Tíminn - 19.02.1957, Síða 8

TIM I_N_N, þriðjudaginn 19. fébrúar 1957.
S jötugur:
Hjörleifur Sveinsson, Unnarholtskoti
Sjötugur er í dag, 19. febr., Hjör
leifur Sveinsson, bóndi, Unnar-
fcoltskoti, Hrunamannahreppi. —
Á þessum tímamótum ævi sinnar
getur hann staldrað við og litið yf
i>: farinn veg, litið yfir mikið starf
og glaðst yfir unnum sigri, því
éannarlega hefir hann gengið með
eigur af hólmi í baráttunni við ó-
blíð lífskjör. Um það ber bezt
vítni jörð hans og bú.
Ungur varð Iljörleifur fyrir erf-
iðum véikindum, sem gengu nærri
heilsu hans, og er hann steig upp
úr þeim, hafði hann tapað að
wiiklu leyti sjóninni. Hann fékk
|)ó að halda skímu, sem enzt hefir
honum fram á þennan dag. Sjón
liáns hefir ekki verið það mikil,
að hann hafi getað litið í bók né
blað, hvað þá skrifað, en farið
hefir hann flestra sinna ferða og
hiklaust þar sem hann er kunn-
ugur.
Er að því kom, að Hjörleifur
stofriaði sitt eigið heimili og veldi
«ér ævistarf, ákvað hann að gerast
bóndi. Þó var það ekki álitlegt,
hann svona bagaður vegna sjónleys
is og tímar erfiðir, en ekki var í
inörg hús að venda, og fyrir hann,
eem var alinn upp við bústörf, var
iíklegast, að hann gæti séð sér og
isínum bezt farborða sem bóndi.
Hann hóf búskap í Unnarholts-
lcoti og réðst í að kaupa jörðina,
fátækur af veraldlegum efnum, en
ríkur af sjálfsbjargarviðleitni og
áræði.
Oft mun róðurinn hafa verið
Jmngur fyrstu árin, en með fram-
úrskarandi dugnaði, ósérhlífni og
hagsýni tókst honum að komast
til efnalegs sjálfstæðis, auka bú-
etofninn og bæta jörðina.
Er Hjörleifur hóf búskap, var
íöðruvísi umhorfs en nú er, í sam-
göngu- og félagsmálum í uppsveit-
um Árnessýslu. vegleysi, ár óbrú-
aðar, en hesturinn eina farartæk-
ið og verzlun sótt allt til Reykja-
víkur. Hjörleifur mun ekki hafa
■yerið eftirbátur annarra í verzlun-
arférðum, en mjög hafa þessar
ferðir reynt á þrek manna og
fcesta og verið tímafrekar.
Hjörleifur hefir verið eindreg-
inn stuðningsmaður þeirra sam-
taka, sem heilladrýgst hafa reynst
fyrir afkomu fólksins austan fjalls,
og sem segja má, að hafi gjör-
breytt lífsmöguleikunum, en þar
fcer hæst Mjólkurbú Flóamanna
«g Kaupfélag Árnesinga.
Nú er fyrir nokkru kominn góð-
vr vegur heim í hlað í Unnarholts
Tcoti, bíll sækir mjólkina heim að
túni og flytur um leið nauðsynjar
til búsins, ef óskað er. Sími er
fcominn þar fyrir nokkrum árum
og nú þessa dagana er verið að
leggja síðustu hönd að tengingu
raflínu frá Soginu. Þar með hefir
rætzt Iangbráður draumur.
í höndum Hjörleifs hefir jörð-
in tekið miklum stakkaskiptum.
Tún margfaldast að stærð og gæð-
nm og hús byggð upp.
Fyrir fáum árum var jörðinni
skipt og hóf þá sonur Hjörleifs
búskap á öðrum hluta jarðarinnar.
£íðan hafa þeir feðgar búið þar
og verið um margt í félagi við bú-
ekapinn, m. a. byggt saman vand-
að íbúðarhús úr steinsteypu.
Hjörleifi hefir verið og er það
•netnaðarmál, að eiga góðar skepn
;tir og fara vel með þær, enda hafa
|>ær skilað honum góðum arði.
Hann hefir átt afburða kýr og
tilotið fyrir þær viðurkenningu
toæði innan sveitar og utan, t. d.
t>egar landbúnaðarsýningin var
haldin x Reykjavík 1947, þá var
fcann með kýr þar og hlutu þær
góö verðlaun.
