Tíminn - 23.11.1957, Blaðsíða 4

4
T í MIN N, laugardaginn 23. nóvember 195)).
JJcekur oq bofunbm
Skemmtileg bók og snjöll um
meistarann Toscanini
GotitS nokkurra bóka, sem nýkomnar eru út
hjá Det Schönbergske forlag í Khöfn
Blaðinu hafa borizt nokkrar
útgáfubækur danska forlagsins
Det Schönbergske forlag í Kaup-
mannahöfn. Hér er um að ræða
forlag, sem er gamalt og gróið í
starfi, gefur út allmargt bóka og
yfirleitt mjög vandaðar að vali.
Búningur þeirra er oftast látlaus
en mjög smekklegur og fellur vel
í geð bókamönnum. Skal nú getið
lítillega nokkurra bóka, er forlag
ið hefir sent frá sér í haust. Bæk-
ur þessa forlags fást mjög oft héi
á landi.
Toscauini í nærbillede eftir Sam ’
uel Chotzinoff. Öllum er kunnugt,1
að Toscanini er frægasti hljóm
sveitarstjóri, sem uppi hefir ver'
ið. Hann er nýlega látinn, háaldr
aður. Höfundur þessarar bókar,1
sam ekki er ýkjalöng og getur
Toscanini
ekki talizt ævisaga 1 venjulegum
skilningi er bandarískur hljóm-
listargagnrýnandi og var nákunn
■ugur Toscanini í þrjá tugi ára.
Hann reynir ekki að lýsa til hlítar
hljómilistarhæfileikum Toscanini
eða göldrum hljómsveitarstjórnar
hans, heldur varpa ljósi yfir hinn
sérstæða persónuleika, lætur hann
koma fram eins og hann er í einka
lífi sínu, á heimili, í gestaboðum,
einvaldann í heimi listarinnar,
duttlungasegginn, göfugmennið,
barnið, frelsishetjuna, hinn hug-
stæða og hjartahreina mann. Hon
um tekst að bregða upp svo á-
hrifaríkri mynd af einum mesta
persónuleika þessarar aldar, að
hrifandi er. Auðfundið er, að bók
in er rituð af djúpum sefa og
glöggum mannskilningi, er hefir
skilið Toscanini öðrum betur og
átt þolinmæði til að umbera hann
og njóta návistar hans. Með það
í huga skilst, 'hvers vegna þetta
eldfjall í mannslíki hélt við hann
vináttu, sem hann braut aldrei af
sér áratugum saman, og munu
þeir kunningjar Toscanini hafa
verið fáir. Bókin er stutt en sagan
löng, ákaflega vel sögð og skreytt
nokkrum talandi myndum úr lífi
og starfi „Maestro".
Jorphanions sön eftir Jules Rom
ains. Hér er á ferð nýleg skáld
‘ saga eftir þennan kunna, franska
höfund. Romains er fæddur 1885
og er þvi farinn að eldast. Hann
er heimspekingur
og náttúrufræð-
ingur og á að
baki mikinn rit-
höfundarferil.
Hann er og mik-
ill ferðamaður
og hefir farið um
allar álfur heims.
Talið er, að
mesta og bezta
skáldsaga hans
sé Les hommes
de bonne volonté
eða Hinir velvilj
uðu. Þetta er skáldsagnaflokkur,
sem komin eru af nær 30 bindi
og er samtíðarlýsing að formi og
náði fram til 1933. Þessi nýja
Jules Romains
skáldsaga er raunar framhald
þessa flokks en þó sjálfstæð skáld
saga. Það er barátta ungs manns
af hóglífsstétt fyrir framtíð sinni
og örvæntingarfullar tilraunir til
þess að finna sér fótfestu á brjál
aðri öld, sem er inntak þessarar
skáldsögu.
Lyset og havet eftir Corrado
Alvaro. Det Schönbergske forlag,
átti stórafmæli á þessu ári og af
því tilefni gaf það út nokkur önd-
vegisrit heimsbókmennta á þessari
öld í sérstökum bókaflokki í hánd
hægum en ódýrum búningi. Ein
bókin í þeim flokki er t.d. Untler-
vejs til min elskede, eftir Þórberg
Þórðarson. Lyset og havet eftir
Alvardo hinn ítalska er í þessum
fiokki og hefir að geyma tvær
stuttar skáldsögur, nokkrar smá-
sögur og nokkrar stuttar ritgerðir.
