Tíminn - 06.04.1957, Blaðsíða 7

TÍMINN, laugardaginn 6. apríl 1957,

Klemenz stendur á hafraakri á SámslöSum sumarið 1?54.
gagni við jarðrækt í okkar storma-
sama landi?
— Jú, vissulega. Vegna þess, að
við erum á takmörkum þess að
geta með íullri árvissu ræktað
korn og kartöflur (80% árvissa,
miðað við 34 ár), væri okkur hin
mesta nauðsyn á að geta komið
okkur upp skjólbeltum, sem
mundu, ef rétt væri á haldið hér
sunnanlands, hækka árvissu korn-
ræktar upp í 90—100%.
Hvaða íegundir eru heppilegast-
ar í skjólbelti hér?
Sunnanlatids mimu birki, sitka-
greni og víðir henta bezt, en norð-
anlands er líklega betra að nota
hvítgreni í stað sitkagrenis, sem
þarf mikla úrkomu.
Sunnanlands er hægt að kcma
upp skjólbeltum, svo að gagni I
verði, á 10—15 árum. Níu ára göm J
ul birkiskjólbelti á ,-æstri nvra- j
jörð á Sámsstöðum eru komin á j
aðra mannhæð.
— Hafa skjólbeltin notið áburð-
ar?
■— Það hefir ekkert verið borið
á þau, nema fyrst, en hinsvegar
or bað reynslá min og skoðun, að
með áburði og umhirðu á 3—5 raða
oeíium meö i m bili á milli raða
og sama bili á milli plantna, megi
orva voxt trjaplantnanna í beltinu
Korn náði nokkrum þroska
bæöi ti! útsæðis og fóðurs
á Suðurlandi sumarið 1955,
er var versta sumar, sem
kornið heftr á þessari öld.
SkjóEbeEti, sktpuleg og vel
sfaðsett mundu auka til
muna árvissu grasræktar
og kornrækfar.
SunnanEands er hægt aS
koma upp skjóSbeEfum til
gagns á 10—15 árum.
Qkkur er þjóðhagsEegur
hagnaður að aukinni fjöl-
breytni í jarðrækt, m. a.
með kornrækt, er mundi
spara erlend fóðu«-bætis-
kaup í þeim héruðum þar
sem korn þrs'fst.
Versta sumar 20. aldar kollvarpaði
ekki komræktarkenningu Klemenzar
Ekki má loka augunum fyrir því, aS
hagkvæmt er að rækta f leiri ny t ja jurt
ir en gras, segir Klemenz á Sámsstöð-
um í þessu viðtali við Tímann
Þó að ísland sé að ýmsu leyti vel fallið til grasræktar,
má ekki loka augunum fyrir því, að frá þjóðhagslegu sjón-
armiði er það hagkvæmt að framleiða fleiri nytjajurtir til
nota innanlands en gras eingöngu, sagði Klemenz á Sáms-
stöðum
enz. Margir líta niður á óskhyggj-
una, heldur hann áfram, eða telja
hana lítilsverða, en hún er nú
um %, míðað við áburðarlaust og I samt, mér liggur við að segja sá
lífsbroddur, sem flestar, ef ekki
allar okkar framfarir og fram-
kvæmdir hafa vaxið upp af.
Og hvað viltu svo segja að lok-
um?
umhirðulaust belti. Skjólbelti
þurfa fullkomna vörzlu, a. m. k.
íyrstu 10 árin. Sérstaklega er
hættulegt, að skepnur traðki nið-
ur plönturnar, ef þær komast inn
á milli þeirra, en mest hætta staf-
Eg vil segja þetta: Þó að fs-
'■ ar* þó af hungruðum hrossum, ef ; land sé að ýmsu leyti vel fallið til
þau komast að skjólbeltum, eða grasræktar, má ekki loka augun-
Kleménz hefir nú verið tilrauna-
stjóri á Sámssíöðum í Fljótshlíð í
34 ár. Hann hefir allra manna
mest beitt sér fyrir endurvakn-
ingu kornyr’ju hér á landi og
hefir sýnt me’ margra ára tilraun-
um, að í veðursælustu sveitum
sunnanlands er kornrækt ekki óár-
vissari en önnur jarðrækt.
