Tíminn - 03.08.1957, Blaðsíða 8

8
Skáld í skugga kom
T í M I N N, laugardaginn 3. ágúst 1957.
Verður haon kommgur Spánverja?
Stöðugt eru á kreiki sögur um a'ð Franco einræðisherra á Spáni ætli að
endurreisa konungdæmi þar i landi. Ef úr því verður, mun ungi maðu*--
inn hér á myndinni, verða konungur, en hann er Juan Carlos prins, sonur
núverandi krónprins, Don Juans. Prinsinn er þarna í heimsókn á frönsku
barnaheimili, þar sem systir hans, Margrét prinsessa, ssm er aiveg blind,
er að reyna að læra að verða barnfóstra.
(Framhald af 7. síðu).
áttu fyrir friði og framför-
um. (Já, ég er mjög von-
góður um þetta — jafnvel
um samstarf.)
Við erum báðir fjöl-
skyldufeður. Þú átt tvö
börn, ég þrjú. Eigum við
þar ekki samstöðu til að
vinna sameiginlega að friði
— friði handa þeim? (Væri
það ekki gott fyrir okkur
báða, gamli minn, að geta
hitzt yfir glasi af vodka
eða viskí — skiptir ekki
máli hvoru — og ræða sam-
an langt fram á nótt án
þess að taka tillit til óþolin-
mæði kvennanna.) Mér
þykir mjög leitt að draum-
ur minn um að hitta þig
aftur og sitja að sumbli
með þér fram á morgun
getur ekki rœtzt — ekki
fyrst um sinn að minnsta
kosti. Mér yrði ekki hleypt
til Bandaríkjanna og þér
ekki út úr þeim.
En ég hef talað yfir mig
í þetta skipti. Ég ætti að
hætta áður en bréfið verð-
ur of þungt til að fara í
flugpóst. Kærar kveðjur til
Bette frá mér og Júlíu —
ekkert Jiefur breytzt milli
þeirra að minnsta kosti
þótt þær hafi reyndar al-
drei hitzt. En konurnar eru
alltaf hyggnari en menn
þeirra.
Þinn einlœgur (þinn)
Boris Polevoi
18. marz 1957.
P.S. Ég held ég ætti að
senda þér skeyti um leið og
þetta (bréf vegna þess að
eitthvað virðist bogið við
póstinn, og þú hefur greini-
lega enn ekki fengið síð-
asta bréf mit-t, sent í miðj-
um febrúar). Bréfið sem ég
sendi þér um miðjan febr-
úar virðist hafa tafizt í
pósti. Póstsamgöngur eru
orðnar eitthvað tregar.
Fast til Polevois.
25. marz fékk Howard Fast
bréf Polevois í hendur og svar-
aði hann því samdægurs. Ekki
er vitað hvernig því hefur
reitt af í Sovétríkjunum, en
hingað til hefur ekkert svar
borizt frá Polevoi. Bréf Fasts
fer hér á eftir:
Kæri Boris.
Mér þótti gott að heyra
frá þér, því máttu trúa. Ég
fékk bréf þitt í dag og las
það samstundis; og ég fann
til hamingju að heyra rödd
þína á nýjan leik, því að
hana heyri ég í öllum bréf-
um þínum. Ég met þig og
Isakov mikils sem vini
mína, og það gerir Bette
einnig. Þetta má ekki
breytast.
En bara að þú hefðir
svarað einhverju af spurn-
ingum okkar í bréfi þínu.
Það skiptir engu máli að
Voice of America gerir sér
mat úr ákvörðun minni. Ég
get fullvissað þig um það
að hún gerði miklu meira
veður út af „leyniræðu“
Krúsjeffs, og það er ekki
hægt að þagga alla gagn-
rýni niður með því að Voice
of America muni nota sér
hana.
Ég lagði fram spurningar
um atriði sem skipta öllu
máli; eru engin svör til við
þeim? Erum við börn eða
fífl að beiðnum okkar um
útskýringar skuli alltaf
vera svarað með mælgi
einni saman? Getur það
valdið meiri skaða en þeg-
ar er orðinn að segja okkur
hvers vegna ríkisstjórn
ykkar lét myrða rithöfunda
af gyðingaættum, hvers
vegna Bulganin lætur gyð-
ingaandúð móta utanrikis-
stefnu ykkar, hvers vegna
heil kenning viðbjóðslegrar
gyðingaandúðar varð til í
landi þínu undir hinu
heimskulega nafni „kosmó-
pólitanismi“?
Stendur það ekki í valdi
stjórnarinnar eða sjálfs þin
að gefa okkur skynsamlegri
skýringu á hinu dœmalausa
morðœði undir veldi Stal-
ins en eitthvað blaður um
„einstaklingsdýrkun“? Okk
ur er sagt að Beria hafi
risið gegn Stalín og snúizt
gegn brjálœði hans, en
Krúsjeff og félagar hans
hafi myrt hann vegna þess
að hann þekkti allar stað-
reyndir um glcepi þeirra.
