Tíminn - 02.04.1957, Blaðsíða 6

6
TIMINN, þriðjudaginn 2. apríl 1957.

Utgefandi: Framsóknarflokkurlnn
Ritstjórar: Haukur Snorrason,
Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn).
Auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda hf.
Tvö stórmál dreifbýlisins
í AFMÆLISBLAÐI Tím-
ans birtist athyglisverð grein
eftir Gísla Guðmundsson um
jafnvægi í byggð landsins.
Hann rifjaði þar m. a. upp
þær miklu framfarir sem
orðið hafa seinustu ára-
tugina í byggðum landsins,
þrátt fyrir harða mótspyrnu
ýmsra aðila. Þeir hefðu þó
ekki nægt til að halda jafn-
væginu og væri því þörf
stærri aðgerða. Síðar segir
Gísli:
„í STEFNUSKRÁ ríkis-
stjórnar þeirrar, er nú fer
með völd, segir svo:
„Ríkisstjórnin mun beita
sér fyrir að skipuleggja al-
hliða atvinnuuppbyggingu í
landinu, einkum í þeim þrem
landsfjórðungum, sem nú
eru verst á vegi staddir i at-
vinnulegum efnum“.
Slík yfirlýsing hefur ekki
komið fram fyrr svo að ég
muni, við myndun ríkisstjórn
ar hér á landi. Þessi yfirlýs-
ing er vottur þess, að meiri
hluti landsmanna er nú orð-
inn fylgjandi jafnvægisstefn
unni. Jafnvægi í byggð lands
ins er um þessar mundir eitt
af kjörorðum þjóðarinnar.
Vel er, að svo sé, því að það,
sem þjóðin vill gera, má ætla
að hún geri eftir því, sem
geta leyfir á hverjum tíma.
í þessu sambandi er sér-
stök ástæða til þess að geta
sérstaklega tveggja mála,
sem verið hafa til meðferð-
ar á Alþingi því er nú situr.
Vil ég þá í fyrsta lagi nefna
frumvarp það, er landbún-
aðarráðherra lagði fyrir
þingið í s. 1. mánuði, um land
nám, ræktun og byggingar í
sveitum. í örðu lagi lög, sem
samþykkt voru á þinginu rétt
fyrir áramótin, um heimild
til skipakaupa og lántöku
erlendis í sambandi við þau.
Þessi tvö mál eiga það sam-
eiginlegt, að með afgreiðslu
þeirra eru stigin stór og at-
hyglisverð spor í þá átt að
Dreifbýlið og Reykjavík
ÞVÍ hefur oft verið hald
ið fram, að það væri óhag-
stætt höfuðstaðnum, ef dreif
býlið væri eflt. Á þeim grund
velli hefur verið haldið uppi
mjög röngum áróðri gegn
Framsóknarmönnum í R.vík.
Um þetta atriði segir Gísli
Guðmundsson í grein sinni:
„Breytingin í jafnvægis-
átt verður fyrst og fremst
að gerast í sambandi við
vöxt atvinnulífsins og fjölg
un þjóðarinnar á komandi
árum, og til þess að slíkt
megi verða, þarf að nota
hvert tækifæri, sem gefst.
Sú breyting, sem hér er um
að ræða, þarf, ef rétt er að
farið, ekki að vera andstæð
hagsmunum þeirra, sem í
þéttbýlinu búa, t. d. í höf-
uðstaðnum. Þvert á móti.
Hin öra fólksfjölgun í Reykja
vík hefir það í för með sér,
ERLENT YFIRLIT:
Umtöluð bréf frá Bulganin
Bréf hans til Gerhardsens og Hansens vekja mikla athygli og umtal
stuðia að jafnvægi í byggð
landsins.
HÉR ER annars vegar
ákveðið að verja árlega veru
legum fjárhæðum úr ríkis-
sióði umfram það, sem gert
hefur verið, til eflingar at-
vinnulifi í sveitum landsins
til þess að fjölga nýbýlum
og gera þau betur úr garði
en verið hefur og til þess að
koma því í kring, að lág-
marksstærð ræktaðs lands á
byggðum jörðum verði sem
svarar 30 dagsláttum. Til
þess að svo megi verða, er
gert ráð fyrir, að ræktaðar
verði 36 «;ús. dagsláttur sam
tals i sveitum í þessu skyni.
Fyrir fáum árum hefði slík
fyrirætlun vissulega verið
til tíðinda talin. Hins vegar
er gert ráð fyrir, að ríkis-
valdið hafi forgöngu um
útvegun stórra fiskiskipa
með það fyrir augum fyrst
og fremst, að þeim verði á
sínum tíma ráðstafað til út-
gerðar í þeim landshlutum,
þar sem verkefni skortir við
sjávarsíðuna. En er að vfsu
óséð, hvernig til tekst um
framkvæmd þeirra heimilda,
sem í þessum lögum felst.
