Tíminn - 08.12.1956, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, laugardaginn 8. desember 1956.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Eitstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur i Edduhúsi við Lindargótu.
Simar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og biaSaraenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
, -...............................
Samkomiilag um varnarmálin
EFNI SAMKOMULAGS
islands og Bandaríkjanna,
sem birt var á Alþingi í fyrra-
kvöld, mun ekki hafa komiö
neinum á óvart. Það var
löngu ljóst orðið, að verald-
arástandið í dag er allt annað
en á s.l. vori, er Alþingi á-
kvað að láta endurskoða varn
arsamninginn og stefna að
torottkvaðningu hersins. —
Þá hafði um skeið mjög rof-
að til í alþjóðamálum. Það
var álit stjórnmálamanna
um víða veröld, og ekki sízt
i Bandaríkjunum, að þessi
þróun mundi halda áfram.
Þau tíðindi, sem gerðust í
október og nóvember hafa
kollvarpað þessum vonum og
bókstaflega breytt ásýndl
heimsins, eins og það var orð
að hér í blaðinu fyrir mánuði.
Yfir gengur nú um sinn
dimmt él, en hvort í slóð þess
kemur uppstytta eða blind-
bylur, verður enn ekki séð til
fullnustu, þótt skynsamleg-
ast sýnist að ætla, að brátt
muni e.t.v. heldur rofa til.
í LJÓSI þessara atburða
og viðhorfs og yfirlýsinga
stjórnmálaflokkanna, er sam
komulagið um að fresta við-
ræðum um brottför varnar-
liðs eðlileg þróun. Það er yfir
lýst stefna, að hér skuli ekki
vera her þá friðvænlegt er í
heiminum, en það er líka
hinsvegar fastur ásetningur
og einlægur vilji þeirra, sem
báru fram þingsályktunartil
löguna 28. marz, að ekki sé
í neinu kvikað frá þeim skyld
um, sem við höfum tekið okk
ur á herðar í vestrænu varn-
arkerfi, þá er viðsjárverðir
tímar og hættulegir ríkja. —
Því var beinlínis yfirlýst af
tveimur stjórnmálaflokkum
fyrir kosningarnar, að þótt
það væri ófrávíkjanlegt
stefnumál þeirra, að ísl.
skuli einir búa í landi sínu
á eðlilegum tímum, verði hér
varnarmannvirki til taks ef
aftur syrtir í álinn, og undir
eins og ástæða þykir til, vegna
yfirvofandi hættu, verði varn
arlið kvatt til landsins á ný.
í þessu viðhorfi felst ekki
aðeins sá vilji, að sjá fyrir
eðlilegum vörnum landsins,
og tryggja þjóðinni öryggi
eftir því sem verða má í viö-
sjárverðum heimi, heldur og j
hiklaus yfirlýsing um, að við
erum hlekkur í keðju frjálsra
þjóða, og reiðubúnir til að
leggja fram okkar skerf í
þágu frelsis og friðar. Á þess-
um grundvelli hvílir varnar-
sáttmálinn frá 1951, og á þess
um sama grundvelli er sam-
komulagið, sem birt var í
fyrrakvöld.
ÞVÍ ER NÚ haldið fram
hér í innlendri flokkabaráttu
að stjórnarflokkar hafi skipt
um skoðun í málinu og fall-
izt á önnur sjónarmið en þeir
áður höfðu. Þetta er auðvit-
að alrangt.
Það eru ekki sjónarmið og
skoðanir, sem hafa hreyzt,
heldur er það sjálft verai d-
arástandið, sem liefur gjör-
breytzt.
Enginn sá fyrir þá miklu
atburði, sem nú eru liðnir.