Hjörleifur mun eiga margar ljúf
■ar minningar af samskiptum sín-
vm við hestana, en þá hefir hann
marga átt, trausta og duglega. Oft
«nun það hafa komið fyrir, ef hann
fcefir verið seint á ferð og lent í
•nyrkri eða dimmviðri, að hann
fcafi látið klárinn sinn um að skila
sér heim og gefist það vel.
Hjörleifur er áhugasamur um
landsmál og fylgist vel með þrátt
tfyrir sjónleysið. Hann er minnug-
tir og hefir það komið sér vel, þar
«em hann hefir ekki getað skrifað
sér til minnis, en oft í mörgu að
snúast.
Hann er ræðinn og skemmtileg-
ur í viðræðum og bregður oft fyr-
ir sig gamansemi samferðamönn-
um til ánægju.
Hjörleifur hefir ekki staðið einn
í lífsbaráttunni, því kvæntur er
hann ágætri konu, Helgu Gísla-
dóttur. Hún varð sjötug 14. maí
s. 1. Hún hefir staðið með sóma í
stöðu sinni, þrátt fyrir allmikla
vanheilsu um langt árabil, og stutt
mann sinn með ráðum og dáð.
Helga er fróð um marga hluti,
og ættfræði er henni mjög hug-
leikin.
Börn þeirra hjóna eru þrjú,
Dóra, búsett í Fagradal í Vopna-
firði; Gísli, sem býr ásarnt föður
sínum í Unnarholtskoti og Val-
gerður, búsett í Reykjavík.
Ég óska Hjörleifi og fjölskyldu
hans til hamingju með afmælið.
Jón Sigurðsson.
Fyrir nær fjörutíu árum hófu
þau hjónin Hjörleifur Sveinsson
og Helga Gísladóttir búskap í
Unnarsholtskoti í Hrunamanna-
hreppi. Jörðin var mjög niður-
nídd svo að allt varð að byggja
upp að nýju. Tún að meðallagi að
stærð að mestu leyti þýft, eins og
þá gjörðist. Jörðin fremur landlít-
il, en nokkurt flæðiengi til slægna
sem þótti mikil jarðarbót í þá
daga. Þetta var að nýafstöðnu
fyrra striðinu, þegar þjóðinni
hafði í fyrsta sinn gefist kostur á
að hafa fjármagn með höndum,
afurðir hækkað í verði og meiri
möguleikar til þess að fá fé til
framkvæmda, *en áður hafði
þekkst. Þessi velmegun stóð þó
ekki lengi, því eftir nokkur ár
skall á verðhrun og kreppa og
átti þá margur , erfitt með að
standa í skilum við lánsstofnanir
og einstaklinga. Einkum mun
kreppan hafa leikið þá hart, sem
byrjað höfðu búskap á þessum ár-
um og voru þau hjón, er hér um
ræðir, í þeirra hópi — keyptu
jörðina óheyrilega háu verði og
urðu að byggja allt upp að nýju.
En það voru einnig fleiri örð-
ugleikar, sem steð.iuðu að Hjör-
leifi og heitmey hans. Veturinn
1918—19 gekk hinn illræmdi in-
flúenzufaraldur, svokallaða
spánska veiki, sem marga lagði í
gröfina og ýmsa til örkumla, þótt
þeir lifðu veikina af.
Þegar Hjörleifur var á bernsku
aldri, veiktist hann af svæsinni
taugaveiki og missti þá annað aug-
að. Þessi veikindi lömuðu mjög
hið mikla fjör og skarpleik, sem
honum var gefin í ríkum mæli, m.
a. þoldi hann mjög illa að horfa í
bók eftir þetta áfall. Nii veiktist
Hjörleifur einnig af spönsku veik-
inni, sem fyrr getur, og inflú-
enzubakterían fundvís á veilu
blettina, því að ætíð varð sú raun-
in á, að bakterían bjó þar um
sig, sem sjúklingurinn var veik-
astur fyrir og nú stappaði nærri
að hann missti sjónina að fullu,
en fyrir aðgjörð lækna og þó mest
fyrir áeggjan sjúklingsins sjálfs,
varð því bjargað, sem bjargað
varð, svo að hann missti ekki alveg
sjónina, en lítil sjón er það þó, á
borð við alsjáandi fólk.
