Tíminn - 22.02.1957, Page 6

6
T í M1N N, föstudaginn 22. febrúar 1957,
1
Útgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur 1 Edduhúsi fIB Lindargötu.
Hmar: 81300, 81301, 81302 (ntstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Sjálfstæðismenn og efnahagsmálin
MORGUNBLAÐIÐ hef-
ur það eftir framsögumanni
Sjálfstæðisflokksins í fjár-
veitinganefnd, Magnúsi Jóns
syni, að tekjuöflun vegna
ríkissjóðs og ■ útflutnings-
sjóðs muni nema 1200—1300
millj. kr. á þessu ári, eða rúm
lega 100 millj. kr. á mánuði.
Að sjálfsögðu ber að taka
þessar tölur með hæfilegri
yarúð, þar sem heimiidin er
ekki sem bezt og endanlegri
afgreiðslu fjárlaganna er
enn ekki lokið.
í ÞESSUM tölum felst
vissulega glöggur dómur um
afleiðingar þeirrar of-
þenslustefnu, er Sjálfstæð-
isflokkurinn knúði fram við
stjórnarskiptin 1953. Hinar
stórfelldu byggingarfram-
'kvæmdir í höfuðstaðnum og
nágrenni hans sköpuðu yfir-
boð á vinnumarkaðinum, er
síhækkuðu bæði kaupgjald
og verðlag. Til að verjast al-
gerri stöðvun af völdum þess
arar öfugþróunar, verður nú
að borga til útflutningsupp-
toóta og niðurgreiðslna á
vöruverði yfir 500 millj. kr.
°g ríkisútgjöldin hafa hækk
að ár frá ári af þessum á-
stæðum.
Þegar íhuguð er þessi höf-
nðsök þess, hvernig komið
er, væri ekki óeðlilegt, þótt
Sjálfstæðismenn ræddu
þessi mál af nokkurri hóg-
værð. Sliku er hinsvegar
ekki að dreifa. Forkólfar
hans haga sér alveg eins og
strandkapteinninn, er kendi
öðrum um að siglt var vit-
iausa leið, þótt hann væri
sjálfur við stýrið* og mark-
aði stefnuna.
NOKKRAR málsbætur
væri það fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn, ef fokólfar hans
og talsmenn gætu sýnt
fram á, að þeir hefðu bent
á önnur úrræði og betri úr-
ræði en þau, sem núv. stjórn
beitir til að sigrast á þeim
vanda, er hún tók við. Þessu
er hinsvegar síður en svo að
heilsa. Forkólfar Sjálfstæðis
flokksins hafa ekki bent á
nein önnur úrræði. Þeir hafa
staðið uppi algerlega ráða-
iausir frammi fyrir þeim
vanda, sem ofþennslustefna
þeirra skapaði. Hið eina, sem
þeir hafa gert, er að skamm-
ast yfir úrræðum stjórnar-
innar, án þess að benda á
nokkur úrræði sjálfir.
ÞÓTT ádeilur Sjálfstæð-
ismanna hafi mjög beinzt
að því, að álögur á almenn-
ing væru orðnar of þungar,
fer samt fjarri því, að þeir
hafi unnið samkvæmt því í
verki. Áróður íhaldsblaðanna
hefur nefnilega öðrum
þræði snúist um það, að
telja verðlagshömlur þær,
sem settar hafa verið, of
strangar. Forkólfar Sjálf-
stæðismanna hafa m. ö. o.
viljað hækka verðlagið enn
meira en orðið hefur. Svo
þykjast þeir geta bölsótast
yfir of þungum álögum!
Jafnhliða þessu hafa svo
blöð Sjálfstæðisflokksins rek
ið markvissan áróður fyrir
kauphækkunum. Þau hafa
margfaldað í frásögnum sín
um allar kjarabætur, sem
fengist hafa fram undanfar-
ið, t.d. í flugmannadeilunni.
Tilgangurinn hefur bersýni-
lega verið sá, að ýta undir
kröfur þeirra félaga, sem nú
eiga í samningum, og hvetja
önnur félög til að fylgja í
slóðina.
Ef fylgt væri þeirri stefnu,
sem kemur fram í umrædd-
um áróðri íhaldsblaðanna,
er það augljóst, að haldið
yrði áfram á verð- og kaup-
hækkunarbrautinni með
stórauknum hraða, en afleið
ing þess yrði fyrr eða síðar
stórauknar álögur á almenn
ing.