Á nokkrum vikum er heim-
inum hrundið aftur á bak til
tíma, sem jafna má við þá
tíð, er kalda stríðið stóð sem
hæst. Það var því augljóst
mál, þegar fyrir mörgum vik.
um, að ekkert annað var í
samræmi við yfirlýsingar
þær, er gefnar voru fyrir
kosningar, né heldur stjórn-
arsáttmálann, en fresta öll-
um ákvörðunum um brottför
varnarliðs úr landinu. Með
því eina móti var þjóðin
sjálfri sér samkvæm, inn á
við og út á við. Nýfundnar
skýringar Sjálfstæðism. um
að þeirra sérsjónarmið hafi
orðið ofan á, eru alveg út í
hött. En það er hinsvegar
nokkur mælikvarði á þá
breytingu, sem orðin er í ver
öldinni, að talsmenn Alþýðu
bandalagsins skuii hafa birt
yfirlýsingar um að þeir fall-
izt á frestunina, og telji tíma
til ákvarðana um brotthvarf
varnarliðsins ekki heppileg-
an eins og á stendur.
UM LEIÐ og samkomu-
lagið markar þessi megin-
sjónarmið, er gert ráð fyrir
breyttri skipan við fram-
kvæmd þess í nokkrum at-
riðum. Sú breyting er í sam-
ræmi við fengna reynslu
beggja aðila og ætti að verða
til bóta.
Andlift í morgunskímu
HÉR úti í miðju Atlants-
hafi er mönnum gjarnt að
hugsa sem svo, er þeir sitja
heima hjá sér á skamm-
degiskvöldi og hlýða á heims
fréttirnar: Þetta gæti aldrei
gerzt hér hjá okkur, það eru
bara aðrar þjóðir, sem verða
að þola hörmungarnar. Svo
birta blöð allt í einu myndir
og frásagnir af komu flótta-
fólks frá Ungverjalandi til ís
lands. Þetta eru nokkrar
persónusögur, sagðar á lát-
lausan hátt, fjalla um venju
legt fólk, verksmiðjuverka-
mann, húsgagnasmið, náms
menn. Allt í einu stendur
þetta fólk úti í suðvestan
storminum á Keflavíkurflug-
velli, hafði fyrir fáum vikum
gengið til daglegra starfa
heima hjá sér. Þannig svipta
veraldaratburðirnir mann-
eskjunum til án fyrirvara;
koma þessa fólks hefur fært
atburðina nær okkur, þótt
það aldrei stanzaði nema
skamma hríð á leið til nýrra
heimkynna.
HIN LÁTLAUSA frásögn
þessa fólks af miklum hörm-
ungum var sannarlega áhrifa
rík, og ætti að vekja til um-
hugsunar. Þessi ungversku
andlit í grárri morgunskím-
unni á Reykjanesi minna á,
Tveir ungir íslendingar gestir í amerísku heimili á „ihanksgiving day", heirrta hjá Wisemanhiónunum í San
Luis í Kaliforníu. íslendingarnir standa fyrir enda boi-Ssins, hjá húsbóndanum, vinstra megin er Steingrímur
Jónsson, sýslumanns Steingrímssonar í Borgarnesi, hœgra msgin Einar Þorsteinsson búnaSarféhgsformanns
Sigurðssonar í Vatnsleysu. Hann segir frá fsrðinni í bréfi á þessari biaösíðu.
Ungir bæodnr á íerðglagi í Bandankjimnm:
nóvember minnir jöroin I
forniu á móa og mýrar hér heima
En fjar er þaS ekkI kuisli og séiarleysij, heldur
þurrkur @g sálskira sem veldur þvi ai förS söinar
Hópur íslenzkra pilta úr sveitum ferðast nú um Bandaríkin
í boði Bandaríkjastjórnar til að kynnast amerísku þjóðlífi og
amerískum búsltap og vélamenningu. Fararstjóri piltanna er
Haukur Jörundsson kennari. Hafa þeir þegar farið yfir þvera
Ameríku. til Kyrrahafs, og séð og heyrt margt. Eru nú staddir
í San Luis í Kaliforníu, en verða í Washington um jólin. í
þessum hópi er Einar Þorsteinsson í Vatnsleysu, Sigurðssonar
bónda þar, og hefir hann lýst nokkrum hluta ferðalagsins
þannig í bréfi, sem hann ritar í San Luis 25. nóv. s. 1.:
— Við dvöldum á þriðju viku í
Maine-fylki í mjög góðu veðri, ferð
uðumst mikið þar í heila viku, fór-
um alveg norður undir landamæri
Kanada. Fjórir i hópnum komu
fram í sjónvarpi í Bangor, en það
er borg í Maine, skammt írá há-
skólanum, þar sem við dvöldum.