Einnig var Hjörleifur þjáður af
magaveiki um margra ára skeið
og stundum undir læknishendi, en
sigraðist þó á þeim sjúkdómi, enda
hélt hann stranglega fyrirskipaðar
matarreglur læknisins, og hefir
mér oft orðið hugsað til þess, hve
fábreytt og lítið fæði hans var og
hve mikilli vinnu hann afkastaði
og ætíð fyrstur til vinnu, þótt
hann væri annarra hjú.
Þegar hinn misvelséði Kreppu-
lánasjóður kom til sögunnai’, geklc
Hjörleifur í hann, þó rnest fyrir á-
eggjan annarra, enda mun hann
hafa lítið grætt á því fjárhagslega.
í fyrsta lagi voru hús og jörð met-
in til stóreigna, þótt í algjörri
skuld væru, og í öðru lagi brugðu
þessi hjón út af venjunni og laga-
heimildinni, þar sem mátti láta
skuldir við lánsstofnanir skella á
ábyrgðarmönnunum, sem álitust
efnalega stæðir. Einnig mátti eftir
lögum þessum svíkja greiðslur
vinnulauna og einstaklinga al-
mennt í peningaviðskiptum. En
þau Unnarholtshjónin munu með
tíð og tíma hafa borgað hverjum
og einum það, sem þau skulduðu,
hvort heldur voru vinnulaun, lán-
taka hjá einstaklingum eða það,
sem ábyrgðarmenn borguðu fyrir
þau til lánsstofnana.
Það er því með ólíkindum og
ævintýri líkast, hvað miklu þessi
hjón hafa afkastað og er þar sjón
sögu ríkari. Þeim, sem leggja leið
sína að Unnarholtskoti og lítast
þar um, gefst að líta reisulegt'i-
búðarhús fyrir þrjár fjölskyldur,
vandað að öllum frágangi, nýrækt-
að land, með því stærsta, sem
gjörist meðal einstaklinga. ■ Gamla
túnið véltækt, sem gefur árlega
margfalda "grassprettu.
Hjörleifur í Unnarholtskoti hef-
ir ætíð verið skjólstæðingur lítil-
magnans, nærgætinn og skilnings-
ríkur á lundarfar og þarfir barna
og unglinga, sem með honum hafa
dvalið.
Þótt ég hafi nú aðallega minnst
bóndans í Unnarholtskoti, er þó
hlutur húsfreyjunnar þar vel þess
verður að hennar sé minnst. Helga
er í bezta lagi verklagin og hag-
sýn við öll búsýslustörf og hefir
unnið að framleiðslunni jöfnum
höndum, svo sem að garðyrkju og
hænsnarækt, einnig var mikið
unnið við tóskap á þessu heimili.
Helga hefir þó, sem bóndi hennar,
orðið fyrir heilsubresti og hefir
síðan á unga aldri verið böguð við
ýms störf. En þessi hjón hafa lyft
Grettistaki í búskapnum, enda
verið samtaka í áformum sínum og
stutt hvort annað í framkvæmd-
um og í daglegum störfum.
Helga hefir annast bókhald
heimilisins fyrir hönd bóndans,
þar sem hann hefir ekki mátt á
bók sjá vegna þeirra áfalla, sem
hann hefir orðið fyrir og áður er
á minnst, einnig hefir hún annast
um útréttingar að miklu leyti fyr-
ir heimilið og hann þá vérið henn
ar önnur hönd við barnagæzluna
og annað og m. a. létt henni næt-
urvökurnar yfir börnunum.
Hjörleifur er fæddur í Efra
Langholti í Hrunamannahreppi
19. febrúar 1887. Foreldrar hans
voru Dóróthea Högnadóttir og
Sveinn Arnoddsson, ættuð austan-
undan Eyjafjöllum; voru skyld í
móðurættir sínar. Dóróthea var í
föðurætt út af presta-Högna en í
móðurætt systurdóttir Benedikts
sýslumanns Sveinssonar (föður
Einars skálds). Helga er fædd á
Bjalla í Landssveit, dóttir Gísla
Árnasonar og Valgerðar Bjarna
dóttur og er föðurætt hennar rak-
in til Víkingslækjarættar og móð
urætt til bændafólks í Árnessýslu
greindar- og grandvarleikafólks í
hvívetna.
Börn þeirra Helgu og Hjörleifs
eru þessi: Dóróthea, gift Guðna
Einarssyni, búsett í Fagradal í
Vopnafirði; Gísli, giftur Helgu
Runólfsdóttur, bóndi í Unnars
holtskoti; Valgerður, gift Kjartani
Skúlasyni, búsett í Reykjavík.
