Tíminn - 22.12.1957, Síða 6

T í MI N N, sunnudaginn 22. deseinber 1957.
Útgefandl: FramsdknarflokkvrtoM
Hltatjórar: Haukur Snorrason, Þórarlnn Þórarbuwa (ák).
Skrifstofur í Edduhúslnu við Lindargðta.
Simar: 18300, 18301, 18302, 18303, 183M
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasimi 19523. Afgreiðslusiml UMS
Prentsmiðjan Edda hf.
„Neikvæður belgingur"
HVERNIG gegnir stjórnar
'andstaða. svo hlutverki sínu i
lýSfrjálsu landi, að þjóðinni
verði til gagns og stjórnar-
andsböðuílokknum til sæmd
ar? M. a. með þvi að veita
stjóraarvöldunum aðhald,
með iifandi gagnrýni á fram
kvæmd mála, sem reist er á
fuUum rökum og með þvi að
leggja fram raunhæfar til-
lögur um stefnuna, þyki
horfa af réttri leið hjá þeim,
sem við stýrið standa. Nýlega
hefir verið sagt frá slíkri
stjómarandstöðu hér í blað
inu. Brezki Verkamanna-
flokfcurinn gagnrýnir efna-
t hægsímálastefnu þrezku
stjómarinnar. En hann
lætnir ekki þar við sitja.
Hann legg-ur fram tillögur
um nýja stefnu og rökstyð-
•ur þær. Þetta kom'berlega í
Ijós f greinaflokki þeim eft-
ir Hugh Gaitskell, foringja
ílokksins, sem nýlega var
sagt frá hér í blaöinu. Ber-
;um þetta saman við það,
sem hér gerist. Fjárlög eru
rnú aifgneidd. Stjómarandstað
an hefír haldið uppi and-
stöðu við afgreiðsluna, og
'haft í framrni mikil ræðu-
, höld, hvem langhundinn öðr
jum meiri í Morgunblaðinu,
mifcinn hávaða og stór orð.
En hvernig vildi Sjálfstæð-
isfiofckurinn afgreiða fjár-
lög nú? Um það hefir ekki
heyrst eitt einasta orð. Yf-
irleitt befir flokkurinn ekki
boðað neina stefnu í fjár-
málum né efnahags- og
f ramleiðslumáium síðan
hann komst í stjórnarand-
stöðu. Sú eina ákveðna
stefna, sem uppi befir verið
látin, var boðuð á samkomu
í Húsafellsskógi áður en
stjórnin var vikugömul. Sú
stefna var reist á þessari
fullyrðingu varafomianns-
ins „Við komum bráðum aft
ur.“
Þjóðin veit því að flokks-
forisstama langar ákafl^ga
í stjóm á ný og hún er í orði
kveðnu á móti öllu, sem nú-
verandi stjórn aðhefst. En
í 17 mánuði hefir ekki verið
boðuð nein fiármálastefna.
Því var borið við í fyrra, að
ekki hefði unnist tími til að
móta tillögurnar. Tólf mán
uðum seinna situr allt við
hið sama í þessu efni. Eng-
ar tillögur, eintómt nei-
kvætt nöldur heima fyrir,
en ófrægingarstrið gegn
landi og þjóð á erlendri
grund.
