Tíminn - 05.05.1957, Síða 6

6
TÍMINN, -sunnudaginn 5. maí 19Sf-
Útgefandl: FramsóknarflokkurlBB
Ritstjórar: Haukur Snorrason,
Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn).
Auglýsingar 82523, afgreiðsla 2328.
Prentsmiðjan Edda hf.
Aukning íslenzka flugflotans
MERKUR atburður gerð
ist í samgörigumálum þjóð-
arinnar sl. fimmtud. þegar
hinar tvær nýju, stóru flug-
vélar Flugfélags íslands
komu hingað til lands í
fyrsta sinn. Hann vakti líka
tvímælalaust óskipta at-
hygli og ánægju þjóðarinnar.
Eysteinn Jónsson, sam-
göngumálaráðherra flutti
við það tækifæri mjög at-
hyglisverða ræðu, sem vert
er að rifja upp. Honum fórst
í upphafi hennar orð á þessa
leið:
„FÁTT MUN gleðja okk
ur íslendinga meira en veg-
leg og hentug samgöngu-
tæki. Það er ákaflega ríkt í
okkur frá fornu fari að vilja
hafa ráð á einhverju til þess
að fljóta á. Þetta er heldur
ekki undarlegt þegar lega
landsins og aðstaða öll í land
inu sjálfu er athuguð. Við
eigum meira og höfum átt
meira undir samgöngutækj-
um en flestir aðrir, bæði inn
anlands og í ferðum til ann-
arra landa. Það er erfitt að
hugsa sér, að íslendingar
geti orðið áfram sjálfstæðir,
ef þeir þurfa að eiga sam-
göngur sínar undir öðrum,
enda dreymir okkur stóra
drauma um siglingar, bæði
á sjó og í lofti.
Koma þessara tveggj a
glæsilegu nýtízku flugvéla er
stór atburður og minnkar
ekki í augum okkar, ef við
reynum að rýna fram í tím-
ann og gizka á eftir líkum,
hver muni verða þáttur flugs
ins í samgöngunum. Það virð
ist ekki neitt vafamál, að
þáttur flugsins fer sívaxandi
og hraðvaxandi í samgöng-
um á næstunni. Það er ekki
líklegt, að þess verðr langt
að bíða, að flugið verði stór
þáttur við flutninga á vörum
bæði innanlands og til og
frá landinu. Það er sama
hvar á þetta mál er litið, nið
urstaðan hlýtur æ að verða
sú sama. Það er þýðingar,-
mikill þáttur í þjóðarbú-
skapnum, að íslendingar
eignist myndarlegan flug-
flota. Því er sérstök ástæða
til þess að fagna komu þess-
arra glæsilegu flugvéla og
má um leið minnast þess, að
nýlega hafa verið gerðar ráð
stafanir til þess að efla flug-
flota landsmanna stórlega
enn til viðbótar á næstunni".
RÁÐHERRANN vék
þessu næst að því, að ekki
væri létt verk og fyrirhafnar
laust að eignast stóran flug-
flota. Hann sagði:
„Það þarf framtak og
dugnað við rekstur flugfé-
laga og mikla þekkingu og
dugnað við flugið sjálft. —
Við erum svo heppnir íslend
ingar, að hér hafa komizt á
fót tvö flugfélög, sem hafa
beitt sér fyrir framkv*emd-
um í flugmálum af mikilli
framsýni og skörungsskap.
Það ótrúlega hefur skeð, að
fyrir tilstilli þessara félaga
hefur flugrekstur komist hér
á og náð að þróast bæði til
innanlandsflugs og til út-
landa, án þess að nokkur
ríkisstyrkur hafi komið til.
Ennfremur hefur hér vax-
ið upp flugmannastétt, sem
hefur reynzt fullkomlega
starfi sínu vaxin og annað
starfslið við flugið að sama
skapi“.
MYNDARLEGUM flug-
rekstri verður ekki haldið
uppi, sagði ráðherrann,
nema hæfilegt fé safnist til
endurnýjunar. Þetta hefur
ríkisvaldið skilið með því að
veita flugfélögunum og skipa
félögunum ríflegar afskrift-
ir. En fleira þarf og til. Ráð
herrann sagði:
„Enn fleira þarf að hafa
í huga. íslenzka flugið verð-
ur að vera samkeppnisfært
við aðra flugþjónustu. Sama
gildir um siglingar á sjó. —
Flugið verður að geta borið
sig miðað við sömu tekjur
og aðrir hafa af flugrekstri.