í þessum línum hefi ég aðeins
stiklað á stærstu æviatriðum
Unnarholtskotshjónanna, en þeir
sem eru þeim kunnugastir, finna
þó eflaust bezt, að margt er hér
ósagt, sem vert hefði verið að
Utanríkisráð-
herra Ísraelsríkis
Frú Golda Meir (eða Meyer),
varð utanríkismálaráðherra ísra-
els s. 1. sumar og hefur vafalaust
haft í mörg horn að' líta í sinni
embættistíð. Hún er 58 ára göm
ul, ekkja og tveggja barna móðir
og önnur konan, sem vitað er að
gegnt hafi uanríkismála- og ráð-
herraembætti. Sú fyrsta var Ama
Pauker I Rúmeníu.
Golda Meir er fædd í Rússlandi,
en uppalin í Ameríku, dóttir húsa
smiðs. Hún fór ung að taka þátt
í stjórnmálum og flutti til Palest
ínu með eiginmanni sínum. Þar
ráku þau hænsnabú, en frúin hélt
afram að mennta sig og las þá á
næturna, er dagsverkinu var lok
iið. Hún fékk skjótan frama í
stjórnmálabaráttunni og það kom
í hennar hlut að lesa upp tilkynn
inguna um það, að Sameinuðu
þjóðirnar legðu til, að ísrael yrði
sjálfstætt ríki.
Hún var fyrsti sendiherra ísra
els í Rússlandi og er sagt, að hún
hafi keypt sinn fyrsta hatt, er
hún tók við því embætti.
Síðar várð hún vinnumálaráð-
herra lands síns og nú utanrík
ismálaráðherra. Hún er eljumann-
eskja og hraðmælsk. Sumir vilja
telja hana þann, sem mest eggi
Ben Gurion til að halda sem fast
ast við allar kröfur ísraelsmanna.
Auk allra annarra starfa er hún
sögð baka framúr skarandi góðar
kökur!
Erlent yfirlit
Benzínskömmtun
(Framhald af 5. síðu).
ir eru nú nær því óseljanlegar á
innanlandsmarkaði og verð á not-
uðum bílum hefir fallið að mun.
Reynt var að halda í horfinu
hvað bílasölu snerti með því að
auðvelda afborgunarkerfið.
Bílaverksmiðjurnar stækkaðar.
Á sama tíma og þessir erfiðleik-
ar skella yfir brezka bílaiðnaðinn,
sem þó átti ekki sjö dagana sæla
fyrir, eru nokkrar hinna stærri
verksmiðja að ljúka við stækkun
og breytingar á tækjum sínum og
húsakynnum, og sem hefði tvö-
faldað afköst þeirra með fullum
vinnutíma. Meðal þeirra eru Ford,
Waukxhall, Roote og Standard.
Hins vegar vinna verkamenn í
smiðjum Morris og Austin fulla
fimm daga vinnuviku og fjóra
yfirvinnutíma að auki við smærri
gerðirnar sem áður var minnst á.
Fyrir nokkrum dögum tilkynntu
verksmiðjurnar sem framleiða
Wauxhall og Jagúar að þær myndu
hefja framleiðslu af fullum krafti
vegna pantana er borizt hefðu er-
lendis frá.
minnast. En ég veit, að þau kæra
sig ekki um að þeim sé hátt á loft
haldið, þau hafa að mörgu leyti
verið gæfumenn, séð ávöxt iðju
sinnar í ríkum mæli, eignast efni-
leg börn, sem hafa ætíð látið sér
annt um heill heimilisins og for-
eldra sinna. Með þessari fjölskyldu
hefir því ávallt verið eining og
samhugur. Það munu margir og á
öllum aldri hugsa með hlýju til
Hjörleifs x Unnarholtskoti á þess-
um tímamótum ævi hans. Það
hafa mörg vandalaus börn og ungl
ingar verið honum samtíða og á
heimili hans og lengi muna ,mí.s
heimili hans og „lengi muna börn-
in“, segir máltækið, því hugsa nú
margir til hans með þakklæti fyr-
ir liðna tíma. — X.
(Framhald af 6. síðu)
því að hamra á henni, hvernig sem
andstæðingarnir haga málflutningi
sínum. Minni hans virðist óbrigðult
og rökfesta hans er einnig mikil.