í samtali OKkar fórust Klemenzi
m. a. orð á þsssa leið:
Sumarið 1955 var, eins og menn
muna, sérstætt hér á Suðurlandi
vegna hinna miklu votviðra allan
heyskapartímann, þannig, að varla
náðist inn nokkur tugga fyrr en
12. september, meira og minna |
skemmt fóður. Úrkoma mánuðina
maí—september, að báðum með-
töldum, var tvöfalt meiri en meðal-
lag. Vorið v:ir kalt og sumarhit-
inn einnig ncða nvið meðallag.
Tilraunastarfsemin á Sámsstöð-
um reyndi kornrækt á tveim stöð-
um sumarið 1955, heima á tilrauna
stöðinni og úti á Rangárvallasönd-
um. Haustinu áður hafði verið sáð
Hvernig gekk kornræktin
s. 1. sumar?
— Sumarið 1956 var hitinn held-
ur neðan við meðallag. Korn náði
meðalþroska og þar af leiðandi
heldur betri en sumarið næst á
undan. Sem fyrri ár var ræktað á
báðum stöðum, bæði á Rangár-
söndum og heima. Reyndist þrosk-
inn meiri á korninu á sandinum
en heima á Sámsstöðum. Munar
venjulega 10—12 dögum á vaxtar-
tíma þessara tegunda, hvað hann
er styttri á sandjörðinni en á venju
legri móa- og mýrajörð í Fljóts-
hlíðinni.
Hvernig á sandjörðin við
annan nytjagróður?
— Grasfræ þroskast fyrr á sand-
inum en heima og fræ af sandjörð-
inni hefir jafnan verið betra, gró-
ið betur og er þyngra. Hins vegar
þroskast helztu grastegundir okk-
ar vel á báðum jarðvegstegundun-
um, en gefa að jafnaði betra fræ á
sauðjörð. Sama er að segja um
til byggs og hafra síðustu dagana kartöflur. Þær eru þurrefnismeiri
í september, en um vorið (1955) á sandi en á mó eða mýri. Bæöi
hófst sáning til þessara kornteg-1 hey og hálmur hefir reynzt æti-
unda fyrstu dagana í maí og var legra af sandjörð en af öðrum jarð
sáningu lokið 10. maí. Þroski korns t vegstegundum. Þetta hefir komið
ins og vöxtur þess var hægfara.
Þroskaðist það með alsíðasta móti,
eða um miðjan september. Árang-
urinn varð sá, að heima á Sáms-
stöðum náði bygg % af venju-
legri kornþyngd og spíraði 50—
60% af því, miðað við venjulega
spírun. Hafrar þroskuðust betur á
sama tíma, en náðu þó ekki með-
alþroska í móajarðvegi, en á sand- j
jörð varð þetta þó talsvert á ann-1
an veg. Va? þar þó sáð nokkrum
dögum seinna en heima. Þar þrosk
aðist bygg það vel, að það nálg-
aðist meðallag, en spíraði 95%.
Hið sama mátti segja um hafrang.
Versta sumar, sem kornið hefir j
á þessari öld gat þannig ekki koll-1
varpað fyrri kenningu um það, að j
korn þroskaðist bæði til útsæðis Bygg og hafrar
Og fóðurs á Suðurlandi. | á framræstri
Útsæðið frá þessu sumri var not mýrarjörð á
að og reyndist ágætlega. Komu sámstöðum 1954.
af því góðir akrar sumarið 1956.1
miiarri skógrækt.
— Hvað álítur þú um
i íúnum?
Skipuleg nkjólbeiti
um fyrir því, að frá þjóðhagslegu
;kjólbelti j sjónarmiði er það hagkvæmt að
I framleiða fleiri nytjajurtir til nota
"yrir iún | innanlands en töðu eða gras ein-
og akra (og reyndar ailan nytja-i göngu. Og þó að taðan og töðu-
gróður), með 50—80 m bili milli j aukningin sé brýn nauðsyn fyrir
oelta, er væru sett þvert á verstu j íslenzkan landbúnað, þá megum
zindátt hvers staðar mundu auka j við þó aldrei gleyma því, að venju-
irvissu uppskerunnar og ennfrem-.