Þetta er hið harða lögmál,
sem ómögulegt er að komast
fram hjá. Hvorki flug né
siglingar geta lifað í skjóli
verndartolla og njóta ekki
útflutningsuppbóta. Það er
því ekki til þess að hugsa,
að hægt sé að byggja hér
upp til frambúðar öfluga
siglingaþjónustu, ef þessi
starfræksla er hlaðin út-
gjöldum umfram getu“
AÐ LOKUM skal svo af
heilum hug tekið undir þau
ummæli ráðherrans, að óska
hinum nýju flugvélum Flug-
félags íslands fararheilla og
félaginu góðs gengis í fram-
tíðinni.
íhaldið og Iaunþegar
FORKÓLFAR Sjáálfstæð
isflokksins þykjast nú bera
launþega mjög fyrir brjósti.
Til þess að reyna áð sanna
þetta, hvetja þeir launþega
mjög til að segja upp samn-
ingum og heimta kauphækk
anir.
Meðan Sjálfstæðismenn
voru í stjórn, töldu þeir þetta
ekki leiða til kjarabóta,
nema hækkunin byggðist á
batnandi afkomu atvinnu-
veganna. Að öðrum kosti
Guð er seinn — en samt er beð-
ið og vonað í Ungverjalandi
Skáldsaga ungrar ungverskrar flóttakonu
um lífið í Ungverjalandi fyrir uppreisnina
vekur mikla athygli og hlýtur lof hinna
fremstu ritdómara
Fyrir skömmu var skýrt frá því að ungverski innanríkis-
ráðherT'ann, Bela Biszku, hafi tílkynnt að heímilt sé að flytja
„hættulegar persónur“ nauðungarflutningi frá heimkynnum
sínum og til annarra héraða landsins. Þar með er horfið aft-
ur til þess ógnarástands sem var jarðvegurinn fyrir uppreisn
Ungverja í haust.
yrðu kauphækkanir einskis
virði.
Af þessu má bezt marka,
að Sjálfstæðisflokkurinn
berst ekki fyrir kauphækk-
unum nú af umhyggju fyr-
ir launþegum.
Það, sem mestu skiptir nú
fyrir launþega, er að reyna
að tryggja sem mestan kaup
mátt launa. Þar er nú af-
staða Sjálfstæðisflokksins
sú, að hann berst fyrir hækk
aðri álagningu og rögber
Ungversk skáldkona, Christine
Arnothy, hefir fyrir skömmu gefið
út skáldsögu í New York, þar sem
þessi ógnun um nauðungarflutn-
inga er undirtónninn. Sjaldan hef-
ir öryggisleysinu og óttanum að
baki járntjaldsins verið lýst af
slíkri list, enda hlaut bókin
mikið lof hjá hinum fremstu amt-
rískra gagnrýnenda, þegar er hún
kom út. Hin unga skáldkona —
hún er aðeins 27 ára að aldri —
vakti fyrst athygli fyrir ári síðan
er hún gaf út bók byggða á ævi
sjálfrar sín, I am fifteen — and I
don’t want to die. Þar segir hún
frá ógnum og skelfingum styrjald-
arinnar. Hún var 15 ára 1944 þeg-
ar Budapest var frelsuð undan naz-
istum. Fimm árum síðar flýði hún
til Vestur-Evrópu undan ógnar-
stjórn kommúnista, sem hún kynnt
ist í fullu veldi. Hin nýja bók henn
ar, God is late, er byggð á reynslu
hennar þessi fimm ár.
Engar hetjur
Sagan segir ekki frá frelsishetj-
um Ungverja — þvert á móti. Hún
fjallar um auðnuleysingja, tækifær
isstnna, sem aðeins reyna að bjarg-
ast eins og bezt gengur. En í ör-
iögum þeirra speglast endalaus og
óþolinmóð bið fólksins eftir því,
að martröðinni linni — og þrýst-
ingurinn, sem að lokum kom Ung-
verjum til að rísa sem einn mað-
ur í blóðugri uppreisn. Söguhetjan
er hin fagra Gaby Tasnady. Þegar
hún kom til Budapest úr heimahög
um hét hún Ilona, en þetta nafn
hæfði henni ekki í félagsskapnum,
sem hún stundaði. Lesandinn kynn
ist henni 1948, og þá er hún gift
Janos Tasnady, sem verið hefir í
kommúnistaflokknum síðan 1945.
