mataræði.
„Notið ilmvatnið rétt.
miklu auðveldara að ráðleggja yð-
ur, hvernig þér eigið að fara að að of dökkt“.
því að bera ilmvatn á yður á rétt- Þetta eru örfá sýnishorn, tekin
an hátt. Galdurinn er fólginn í því, ] af handahófi, en að lokum skulu
að þér berið ilmvatnið á gagnaug-! hér tilgreindar setningar úr for-
un, hnakkann, bak við eyrun, og | mála bókarinnar eftir ritstjórann,
— en mjög lítið — á barminn með frú Ástu Johnsen: „Það er ekki
fingurgómunum eða cappanum.1 nóg fyrir konu a'ð vera falleg, sé
Það má ekki koma fyrir, að kona I hún ekki um leið vel snyrt og
bókstaflega sprauti ilmvatni yfir hrein. Hitt er aftur á móti stað-
sig. En ef til er örlítið úðunartæki, reynd, að allar konur geta verið
þá er hægt að droifa ilminum ' fallegar, hver á sinn hátt“, A.
VWc fi'.V.V. V,V.‘.V.V.V.V.V.*.V.V.'. .Vv.V.V,V.*.V.%WW
■; Hjartans þakkir vil ég færa öllum þeim, sem glöddu >
■; mig með heimsóknum, gjöfum og heillaskeytum á átt- í
í; ræðisafmæli mínu þann 30. nóvember s. 1. ;■
Hlýhugur ykkar og vinátta gerði mér daginn ógleym-
anlegan.
Guð blessi ykkur öll.
Ásgeir Jónsson frá Gottorp,
Leifsgötu 24, Reykjavík.
!
AV.V.V.*.%VW.V.V.V.*.V.V.%WV.*.V.V.V,V.VAWAV.
.noiSáOdjinil uninnol; .ciaJ'i