Til þess, að lögin beri þann
árangur, sem til er stofnað,
þarf mikla fjármuni, sem
ekki verða til staðar nema
þjóðin geti fengið þá að láni
erlendis með viðráðanlegum
kjörum. En sú viljayfirlýs-
ing þingsins, sem í þessum
lögum fellst, er sögulegur við
burður ekki síður en hin
nýja ræktunaráætlun, sem
nú liggur fyrir Alþingi.“
NÚVERANDI ríkisstjórn
hefur með þessum tveimur
málum vissulega sýnt full-
an hug á að standa við þá
stefnu sína að treysta jafn-
vægið í byggð landsins. En
margt fleira verður þó að
gera. Þessi byrjun spáir hins-
vegar góðu um, að það verði
ekki látið sitja á hakanum.
SEINUSTU dagana hefir Noreg
og Danmörku mjög borið á góma í
umræðum heimsblaðanna um al-
þjóðleg málefni. Ástæðan er sú,
að Bulganin, forsætisráðherra So-
I vétríkjanna, hefir skrifað þeim
|Gerhard=en forsætisráðherra Nor-
egs og H. C. Hansen forsætisráð-
herra Danmerkur bréf, þar sem
hann ræðir mjög náið um sambúð
þessara landa og Sovétríkjanna.
Bréfið t:l Gerhardsen var b'rt á
miðvikudaginn var og bréfið til
Hansens á sunnudaginn.
Margt hefir verið rætt og ritað
um það hver muni vera tilgangur
Bulganins með þessum bréfaskrift
um. Verður hcr á eftir reynt að
rifja upp það helzta, sem hefir
komið fram í þessu sambandi.
BÆÐI BRÉF Bulganins eru skrif-
uð i vinsamlegum tón. Það er far-
ið viðurkenningarorðum um Norð-
Imenn og Dani og játað, að stjórnir
jþeirra séu friðarsinnaðar. Hins
jvegar er ráðist mjög á Bandaríkin
i og þau talin í árásarhug. í því sam
bandi er ráðist á Atlantshafsbanda
lagið og tilgangur þess ekki talinn
góður, en þó er tónninn um það
ekki eins óvinsamlegur og oft áð-
ur í skrifum rússneskra ráða-
manna. Þannig er t. d. tekið fram
í bréfinu til Gerhardsen, að rúss-
neska stjórnin gerir ekki kröfur
til þess, að Noregur fari úr At-
lantshafsbandalaginu. Hins vegar
er í báðum bréfunum mjög varað
við því, ef viðkomandi ríkisstjórn-.
ir leyfi að byggðir séu árásarstöðv- ■
ar í landi þeirra, því að Rússar j
muni láta það verða fyrsta verk j
sitt að eyðileggja þær, ef til stríðs j
kæmi milli þeirra og vesturveld- j
anna. í því sambandi er bent á (
eyðileggingarmátt kjarnorku-
sprengjunnar. í framhaldi af þessu j
er farið mörgum fögrum orðumj
um friðarvilja Sovétríkjanna og j
rifjaðar upp ýmsar tillögur þeirraj
i afvopnunarmálum. Bréfunum lýk
ur með ósk um aukin samskipti
Sovétríkjanna og viðkomandi
landa og bæði bj’rja bréfin með
að minna á heimsókn viðkomandi
ráðherra til Sovétríkjanna í fyrra.
1 m U m— „ m
um og eins miklum áróðri um frið-
arvilja Sovétríkjanna. Vissulega er
þessi áróður ekki ætlaður þeim
Gerhardsen og Hansen, heldur hin-
um óbreytta manni, sem les bréf-
j in. Á ýmsan hátt er þessi áróður
j laglega settur upp, séð frá sjónar-
i hæð kommúnista, en á einum stað
jskýtur þó algerlega yfir markið,
I eða þegar rætt er um „uppreisn
j fasista í Ungverjalandi". Sú eina
setning er alveg næg til þess
að eyðileggja áhrif af öðrum
áróðri í bréfunum, sem ef til vill
hefði annars frekar getað haft á-
hrif. Þannig er áreiðanlega viðhorf
almennings á Norðurlöndum.
Hér hafa þá verið nefndar helztu
ástæðurnar, sem eru færðar fyrir
bréfaskiptum Bulganins. Að sjálf-
sögðu geta þær verið meira og
minna samverkandi.