ÞEGAR MENN líta þannig
yfir öll þessi mál í heild,
verður málstaður Sjálfstæð-
isflokksins harla óglæsileg-
ur. Ofþenslustefna hans hef-
ur haft þær afleiðingar, að
ríkisvaldið þarf að heimta
inn 100 millj. kr., í skatta og
tolla á mánuði, sbr. frásögn
sjálfs Mbl. Sjálfstæðismenn
benda svo ekki á nein úr-
ræði til lausnar þessu á-
standi, heldur beina áróðri
sínum mjög að því að knýja
fram enn meiri verð- og
kauphækkanir.
Margir hafa haft þá trú,
á undanförnum árum, að
Sjálfstæðisflokkurinn væri
ábyrgur flokkur, og því veitt
honum brautargengi. í þeim
hópi hafa t.d. verið margir
framleiðendur og launa-
menn. Merkilegt má vera, ef
þessi seinasta reynsla af
Sjálfstæðisflokknum verður
ekki til þess, að þetta
fólk snúi við honum bakinu.
Tímabær tillaga um handritamálin
ÞEIR Pétur Ottesen og
Sveinbjörn Högnason hafa
:nýlega lagt fram í Samein-
'uðu þingi tillögu til þings-
ályktunar, þar sem ríkis-
stjórninni er falið að beita
sér fyrir því við dönsk stjórn
arvöld, að orðið verði við
ítrekuðum kröfum íslend-
inga um, að skilað verði aft-
ur hingað til lands íslenzk-
um handritum, fornum og
nýjum, sem borizt hafa til
Danmerkur og geymd eru í
söfnum þar, svo sem safni
Árna Magnússonar.
Þessi tillaga þeirra Péturs
og Sveinbjörns er vissulega
tímabær. Mjög hefur verið
hljótt um þetta mál að und
anförnu. Danir gætu haldið
af því, að áhugi íslendinga
fyrir því væri eitthvað að
dofna. Það er fyrst og fremst
verk Alþingis að sýna, að svo
sé ekki.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Bandaríkin í erfiðri aðstöðu í refsi-
aðgerðamálinu á allsherjarþinginu
Nýlega voru þeir Eisenhower forseti og Dulles utanríkis-
ráðherra spurðir að því á blaðamannafundi, hvort Bandarík-
in myndu framfylgja refsiaðgerðum, ef ísraelsmenn færu
ekki að vilja Sameinuðu þjóðanna um burtkvaðningu her-
sveita sinna inn fyrir vopnahléslínuna og Sameinuðu þjóð-
irnar ákvæðu að beita þeim. Forsetinn svaraði því til, að
Bandaríkin væru skuldbundin að styðja Sameinuðu þjóðirnar.
Svarið er varla fullnægjandi því
aS ekki liggur fyrir, hvort Banda-
ríkin muni nota eigiS atkvæði og
áhrifamátt sinn að auki til þess
að gera Araba- og Afríkuþjóðun-
um, ásamt Sóvétblökkinni unnt að
fá refsiaðgerðirnar samþykktar
með tilskildum meirihluta. Því að
eins og styrkleikahlutföll eru nú
á þingi Sameinuðu þjóðanna, er
það á valdi Bandaríkjanna að á-
kveða, hvort refsiaðgerðum verð-
ur beitt eða ekki.
ASstaSan á þingi S. Þ.
Ef Bandaríkin ákveða að fylgja
refsiaðgerðum, hafa þau og þeim
vinveitt ríki nægilegt atkvæða-
magn til að tryggja að slík tillaga
fái
atkvæða, sem til þarf. Ef
Bandaríkin ganga liins vegar gegn
refsiaðgerðunum, þá mun sú af-
staða þeirra valda því, að tillagan
nær ekki því lágmarksfylgi. Það
er því villandi að segja að Banda-
ríkin séu skuldbundin að styðja
Sameinuðu þjóðirnar því að af-
staða þeirra á þinginu hefir úr-
slitaáhrif á hverjar aðgerðir Sam-
einuðu þjóðirnar ákveða, sem þá
um leið kalla á stuðning Banda-
ríkjamanna. Sameinuðu þjóðirnar
eru ekki dómstóll, sem fellir úr-
skurði, sem síðan er skylda að
framfylgja. Ríkin eru sjálf með-
limir í dómnefndinni og hafa á-
hrif á, hvernig úrskurðurinn fell-
ur. Bandaríkjamenn hafa ekki
vald til að ákveða jákvæða af-
greiðslu, þegar hagsmunir Araba-
landa og Sovétsamsteypunnar eru
á dagskrá, en þau hafa neitunar-
vald. Þau geta með því að sam-
stilla með Arabalöndum og komm-
únistaríkjunum ráðið því, hvort
Sameinuðu þjóðirnar ákveða já-
kvæðar aðgerðir. Það er hægt að
fyrirbyggja aðgerðir, og það er
hægt að stuðla að því, að aðgerðir
verði hafnar. Þannig er staða
Bandaríkjanna í dag á þingi Sam-
einuðu þjóðanna.
um Akabaflóa og með því að senda
sífellt skæruliða inn fyrir lar.da-
merki ísraels.