Hvers vegna er þessu ekki
mótmœlt? Hvers vegna er
slíkur orðrómur ekki þagg-
aður niður? Hver er frá-
sögn af einstökum atriðum
i réttarhöldunum yfir Ber-
ia?
Hvers vegna hljómar ekki
rödd þín, Isakovs og ann-
arra i vörn fyrir bókina
„Ekki af brauði einu sam-
an“? Kannski er bókin
einskis virði; en verður
ekki að verja höfundinn?
Hvers vegna vill enginn
segja okkur hvernig Yitzak
Pfeffer lézt? Pólverjar
sögðu okkur að Krúsjeff
hefði ætlað sér að notfæra
sér gyðingaandúðina til að
hafa áhrif á innanlands-
baráttuna í Póllandi. Hvers
vegna mælir enginn á móti
þessu? Hvar er eitt einasta
orð úr gagnrýninni og
sjálfsgagnrýninni sem við
höfum heyrt svo mikið
skrifað um?
Hvers vegna reyndi
Pravda að hafa áhrif á á-
tökin í flokknum hér heima
og styrkti Foster og fylgis-
menn hans? Þeir eru ekki
góðir menn. Þeir eru við-
skila við allan raunveru-
leika hér í landi. Hinir
beztu og djörfustu í flokkn-
um eru andstæðingar
þeirra.
Og hvað um þitt eigið
bréf, Boris? Hvers vegna
segirðu aðra eins fjarstæðu
og að „póstsamgöngur séu
orðnar eitthvað tregar“?
(Fast veit ekki að þetta er
viðauki þýðarans.) Síðast-
liðið ár hefur varla liðið
svo dagur að ég fengi ekki
eitt eða tvö bréf frá Rúss-
landi. Alls konar fólk skrif-
aði mér — skólabörn, verka
menn, kennarar, ritstjórar,
leikhúsfólk — og, að sjálf-
sögðu, þú og stéttarbræður
þínir. Hvernig stendur þá á
því að póstur frá Rússlandi
hætti með öllu að berast
mér þremur dögum eftir
viðtalið í New York Times
þar sem ég sagði skilið við
kommúnistaf lokkinn ?
Þú veizt jafn vel og ég
að ekki hefur verið sagt
frá ákvöröun minni í blöð-
um í Sovétríkjunum. Engu
að síður barst mér ekki eitt
einasta bréf. Bersýnilega
voru öll bréf til mín stöðv-
uð í pósti — alveg eins og
fyrra bréf þitt til mín. Er
þetta frelsi — er nokkur
skynsemi í þessu? Hvað sem
þú segir um Bandaríkin er
það víst, að ég hef skrifað
til Rússlands árum saman
og fengið póst þaðan, og
ekkert slíkt hefur nokkru
sinni verið stöðvað hvað
sem ég hef sagt eða gert.
Hvers vegna heldur þetta
áfram?
Getur enginn yfirgefið
kommúnistaflokkinn lieið-
arlega og hreinskilnis-
lega, gagnrýnt forystu
Sovétríkjanna heiðarlega
og hreinskilnislega, og
samt verið meöhöndlaður
sem mannleg vera eftir sem
áður? Þú segir í bréfi þinu
að þú teljir mig enn vin
þinn þrátt fyrir það sem ég
hafi gert — og gefur þar
með i skyn að ég hafi gert
eitthvað óheiðarlegt og á-
takanlegt.
En hefur það nokkru
sinni verið óheiöarlegt að
fylgja boði sinnar eigin
samvizku? Milljónir góðra
og heiðarlegra manna í
heiminum eru á sama máli
og ég og spyrja sömu spurn
inga og ég. Vinnur þú þetta
fólk á þitt mál með þeirn
röksemdum sem þú beitir í
bréfi þínu? Þú talar um
Vercors sem ég virði einn-
ig. En Vercors var ekki
kommúnisti; hann innsigl-
aði ekki gerðir Sovétrikj-
anna með lífi sínu og
heiðri. Það geröi ég, og þú
hlýtur að sjá að það skap-
ar allan mun.
Ef þú lítur aðeins á
þetta mál í sambandi við
mig persónulega getur
hvorki þú né stéttarbræð-
ur þínir neitt lært af því. Ég
er ekki fyrsti menntamaður
inn sem yfirgefur ílokkinn
hér eftir að fréttir bárust
af ræðu Krúsjeffs. Margir
aðrir hafa orðiö til þess.
Og með þeim fóru hundruð
verkamenn og annarra
flokksmanna, gott, heiðar-
legt, hugsandi fólk sem ég
heiðra og virði.
í sumar sem leið, Boris,
fékk ég skeyti frá útvarp-
inu i Moskva þar sem ég
var beðinn að láta í Ijós
álit mitt á tilraunum með
atómsprengjur. Ég svar-
aði að allar þjóðir œttu að
hœtta tilraunum, en Sovét-
rikin œttu að vera fyrst til
þess þar sem þau vœru
sósíalisk þjóð er berðist
fyrir heill mannkyns. Ég
sagði að Sovétríkin yrðu að
hœtta tilraunum núna
hvort sem aðrar þjóðir féll-
ust á það eða ekki. Vera
má að ég hafi haft rangt
fyrir mér, en þetta var mín
skoðun. Hvers vegna var
hún aldrei notuð? Hvers
vegna fékk ég ekkert svar?
