Tíminn - 05.12.1957, Page 7

T í MIN N, fimmtudaginn 5. desember 1957.
7
FréttamaSur blaðsins átti
fyrir skömmu viðtal við þrjá
gamla Hornfirðinga, sem nú
eru búsettir á Höfn, hafa átt
þar heima um margra ára
skeið og sett svip á bæinn.
Sigurjón Jónsson, oddviti
Hafnarhrepps, slóst í för með j
undirrituðum. Við höfðum
Settu svip á bæ og hérað; byggðu,
ýttu bát úr vör og hýstu ráðherra
s
„Tréklossann rak npp á Horm'
ákveðið að byrja á því að
heimsækja Jón Eiríksson,
fyrrverandi hreppstjóra að
Volaseli í Lóni, en hann er
nú starfsmaður sláturhússins
á Höfn.
„Þá vorn engin akiygi tiF'

JÓN EIRÍKSSON
— Láttu það koma
Jón Eiríksson er fæddur 1880.
Hann bjó í Volaseli frá 1913 til
1947, en flutti þá til Hafnar. Mér
skildist á Sigurjóni, að gamli hrepp
stjórinn hefði komið við sögu
þorpsins áður en hann flutti þang-
að búferlum.
— Þú ættir að spyrja hann um
grjótið, sem hann flutti í grunn
fyrstu húsanna hér í þorpinu, sagði
Sigurjón á tröppunum, áður en við
gengum inn í hús Jóns Eiríkssonar.
— Ég var þá vinnudrengur hjá
Þorleifi, alþingismanni á Hólum,
sagði Jón, þegar við fórum að
spyrja hann um grjótið.
— Þorleifur tók að sér verkið
fyrir Óttó Tulinius, en hann flutti
verzlun sína hingað frá Papós vor-
ið 1897. Grjótið var flutt hingað
veturinn áður; var tekið uppi í
klettum í Eystri- og Syðri-Töngum
hérna fyrir innan, látið renna nið-
ur á ís og flutt á sleðum yfir gjána
að bakkanum hérna fyrir austan.
Grjótinu var svo lyft upp á bakk-
ann og safnað í hrúgur, og um vor-
ið var' það nctað í grunn verzlun-
arhússins og fyrstu íbúðarhúsanna
hér á Höfn.
— Ég var þá seytján ára og notað
ur bara til að teyma hesta, segir
Jón og dregur við sig setninguna,
og manni dettur í hug, að hann
hafi einhvern tíma snert á steini.
— En þá voru engin aktygi til.
Við lögðum hnakka á hestana og
búndum taug framan við hnakk-
kúluna; svo var reyrt framan við
bringukollinn og þar voru einhverj
ar lykkjur og taug úr iivorum
sleðameið bundin í þetta. Ef slitn-
aði aftan úr, — þá þurfti að girða
upp á nýtt.
Ég var við þessa flutninga hálf-
an mánuð eftir áramót. Kaupið?
Ein króna á dag. Unnið alveg
myrkranna á milli — byrjað
snemma og hætt seint. Fimmtán,
sextán árum seinna voru borgaðir
tuttugu og fimm aurar á klukku-
stund við sláturhúsið hérna. Þá
sögðu þeir: „Annað hvort að mað-
ur vinni, þegar maður fær svona
kaup“.
Jón var sláturhússtjóri á Höfn í
37 ár og enn vinnur hann í slátur-
húsi.
— Þetta voru bölvuð vandræði
áður en sláturhúsið komst upp. Þá
skáru þeir kindurnar úti, alls stað-
'ar hingað og þangað, þar sem þeir
fundu þurran blett. Bóndi á Mýr-
unum skar einu sinni margar kind-
ur að kvöldi og lét liggja yfir nótt-
ina, svo var farið innan í um morg-
uninn. En svo kom sláturhúsið. Það
var endurbyggt 1947 og nú getum
við lógað sex hundruð á dag.
Við Sigurjón búumst til að
ikveðja Jón, en stingum upp á því,
I að við tökum mynd af honum að
Iskilnaði. Jón féllst á það og sett-
list í hægindastólinn sinn og and-
ilitið, sem áður var glettið og lif-
j andi, varð stirt og alvarlegt á svip-
j inn.
— Þetta er ekki sá Jón Eiríks-
ison, sem við þekkjum. sagði Sigur-
jón. Þú æílar að verða svo hátíð-
lcgur.
j — Segðu þá einhvern brandara,
Sigurjón. Ég mundaði vélina.
— Láttu það koma, sagði Jón
Eiríksson og hláturinn brauzt fram
a andlitinu.