Gromiko hefir verið oft talinn
sannur fulltrúi hins þrönga „línu“-
kommúnisma. Um það hefir þó
verið nokkuð deilt, hvort honum
sé þessi framkoma eiginleg eða'
hvort hún byggist á strangri emb-
ættismennsku. Það kemur senni-
lega betur í ljós nú eftir að hann
hefir tekið við forustunni á sviði
utanríkismálanna. Þ. Þ.
Volkswagen í Banda-
ríkjunum
(Framhald af 5. síðu.)
enn aðrir yfir því að ekki skyldi
vera benzínmælir í bílnum. Þá
þótti sumum glæmt að koma bíln-
um í afturábakgír. Einnig að aft
urrúðan væri of lítil og þessvegna
erfitt að 'fylgjast með ef bíll færi
framúr.
Þá var kvartað yfir benzíngjöf-
inni og sérstaklega þykir frúnurix
rúllan erfið.
En samt sem áður góður bíll.
Verkfræðingur sá, sem ritar
greinina í P.M. segist sjálfur varla
hafa trúað öllum þeim sögum er
hann fékk í bréfunum. Sérstaklega
átti hann erfitt með að trúa því að
Volkswagen flyti ef ekið væri út
í vatn, en frá því hafi verið sagt
í mörgum bréfunuln.
Svo það var ekki um'anriað að
gera en reyna. Berizíhgeymirinn
var fylltur og svo var ékið út í
Michigan vatnið. Og bxilinn flaut
þrátt fyrir að dropar smugu inn
með hurðunum að neðan.
Flestir þeir, sem bréfin. sendu
eru mjög hrifnir af hvé auðvelt
sé að aka Volkswagen í hinni öru
umferð stórborganna, en allir
taka fram að hann sé ekki síðri
í langferðum. Sumir taka fram hve
langt þeir hafi ekið. M.a. var einn
sem ók 1800 kílómetra á 24 klst.
og annar sem ók 3300 km. á 27
klst. Öllum þessum ber saman
um hve ódýrt það sé að ferðasí
þannig, og margir taka það fram,
að þeir hafi ekki verið eins þreytt
ir eftir aksturinn og ef þeir hefðu
ekið stórum bandarískunx bíl.
Marglit mannlífsmynd
(Framhald af 4. síðu)
yfir höfnina og baðströndina, það
á einnig að hafa það sem ríkt fólk
sækist eftir auk útsýnis og góðrar
fæðu.
Sjálfstætt fólk Iíka hér
Við förum til markaðs borgar-
innar, sem er í geysistóru húsi.
Ég vonaði að hér fengi ég að sjá
það sem maður hefir lesið svo oft
um í greinum, bókum og öðru sem
viðkemur Spáni, sem sagt: æpandi
sölukonum, frekum skóburstara,
sem maður ætlar aldrei að losna
við, auma betlara og sækjur, en
ekkert slíkt er hér að sjá. Þegar
ég spyr hvar slíkt fólk lialdi sig
er mér sagt að stjórnin hafi gert
ráðstafanir til að útrýma slíku,
að vísu eru ennþá skækjur hérna,
en betlarar fyrirfinnast ekki leng-
ur, þeir hafa verið settir á stofn-
anir, þar sem þeim er kennt ein-
hver nytsamleg störf. Við kaupum
kjöt hjá slátrara, sem vill fá að
vita hvaðan ég sé, þegar ég seg-
ist vera frá íslandi segir hann:
Ó, írlandi og ég segi aftur íslandi,
þaðan sem saltfiskurinn kemur,
Þá hristir hann höfuðið og segir
að hann komi frá Noregi, svo horf
ir hann á mig eins og ég sé allt-í-
plati-maður og hristir höfuðið.
Koma okkar á markaðinn hefir
vakið forvitni meðal kvennanna,
þær eru ekki vanar að karlmenn
kaupi í matinn, það er þeirra verk,
hér er þeirra heimur, hér reynir
á kunnáttu þeirra og hæfni. Mér
koma ósjálfrátt í hug orð frægr-
ar konu heima á íslandi: Mitt
heimili er minn heimur.
Fyrir framan bókabúð eina, þar
sem Sjálfstætt fólk Laxness státar
í glugganum, náum við okkur í
bíl, sem á að flytja okkur seinasta
spölinn út á búgarð einn, þar sem
mér hefir verið boðið að dvelja
yfir jólin.
Guðbergur Bergsson.