ír prýða umhverfið. Ekki- má
ileyma því atriði. Þegar talað er
im gagnsemi hlutar er líka vert að
lyggja að því hvernig hann fell-
ir manni í geð. Það væri mikið
ramfara- og prýðiatriði, ef hvert
iýli ætti siít takmarkaða, skýlda
væði, 2—10 hektara, eða jafnvel
tærra land. — Þetta er óskhyggja,
m raunhæf oskhyggja, segir'Klem
lega verkuð taða knýr til kaupa
á a. m. k. 1—2 kg af erlendum.
fóðurbæti, fyrir hver 10—15 kg
af töðuaukningu. Ráðstafanir til
aukinnar kornræktar eru meðal
þeirra framkvæmda sem orka
mundu á það, að bæta upp vaxandi
töðufeng, án þess að verja þyrfti
erlendum gjaldeyri til kaupa á út-
lendum fóðurbæti.
J. J. D. !
LeikriiiS m.
sýnt á Selfossi
ágéSa fyrir sjákrahóssjáS
!3
, f
Frá fréttaritara Tímans á Seifcssi.
Kiemenz Kristjánsson
í ljós við 15 ára ræktun og starf
á Sámsstöðum.
Það eru 16 ár síðan hafnar voru
tiiraunir á Geitasandi. Flestar þær
nytjajurtir, sem reyndar hafa ver-
ið á tilraunastöðinni, hafa verið
prófaðar þar á sandinum öll þessi
ár og ekki reynzt óárvissari en
heima í Fljótshlíðinni. Aldrei hef-
ir orðið þar kornfok á byggi eða
höfrum. Þegar korn hefir fokið í
Fljótshlíðinni, hefir það ekki fok-
ið á Geitasandi.
Sandjörðin er hlýrri og örvar
þroskann meir en aðrar jarðvegs-
tegundir, t. d. mýri, móar og leir-
melar.
Skjólbeltin.
— Munu ekki skjölbelti koma að
Kvenfélag Selfoss og Félag iðnnema hér frumsýna á sunnu-
laginn kemur kl. 9 síðd. gamanleikinn Nirfillinn eftir Moliere
í Selfossbíó. Leikstjóri er Einar Pálsson.
Þetta er annað viðfangsefnið,
em kvenfélagið setur ó svið í vet-
ur. Hið fyrra var Kinnarhvoissyst
ur, sem sýnt hefir verið allvíða
sunnan lands og fengið góðar við-
tökur.
Þjóðleikhúsið lánaði búningana í
Nirfilinn. Leikarar eru 14 og aðal-
hlutverkið leikur Karl J. Eiríks,
en aðrir ieikendur eru Steindór
Hjörleifsson, Svava Kjartansdóttir,
Óli Þ. Guðbjartsson. Elín Arnolds-
dóttir, Hergeir Kristgeirsson, Erla
Kaldalóns, Kristján Guðmundsson,
Axel Magnússon, Valur Haralds-
son, Eyvindur Erlendsson, Iíristján
I
Óiafsson, Inga Bjarnadóttir og
Haildór Magnússon. Leiksviðsstjóri
er Eyvindur Erlendsson og ljósa-
meistari Matthías Sveinsson. Leik-
tjöld hefir Eyvindur Erlendsson
málað.
Allur ágöði af sýningum leiks-
ins rennur í byggingarsjóð sjúkra-
húss Suðuriands, sem ráðgert er að
reisa. Hefir kvenfélagið á Selfossi
þegar safnað nokkru fé til þess af
miklum dugnaði. ÁG.
Afli togveiðibáta
glæðist norðan lands
Ólafsfirði í fyrradag. — Þíð-
viðri hefir verið hér síðustu daga
og snjór sigið mikið. Fyrstu hnjót
ar eru að koma upp snöp komin
fyrir hesta og jafnvel sauðfé þar
sem bezt er.
Afli logveiðibátanna er heldur
að giæðast. Vélskipið Sigurður
kom hingað með 47 lestir af fiski
s. 1. mánudag eftir viku útivist.
Vélskipið Gunnólfur landaði hér í
gær 25 lestum og togarinn Svalbak
ur landar í dag 210 lestum. Er
hér góð atvinna þessa dagana við
nýtingu þessa afia. Hér veiddust
15—18 tunnur af loðnu í höfninni
í fyrradag og veiddu bátar sem
reru með hana, vei í þeim róðri.
Annars hefir afli verið tregur.BS