Hann er hijómsveitarstjóri, tón-
skáld og forstjóri leikhúss, sem
sækir eftir að hljóta ríkisstyrk.
Hjónin virðast eiga bjarta framtíð
fyrir höndum. Þau eru ofan á í
þjóðfélaginu. Geta veitt sér kaffi,
vín og tóbak. En líf þeirra er
þrungið óþoli. Frændi Janos hafði
átt sæti í stjórn nazista í Ungverja
landi, og á sínum tíma leitaði Ja-
nos hjálpar frændans til að verða
söngstjóri við ríkisóperuna. Og
spurningin sem stöðugt knýr á, er
þessi: Kemst þetta upp?
Eitt sinn, þegar Gaby er á leið
til leikhússins, sér hún í dagblaði,
að frændi Janos hefir verið tekinn
af lífi sem föðurlandssvikari. Ann-
að áfall býður hennar í leikhúsinu,
þar sem henni er fengið sæti við
hlið stjórnmálafulltrúa frá ráðu-
neytinu fyrir öryggi innanlands,
Imre Törzs. Gaby er svo sjálf-
hverf, svo áhugalaus um allt ann-
að en það, sem kemur sjálfri henni
beinlínis við, fötum, þægindum,
skemmtunum, að venjulega gerir
hún sér alls ekki ljóst í hvílíkri
hættu hún og maður hennar eru.
En nú er henni Ijóst að vegna leik-
hússins verður að grípa til ein-
hverra ráða. Hún heillar stjórn-
málafulltrúann, og líkamlegur ynd-
isþokki hennar kemur honum fljót-
lega til að gleyma hinum borgara-
lega uppruna hennar. Hún verður
ástmey hans, en Janos leikur hinn
saklausa eiginmann.
Gaby heldur að með þessu hafi
hún leyst ailan vanda. Sú blekking
verður þó aðeins skammvirn. Ör-
yggisleysið snýr aftur til þeirra
einn góðan veðurdag, þegar fulltrú
inn sýnir þeim húsbúnað frænda
Janos, nazistans, sem hann hefir
nú slegið eign sinni á. Janos gríp-
ur til þess að skipta um nafn, kall-
ar sig Dorogi, til að leggja áherzlu
á að hann viðurkenni ekki frænd-
semina. En eltingaleikurinn hefir
hafizt á nýjan leik. Þar á ofan bæt-
ast stöðugar heimiliserjur, sem
gömul og illgjörn móðir Janos
kemur á stað. Ilún er óþreytandi
skrafskjóða og hatar og ofsækir
tengdadóttur sína. Eina von hjón-
anna ér nú að hið stóra verk Ja-
nos, Gleðisinfónían, veki velþókn-
un yfirvaldanna og bjargi þeim
þannig; sinfónían er tileinkuð
kommúnistastjórninni.
GuS er of seinn
Nú fær Gaby þá hugmynd, að
heimsækja eldri systur sína, Önnu,
sem býr uppi í sveit ásamt manni
sínum, Sandor, og tveimur dætr-
um, Idu og Teresu. Hjá þessari
fjölskyldu ætlar Gaby að finna frið
inn, sem hún þarfnast. Og að
minnsta kosti er til nægur matur
uppi í sveit. En þegar þangað er
komið, uppgötvar hún, að hún þor-
ir tæpast að tala hreinskilnislega
við systur sína. Á hinn bóginn tor-
tryggir Anna Gaby, heldur að hún
sé kommúnisti, og þorir ekki að
trúa henni fyrir neinu. Ástandið
er óþolandi. Það gerist um leið að
fulltrúi flokksins neyðir Sandor til
að gefa ríkinu landareign sína.
Elzta dóttirin, Ida, er ástfangin í
uppgjafaliðsforingja, Marton, sem
liggur undir grun öryggislögregl-
unnar, og eina nóttina hverfur
hann sporlaust. Teresa hefir gleypt
við áróðri kommúnista og er geng-
in í þjónustu flokksins. Það kem-
ur á daginn, að Ida er þunguð eft-
ir Marton. Og þegar allir þessir
erfiðleikar vaxa Sandor yfir höfuð,
drekkir hann sér — með bæn á
vörum fyrir eftirlæti sinu, Idu.
