Tíminn - 29.11.1957, Blaðsíða 6

6
T f MI N N, föstudaginn 29. nióvenibtr 1957.
Útgefandi: Framsóknarflokkorlnn
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu vifS Lindargötu.
Símar: 18300, 18301, 18302,'l8303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusími 12323
Prentsmiðjan Edda lif.
Samkvæmt fyrirf ramgerSri áætlun
FYRIR NOKKRU lýsti
Morgunbla'ðið því yfir, aö
ríkisstjórn íslands væri
„fjandsamleg“ Atlantshafs-
bandalaginu. Um svipað leyti
hófust rógskrifin út af láns-
fjármálunum. Daginn eftir
aö þau birtust hér, var fariö
aö prenta ófrægingarskeyti
íhaldsins í erlendum blööum.
Þegar litið er yfir þetta
starfssvið íhaldsins þessa
síðustu daga, dylst ekki, að
þessi atriði öll stíga ekki
fram í þessari röð af tilvilj-
un. Þetta ber allt svipmót
fyrirframgerðrar áætlunar.
Augnablikið er heldur ekki
valið blindandi. Fyrir liggur
yfirlýsing fjármálaráðherra
um að íslenzka ríkið vinni að
þvi að fá erlent lánsfé til að
kallandi framkvæmda. Þess
ara lána er leitað í Vestur-
Evrópu og Ameriku eins og
áður; fyrir dyrum stendur
fundur Atlantshafsráðsins í
París. Þar eru mikilvæg sam
skiptamál Atlantshafsrikj-
anna á dagskrá. Meðal ann
ars hvemig megi enn frekar
en orðið er efla efnahagsleg,
pólitísk og' menningarleg sam
skipti þeirra landa, sem í
bandalaginu eru. En allt síð
an utanríkisráðherranefndin
(vitringamir 3) skilaöi áliti
á s. I. ári, hefir verið rmnið
að auknum samskiptum á
l>essum vettvangi. Síðustu at
burðir á sviði heimsstjórn-
málanna hafa svo sannfært
forustumenn vestrænna
þjóða um að flýta þurfi raun
hæfum aðgerðum í þess-
um innbyrðis samstarfsmál-
um þjóðanna, og eyða ágrein
ingi. Er ljóst, að verkefni
Parísarfundarins er að öðr-
um þræði þessi mál, þótt hin
hernaðarlegu vandamál séu
sem sakir standa meira á
orðl í blöðum.
ÞAÐ er við þessar ástæð
ur, sem Morgunblaðið brígsl
ar ríkisstjórninni um „fjand
skap“ við Atlantshafsbanda
lagið og reynir að skapa
tortryggni í garð íslands er-
lendis með ófrægingarskeyt
unum. Á hinn bóginn er
sleitulaust unnið að því að
skapa tortryggni hér heima
fyrir í garð Atlantshafsbanda
lagsins og stöðu íslands inn
an þess. Þannig á að gera rík
isstjórninni erfitt fyrir að
taka fullan þátt í því aukna
samstarfi lýðræðisríkj anna,
sem á dagskrá er.
í STOFNSKRÁ Atlants-
hafsbandalagsins er tekið
fraim, að unniö skuli að því
að eyða ágreiningi í milli
bandalagsþjóðanna á sviði
efnahagsmála ogsamkeppni,
og stuðlað skuli að efnahags
legu samstarfi í milli ein-
stakra ríkja innbyrðis og í
milli allra þátttökuríkjanna.