Corrado Alvaro er nú talinn í hópi
fremstu rithöfunda ítalskra, ekki
sizt vegna smásagna sinna og smá
greina um málefni dagsins. Hann
er fæddur og uppalinn meðal fá-
tæks bændafólks í Suður-Ítalíu og
hefir það mótað lífsviðhorf hans
mjög. Ilann var lengi blaðamaður
og er raunar enn, þar sem hann er
ritstjóri „Popolo di Roma“, en
það blað hefir hann gert að ske-
ieggu baráttublaði fyrir lýðræðis
legum hugsunarhætti. Margar smá
sagna hans fjalla um lífið og
vandamálin meðal bænda og verka
manna á Suður-Ítalíu, en smágrein
ar oft um félagsleg vandamál
ítalskra borga og leggur hann þá
oft út af atburðum í daglegum
fréttum og nær þannig oft eyrum
almennings í krufningu vanda-
mála, sem annars er ekki svo auð
velt að tala og rita um svo að
menn heyri og sjái. Kemur þar
í ljós blaðamannsreynsla hans.
Mönten eftir T.E. Lawrence er
ein bókanna í þessum afmælis-
flokki Schönbergs, sem kallast ó-
belísku bækurnar. Mönten er dag-
bók höfundar frá herþjónustu í
bækistöðvum brezka flughersins á
tímabilinu frá ágúst til desember
1922 að viðbættum nokkrum hug
leiðingum sem síðar var bætt við
um efnið. í lífi og starfi T. E
Lawrence eru margar gátur og
Mönten er talin ein þeirra. Eftir
heimsstyrjöldina fyrri afþakkaði
Lawrence öll heiðursmerki, er hon
um voru boðin, lokaði að sér og
ritaði bókina „Sjö súlur vizlcunn-
ar“, sem varð frægt ritverk. Ekki
settist hann þó að veigum frægðar
innar, heldur tók sér dulnefnið
Ross og gerðist sjálfboðaliði í hern
um. Hann reyndi að grafa sig í
gleymskuna og tókst lengi að dylj
! ast, en þar kom að blöðin upp-
‘ götvuðu flótta hans og felustað.
Þetta var 1922 og þá ritaði hann
þessa skáldsögu í dagbókarformi.
Hún var svo hreinskilin um lýsing
ar á samtíðar- og samvistarmönn
um höfundar, að hann taldi sig
neyddan til að ákveða, að ekki
i mætti gefa bókina út fyrr en 1950.
Þess vegna hefir hún ekki séð
dagsins ljós fyrr. Svo lét Lawrence
lífið í bifhjólaslysi 1935.
Dauði hans varð ein gátan í
viðbót, og Churchill skrifaði minn
ingargrein um þennan sérstæða
mann. Bókin hefir verið talin opin
berun um baráttu innhverfs og
næmgeðja manns við hrjúfan veru
leika daglegs lífs í umróti tuttug-
ustu aldar og á sér vart hliðstæðu
í nútíðarbókmenntm.
Natten og floden eftir Davis
Grubb. Þetta er amerísk glæpa
málasaga gegnsýrð óhugnaði. Þar
er rakin örlagasaga afbrotamanns
í baráttu við réttvísina og á flótta
frá mannfélaginu, sem hefir út
skúfað honum, en hann er þó enn
svo mannlegur, að hann fórnar
sjálfum sér til þess að reyna að
veita fjölskyldu sinni framtíðarör
yggi. Það er saga um kynni sak
lausra barna a£ glæpamanni í
mynd föður þeirra og það er saga
af hræsninni, glæpamanni í gæru
prests og prédikara, sem kemur
sem huggari en heggur sem naðra.
Sagan er rituð af næmum mann
skilningi, nokkurri beiskju og mik
illi leikni.
Livets passager eftr Jean Rev-
erzy, sem er franskur læknir og
starfar í Lyon. Þetta er stutt en
allsérstæð skáldsaga um Palabaud
manninn, sem er á valdi ofurástar
til hafsins, og unir sjaldan heima
í gistihúsinu, sem hann á og rek-
ur á Tahiti. Söguhetjan fær ólækn
andi sjúkdóm og snýr heim til
Frakklands til þess að deyja í fæð
ingarbæ sínum. Lýsingar bókar
inar eru glöggar og meðal annars
gefur læknirinn allskýra og ó
venjulega lýsingu á ferðinni frá líf
iiin til dauðans. I
Efterkrig nefnist nýútkomið
ljóðakver eftir Klaus Rifbjerg,
ungt danskt skáld. Ljóðin eru all
myrk og nýtízkuleg í búningi og
efnið sótt í félagsleg vandamál
ungs fólks og gefa ljóst til kynna
það rótleysi, sem einkennir æsk-
una eftir styrjöldina.
Synd for farmand eftir Magda
Helnning Anderson. Jens Kruuse
þýddi á dönsku. Þetta er kölluð
satíra en þó í léttum tón, raunar
verður þetta aðeins hugþekk kóm
idía um heimilisföðurinn sem lif-
ir í eilífum ótta um að hegðunin
sé ekki í fullu samræmi við dyggð
ir virðingarverðs „forsorgara".