Anna hefir alltaf umgengizt San-
dor af sams konar fyrirlitningu og
Gaby hefir á Janos. Við gröf hans
verður henni fyrst Ijóst, hver mað-
ur hann var. Síðar stendur hún
með dætrum sínum við vatnið, þar
sem hann drukknaði. Og þær eiga
þar orðaskipti, sem gefa megintón-
inn í bókinni:
— Og nú, hvað verður nú? spyr
Anna.
Ida horfði á hana: — Ég bíð.
— Bíður eftir hverju?
— Kannske finnst lausn. Barnið
fæðist; auk þess er hugsanlegt að
Marton sé á lífi og komi aftur. Guð
er of seinn. Hann hefir látið okk-
ur ein um stund. Kannske snýr
hann aftur til okkar.
— Heldurðu það? muldraði
Anna. Ida kinkaði kolli án þess að
segja fleira.
Gaby fer aftur til Budapest. Og
eina nóttina um þrjúleytið knýr
lögreglan dyra. Nú eru örlög
þeirra ráðin. Janos sendir Gaby til
Törsz; þetta hlýtur að vera mis-
skilningur. Gleðisinfóníunni hafði
verið vel tekið. En Törsz er eng-
inn bjargvættur; hann sýnir Gaby
skjöl frænda Janos, þar sem er ýt-
arleg skýrsla um heimsókn Janos
til hans og erindi hans. Törsz bæt-
ir því við, að hann sé Gaby engan
veginn skuldbundinn, hún hafi un-
að sér vel í rúminu hjá honum.
Fjölskyldan er send á afskekkt-
an búgarð í suðurhluta landsins
og fær aðeins að hafa með sér
nauðsynlegan farangur. Þau fá eitt
einasta herbergi til íbúðar. Tvö
hálmflet. Leirgólf. Ofn. Það er allt
og sumt.
Þegar Gaby tekst ekki að milda
Törsz snýst Janos gegn henni og
brigzlar henni um ótryggð. Mæðg-
inin halda saman í útlegðinni, en
Gaby verður að vinna öll húsverk,
taka til, kveikja upp, bera inn eldi-
við, og fegurð hennar er tekin að
fölna. Dag nokkurn kemur tengda-
móðirin til hennar skínandi af
gleði og bendir henni á að ljóst
hár hennar sé nú að fá sinn eðli-
lega lit — svartan — í hársrótun-
um. Lesandanum skilst að Gaby sé
einnig að verða að sjálfri sér að
öðru Ieyti. Þennan dag byrjuðu
þau öll þrjú að vonast eftir hinu
ómögulega; fram að þessu höfðu
atburðirnir deyft þau. En það er
eins og stakkaskipti Gaby veki
þau — þó ekki til dáða heldur að-
eins fáfengilegra vona.
Að bíða og vona
Christine Arnothy er listamaður.
Hún missir aldrei tökin á lesand-
< Framhalo * b »ih>i
Einhverri aumustu vertíð um langt
skeið aS Ijúka í Keflavík
Frá fréttaritara TÍMANS í Keflavík.
Nú er vetrarvertíðinni hér um það bil að ljúka, og er þetta
einhver aumasta aflavertíð, sem hér hefir komið. Flestir að-
komubátarnir eru nú hættir veiðum og einnig nokkrir heima-
bátar. Eftir munu þó vera um 20 bátar við línuveiðar hér enn.
mjög verðlagsráöstafanir
stjórnarinnar. Af því geta
launþegar bezt dæmt hinn
raunverulega huga hans til
þeirra og hvað í vændum
væri, ef hann fengi að ráða.
f vetur reru héðan 46 bátar með
línu og var heildarafli þeirra í
apríllok 14639 lestir í 3070 róðr-
um, meðalafli á bát er 318,2 lestir
eða 4768 kg í róðri. Tveir hæstu
bátarnir eru með 543 lestir hvor í
85 róðrum.
Til saman má geta þess, að á
vertíðinni 1950 reru 44 bátar hér
með Ijnu og öfluðu samtals 17507
lestir í 2688 róðrum. Meðalafli á
bát varð þá 397,9 letir og 6513 kg
í róðri. Hæstu bátar þá öfluðu 620
lestir í 75 ráðrum. Munur aflans
sést bezt á því, að í fyrra var afl-
inn að meðaltali 1745 kg meiri í
hverjum róðri. í fyrra var þó vart
talin nema meðalvertíð. KJ.