Aukin áherzla á þessi mál var
undirstaða álitsgerðar utan
rikisráðherranefndarinnar og
síöan hún kom fram, hefir
þetta samstarf verið eflt á
marga lund. Það væri því
ekkert nema eölileg þróun,
að þessarar stefnu sæust
merki í samskiptum íslands
og annai'ra Atlantshafsþjóða
og auðveldara en ella reynd
ist t. d. að fá eðlileg lán hjá
þeim þjóðum, sem aflögu-
færar eru. En það eru ein
mitt þessi úrslit, sem Morg-
unblaöiö og formaður Sjálf-
stæðisflokksins reyna að
rægja. Þau heita fyrirfram
„betl“ og „samskot" og eru
bendluð við landssölu og
pólitísk skilyröi. Þannig er
unnið að því að eitra hugi
manna fyrirfram gagnvart
þeirri þróun mála, sem þeg
ar er orðin í samskiptum
Atlantshafsrikjanna og á
vonandi eftir að eflast enn
verulega. Um það þarf ekki
að deila, að það er styrkur
fyrir ísland að eiga kost á
nánara samstarfi í efna-
hags- og menningarmálum
við þjóðir Atlantshafsbanda
lagsins. En skrif íhaldsblað-
anna og ræður foringjanna
og símskeytasendingar þeirra
úr landi, miða að því að
vinna þessari þróun tjón og
þar með málstað íslands
og aðstöðu hins frjálsa
heims. Með þessum aðför-
um hefir forustulið Sjálf-
stæðisflokksins beinlínis-
svikið þá utanríkisstefnu, er
flokkurinn þóttist berjast
fyrir allt fram undir Húsa-
fellsfund.
ÞESSI svik sjást e. t. v.
bezt á því, að nú er rússn-
eskur áróöur um samskipti
íslands og Bandaríkjanna
ekki aðeins gjaldgeng vara
í Morgunblaðinu, heldur er
beinlínis tekið undir hann
og að því látið liggja að frem
ur muni vansagt en ofsagt.
En upp á þessi undur hef-
ir þjóðin horft að undan-
förnu eftir að hófst samspil
Bjarna Benediktssonar og
Tamöru Ershova í Moskvu í
skrifum hér og þar um þessi
mál. Út á slíkar brautir get
ur pólitísk heift leitt kapps-
fulla menn. En þótt þeir séu
þar orðnir að athlægi, og
allir landsmenn hljóti nú
orðið að skilja, að valdabrask
ararnir eru albúnir aö vaða
með rógsmál sín um póli-
tiska andstæðinga í útlend
blöð, og spilla fyrir íslenzk
um málstaði í leiðinni,
halda hernaöaraðgerðir á-
fram. Morgunblaðið hefir að
vísu hörfað í bili. En vafa-
laust er það allt „samkvæmt
fyrirframgerðri áætlun" og
ófrægingarstríðið færist aft
ur í aukana með nýjum degi.
Afíabrestm* og afkomulsorfur
Upp úr skýrslu þeirri,
er birt var að loknum fundi
útvegsmanna, gnæfir sú stað
reynd, að staða útvegsins,
útflutningsverzlunarinnar og
þjóðarbúsins í heild er erfið
ari nú en ætla mátti að hún
yrði, er ríkisstjórnin gerði
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Gagnkvæmt trúnaðartraust Átiants-
hafsríkjanna er helzt til reikult
Mismunandi stjórnmálasteína í ýmsum heims-
hlutum er helzta orsökin, en Parísarfundurinn
ætti atS mitJa atJ samræmingu
Það er lýðum Ijóst að inn-
an AHantshafsbandalagsins
(NATO) ríkir kreppa að því
leyti að gagnkvæmt trúnað-
artraust aðilanna er reikult.
Þessi kreppa á sér nokkurra
ára aðdraganda, en aldrei
hefir hún verið augljósari en
síðan gerfitunglin rússnesku
hófu för sína um himingeim-
inn, — en sá atburður sýndi
svart á hvítu að Ráðstjórnar-
ríkin standa Bandaríkjunum
talsvert framar í eldkólfa-
smíði og þar með í kapphlaup
inu um hervæðingu.
Sú spurning Iilýtur að vakna,
hvers vegna fór að bóla á tor-
tryggni meðal aðildarríkja NATO
löngu áður en gerfitunglunum var
skotið á loft. Að mínu viti hljóð-
ar svarið á þá lund, að strax við
stofnun A-bandalagsins var ekki
hirt um að ganga frá ýmsum mik-
ilvægum vandamálum, sem síðan
hafa vaxið og orðið þröskuldur í
vegi fyrir samvinnu þjóðanna.
Við verðum að hafa í huga, að
A-bandalagið eru varnarsamtök
allra þjóða vestan járntjalds, nema
Sviþjóðar, Sviss, Austurríkis, ír-
lands og Spánar. Alsír er aðili að
bandalaginu sem hluti af Frakk
landi. Bandalagið miðar að því að
hindra hernaðarárásir gegn
ákveðnu landssvæði, sem afmark-
j að er á landakortinu. í því er
! varhugaverð hætta fólgin, að
' bandalagið tekur enga afstöðu til
mála í öðrum heimshlutum —
svo sem Austur-Evrópu, Miðaust-
urlöndum, fjarlægari Austurlönd-
um, Suður-Asíu eða Afríku.
