Tíminn - 13.11.1957, Blaðsíða 3

T í M IN N, miðvikudagmn 13. nóvember 1957.
3
Opið bréf um gamla skuld
Sviðsmynd — Einar ingi Sigurðsson, Helga Valtýsdóttir Kristín Anna Þórarinsdóttir, Brynjólfur Jóhannesson og
Árni Tryggvason.
LEIKFELAG REYKJAVIKUR:
Grátsöngvarinn
Gamanleikur eftir Vernon Sylvaine
Leikstjóri: Jón Sigurbjörasson
Segja má, að LeikféiagiS
ýti me3 seinna móti úr vör
á þessu hausti, en það var
þá heidur enginn sútarbrag-
ur yfir sjóferðabænínni, þeg-
ar það frumsýndi Grátsöng-
varann í Iðnó í fyrrakvöld.
Þau tíðindi lesum við í leikskrá,
að höfundur stingvarans sé Eng
lendingur, Vernon Sylvaine og gam
anleikur þessi liafi notið gríðar
legra vinsælda meðal enskra, frá
því liann vár þar fyrst frumsýndur.
Engan þarf heldur að undra á
vinsældum þessa leiks. Þetta er
lmyttilega saminn farsi hjá mr.
Sylvaine og gamansemin er hug
tæk. Allt-er gamanið græskulaust,
góð ensk kímni eitis og þegar
þeim dáindismönnum tekst bezt
upp. Ég held, að fyrir höfundi
vaki alls ekki að flytja neinn geig
vænlegan boðskap undir gamninu.
Menn þykjast stundum koma auga
á heil heimspekikerfi í svona gam
ansemi. Kannske maðurinn sé að
gera grín að fánýti fræg'ðarinnar,
eins og mig minnir, að ég hafi séð
yísindalega sannað upp á Kiljan1 hugarlund, hvort ástarævintýrinu
og Brekkukotsannál. Kannske er og söngferlinum ljúki með því,
hann líka að gera grín að snobb að menn sjái, hve illan endi ódygð ■
eríinu fyrir svona fyrirbærum eins og svikin fá
)g raularanum útgrátna, en áreið
tnlega myndi hann gera grín að
þeim, er reyndu að finna lausn
lífsgátunnar í gamni hans. Og grín
laust held ég, að ekkert vaki fyrir
höfundi annað en koma mönnum
til að hlæja. Ilann hefir samið
ikemmtilegan og vel gerðan farsa
sem óþarft er að velta lengi vöng
um yfir, hvort geymi djúpstæða
speki.
Ég ætla ekki að taka ánægj
una frá væntanlegum leikhúsgest
um með því að rekja vendilega at
burðarásina í þessum gamanleik,
Hann fer fram á heimili miðaldra
kaupsýslumanns í London, sem
sízt er sæll af tengdasonum, kúrek
um og heimspekingum, én þó bít
ur það höfuðið af skömminni, er
yngsta dóttirin fellir ástarhug til
grátsöngvarans.
Ekki skal heldur rakinn harma
grátur söngvarans, er hann missir
glæpinn, en menn geta gert sér í
Steindór Hjörleifsson sem Pefer Pemper existentialisti
og Brynjóifur Jóhannesson sem John Bentley.
Árni Tryggvason
sem grátsöngvarinn.
Jón Sigurbjörnsson hefur sett
leikinn á svið, og að mínu viti
unnið verk sitt mjög vel. Leikritið
i er prýðilega æft, leiktjöld og bún
ingar létt og við hæfi, hraði og
og fjör í leiknum, sem slíku verki
hæfir. Naumast er þess að vænta,
að leikstjóranum hafi tekizt að
laða alla til jafngóðs leiks. Leik
félagið hlýtur að treysta nokkuð
i á nýliða, og ekki er unnt að krefj
ast, að þeir leiki allir jafnvel.
Brynjólfur Jóhannesson leikur
heimilisföðurinn af gáskafullum
krafti og ljómandi kímni. Hann er
undraverður galdrakarl Brynjólf-
m:, spontant og öruggur, sennilega
hefur enginn núlifandi leikari lað-
að fram fleiri ósvikna lilátra úr
reykvískum börkum en hann.
Frú hans leikur Helga Valtýs
dóttir einnig mjög vel. Helga sýnir
með hverju hlutverki hversu ágæta
fjölhæf og listræn leikkona hún
er. Eins og hún er öllum konum
dramatískari, virðist hún ekki síð
ur eiga ósvikna kímnigáfu.