Ég var í þessum hóp. Þetta var
hálftíma þáttur, sem helgaður var
okkar landi, sýndar myndir, sem
við fengum að láni hjá þýzkum
manni, er lengi hefir verið heima
og er nú kennari við háskólann í
Maine. Síðan var aðallega rætt við
tvo okkar, Hauk Jörundsson farar-
stjóra og annan til. Ég hafði mjög
gaman af að koma í sjónvarpsstöð-
ina. Vorum þar í klukkustund og
sáum þegar verið var að sjónvarpa.
Sveitadrengir í stórborg
Frá Maine héldum við til Chicago
og vorum þar í 3 daga. Það er
fyrsta stórborgin, sem við gistum
hér vestan hafs. Þar er margt að
sjá, sem sveitadrengjum kemur
talsvert spánskt fyrir sjónir. En
ekki get ég sagt að mér íyndist
Chicago aðlaðandi borg. Mér fannst
ég varla geta dregið andann þar
fyrst í stað, því að loftið var svo
þrungið verksmiðjureyk og sóti,
og yfirleitt er borgin óhrein álit-
sér bá vel að hafa úlpu með í ferð-
inni!
í Lincoln hlýddum við á fyrir-
lestra eins og áður, en unnum ekk-
ert. Yfirleitt hafa fyrirlestrar þeir,
sem við höfum heyrt, verið um
allt annað en vélar. Vildum við
giarnan heyra meira um þær, ekks
sízt þeir eldri, sem einkum fórií
til þess að læra um þær.
- t
í heimboði hjá íslenzku
tónskáldi
Frá Nebraska fórum við hingað
til Kaliforníu (bréfið er ritað í
um. Ekki sízt úthverfin. En auð-1 San Luis). Hér fórum við í heim-
vitað var þar margt stórfenglegt sókn til Sigurðar Helgasonar, sem
að sjá.
Frá Chicago héldum við svo íil
Lincoln í Nebraska, vorum þar 2
nætur. Þar er fremur kalt og lítils
háttar snjór, líkara því en áður,
að við værum komnir heim. Kom
býr hér í San Luis, og var það
mjög skemmtilegt. Sigurður er tón
skáld, hefir m. a. samið lagið
„Skín við sólu Skagafjörður“. Frú-
in er sænsk og leikur á píanó og
(Frh. á 7. síðu)
að tíð hlutleysis og einangr-
unar er liðin. Fyrir okkur,
sem aðrar þjóðir, er friðurinn
undirstaða frelsis og menn-
ingarlífs. Það er lítill skerf-
ur, sem við leggjum fram til
að efla þann frið og til að
styrkja þau samtök, sem eru
hans helzta hlíf. Koma ung-
versku flóttamannanna hing
að til lands minnir ekki að-
eins á liver stórbreyting er á
orðinn á heimsástandinu síð
ustu vikurnar. Þessi rauna-
legu, en æðrulausu andlit, eru
líka áminning um gildi þeirra
frjálsu samtaka, sem varna
því, að alda kúgunar og menn
ingarlegra formyrkvunar
velti vestur yfir álfur og höf.
Þróun iþrótta í heila öld.