Misjafnir hagsmunir.
Samt sem áður á næstum því
hvert einasta stórveldi í A-banda-
laginu hagsmuna að gæta utan
þeirra landamæra, sem tákna
endimörk Atlantshafsrikjanna á
opinberu korti. Sum þessara stór-
velda álíta jafnvel þessa hagsmuni
lífsnauðsynlega. Tökum t. d. hags-
muni Frakka í Norður-Afríku. Öll
V-Evrópa byggir afkomu sína á
olíu þeirri, sem fæst frá Mið-Aust-
urlöndum. Bandaríkjamenn eiga
hagsmuna að gæta í Kóreu, Japan
og Formósu. (
í þessu er fólgin meginorsökin
að misskilningi þeim, sem ríkir
innan A-bandalagsins. Hvert stór-
veldanna fyrir sig hefir tilhneig-
ingu til að álíta að því beri að
vænta styrks frá hinum í þeim
erjum, sem það á í utan endi-
marka bandalagsins, hvort sem
bandalagsríkin eigi þar beinan eða
óbeinan hlut að máli. Bandaríkja-
mönnum finnst bandalagsríkiíl
hafa ekki verið heilshugar í stuðn
ingi í erfiðleikum þeim, er þeir
eiga í varðandi Kóreu og Formósu
eða gagnvart Kína og S. Þ. Sams
konar tilfinningar bera Frakkar í
brjósti til okkar vegna þess að
þeim finnst, að bandalagsríkin
hafi ekki fylgt þeim að málum
deilum þeirra við Norður-Afríku-
búa. Margir Bretar eru einnig
sömu skoðunar og Frakkar að við
höfum ekki lagt fram lið okkar í
bandalaginu sem þessi tvö ríki
mynduðu í Súez-deilunni í fyrra.
Togstreitan
Þessi hagsmunatogstreita hefir
átt mikinn þátt í því að ala á tor-
tryggni og sérdrægni milli aðild-
arríkja Atlantshafsbandalagsins.
Tvenns konar efasemdir ala á tor-
tryggninni: Annars vegar óttinn
við það, að við mundum draga
Evrópu inn í stríð, sem brytist út
í Asíu, hins vegar, hvort hægt
væri að reikna með okkur á öld
fjarstýrðra flugskeyta, hvort við
mundum reyna að verja t. d. Vest-
ur-Berlín og eiga þannig á hættu
toríímingu New York og Detroit.
Þannig er í stórum dráttum eðli
þeirra vandamála, sem liggja fyr-
ir fundinum í París í næsta mán-
uði. Er Atlantshafsbandalagið ein-
göngu varnarsamtök bundin við
Vestur-Evrópu eina? Eða myndar
Atlantshafsbandalagið kjarnann í
þeirri heimsfylkingu, sem vinnur
að því að stennna stigu við komm-
únismanum? Það getur orðið erf-
itt að svara þegsum spurningum í
fyllsta einlægni; stefna NATO-
veldanna hefir hingað til verið sú
að leysa hvert vandamál út af
fyrir sig á hverjum tíma.
Hver mundi afstaða smáríkis?
Stórveldin innan NATO vita
ekki, og hafa ekki talið það í sín-
um verkahring að vita, hvernig
íslendingar t. d., sem eru aðilar
að bandalaginu, mundu bregðast
við, ef bandalagið færi út í styrj-
öld til varnar íran, sem ekki er
í bandalaginu. Við eigum skyldur
að rækja við íran. En hvaða skyld-
ur hafa íslendingar að rækja í
íran?
Við skulum vona hið bezta sam-
kvæmt þeirri meginreglu, að
stefnan skuli ekki ráðin með það
versta í huga. Ég býst við, að
Walter Lippmann ”
ekki verði gert ráð fýriF því á
Parísarfundinum að þörf-sé á að
taka ákvörðun í verstu vándamál-
unum. Við megum verðá ártægðir
með árangurinn, ef okkúr tekst
að auka traust rnánna ‘á 'A-banda-
laginu sem varnarsáihtökum
V-Evrópu.