Ég get vart gert upp á milli
þeirra „hjónanna”, þau léku hvort
öðru betur.
Grátsöngvarinn leikur Árni
Tryggvason. Hann er margreynd-
ur gamanleikari og skilar þessu
hlutverki vel, þótt naumast virðist
mér 'hann auka á frægð sína í þess
um leik.
Af minni hlutverkum er sérstak
lega að geta Hólmfríðar Pálsdótt-
ur, sem leikur vinnukonu hússins,
leikur hennar aDui- er hinn ágæt
isti, fátið og yfirliðin sérlega vel
æfð og eðlileg.
Nokkru hnökróttari voru önn
ur 'kvenhlutverk í höndiun Mar-
grétar Ólafsdóttur, Kristínar Önnu
FYRIR IJM það bil einu kori kom
út í Reykjavík dálítil bók með
nafninu „Bifreiðir á íslandi 1904
—1915“. Er þar um að ræða upp-
haf sögu ibifreiða hér á landi þar
sem jafnframt eru rakin helztu til-
drög þess, að bílaöldin hófst. M.a.
greinir frá því, að fyrst voru gerð-
ar tvær tilraunir með bíla, hver
eftir aðra, af mönnum búsettum
hér heima og þær mistókust báð-
ar. Svo liðu nokkur ár, að enginn
lagði út í sams konar ævintýri,
enda ekki hægt að kalla það mjög
fýsilegt eftir það, sem á undan
var gengið.
Næst gerðist það svo í málinu,
að nokkrir Vestur-íslendingar í
Kanada, sem flestir höfðu verið
þar lengi, tóku höndum saman nm
að kaupa bifreið og koma henni til
íslands í tilraunaskyni. Þeir skutu
saman fé til kaupanna og tveir
þeirra lögðu sjálfa sig fram til
þess að fara með bifreiðina til ís-
lands og sýna íslendingum hvers
hún væri megnug og livers virði
fyrir hið farartækjalausa ísland.
Allt þetta gerðu þeir af eigin hvöt
um, í veikri von en alls engri
vissu um endurgjald í nokkurri
mynd, enda fyllilega við því bú
izt í upphafi, að ekkert fé gæfist
þeim í aðra hönd af fyrirtækinu.
En svo fór, að tilraunin heppnað-
ist vonum framar og með þeim
árangri, að ekkert hlé hefir orðið
á bílanotkun á íslandi síðan hún
var gerð, heldur hefir fræið, sem
hinir þjóðhollu og framtakssömu
menn þannig lögðu til framfara í
íslenzkum samgöngumálum, vaxið
jafnt og þótt og borið þann ávöxt
í samgöngum innanlands og at-
hafnalífi þjóðarinnar, sem hún
fær nú notið og sérhver íslending
ur þekkir af eigin raun.
Þrír hinna áðurgreindu Vestur-
fslendinga eru enn á lífi, eftir því
sem bezt verður vitað, þeir Sveinn
Oddsson, Jón Sigmundsson og PáU
Bjarnason, allir vestan hafs og all
ir mjög við aldur. Ekki hefir ver-
ið mikið rætt um þá hér heima, og
enga umbiin né viðurkenningu
hafa þeir fengið frá ættlandi sinu
fyrir þá fórnfýsi og þjóðhollustu
er þeir hafa sýnt í umræddu máli,
utan að sú saga hefir verið rakin
nökkuð í fyrrgreindri bók, og má
líklega vona, að þar með hafi minn
ing þeirra verið allsæmilega
tryggð. Það er mín skoðun, að ís-
lendingar standi í þakkarskuld við
þessa menn, bæði lífs og liðna, og
að sú skuld verði ekki goldin á bet
ur viðeigandi hátt, en þann að
bjóða þeim, sem eftir lifa, að vera
gestir hér á landi, svo að þeir fái
með eigin augum séð hver ávöxtur
hefir orðið af verkum þeirra fyrir
hart nær hálfri öld, og með slíku
boði væri það jafnframt leitt í
ljós, að þeim og verkum þeirra
hafi ekki verið gleymt á íslandi.