Sameinuðu þjóðirnar þurfa að
finna leið til þess að fá ísraels-
menn til að hörfa með her sinn,
án þess að veita Egyptum um leið
á ný aðstöðu til að herja á ísrael.
Það þarf sem sé að fyrirbyggja að
Lippmann
báðir aðilar geti hafið stríð á ný,
ekki aðeins annar aðilinn. En hins
vegar eru S. Þ. svo skipaðar, að
þar fæst meirihluti til að fyrir-
skipa ísrael og þvinga það til
hlýðni, en ekki meirihluti til að
beita sömu aðferðum við Egypta.
Af þessu leiðir svo, að Nasser
telur sig geta neitað að gefa nokk-
ur loforð um að hann muni virða
vopnahléssamninginn gamla, ef
ísraelsmenn láta nú að vilja S. Þ.
Þeir, sem einkum hafa unnið að
lausn vandamálsins, hafa því reynfc
að fá fullvissu á bak við tjöldirn
um að Egyptar ætli ekki að hefja
stríðið á ný, þótt engin opinber
yfirlýsing liggi fyrir. En það lít-
ur hreint ekki út fyrir, að nein
slík fullvissa fáist. Nasser er að
nokkru leyti verndaður af S. Þ.,
en ísrael, sem er lýðræðisríki, get-
ur ekki tekið gildar prívatyfirlýs-
ingar, sem Nasser kann að gefa
Hammarskjöld eða Eisenhower og
Dulles vona að þeim takist að
lierja út úr Nasser.
Hvað er þá til ráða? Eins og nil
standa sakir fær Israelsríki engar
skuldbindingar frá Nasser, ef það
ákveður að hörfa með her sinn.
Sameinuðu þjóðirnar geta ekki
þvingað hann, eins og fyrr er lýst.
Þá er það eftir, að Bandaríkin full-
vissi ísraelsmenn um að þau muni
ibeita sér fyrir lausn málsins í
r, framtíðinni.
Auðveldast af öllu fyrir Banda-
ríkin er að fyrirbyggja að S. Þ.
geri nokkuð. Skynsamlegast er
hins vegar að fresta endanlegum
ákvörðunum í málinu og reyna ems
i að leysa það með samningum á bak
! við tjöldin.
j Af því mun ekkert nema illt
; leiða, ef gengið verður til atkvæða
um það nú, hvort neyða eigi
j fsraelsmenn með refsiaðgerðum
að hörfa skilyrðislaust. Ef Banda-
ríkin greiða ekki atkvæði me<5
slíkri tillögu, er úr sögunni vonin
um að Eisenhower-áætlunin í
Arabalöndunum nái fram að
ganga. Ef Bandaríkin hins vegar
taka höndum saman við Araba-
lönain og Sovétblökkina, mundi
ranglætið í aðgerðunum hafa víð-
tæk áhrif, e. t. v. til óbætanlegg
tjóns.
Vinir Sameinuðu þjóðanna í öll-
um ríkjablökkum hafa sameigin-
legra hagsmuna að gæta með því
að fara að ráðum Hammarskjölds
og leggja til hliðar ákvarðanir um
refsiaðgerðir.
(NY Herald Tribune. Einkarétt-
ur á íslandi: TÍMINN).
VAÐsromN
Egyptar í sérstöðu
Þau vandræði, sem nú steðja að
Bandaríkjastjórn, spretta bein-
línis af aðstöðunni á þingi S. Þ.
Grundvallaratriðið er, að ísraels-
menn verða beittir þvingun, ef
Bandaríkin kjósa að svo verði, en
aftur á móti er ekki hægt að beita
Egypta þvingun, þótt Bandaríkja-
menn vilji. Þar er engin samstaða
með Arabalöndum og Sovétblökk.
Og gagnvart slíkum aðgerðum við
Egypta mundu Rússar beita neit-
unarvaldi.