Leiðin til endurreisnar '
Mín persónulega skoðun, sem
ekki er mjög útbreidd, ér sú, að
togstreitan, sem á sér stað innan
NATO-bandalagsins, muni ríða
þvi að fullit -— ekki í náinni íranj-
tíð, en í fyllingu tímans'-—- nema
því aðeins að stórveldi NÁTO geti
komið sér saman um sameiginlega
stjórnmálastefnu, sem miði að því
að koma á friði og öryggi við
Austur-Evrópu og Ráðstjórnarrík-
in. Með öðrum orðum:- Ég efast
um, að NATO-ríkin geti rekið sam
eiginlega stefnu gagrLyart^Asíu og
Afríku. En þau. geta. áteiðanlega
starfað saman á þeim gnundvelli,
að verja Evrópu með aílsherjar
samtökum, byggðum á. íjryggi.
ráöstafanir sínar til að rétta
við hag útgerðarinnar vm
s. 1. áramót. Og ástæðan er
m. a. sú, eins og skýrslan
ber með sér, að meðalafla-
magn vélbáts og togara hef-
ir reynst minna en áætlað
var, og er nú áætlað á
næsta ári í samræmi við
fengna reynslu. Þetta eru
augljósar staðreyndir, og
eru endurteknar hér upp úr
blaðinu i gær, vegna þess að
línubrengl í þessum dálki
hafði endaskipti á einni máls
grein.
Töfraheimor öraefanna.
UM ÞESSAR mundir á Ferða-
félag íslands 30 ára afmæli. ís-
lendingar eru menn félagslyndir
ef dæma má af þeim aragrúa
félaga sem öll virðast þrífast
hið bezta hér á landi. Flest eru
þetta þarfafélög, en að mínu ó-
liti er Ferðafélagið eitt þeirra
sem nauðsynlegast er og þarfast.
Það hefir opnað mönnum leið að
náttúru landsins, kennt mönnum
að meta fegurð og hreinleika ís-
lenzkra öræfa. Það hefir opnað
nýjan töfraheim þvi fólki, sem er
dæmt til að eyða ævidögum sín-
um í þröngum skrifstofukytrum,
erilsömum verzlunum og skrölt-
andi strætisvögnum. Öræfin eru
ósnortið land, ævintýraveröld
þar sem höfuðskepnurnar búa
einar að sínu. Fannhvítir jökla-
tindar og dimmblá fjöll gnæfa
við himin, þögul og tignarleg,
þar finnur maðurinn bezt skyld-
leika sinn við guð og náttúruna.
Þögnin er rofin af seitlandi lind
í klettastíu, grá mosaþemba á
svörtum eyðisandi, ber því vitni
að lífið heldur áfram endalausu
tafli sínu við dauðann.
Melgrasskúfurinn harði.
ÓBY GGÐIRNAR skarta ekki
pálmatrjám og sígrænum lund-
um þar sem óvextirnir sliga
greinarnar. Island er land eyði-
leikans. Og einmitt þess vegna
verður manni svo glatt í geði að
sjá melgrasskúfinn harða, fá-
tæklegt gras, berjast hetjulegri
baráttu fyrir tilveru sinni í landi
þar sem litskrúðgum blómum er
ekki lift. Þar með er ekki sagt,
að öræfalieimurinn búi ekki yfir
fjölbreytilegum litum og fögrum,
■ý' ^ . -
A'V
•ftV S
hvergi eru litbrigði einmitt fjör
ugri en hér, veikustu litatónar
njóta sín eins vel og sterkir
hreinir litir í fjöllum og hlíðum.
Loftið er hreint og tært og út-
sýnið gruggast ekki af móðu og
mistri svo sem verða vil! á suð-
lægari breiddargráðum, þess
vegna eiga allir litir hér jafnan
rétt. — Fleiri og fleiri íslending-
ar bætast í þá fylkingu, sem
sækja til öræfanna til að auðga
anda sinn. Ferðafélag íslands hef
ir á þeim þrem áratugum, sem
það hefir starfað, unnið mikið og
gagnlegt verk við að leiða fólk
upp í óbyggðir og sýna þeim
þann töfraheim, sem blasir víð
hverjum sem dregur skó af fót-
um sér frammi fyrir íslenzkri
náttúru.
—Ljótur.