VEÐ þriðiu umræðu fjár-
laganna rifiaði Eysteinn
Jónisson bað imp, að sú var
tíðin að foringiar Siálfstæð-
isflökfcsins þóttust vita,
Frá starfsemi Sameinuðu þjóðanna:
Ráðstefna um úrgangsefni frá verk-
smiðjum, sem eitra andrumsloftið
Sérfræðingar ræð aum notagildi kjarnork
unnar - Samvinna lækna og dýralækna
hvert væri hlutverk stjóm
arandstöu. Þessi áminning
kom fram eftir aö ljóst var
orðið, að Sjálfstæöisflokkur-
inn ætlaði ekki aö leggja
fram neinar tillögur imi
f j árlagaafgreiðsluna, ekkert
að gera nema hrópa og
brígsla andstæðingunum
um „falsanir" og annan
þokka af því tagi. Árið
1953 þóttist Sjálfstæðis-
flokkurinn eiga í höggi við
óbilgjarna andstæðinga, og
formaður flokksins lét þá
uppi þetta álit á þvi, hverj-
ar væru skyldur heiðarlegr-
ar stjórnarandstöðu:
„ . . Þessi háttvirti þing-
maður (fonn. stjórnarand
stöðuflokks) gleymdi að
segja, hvað hann vill láta
gera. Ég skora nú á hann
að leiða rök að því, að hægt
sé að hverfa frá stefnu
ríkisstjórnarinnar og segja
til hvaða ráða hann ætlar
þá að grípa í staöinn. Þá
dugir ekki að segja: Leiðir
má finna, eins og hami
sagði áðan. Hann verður að
fimia þessar leiöir og sýna
mönmim þær, því að á nei-
kvæðum belgingi lifir eng-
inn til lengdar . . “
Þetta ræðubrot Ólafs
Thors er í dag fullgilt svar
tii Bjarna Benediktssonar,
sem hafði sig mest í frammi
í umræðunum á Alþingi, og
stendur fyrir ræðubirtingu
og stórorðaflaumi Morgunbl.
En Ólafur lét sjálfur ekki
sjá sig við umræðurnar,
heldur lét varaformanninn
um að ástunda hinn „nei-
kvæða belging".
VIÐ AFGREIÐSLU fjár-
laga hafði Sjálfstæðisflokk-
urinn enn eitt tækifæri til
að gera grein’ fyrir stefn-
unni og gegna hlutverki
heiðarlegrar stjórnarand-
stöðu. En það var ekki notað
frekar en öll hin tækifærin.
Hvernig á svo að taka nokk-
urt mark á stóryrðum flokks
foringj anna eftir aðra eins
uppgjöf ? Vitaskuld er slík
stjómarandstaða marklaus.
Síðasti þingdaginn auglýsti
Sjálfstæðisflokkurinn það
enn einu sinni, að þótt hann
burðist við að gera andstöð-
una „harða“ með því að nota
stór orð, hefir honum hvorki
tekizt að gera hana gagn-
lega fyrir þjóðina né til
sæmdar fyrir flokkinn. —
Dómur Ólafs Thors um slíkt
framferði var þessi: „Á nei-
kvæðum belgingi lifir eng-
inn til lengdar“. Bjarni Bene
diktsson og nánustu sam-
starfsmenn hans gera þann
harða dóm réttlátan.
Breiða bakið
ENN ER dæmi um raun-
verulegt viðhorf liðsodda
i SjálfstæðisfL til frjálsrar
samitoeppni. Á síöasta bæjar
•stjómarfundi var borin fram
tillaga um að útboð skyldi
fram fara á öllu byggingar-
Eitruð vatsnból og óhreinn. sjór
eru niái, sem hafa verið rækilega
rædd ó alþjóðaráðstefnum lun
margra óra skeið, enda um vanda
mól að ræða, sem sameiginlegt
átak þarf til að leys. Nú er röðin
komin að öðru skyldu vandamáli,
sem hefir einkom gert vart við sig
hin síðari ár, þar sem stóriðnaður
hefir risið upp. Er hér um að ræða
eitrað, eða óheilnæmt andntms
loft. Evrópudeild Alþjóðaheibrigð
isstofnunarinnar (WHO), sem hef
ir aðsetur í Kaupmannahöfn
gekkst nýlega fyrir því, að ráð-
stefna var haldin um þcssi mál.
FuUtrúar frá fjónum Norður-
landanna — öEum nema ísiandi
— sóttu meðal annai's ráðstefn
una, sem haklin var í Míianó.