Sigurður Ólafsson, fyrrverandi Björgvin fyrsta 1917. Happafleyta.
útgerðarmaður og núverandi flug- Björgvin var átta tonna og þótti
aígreiðslumaður á Höfn, sat í stól þá mikill bátur. Ég fór á honum
sínum, þegar við Sigurjón komum marga túra, bæði austur á firði og
að heimsækja hann. Sigurður er til Vestmannaeyja. Þá voru glæfra-
þéttur á velli og mikilfenglegur, logar ferðir fyrir utan ósinn og
hefir sterka og breiða rödd, sem kom fyrir að bátar götuðust í lend-
heyrzt hefir gegnum brim og boða; ingu. Einu sinni fórum við austur
og hlátur, sem hrist hefði sjálfa á firði með garðmat. Versti túr,
Jeríkóborg til grunna. Það var ver-1 sem ég man eftir. Við tókum vör-
ið að hringja til Sigurðar og spyrja ur fyrir kan>félagið til baka •—
hann um ýmsa böggla, sem áttu að matvöru í lest og kol á dekk,
koma með flugvélinni. Skömmu tuttugu poka — og fengum hann á
síðar kom maður inn í stofuna, j okkur í ósnum. Sex pokar voru eft-
vatt sér að Sigurði og spurði: — | ir á dekki og allar rúður brotnar
Þið hafið ekki fengið neitt brenni- í stýrishúsinu. Einn mannanna sást
vín með véiinni?
— Nei, það er ekki. Því er nú
askotans verr, að það er ekki. Sig-
urður sló í borðið og hló, svo að
undir tók í stofunni.
— Hsldurðu að það hafi heyrzt
í honum í stýrishúsinu í gamla
daga? sagði Sigurjón.
— Og þið ætlið að tala um út-
gerð? Ég hefi alltaf haldið því
fram. að ef ekki er hægt að gera
út héðan frá Höfn, þá er það ekki
hægt annars etaðar af landinu.
Miðin, segirðu? Þetta frá tuttugu
mínútna og uppí þriggja tíma stím
ekki, þegar við fórum að kanna
liðið, en hann lá þá í sinni koju;
hafði aldrei sjómaður verið og lét
ekki sjá sig. Ég missti tréklossa
af annarri löppinni, en hann rak
síðar upp á Horni. Föt, sem flutu
út úr stýrishúsinu, fóru sömu leið-
ina.
— Einhvern tíma tók þig út,
Sigurður, skaut heimamaður inní.
•— Við vorum í fiskiróðri, þegar
mig tók út. Það var í vondu veðri
við Hvanneyjarsker. Ég var úti og
stýrði með snæristaumum, en þeir
slitnuðu og ég flaut út. Ég var þá
í sundvesti, sem ég keypti hjá
Ellingsen; þótti það svo askoti
hlýtt. En vestið bjargaði; ég flaut
4 því. Mótorinn var stopp, en þeir
réttu mér hakann og skökuðu mér
;nn. Pumpuðu síðan sjóinn úr lest-
inni og héldum heim. — Já, maður
hefir oft verið úti í vondum veðr-
um og klárað sig vel. Aldan er
slæm við ósinn, þungir sjóar, sem
koma inn á grynninguna og mæta
mótspyrnu. — Taldir af, segirðu?
Jú, við höfum verið taldir af, en
það fór eins og presturinn í Bjairn-
arnesi sagði og hafði það eftir
kellingu suður á landi: „Það þýðir
skki að segja mér það, að Jón minn
sé dauður“.
B. Ó.
Gestirnir lágu fívers og kruss
í húsumim'
SIGURÐUR OLAFSSON
— Maður hefir oft verið úti í
vondum veðrum
frá bryggjunni. Við sóttum mikið
beint út af ósnum, en loðna var
þá veidd inni á firðinum. Ég man
eftir einni vertíð, að við beittum
aðeins tvisvar, þrisvar siíd — allt
annað loðna. En nú er hún horfin
af firðinum. Áður var hann alltaf
Sko&tna-
könnun
(Framh. af 6. síðu.)
verulega bar sakir þess að þeim
hefði verið meinuð skólamenntun.
Ófaglærður verkamaður sagði svo:
„Eg hefði átt að læra einhverja
iðn‘. Miðaldra húsmóðir sagði: „Ég
99
U
fullur af fugli, en nú er hún úti á fékk ekki að njóta mín í skóla,
miðunum og lætur ekki sjá Sig. Eg mér var ekki leyft að stunda
hef alltaf haldið það, að það væri nám.“ Tölurnar hera með sér að
verðmæti í loðnunni. Við átum f fimm löndum af þeim tólf þar
hana soðna og steiktum hana eða s6m athuganir fóru fram, er veru
Guðni Jónsson er elzti starfsmað-
ur kaupfélagsins á Höfn. Guðni er
fæddur 1878, en flutti til Hafnar
1907 og hefir búið þar síðan. Hann
er nú umsjónarmaður í pakkhúsi
kaupfélagsins.
Við hittum Guðna í pakkhúsinu
innan um háa stafla af mélpokum.
Hann er lágur vexti og hýrleitur,
kvikur í hreyfingum og ber aldur-
inn vel. Guðni býður okkur í skrif-
kompuna; segir að betra væri að
koma heim til sín. — En þið farið
nú ©kki að skrifa neitt, er það?
— Ég kom hingað í júní fyrir
fimmtíu árum, segir Guðni, þegar
við förum að ympra á erindinu. —-
Og þá yoru aðeins tvö íbúðarhús á
Höfn. Ég rak hér skósmíðaverk-
stæði eins og á Vopnafirði, þar sem
ég bjó áður. Svo fór ég að byggja;
setiti þá upp greiðasölu og rák hana
lengi. Áður var ekkert gistihús til
á Höfn, en mikill ferðamanna-
straumur. Einn af fyrstu gestunum
var Hannes Ilafstein ráðherra.
Var þá hálfbúinn að byggja, en ráð
herrann varð að gera sér það að
góðu. llann var nú sá fyrsti af þess-
um höíðingjum, en siðan hafa þeir
gist mig margir. Stundum varð
þröngt heima, þegar margir komu
í einu. Gestirnir lágu þá þvers og
kruss í húsunum á gólfinu. Varð
einu sinni að sitja undir tuttugu
og tveimur í heila viku. Það voru
þýzkir skipbrotsmenn, en bátur
þeirra strandaði við Ingólfshöfða.
Þá var alltaf fuilt hús af ferða-
mönnum, en næturgreiðinn var
ekki hátt metinn. Svo byrjaði ég
að kasta hér sílanót og ná í beitu
fyrir útgerðarmennina. Gat þá ekki
lifað, þó að ég hefði þessa greiða-
sölu. Sílanótin hjálpaði mér í þrjú
ár. Dró fyrir hérna við sandana,
una og bragða á lýsinu. Og merki-
legt þótti mér, að Haraldur Böðv-
ófært að flytja hana. Hann hafði
þá tryggt sér flugvél til flutning-
anna.
— Þú varst að spyrja um bátana
mína, hann Björgvin fyrsta og
Björgvin annan. Þarna sérðu mynd
irnar á veggnum. Ég byrjaði með
legur munur á viðhorfi fólks gagn
vart lífinu eftir því hvað það hefir
notið menntunar í ríkum mæli.
Fólk sem ekki hefir áhyggjur af þvi
að það sé ekki jafnfærf öðrum í
störfum. Prósenta áhyggjulausra:
Meðal Beigíumanna: <0
Barnaskólamenntun 54%
Æðri menntun 80%
Meðal Norðmanna:
Barnaskólamenntun 65%
Æðri menntun 82%
Meðal Brazilíumanna:
Barnaskólamenntun 40%
ÆSri menntun 53%
Meðai Þjóðverja:
Barnaskólamenntun 68%
Æðri menntun 79%
Meðal Frakka:
Barnaskólamenntun 58%
Æðri mentnun 67%
GUÐNI JÓNSSON
Selur benzín 09 hákart
þar sem flugvöllurinn er nú. Ég
hafði strákana mína tvo með mér,
þegar við köstuðum í fyrsta skipti.
Nótin fylltist — ég hélt að við ætl-
uðum varla að hafa það að draga A|dursmunur skiptil.
hana. Gaf svo korlunum allt sam-
an. engu mali
— Hvenær fórstu svo að vinna Það er ekki mikill munur á við
hjá kaupfélaginu? horfi fólks gagnvart þessari spurn
— Um 1930. Ég var fyrst kjöt- ingu eftir efnum og auði. Jafn-
matsmaður, en sé nú um mélvör- margir efnamenn sem fátækling
una hérna i pakkhúsinu. Svo hef ar þjást af minnimáttarkennd
ég smásölu á garðávöxtum og sel vegna menntunarskorts. Á sama
benzín og hákarl. hátt virðist aldur engin áhrif hafa
Við þökkum Guðna fyrir samtal- á viðhorf fólks í þessum málum.
ið og höldum á fund þriðja manns- (New York Herald Tribune. Einka
insj en hann.er Sigurður Ólafsson. rétt á íslandi hefir Tíminn).
Á víðavangi
T & B
í Morgunblaðinu í gær er þessiJ
ráðlegging til Tímans: „Þá ætti
Tíniinn að láta niður falla skamm
irnar um Tamöru Ershova 3
Moskvu“. En svo nefnist friðar-
dúfan, sem Bjarni Benediktssoiv
tyllti upp á forsíðu Morgunblaðs-
ins hér á dögunum. Átti hún a(i
undirbyggja rógsskrif Mbl. uni
lánsfjárniálin. Þarf frekar vitna
við fyrst Tamara segir það?
spurði Mbl. En gáði ekki að því
að hin auðtrúa kona hafði ekki
gert annað en endurtaka komnr-
únistaáróðurinn, sem látlaust
liefir gengið allt frá 1951. Á þetta
hefir verið bent í Tímanum. Þar
hafa ekki verið neinar skannnir
um Tainöru, Iieldur minnt á hlut-
verk Bjarna í þessum leik, En
fyrir samstarf T & B er hann
nú orðinn einn „sérkennilegasti
Rússadindillinn á Vesturlöndum'*
að áliti Alþýðublaðsins.
„Hættan" frá lands-
byggðinni
í Morgunblaðinu í gær eru m.
a. þessi uminæli úr ræðu á Varð-
arfundi:
„í fyrsta lagi er gert ráð fyrir
að bæjarstjórn og þingmenn
Reykjavíkur beiti sameiginlegunv
áhrifum sínum til þess að ráð-
stafanir rikisstjórnarinnar til
aukins jafnvægis í byggð lands-
ins skerði ekki hagsmuni Rcyk-
víkinga og þá sérstaklega þeirra,
sem lífsframfæri sitt hafa af iðn-
aði og sjávarútveg'i. Er rétt að
skýra þessa tillögu nokkuð nán-
ar. Frá samtökuin iðnrekenda
liöfuin við fengið þær upplýsing-
ar, að nokkuð sé þegar farið að
bera á því, að auðveldara sé a9'
fá innflutningsleyfi fyrir vélum
til ýmiss konar framleiðslu og
fjárfestingarleyfi, ef iðnaðarfyrir-
tækin eru staðsett utan Reykja-
víkur. Munu iðnrekendur I
Reykjavík þegar hafa látið freist-
azt af þessum tilboðum, og fíutt
atvinnustarfsemi sína úr Reykja-
vík. Þó eru hráefnin til iðnaðar-
ins fengin í gegnum Reykjavík,
og fullunna varan er aftur fiutt
til Reykjavíkur til sölu aðallega
og nær eingöngu hér. Þetta verð-
ur að telja mjög óheillavænlega
þróun. Ég sé ekki ástæðu til að
ræða þetta vandamál almennt
hér, þ.e. það, sem kallað er með
slagorði „jafnvægi í byggð lanðs-
ins“. í sjálfu sér get ég verið
alveg samiuála hagfræðingi Þjóð-
viljans í því efni, að þetta só
efnaliagsleg fjarstæða.“
Verður þetta birt í ísafold?
Enn segir í MbL:
„Við ræðum hér um Reykja-
vík og hagsmuni Reykjavíkur, þ.
e. hreina hreppapólitík. Við þvi
er ekkert að gera, að nokkur á-
tök eigi sér stað milli sveitar-
félaga í ýmsum málum. En þeg'-
ar afskipti ríkisvaldsins fara að
verða til þess að þróunin verði
sú, að iðnaður, sem ella hefði
verið staðsettur liér, ef iðnrek-
endur hefðu sjálfir mátt ráða,
fer að færast burt úr bænum, þá
er nokkur hætta á ferðum, sér-
staklega þar sem vitað er, að
núverandi ríkisstjórn hefir sýnfc
það, að hún er ekki sérlega vin-
veitt Reykvíkingum og reykvísku
atvinnulífi. Ákvarðanir í þessuni
efnum kunna að vera gerðar cin-
niitt um þessar mundir. Þess
vegna er nauðsynlegt að fylgjasfc
vel með. Það er of seint að
hefja aðgerðir, þegar ný iðnfyrir-
tæki hafa verið stofnsett annars
staðar, lms byggð og vélar sett-
ar niður. Þá verða þau ekki auð-
veldlega flutt.
Hugmyndin um að koma í veg
fyrir liið árstíðabuudna atvinnu-
leysi í liinum dreifðu byggðum
landsins með því að stofnsetja
iðnfyrirtæki þar, sem ómögulegfc
er að reka þau með hagkvæmni,
er mjög varhugaverð, svo ekki sé
meira sagt “
Skyldi þetta verða enduiprent-
að í ísafold? Það væri ómaksins
vert fyrir fólkið úti um.land aS
I fylgjast mcð því.