Einkum er sagan talin skemmti
lestur húsmæðrum.
Himpe gimpe og fleiri barnaljóð
eftir Halfdan Rasmussen. Höfund
urinn hefir áður sent frá sér nokkr
ar slíkar barnabækur og nýtur vin
sælda að sögn. í bókinni eru marg
ar skemmtil'egar teikningar. A.K.
GRÖÐUR OG GARÐAR INGÓLFUR DAVÍÐSSOM
GrænmetiS vinmir á vestan hafs i
Bandaríkjamenn eru frægir fyr-
ir auglýsingar sínar og sölutækni.
Er þar stöðugt mikið að gerasi.
Skal hér lítillega herrnt frá græn-
metis og ávaxtasviðinu. Hvar er sá
varningur seldur? Ðanskur garð-
yrkjufræðingur, Klangart, kunnug
ur vestra, leitast við að svara
þeirri o. fl. spurningumí dönskum
garðyrkjutíðindum nýlega. Mesta
grænmetis- og ávaxtasalan fer
fram í stórum matvörubúðum. Lát
um okkur slást í för með hús-
freyju á innkaupaferð. Hún leggur
á stað í bíl sínum fimmtudags-
morgun og ekur út úr miðbænum,
kannske 4—5 kílómetra til búða-
hverfisins. Þar eru stór, ókeypis
bílastæði. Vestra virðast búðirnar
víða vera að yfirgefa miðhluta
borganna, vegna þess að pláss og
bílastæði vantar, og flytja til út-
hverfanna. Þannig er því iíka far-
ið um ýmsa aðra starfsemi, sem
bílarnir taka þátt í. Fyrr var reynt
að safna flestu saman í miðborg-
inni, en nú er þetta óðum að breyt
ast. Starfsemin flytur burtu úr
háu miðborgarbyggingunum í
lægri og rýmri hús í úthverfunum.
Þar rísa m. a. kjörbúðir af grunni
og þangað leita húsfreyjunnar.
Garðyrkjuprófessorinn H. B.
Tukey í Michiganríki segir m. a.:
„Jafnvel þótt um verulegar fram-
farir sé að ræða í framleiðslu góðr
ar og ódýrrar vöru eru framfarirn-
ar í sölutæki samt miklu meiri.
Orsökin er hin gífurlega sam-
keppni milli ýmissa matvöruflokka
á' markaðinum. Árið 1951 voru 125
SígóS
tegundir ávaxta og grænmetis boð
ið til sölu, þar af 98 tegundir í
vagnhlassatali. Sumt er nýtt t. d.
mangó kaktusaldin o. fl. HúsmóðLr
in getur valið um fjölmargt og hef
ir reynt hvort tveggja í sem sér-
kennilegur og áhrifaríkur kaup-
andi. Tveir þriðju af áyaxtakaup-
unum á veturna eru appelsínur
og epli. Veruleg áhrif hefir það
hve smekklega og'rýmilega ávöxt-
unum og grænmetinu er raðað á
afgreiðsluborðin og í sýningar-
gluggana. Margt þess háttar er
rannsakað nákvæmlega og árangur
inn birtur jafnóðum. Seljer.dur
sýna nú orðið mikin áhuga á sölu
Körfuknatileiksmót Reykjavíkur
Fyrsta Reykjavíkurmeistara-
mótið í körfuknattleik hélt á-
fram að Hálogalandi miðvikudag
inn .20. nóvember kl. 8. Leiknir
voru 3 leikir.
Fyrst léku lið frá Ármanni í III.
fl. og sigraði A-liðið með 48:16
stigum, í hálfleik stóð 21:1, en
þetta eina stig fékk B-liðið úr vita
kasti. A-lið Ármanns er mjög vel
samæft. Knattmeðferð og körfu-
skot einstakra liðsmanna voru
afbrigðum góð. Ef hin Reykjavíkur
félögin hafa eins góðum liðsmönn-
um á að skipa í yngri flokkunum,
má hiklaust spá miklum framför-
um hér á landi á næstu árum í
þessum skemmtilega og vinsæla
knattleik.
í byrjun síðara hálfleiks náði
B-liðið yfirtökum í leiknum og
gerði þá 5 körfur (10 stig) í röð
án þess að A-liðið fengi við neitt
ráðið, en eftir það má segja að
Ajliðið tæki leikinn í sínar hend-
ur. Af einstökum leikmönnum bar
mest á þeim: Davíð Helgasyni,
Birgi Birgis og Magnúsi &lafs-
syni. !