Óneitanlega hefði það verið
skemmtilegt, að slíkt heimboð
hefði átt sér stað samfara merki-
legum tímamótum í sögu bifreið-
anna hér á landi, t. d. þegar liðin
voru 50 ár frá því að fyrsta bifreið
in var flutt til landsrns, en það var
á miðsumri 1954. Var og nokkur
ástæða til þess að ætla að svo
mundi verða, en það brást. Ég vil
sætta mig við þá hugsun, að það
hafi verið sakir gleymsku en ekki
af öðrum ástæðum, að þau merki-
legu tímamót í samgöngumáluin
hérlendis liðu fram hjá án allra
viðeigandi orða og ath’afna þeirra
atvinnustétta, sem telja verður að
eigi þar öðrum fremur hlut að
máli. En þar fyrir ætti þeim ekki
að vera óljúfara að taka nú vel
undir þá tillögu, sem ég hefi hér
fram að færa, en hún er áskorun
mín til atvinnustéttar bifreiða-
stjóra og þeirra annarra, er h-afa
atvinnu af bifreiðum með ein-
hverjum hætti, að beita sér fyrir
gestum til dvalar á íslandi nokk-
því, að áðurneíndum þremur Vest-
ur-íslendingum verði boðið sem
urn tima á sumri komanda í þakk-
lætisskyni fyrir framlag þeirra til
íslenzkra samgöngumála sani-
kvæmt áðursögðu. Þessir þrír
menn báru, hver fyrir sig o-g allir
í senn, mestan hita og þunga af
þvi að koma bifreiðinni til íslands
og um einn þeirra, Pál Bjarna-
son, er það að segja, að hann er
fæddur vestan hafs og hefir aldrei
komið til íslands, en ann landinu
og þjóðinni, fylgist með íslenzkum
málefnum af miklum áhuga og tal
ar og ritar íslenzku svo vel, að
varla verður á betra kosið. Hann
er skáld gott og hefir gefiö Ijóð
sín út á íslenzku. Ennfremur hefir
hann unnið það stórvirki að þýða
á enska tungu og gefa út í sér-
stakri bók, mörg af kvæðum ís-
lenzkra skálda, og þannig kynnt
íslenzka Ijóðlist í hinum enskumæl
andi heimi.
Eigi verður nú um það sagt,
hvort þeir þrímenningarn.ir geti
tekið, eða sjái sér fært að taka,
slíku heimboði. En hvað sem þar
kynni að verða ofan á, yrði söm
gerð bjóðendanna og sæmdin
meiri en ella.
Allar frekari upplýsingar um
þessa þjóðbræður mína vestan
hafs eru til reiðu af minni hendi,
verði þess óskað, eftir því sem í
minu valdi stendur.
Guðlaugur Jónsson,
Rauðalæk 50.
.Illliitllltlli111111111111111)111111111111111111111111111111111111111II
I Eftirspurðar
| og
1 umtalaðar bækisr
Þórarinsdóttur og Margrétar
Magnúsdóttur.
Steindór Hjörleifsson er ágætur
í hlutverki heimspekingsins, gerv |
ið og leikurinn hvopt tveggja gott. |
Þolanlegir eru þeir Knútur Magn
ússon og Einar Ingi Sigurðsson,,
en í slíkiun leik sem þessum, eru
mönnum a,rar tilfinningar nærtæk
ari en þolinmæði.
Inn á sviðið líta í smáhlutverk
um Kristin Nikulásdóttir og Theo
dór Halldórsson, og mun þá allir
nafngreindir leikarar og skráðir í
leikskrá upp taldir.
Leiktjöld Magnúsar Pálssonar
eru góð og létt, og sama er að segja
um þýðingu Ragnars Jóhannesson
ar.
Þótt síð sé siglt og ekki á djúp
mið sótt i þessari fyrstu sýningu
Leikfélagsins, verður enginn svik-
inn um gaman, sem fer að sjá og
heyra grátsöngvarann. Það er líka
skiljanlegt og afsak^nlegt þótt
fátækt félag áliugamanna verði að
bjóða upp á léttmeti sem þetta,
þegar síðasta sýning þess kolféll,
þótt liún væi einhver listfengust
og bezt sýning um árabil. En það
er nú víst átóríseraður dónaskap
ur að minnast á það. Ég vona sum
só, að Leikfélagið verði svo feng-
sælt á veraldarauð í þessimi fyrsta
róðri vetrarins að það þoli að láta
a. m. k. eina Browningþýðingu
falla í vetur. S.S.
|á dönsku sendum við hvert
ísem er. Biðjið um verðlista.
I Peirups Boghandel
Nörrebrogade 38,
i Köbenhavn N.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU
Hús i smíðum,.
mm «b fanan ligiacflarun*
aamti Cwklavíkur, brun»
•WlilimaiSI mat blnum aap
iiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiuar