Tíminn - 03.12.1957, Síða 5

T í M IN N, þriðjudaginn 3. desember 1957.
5
Sérstæðasta bókaverzlun landsins
á þrjátíu ára starfsafmæli í dag
Rætt viS Snæbjörn Jónsson, sem stofnatSi verzl-
unina, sem síðan er við hann kennd
I dag á sérstæðasta bókaverzl-
un landsins þrítugsafmæli. Þa3 er
Bókaverzlun Snæbjarnar Jóns-
sonar, sem nú er í Hafnarstræti
en var áSur alþekkt fyrirtæki, er
setti svip slnn á Ausíurstræíi í
hornhúsinu austan Hótel Isiands
og bar skiltið The English Book-
shop. Af tilefni afmælisins hitti
Snæbjcrn Jónsson
blaðamaður frá Tímanum Snæ-
björn Jóns'son að máii í fyrradag
og spjallaði stundarkorn við
hann um stofnun bókaverzlunar-
iiuiar.
— Ég opnaði verzlunina 3. des.
1927, segir Snæbjörn, fyrst í tví-
foýli við Sigurð Sigurz í Banka-
Btraeti 7. Hann hafði ekkert með
alit húsrýmið að gera og bauð mér
inn. Sigurður var svo góður sölu-
mafSur, að ég hefi varla bekkt hans
líka. Það rann allt út, sem hann
Býndi viðskiptamönnum, og ég naut
góðs af því, því að hann seldi líka
fyrir mig. Eg man alltaf þegar
hann var að selja ensku spilin, en
Bleppum því.
Með Boga og Craigie að bakhjalli.
— En hvers vegna varstu að
fitja upp á þessari ensku bóksölu,
sýndist þér markaðurinn svona góð
ur? I
— Nei, það var nú eitthvað ann-
að. Fljótt á litið virtist markaður-
inn blátt áfram enginn. En hér
fengust fáar enskar bækur, og
mér, sem hafði kynnzt enskum
bókmenntum allnáið, sveið það, að
þær skyldu vera íslendingum hálf-
lokaður heimur. Hér voru að vísu
nokkrir, sem lásu ensku, flestir
isjáifmenntaðir, því að ensku-
kennsla í skólum var ekki á marga
fiska í þá daga, aðeins vísir til
hennar en náði harla skammt.
En það var Bogi Melsted, sem
iagði fastast að mér að koma
á fót buð með enskar bækur, og
svo Sir William Craigie. Og þessir.j
menn létu ekki sitjia við eggjunina
eina. Sir William bauðst að koma 1
mér í sambönd við ensk útgáfu-
fyrirtæki, og Bogi við dönsk, því að
ég ætlaði að hafa á boðstólum bæk-
ur írá mörgum löndum. Bogi gekk
rneira að segja í ábyrgð fyrir mig,
og kom það sér vel, þótt hann
þyx’fti sem bétur fór aldrei að bíða
tjón við það.
Eg fór síðari til Danmerkur til
þess að ræða um bókakaup og
semja við forlög, og Bogi lét sig
ekki muna um að greiða farareyri
minn alveg úr eigin vasa. Sýnir í
það, hve honum var þetta mikið
áhugamál. Þaðan fór ég til Eng-
lands og naut þar fyrirgreiðslu Sir
Williams. Mælti hann með mér við
forlög cg kom því m. a. til leiðar,
að Oxford University Press varð
umboðsaðili minn í Englandi, og
betri fulltrúa getur enginn kosið |
sér á þessum vettvangi, bæði að
trausti og virðuleik. Sir William
ge.kk að vísu ekki í ábyi’gð fyrir í
mig, en hann afhenti mér spari-
sjóðsbók og bað mig að geyma
og grípa til, ef mér lægi lífið á.
Til þess kom þó ekki.
’ — En átturðu nokkurt stofnfé
sjálfur?
— Það var nú harla naumt. Ég
átti 20 sterlingspund til að kaupa
fyrir í Englandi. Þetta hafði ég
unnið mér inn með því að þýða
á íslenzku afmælisrit frægs, ensks
, firma, sem seldi liingað mikið af
• hveiti um þessar mundir. Ég rit-
aði 'lika formála, og ritið kom út
í vandaðri prentun en er lí’klega
i óvíða til hér á landi, ég á að
! minnsta kosti ekkert eintak.
Við seinni bollann
Óiafur Bergmann Erlingsson
Bókaverzlun Snæbjarnar Jónssonar hf. hefir bókasýningu í Skemmuglugga
Haraldar við Austurstræti. Þar er m. a. sýnd hin íslenzka útgáfa af
Ferðabók Henderson.
Bogi vissi allt, sem gerðist
í bænum.
— Varstu lengi í sambýlinu í
Bankasíræti?
— Nei, aðeins nokkra mánuði.
U;n veturinn skrifaði Bogi mér og
sagði: Veiztu, að konurnar í Thor-
valdsenfélaginu ætla að skipta húsi
sínu í Austurstræti og leigja lxorn-
ið? Blessaður reyndu að krækja í
það. Bogi var nefnilega einn hinna
fáu en xnerkilegu manna, sem vita
allt, sem gerist í bænum einhvern
veginn ósjálfr.átt.. Ég fór til kvenn-
anna í Thorvaldsensfélaginu og
fékk góða áheyrn, og um vorið opn
aði ég bókabúðina þarna á horninu,
þar sem hún var síðan allan þann
tíma, sem ég rak hana.
Búðin var að vísu ekki stór, en
þó fullskipaði bókaforði minn ekki
margar hillur. Svo vel vildi þó til,
að nokkrum dögum síðar fékk ég
ailstóra bókasendingu, og varð þá
strax búmannlegra um að litast, og
síðar varð oft svo þröngt að út af
flóði.
„Ætli hann verSi ekki að Iækka
seglin þessi“?
— Þú hefir sett markið hátt í
bokavalinu þegar í upphafi?
— Já, ég var staðráðinn í því
að hafa aðeins úrvalsbækur á boð-
stólum, en auðvitað útvegaði ég
það, sem ég var beðinn um, hvort
sem það var gott eða illt, en það
var nær alltaf gott. Ég man það
vel, að Sigurður Nordal isagði
mér löngu síðar, að hann hefði
komið inn í búðina skömmu eftir
að ég opnaði, og hefði hugsað með
sér er hann hafði litið yfir bæk-
urnar: „Skyldi hann ekki
verða að lækka seglin þessi síðar“?
Satt var það, að þar kom að ég
varð að lækka seglin lítið eitt frá
því, sem ég ætlaði mér í upphafi,
en bókavalið var sarnt alltaf vand-
að.
Þá var Bjarni glaður.
— Eignaðistu ekki fljótt fasta
og góða viðskiptavini?
— Jú, það rná nú segja. Fjöldi
ágætismanna skipti við mig stað-
fastlega, og bækurnar gerðu þá
marga aö traustum vinum mínum,
sem ég minnist með gleði. Það má
til dæmis nefna Harald Níelsson,
sem ekki naut lengi við eftir það,
Ágúst Bjarnason og Ásgeir Sig-
urðsson. Þeir lótu sér allir mjög
■annt um að verzlunin gæti starfað.
Og ég man eftir Bjarna Sæmunds-
syni, sem kom til mín með titil
á erlendu vísindariti, sem hann
vanhagaði mjög um en taldi þó
liitlar líkur til að ég gæti útvegað,
bað mig þó reyna. Ég settist niður
sama dag og skrifaði pöntun, og
með næsta pósti fékk ég bókina.
Þá varð Bjarni glaður og undrandi.
Eftir það leitaði hann jafnan til
mín, ef hann vantaði erlenda bók.
Og þeir urðu margir fræði- og vís-
indamenn, sem það gerðu, þetta
varð að fastri venju.
’Ég hafði þá venju að skrifa ætíð
pöntun og senda hana sarna dag,
og mér barst hún. Bækurnar komu
því oftast fljótlega.
„Ég vildi, að hún væri komin
til Akureyrar".
En það voru fleiri en Reykvík-
ingar, sem leituðu til mín. Sigurð-
ur Guðmundsson, skólameistari á
Akureyri leit oftast inn þegar hann
kom suöur. Það voru sólskinsstund-
ir. Sá maður vissi, hvað bó'kmennt-
ir voru. Hann sagði einu sinni, er
hann hafði skoðað bækur um stund
í búðinni: „Þessi verzlun er ein
fremsta menningarstofnun lar.ds-
inis. Ég vildi, að þú værir kominn
með hana norður til Akureyrar".
Því má nærri geta, að mér þótti
vitnisburður hans góður.
Mikil bókahjón.
Eða þá hjónin á Hallorm-sstað,
Benedikt og frú Sigrún Blöndal.
Það voru einstök hjón. Bæði lásu
mjög mikið, en aðeins úrvalsbæk-
ur, hann mest á Norðui’landamál-
um, hún á ensku. Bókaval þeirra
var eftirbreytnivert. Vegna fjar-
lægðar báðu þau mig síðar að velja
Kiíjan feiminn viö sjálfan sig. — Stjórnvitringar
máia. — Islenzk fráSþæging í Lundúnum.
MARGIR heimskunnir stjórn- fást allmargir við skáldskap en
málamenn og þjóðarleiðtogar hafa
getið sér orð sem listmálarar og
mun Churchill þar einna naértæk-
ast dæmi. Hann föndrar við liti og
pensla í frístundum sínum og
segja sumir að myndir hans séu
ekki sem lakastar. Eisenhower
forseti dútlar einnig við að mála
og var það talið til heimsfrétta
að hann hafði ofan af fyrir sér,
með því að festa liti á léreft þegar j
hann veiktist fyrir nokkru. Hér á
íslandi höfum við einnig dæminj
fyrir okkur. Dr. Magnús Jónsson, j
fyrrum ráðherra er landsfrægur j
fyrir vatnslitamyndir sínar sem!
margar hverjar eru afbragðs vel
gerðar og þrungnar lífi og fjöri. j
Miklir stjórnmálamenn búa oft'
yfir stórbrotinni skapgerð og
margir .þeirra eru gæddir sköpun-j
arhæfileikum sem bezt koma fram j
í starfi þeirra. En örlítil kvísl af!
meginánni seitlar stundum til lilið j
ar og kemur fram í óvæntri mynd
sennilega ber enginn þeirra við
að yrkjx atómljóð.
Allfrægt er dæmið um píanó-
snillinginn Paderewski sem var
fremstur slaghörpuleikara á shini
-tíð og fór að gefa sig að stjórn-
málum í fyrri heimsstyrjöldinni.
Hann náði svo langt að verða for-
sætisráðherra Pólla-nds um árabií.
— o —
Bráðlega kentur út í íslenzkri
þýðingu bók Peters Hallbergs
lektors uin Halldór Kiíjan Lax-
ness og verk hans. Bók þessi
mun áreiSanlega vekja geisilega
athygli ekki síst fyrir þá sök að
þar eru birt fjöldamörg einka-
bréf skáldsins frá fyrri tíð, þar
sem Iiann ræðir af hreinskilni
um sjálfan sig og aðra enda bréf
in ekki skrifuð með það fyrir
augum að gefa þau út á prenti.
Laxness fór nýlega í mikta og
Ianga reisu til Indlands. Bað
hann Ragnar í Smára, útgefanda
bókarinuar þess lengstra orða
að gefa bókina út fljótíega eftir
burtför hans svo fólk væri al-
mennt búið að gleyma henni þeg
ar liann kæmi aftur. Svo eitthvað
hlýtur bókin að geyma fyrst jafn
vel Kiljan er feiminn ...
— O —
FLESTIR hafa ei-nhvern tíma
orðið fyrir því að umboðsmenn
sértrúarflokka beria að dyrum hjá
þeim og vilja selja þeim guðsorð
við vægu gjaldi. Oftast er þetta
bezta fólk, sem gengur upp í þeir-ri
góðu trú að það sé að frelsa heim-
inn undan synd og fári og skilur
með engu móti afstöðu þeirra sem
skella ‘hurðinni á nefið á þeim.
Oft láta þó sértrúarmennirnir ekki
setja sig út af laginu eins og eftir-
farandi saga sýnir sem kunningi
minn sagði mér. Hann var á ferð
í Lundúnum fyrir skömmu og varð
þá fyrir því að ókunnur maður
| stöðvaði hann á götu og ávarpaði
þannig er skiljanlegur áhugi mik- hann. Vildi sá enski fá kunningja
illa stjórnmálamana á málaralist. minn til að koma á -trúarsamkomu,
En sjaldnast hafa þeir nokkuð til sem haldin var þar í nálægu húsi.
málanna að leggja í list sinni, þeir,
f-ara troðnar slóðir og fylgja við-
í
urkenndum reglum á léreftinu
þótt þeir brjóti nýjar brautir á
sviði þjóðmálanna.
Ým'sir stjórnmálamenn fást við
aðrar greinar listar en málaralist,
t. d. má geta þess að Mao hinn
kínverski er talinn lipurt Ijóð-
skáld. Hann yrkir eftir aldagöml-,
um rímreglum þjóðar sinnar og erj
því somu sögu að segja um hann;
og kollega hans, sem föndi’a við'
liti. íslenzkir stjórnmálamenn;
og senda þær bækur er ég héldi,
að þeim væri ánægja að. Þetta var
mikill ábyrgðarhluti og mér var
um og ó. Tókst það þó á hendur,
eiv sagði, að þau skyldu endursenda i
þær bækur, sem þeim líkaði ekki. |
Mér var forvitni á þvi að vita,!
hvort bækurnar kærnu ekki aftur, J
en svo fór, að þau endurscndu
aldrei bók. Mér fannst ég hafa
staðizt próf og líkaði vel. Þau hjón-
in áttu að lokum mikið bókasafn
erlendra úrvalsrita.
Er nn í góðtim höndum.
— Þú seldir nokkuð fljótt?
— Já, kannske, en ég var farinn
að eldast, og dóttir mín, sem hafði
séð um búðina síðustu árin, gifti
sig, og ég varð einn. Þá vildi ég
ekki hætta á neit-t, og nú er vei’zlun
in í góðum höndum, og mér þykir
væn-t um það. Ólafur Erlingsson
rekur hana í sama anda og áður en
í stærri stíl og með nýtízkulegra
sniði eins og vera ber, og hefir á
boðstólum fjölda úrvalsbóka er-
Jendra.
I
Ferðabók Hendersons.
I — Ég hefi heyrt, að út komi bók
, í sambandi við afmæ-lið?
I — Já, það er Ferðabók Hcnder-
sons, sém verzlunin gefur nú út,
J og ég hefi þýtt. Það er merkasta
(Framhald á 10. síðu).
H f! n h
i i
j j
Kunningi minn vildi losna við
manninn án þess að móðga hann
og tjáði honuin að hann skildi ekki
nema lítið eitt í ensku og því til-
gangslaust fyrir hann að hlusta á
guðsorð á því máli. Englendingur-
inn var ekki af baki dotlinn, því
hann kvaðst eiga í fórum sínum
bæklinga og smápésa, sem falir
væru fyrir lágt verð. Ku-nningi
minn sagði þá að hann læsi ekkert
tungumál sér að gagni nema móð-
urmál sitt. Þá spurði Englending-
urinn hvað vær móðurmál hans,
hann ætti nefnilega í tösku sinni
trúmálarit á öllum þjóðtungum.
Nú þóttist íslendingurinn mundu
sleppa vel og tjáði þeim e-nska af
talsverðri drýldni a-ð sennilega
gæti ekkert orðið af kaupunum
því að móðurmál hans væri ís-
lenzka sem ekki væri lesin nema
af örfáum hræðum norður á hjara
veraldar. En Englendingurinn fór
í tösku sína og dró þar upp litinn
pésa s-em hann rétti.kunningja mín
um sigri hrósandi. Pésinn bar
nafnið: „Friðþægingin” og va-r
prentaður á Akureyri 1913. Og
nú gat landi-nn ekki færst lengur
undan að eiga viðskipti við guðs-
manninn.