BULGANIN
höfðu einnig fengið boð frá stjórn
um Svíþjóðar Og Finnlands Eftir
atburðina í Ungverjalandi, hafa
stjórnir Noregs, Danmerkur og
Svíþjóðar, slegið því á frest að á-
kveða tímann, svo að niðurstaðan
verður sú, að Bulganin og Krust-
jeff heimsækja aðeins Finnland að
þessu sinni, en þangað koma þeir
í júní. Kunnugir telja, að valda-
menn Sovétríkjanna telji það mið
ur farið að geta ekki heimsótt
fleiri löng vestan járntjalds, því
að þeir óttist einangrun og vax
BLAÐADÓMAR á Norðurlöndum
eru mjög misjafnir. Mörgum blöð-
um ber saman um, að bréfin sýni
sérstakan áhuga Rússa fyrir Norð-
urlöndum um þessar mundir. Fyrst
hafi þetta komið í ljós, þegar rúss-
neska stjórnin birti hina fjarstæðu
kæru um njósnir sænsku stjórnar-
innar í Sovétríkjunum. Þetta geti
m. a. sprottið af því, að afstaða
Norðurlanda hefir sennilega meiri
áhrif á almenningsálitið í heimin-
um en flestra landa annarra. Slíkt
er það álit, sem þessi lönd njóta.
Mörg hin gætnari blöð, t. d. Aft-
enposten í Noregi og Politiken í
Danmörku, telja rétt að stjórnir
andi andúð almennings vestan Noregs og Danmerkur taki sér rúm
tjalds. Þeir leggi mikla áherzlu á an tíma til að svara bréfunum. Al-
að komast úr þeirri einangrun, semyeg sérstaklega þurfi þær að gera
þeir hafa lent í vegna atburðanna sér góða grein fyrir því, hvað So-
í Ungverjalandi. vétstjórnin sé að fara, og haga
Bæði upphaf og niðurlag bréf-Svarinu eftir því.
anna gæti bent til þess, að vald- Af blöðunum verður það ótví-
hafar Sovétríkjanna vildu fá auk-rætt ráðið, að bréf Bulganins mun
in skipti við norræna stjórnmála-ekki neinu breyta um afstöðu
menn endurnýjuð. Bréfaskriftirn-Norðmanna og Dana til Atlants-
ar eigi að greiða fyrir því, þótthafsbandalagsins. Hótanir þær,
vafasamt sé, að þær séu rétta leið Sem felast í bréfunum, munu því
in að því marki. engin áhrif hafa. Þessum þjóðum
er Ijóst, að komi til styrjaldar í
ÞRIÐJA SKÝRINGIN er sú, að Evrópu, verða lönd þeirra vígvöll-
að bæjarfélagið og stofnanir
þess hafa ekki við að ræsa
fram land undir löðir, gera
götur við hæfi umferðarinn-
ar og sjá fyrir öðru því, er
bæiarbúar þurfa til sameigin
legra afnota. Ef fólksfjöldi
í höfuðborginni yxi hægar en
verið hefir eða stæði
1 stað um tíma, yrðu
þessi verkefni öll viðráðan-
legri, og þá er ekki ólíklegt,
að fljólega tækist að ráða
bót á hinum margumrædda
húsnæðisákorti þar. Því verð
ur heldur ekki neitað, að at
vinnulíf höfuðborgarinnar
hvílir enn sem komið er á
helzt til veikum grundvelli,
þrátt fyrir allt það fjármagn
sem þar hefir verið fest á
þessari öld. í þessu er allmik
il áhætta fólgin fyrir hinn
mikla fólksfjölda, sem þar
er saman kominn, og væri
EIN SKÝRINGIN á bréfum Bulg-
anins er sú, að rússneska stjórn-
in óttist það öðrum þræði, að her-
stöðvum með kjarnorkuvopnum
verði komið upp í Noregi og Dan
mörku. Að þessu er líka vikið í
bréfunum. Hún vilji vara viðkom-
andi stjórnir við áður en slíkar
framkvæmdir verða hafnar. Það
mun rétt að orðrómur hefir gengið
um þetta í sambandi við þær
breytingar á herbúnaði, sem nú
er verið að ráðgera með tilliti
til breyttrar tækni. Segja má, að
bygging slíkra stöðva geti
táknað nokkrar breytingar á
stefnu þessara landa, þar sem þau
hafa lagt áherzlu á, að allur við-
búnaður þeirra væri miðaður við
varnir, en ekki árás.
Ekkert liggur hins vegar fyrir
um það, að stjórnir Noregs og
Danmerkur hafi haft slíkar fyrir-
ætlanir í huga, þótt orðrómur hafi
komist á kreik um ráðagerðir í
þessum efnum. Blaðamenn koma
oft svipuðum orðrómi á kreik með
ágizkunum í skrifum sínum.
ÖNNUR SKÝRING á bréfum Bulg-
anins er sú, að þau séu sprottin
af vissri gremju út af því, að
stjórnir Noregs og Danmerkur
hafa ekki viljað taka á móti þeim
Bulganin og Krustjeff í heimsókn
að sinni. Eftir að þeir Gerhardsen
og Hansen höfðu verið í heimboði
í Moskvu í fvrra, buðu þeir þeim
Bulganin og Krusljeff í heimsókn,
en tíminn var hins vegar ekki til-
tekinn. Yfirleitt var þá gert ráð
fyrir, að þeir myndu heimsækja
Norðurlönd á þessu vori, en þeir
bréfin séu fyrst og fremst skrifuð
í áróðurstilgangi. Bulganin hafi
gert sér Ijóst, að bréf hans yrði
ur, hvort heldur sem þau eru fyr-
irfram í varnarbandalagi eða hlut-
laus. Von þeirra er fólgin í þvi, að
birt í mörgum blöðum og því mik- ekki komi til styrjaldar, og það
ið lesið. Það styður þessa skýringu, telja þau sig geta tryggt betur með
að komið er á framfæri í bréfinu
miklum áróðri gegn Bandaríkjun-| (Framhald á 8. síðu)
‘BAÐgrorAN
ekki vanþörf á, að ráðrúm
gæfist til úrbóta á þessu sviði
sem sennilega myndi verða,
ef minni orku væri eytt í að
stækka bæinn.“
Ekki eintómar aðfinnslur.
ÞIÐ FINNIÐ að mörgu, sagði
húsmóðir í borginni, við bað-
stofufólkið hér á dögunum, og
efalaust oftast með réttu. En þið
eigið ekki að vera með eintómt
nöldur og aðfinnslur. Þið eigið
líka að tala um það, sem vel er
gert. Lofa því fólki, sem vel
vinnur, að finna, að eftir því er
tekið, og almenningur er þakk-
látur. Þetta sagði þessi húsmóðir,
og hún hefir alvea rétt fyrir sér.
En það er gömul saga, að þeir,
sem eru ánægðir, hafa hljótt um
sig, en þeir, sem eru óánægðir,
grípa penna og skrifa bréf eða
láta til sín heyra með öðrum
hætti. Þannig verða þeir óá-
nægðu hávaðasamari en hinir,
þótt þeir séu e. t. v. færri. Það
er eins og óánægjan knýji menn
fastar til að hefjast handa í ein-
hverju máli en ánægjan. Abend-
ing húsmóðurinnar er réttmæt.
Það á að láta fólk. sem vel vinn-
ur, heyra það. Ekkert er meiri
uopörvun í starfi en réttmæt við-
urkenning. Ekkert betur fnllið til
að draga starf og áhuga niður, en
tómlæti og kæruleysi, sem aldrei
lætur í Ijósi, hvort betur líkar
eða verr.
Góð þjónusta I Vesturbænum.
ÁSTÆÐAN TIL ÞESS, að hús-
móðirin, sem ég nefndi hér aö
framan, fór að hafa orð á þessu,
var sú, að hún vildi koma á fram-
færi hversu vel henni líkaði við
afgreiðsluíólk og aðstöðu alla í
einni af nýjustu matvöruverzlun-
um bæjarins; í kjötbúð Vestur-
bæjar, sem er ein af verzlunum
Sláturfélags Suðurlands. Og fleiri
hafa haft orð á þessu. Þar virð-
ast allir sífellt vera í géðu skapi,
tilbúnir að veita viðskiptamönn-
um góða þjónustu, telja aldrei
eftir smáviðvik, ganga mjög rösk-
lega að starfinu. Og búðin sjálf
björt og vistleg. Gott úrval af
vönduðum vörum á boðstólum.
Ég er húsmóðurinni sammála um
að þetta megi gjarnan koma
fram. Það er svo oft, sem blöðin
eru beðin að finna að, kvarta og
nöldra. Þegar mönnum líkar eitt-
hvað vel, geta þeir alveg eins
haft orð á því.
Hún kom að kveða burt snjóinn.
LÓAN KOM að þessu sinni að
kveða burt snjóinn. Hann er bók-
staflega. horfinn á nokkrum dög-
um, jafnvel klakinn að húsabaki
er gufaður upp. Þetta eru vor-
dagar eins og þeir gerast beztir,
bjart yfir landi og lognkyrrum
sjó. Báran þvær mjúklega klapp-
irnar við Grandann og handan
við flóann hillir upp fjöllin. Á
svona vormorgni finnst borgar-
búa sumarið skammt undan, sýn-
ist það vera uppi í Borgarfirði
eða á Snæfellsnesi, með fangiö
fullt af fyrirheitum. Og áður en
varir rennur bíll úr hlaði og
ferðinni er heitið til þess heims,
sem ekki er hér á stéinlögðum
strætum. — Finnur.