Hvers konar barnaleg í-
myndun er það að hœgt sé
að grafa í kyrrþey allar
skoðanir sem ykkur eru
andstœðar? Var þetta ekki
hið sama og er þið birtuð
ekki orð Gene Dennis um
eyðileggingu á menningu
gyðinga þegar rœða hans
var prentuð að öðru leyti i
Pravda?
Og hvers vegna, Boris,
sagðirðu okkur hér í New
York að rithöfundurinn
Kvitko væri á lífi og liði
vel og byggi í nágrenni við
þig þegar hann var í hópi
þeirra sem teknir höfðu
verið af lífi fyrir löngu?
Hvers vegna? Hvers vegna
varðstu aö ljúga? Hvers
vegna gaztu ekki sneitt hjá
spurningunni og sagt okkur
að þú vissir það ekki eða
vildir ekki ræða það? Hvers
vegna laugstu á svona öm-
urlegan og útsmoginn hátt?
Nú hefurðu aðgang að
yfirlýsingu minni íl
„Mainstream". Birtu hana.
Birtu þetta bréf. Svaraðu
röksemdum mínum. Segðu
mér að ógnarstjórninni sé
lokið. Segðu mér að gyð-
ingahatrið sé liðiö undir
lok. Krefstu þess að dauða-
refsing verði lögð niður —
það er gamall og góður
draumur sósíalismans.
Segðu okkur sannleikann
— aðeins sannleikann. Má
vera að ég hafi verið fífl
að vita ekki fyrr af ógnun-
um — en ég vissi ekki af
þeim. Viltu að ég dýrki
kommúnistaflokkinn sem
heilagan? Trúðu mér ég
tigna það sem betra er,
sannleik og frelsi, og hvern-
ig geturöu óskað þess að
ein harðstjórn komi i stað
annarrar?
Ég hœtti lifi mínu og
gœfu til að segja sannleilc-
ann eins og ég sá hann.
Viltu gera hið sama? Prent-
aðu þetta bréf. Opnaðu
dyrnar. Láttu orðin fljúga.
Aðeins á þann hátt er unnt
að grceða meinsemd heims-
ins. Og láttu engan mann
þurfa að þjást fyrir að
segja hug sinn heiðarlega
og hreinskilnislega.
Og ég vil vera vinur þinn
framvegis. Get ég það? Það
veltur á þér.
Howard Fast.

Hyggtim bóndi tryggtr
dráitarvél sína
AÐ VESTAN ...
íFramhald af 4. síðu).
ofan í æ vegna þess, að einir og
aðrir fámennir staffshópar standa
í deilum um launakjör sín. Slíkan
ófrið og búsifjar viljum við af-
biðja. Og okkur finnst það engan
veginn samboðið gáfaðri og gagn-
menntaðri þjóð, að líta á slík ó-
sköp, sem eitthvað náttúrulögmál,
sem ekki verði undan komizt. Við
skiljum það sjálfsagt, að það má
heita eðlilegt að annmarkar komi
í ljós á þennan hátt á vissu stigi
þróunarinnar. En okkur finnst
sannarlega nóg reynsla fengin af
þeim, svo að tímabært sé að
breyta nú til.
OKKUR ÞYKIR nógu erfitt að
berjast við náttúru þessa harðbýla
lands, þegar hin óbiíðari hlið henn
ar veit að okkur, þó að ekki sé því
bætt við, að righalda í það ástand
og skipulag, sem hefir sýnt sig að
vera öllum til ill.s og stórhættu-
legt. Og það skulu menn vita, að
þarna er líka hætta sean ógnar
hinum dreifðu byggðum og getur
enda ráðið úrslitum um framtíð
einhverra þeirra, ef ekki er að
gert. H. Kr.
Á ¥íSavangi
(Pramhald af 5. sl@u).
au. Þessi bifreið var síðan að
sjálfsög'ðu taliutetín hér eins og
aörar slíkar bifreiðar í samræmi
við aláur sinn og gerð. Slík toll-
afgreiðsla er algeng og mundi
ekki hafa verið gerð að umtals-
cfni í íhaldsblaði, ef liún liefði
ekki þótt passa í útungunarvél-
ina.
Effí’ir langa ásetu
Þarna er gripið á nokkrum
dæmum, aðeius fáum sýnis-
hornum. Sumir íhaldsforingjar
eru miklu afkastameiri en rjúp-
au, sem verpir 12 eggjum. Þeir
eiga 3 hreiSur cg verpa mörg-
uni tylííum í hvert þeirra. Stuud
um tekst þeim að kiekja út eggj
unum, og' afkvæmin flögra um
landið og tista framan í fólk. Oft
ar er þó, að þeir uppgötva eftir
mikla ásetu, a'ð undir er ekkert
ncma fúíegg. Á þeim dögum er
Mbl. viðskotaillt umfram veuju.
Það er þess náttúra.