í 800 metra hlaupinu á Ólymp-
íuleikunum í Melbourne tókst
þeim fjórum keppendum, er fyrst-
ir urðu í mark öllum að hnekkja
ólympíumetinu. í tilefni af þessu
er forvitnilegt að kynna sér nokk
uð þann árangur, sem mannkyn-
ið hefir náð undanfarna hálfa öld
— þ. e. a. s. þann árangur, sem
mældur er með stoppúrinu. Niður
staða þessara athugana er furðu-
leg; ár eftir ár hefir nýjum met-
um verið náð á Ólympxuleikunum
og eftir því að dæma, sem gerst
hefir á leikunum nú hefir tak-
mörkum mannlegrar getu á þessu
sviði enn ekki verið náð. Court-
ney hljóp 800 metra hlaupið nú
á 1 mín. 47,7 sek. Ef við athug-
um Ólympíuleikana í París árið
1900 sjáum við að þá vann A. E
Tysoe þetta sama hlaup á 2 mín
1,4 sek. Hvílíkt erfiði hefir það
ekki kostað að vinna þessar 14
sekúndur — það er uppskera í-
þróttaafreka í hálfa öld. í styttri
hlaupum hefir ekki verið unnt að
ná jafngóðum árangri. Samt tókst
Morrow að ná nýjum mettíma í
úrslitakeppninni í 200 metra
hlaupinu í ár. Hann hljóp á 20,6
sek. (þ. e. a. s. næstum 10 meti-a
á sekúndu) og eru það góð fram
för síðan árið 1900, en þá hljóp
Tewkesbury á 22,2 sek.
Svona má halda áfram með
hverja íþróttagreinina af annarri
og maður lcemst ekki hjá að velta
því fyrir sér hvaða árangri Grikk-
ir hafi náð á sínum tíma, þegar
þróunin hefir verið svona ör und-
anfarna hálfa öld. Og eftir öllum
heimildum að dæma voru Grikkir
miklir íþróttagarpar.
Metaskrár Grikkja.
AÐ ÞVÍ ER bezt er vitað, eru
ekki til neinar skrár yfir íþrótta-
afrek hinna fornu Grikkja. Máske
voru þeir ekki haldnir samskonar
metabrjálæði og nútímamaðurinn
enda segir Pindar, að íþróttamenn
irnir hafi metið erfiðið og ánægj-
una af íþróttinni mest. Fyrsti sig-
urvegari á Ólympíuleikuxium, sem
sögur fara af, er unglingur nokk-
ur að nafni Coroebus, sem vann
kapphlaupið árið 776 f. Kr. En
engin lýsing er til á afreki hans.
Það er vitað að í Ólympíueiðnum
urðu þeir að sverja að þeir hefðu
æft dyggilega í tíu mánuði fyrir
leikana. Þeir hafa því sjálfsagt
vcrið færir í flestan sjó — en
hvað eru þeir til móts við íþrótta
menn okkar tíma, sem sumir
hverjir hafa stundað æfingar bók
staflega síðan þeir skriðu úr vögg
unni?
Tólf alda saga Grikkja.
Á SÍÐARI TÍMUM hefir sér-
hæfing íþróttamanna farið stöð-
ugt í vöxt og á það sinn þátt í
hve mörg met hafa verið sett. En
Grikkir, sem mátu fjölhæfnina
mest skipuðu pentathlom í heið-
urssess, það er keppni i hlaupi,
stökki, glímu, spjótkasti og
kringlukasti. Þeir stunduðu í-
þróttir á skipulegan hátt í tólf
aldir og ekki er ólíklegt, að þeir
hafi náð miklum árangri 1 þess-
ari grein og fleirum. En þar sem
enn er enginn vitnisburður til um
þetta getum við snúið samanburð
inum við og reynt að ímynda okk
ur hversu góður Pirie eða Kutz
væru með spjót eða í þeirra tíma
stökki eða hvernig þrístökkvarinn
Vilhjálmur stæði sig í glímunni,
sem þá var háð. —Frostl.