Annar leikurinn var á milli
Gosa og B-liðs ÍR í III. fl. Eftir
að hafa séð B-lið ÍR leika við A-
lið frá sama félagi fyrsta kvöld
meistaramótsins, var hægt að bú-
ast við auðunnum sigri Gosa. Leik
urinn var nokkuð þófkenndur, en
jafn og voru 1 og 2 stig sem skildu
liðin að, á annan hvorn vegin, all-
an leikinn út. Lið Gosa fékk 8
vítaköst, en öll körfuskotin mis-
tókust. Má segj'a að einn veikasti
punkturinn hjá körfuknattleiks-
mönnum okkar sé körfuskot og er
leitt til þess að vita, að góð upp-
hlaup og vítaskot eru oft á tíðum
eyðilögð með ónákvæmum eða
blindum körfuskotum.
Leiknum lauk með naumum
sigri ÍR með 19:18 stigum.
'Síðasti leikur kvöldsins var svo
milli KR og Gosa í II. fl. KR er
yngsta körfuknattleiksfélagið, var
stofnað fyrir árf. Félagið hefir
leikið tvo leiki á þessu móti, sigr-
aði II. fl. ÍR með 26:25 stigum og
nú II. fl. Gosa með 23:18 stigum.
II. fl. KR á aðeins eftir að leika
einn leik í þessu móti, á þriðjudag-
inn kemur og er það við lið Ár-
manns. Má búast við fjörugum og
skemmtilegum leik, þar sem senni-
lega er um úrslitaleik í II. fl. að
ræða.
Leikur Gosa og KR var mjög
fjörugur og jafn, lengst af. Stöku
sinnum brá þó fyrir grófum leik,'
og voru margir leikmenn búnir að
fá dæmdar á sig nokkrar einstak-
lingsvillur, en hegning fyrir þær
eru vítaskot á körfu, eitt eða tvö
eftir því hversu brotið er alvar-
legt. Beztir í liði Gosa voru þeir
Eggert Jónsson og Grétar Sigurðs
son en í KR liðinu bar mest á
Guðmundi, hæði fyrir örugg
körfuskot og góða uppbyggingu
sóknar. Af þeim 49 stigum sem
KR hefir gert í þessum tveimur
leikjum hefir Guðmundur einn
gert 17 stig.
Á þriðjudaginn kemur, 26. nóv.
heldur mótið svo áfram og keppa
þá í III. fl. ÍR A og Gosi; KR og
Ármann í II. fl. og KR og ÍR í
meistaraflokki, en það er fyrsti
meistaraflokksleikurinn í þessu
móti.
Ekki er að efa það, að baráttan
verður mjög hörð um Reykjavík-
urmeistaratitilinn, undir leiðsögn
ameríska þjálfarans Nordlander,
sem hér var fyrir skömmu.
Hið nýstofnaða körfuknattleiks-
ráð sér um mótið, en það hefst
kl. 8 öll kvöldin.
BlaSlaukur
tækninni, þeir finna að það borg-
ar sig.
Matseðill Bandaríkjanmanna hef
ir breytzt mjög mikið síðustu 40
árin. Korn- og kartöfluneyzla hefir
farið tiltölulega minnkandi, en
neyzla grænmetis og ávaxta aukizt
í staðinn. Neyzla á salati alls kon-
ar, gulrótum, káli o. fl. eykst óð-
um. Appelsínur sigra eplin. Hver
Bandaríkjamaður borðar árlega
sem næst 15 kg. af tómötum og
10,5 kg af höfuðsalti. Mikið er um
hraðfrystingu grænmetis og kæli
borð og kæliskápar eru komnir í
fjölda matvörubúða. Talið er
vestra að aðeins 25—30% af doll
urum kaupendanna komist alla
leið til framleiðenda.
Hin 70—75% ganga til millilið-
anna þ. e. sölu, vörumeðhöndlunar
og flutninga. Þetta leiðir til þess
að hinir efnaðri kaupa meira af
hinu holla grænmeti, en hinir fá-
tæku. Framleiðendur reyna auðvit
að að annast sölu og dreifingu að
nokkru sjálfir til að losna við milli
liðakostnaðinn, en við marga erfið
leika er að etja. Hin mikla sam-
keppni styður að aukinni vöruvönd
un við sjálfa ræktunina og allan
umbúnað og flutning vörunnar.
Mikið af ávöxtum er kælt fljótlega
eftir uppskeruna. Kartöflur erut
víða seldar þvegnar í plastpokum
og jafnvel vaxbornar utan o. s.
frv. Auðvitað verða vörurnar dýr-
ari með öllum þessum lystilegu að
gerðum, en jafnframt útgengi-
legri. Á markaðstorgum er hægt
að kaupa t. d. kartöflur o. fl. ó-
(Framhald á 5. síðu).