Vandinn hér er sá, að tvö ríki
eru brotleg og brot þeirra eru af
svipuðum toga gagnvart Samein-
uðu þjóðunum, en samt er aðstað-
an þannig, að á þinginu er unnt
að bæta fyrir annað brotið aðeins,
en ekki hitt. Ísraelsríki hefir brot-
ið lög og reglur S. Þ. með því að
ráðast inn á Sínaískaga og Gaza-
svæðið. En Egyptar eru ekki síður
brotlegir, því að þrátt fyrir vopna-
hléssamninginn við ísrael á sinni
tíð hafa þeir átt í stríði við ísraels-
menn með því að loka Súez-skurði
fyrir þeim og meina þeim að sigla
Sú kyrrö, sem hvílt hefur
yfir málinu undanfarið, hef
ur ekki sízt stafað af því,
að íslendingar hafa verið að
gera sér von um, aö Dan-
ir myndu bjóða fram lausn,
án þess að frekari eftirgangs
muna þyrfti með. Svo hefur
ekki orðið. Þessvegna er orð
ið tímabært, að Alþingi láti
til sín heyra.
íslenzki kvenbóningurinn.
„KALÍS“ SICRIFAR: „í janúar í
vetur átti hinn ágæti þáttur
þeirra Björns Th. Björnssonar og
Gests Þorgrímssonar tal við
ungú kvenþjóðina um viðhorf
hennar til íslenzka kvenbúnings-
ins. Það er nú orðið það langt
um liðið, að ég man það ekki
greinilega, en þó það, að öll svör
þeirra voru neikvæð, búningur-
inn talinn óhentugur og þungur
og þar fram eftir götunum. Væri
ekki rétt að athuga þetta betur?
Nú á tímum að minnsta kosti, er
hann aðeins spariklæðnaður og
er hann þá óhentugri en siðu
kjólarnir? Hann er úr litlu eða
engu þyngra efni og aðskorinn
eins og þeir, en engu þrengri og
hann má nota aftur og aftur án
þess að fyrirverða sig, svo að
ekki verður kostnaðarhliðin tal-
in óhagstæðari".
Útlendu efnin.
„EIN TALDI HANN ekki eiga
rétt á sér lengur, því að efnið í
honum væri útlent. Þetta er at-
riði, sem ég hnaut um og síðan
hefi ég verið að glöggva mig bet-
ur á þvi. Allt frá því fyrsta, að
sögur okkar minnast á klæðnað,
var í honum útlent efni, þá var
talað um skarlatsklæði og þann-
ig hefir það alltaf verið, að út-
lent efni var flutt inn til að nota
í skartklæðnað, nema sízt á nið-
urlægingartímum og einokunar,
þá varð að bvia að sínu sem mest,
lika með klæðnað og margar kon
ur voru svo mikið velvirkar, að
þær gátu gert fötin falleg úr því,
sem fyrir höndum var, eins og
heimaunnu peysufötin sýna, sem
eru á fornminjasafninu. En á
þessum myrku tímum þjóðarinn-
ar áttu konurnar samt útlend
efni í fötin sín, faldúrinn t. d.
var alltaf úr útlendu efni og silki
klútar, sem kallaðir voru hand-
lín eða handlínur, ég veit ekkl
með vissu, hvort var, en það var
haft til skrauts á herðunum eða
um hálsinn."
Haldið f hátíðleikann.
ENN SEGIR: „Ég er enginn fræði
maður, en ég held að allir þjóð-
búningar hafi einu sinni verið
tízkubúningar, en síðan staðnað
af ýmsuih ástæðum, af þessarl
gerð hér, og annari í öðrum lönd
um, eftir því, sem tízkan var,
þegar kyrrstaðan varð í löndun-
um. Síðan hefir hver þjóð haldið
sinum búningi í höfuðatriðum,
aðeins smábreytt honum eftir
sínum fegurðarsmekk en gætt
þess, að aðalheildin héldist. Hér
hefir verið haldið í hátíðleikann
og mér liggur við að segja virðu-
leikann í búningnum. — Skotfc-
húfan er eitt af því, sem lengl
er búið að fylgja honum í ofur-
lítið breyttri mynd, mismunandl
djúp og skúfurinn mislangur og
fór það eftir hártízkunni að
nokkru. Á meðan húfan var
dýpst var skúfurinn stuttur og
þykkur og hárið undir henni ó-
fléttað, aðeins brugðið upp undir
hana fremstu lokkunum hvoru
megin, hafa gamlar konur sagfc
mér. Skúfurinn lengdist ekki að
ráði fyrr en kom fram á 20. öld-
ina. — Þetta held ég sé að mestu
rétt með farið. Annars ætti að
rannsaka þetta nú á þessarl
rannsóknanna öld og þjóðbún-
ingar okkar ekki dæmdir úr gildl
af sleggjudómum þeirra, sem á-
líta þá ekki þess verða, að halda
þeim við, eða missti þjóðin ekki
talsvert af sínum sérkennum,
væru þeir alveg horfnir?" spyr
„Kalís" að lokum, og er svarið
raunar augljóst. En baðstofu-
spjalli er lokið í dag.