Allir voru fundarmenn á einu
m'áli um, að hreint andrúmsloft
væri lágmarks mannréttindakrafa
sem ailir arttu kröfu á — en hitt
væri enfiðara, að tryggja öllum
þessi sjálfsögðu mannréttindi.
að beina þeim tilmaeknn til rikis
stjórna, að þar sem enn. hefði
ekki verið stofn neíndir til að
j vinna gegn óheilnæmu asndrúms
lofti. væri það gert. lHutverk
slíkra nefnda ætti að vera, að
farið hefir fram á íbúum í héraði fylgjast með því, að allra feugsan
því, sem þessi verksmiðja er hafa l’egra vai-úðaráðstafanna vætri
leitt í ljós, að fólk er þar óeðli gjett þegar nýjar v'ertosmiðjur eru
lega þreytt og þjáist af margs byggðar.
konar kvilium, t. d. andateppu, Loks samþykkti fundurinn, að
bronkítis og annarri „brjóstveiki". WHO skyldi gangast fyrir nám-
Líkar sögur yoru sagðar frá skeiðum, þar sem heilbrigðisfull
öðrum löndurn. í Hollandi hafa irúar, iæknar, \erkfræðmgar,
menn t. d. neyðst til að grípa til og aðrir sérfræðingar ferigju tæki
niðurskurðar á kvikfénaði í iðnað faeri til þess að kynna sér nýjung
arhéraði einu og í Póllandi hefir ar og reynslu manna til þess að
orðið vart sjúkdóma hjá börrnun verjast eiitruðu. og óhí-iemu and
sem húa í málmiðnaðarhéruðun rúmslofti.
um, sem ekki verður vart annars (
staðar. í Svisslandi telja menn | -fc
sig hafa slauna reynslu af alum
inium verksmiðjum, þar sern bæði Efasemdír Og oftrU í Sam-
gróður og dýr hafa drepist í nám , ..v, , • ,
unda við siíkar verksmiðjur. bandi! vio kjarnorkuna
Nefnd sérfræðinga, sem kom
saman t.il íundahalda í Uenf fyr
ir skömmu fyrir tilstuðláai WHO,
komst að þeirri niðunstöðu, að
það væri nauðsynlegt að koma á
WH0 verður miístöí
til varnar
fót uppiýsjngastof'nun, sem hefði
, Á WHO róðstefnunni í Mílanó það hlutverk að, fræða íali&énining
Þar sem ny íðnaðarfyrirtaeki ^ og ^om fulltrúum saman um, að eitr um kjamortouna, framfarir á
verksmiðjur nsa upp, ohreink- iað og óheilnæmt andrú'msloft sviði kjamorku og tfrámtíðar-
bæði. vatn i nagrenninu og vær^ vandamál, sem mjög varðaði möguleika. i
sjalft andrumsloftið. Ohremmdin yfiivóió í flestum Evrópulöndum Fjöldi manns er mjög á verði
í andrumslotftmu staifa af soti og og ag nauðsynlegt væri að gera um allt, sem þeir heyra, éða sjá
gastegundum fra verksmiðjunum ráðstaifanir til þess að draga úr um kjamorkumálin og trúa var
e®a °ðruili oxðum . ur;'gngs þeú-ri hættu, sem stafar af óheil lega, aðrir eru ginkeyptir fyrir
allskonar tröllasöguan í þessu sam
bandi. Það er t. d. fjölði marins
sem triiir því, að 'méð ' kjiámorto
unni hafi maðurinn takið upp
þann draug, sem hann ráði ekki
við og sem niuni verða ölliu mann
kyninu að faili innan skamnis.
Bæði efinn og oftrúin er hættú
leg fyrir heifbrigða þróun þessa
ógnarafLs, sem vísindin ’ liafa nú
lejrst úr læðingi með uppgötvun
um sínum og rannsöknum á kjarn
orkunni. ; J f*4 "
Alþ jóðaheilbr igiðásitotf nun i n
geklíst fyrir fundinum' í Genf til
þess að fá álit sérfræðinga á
hvað hægt væri að gera og til þess
að varpa Ijósi á þau andJegu og
líkamlegu vandamál, sem að steðja
(Framhald á 8. síðu.)
efnum frá framleiðslmmi.
Reynsla ýmsra þjóía
Fulltrúi Breta á fundinum
næmu andirúmsloifti, af hverju
svo sem það stafar. í mörgum
löndum er um nýtt vandamál að
ræða, og menn hatfa litla reynslu
í þessum efnum. í öðrum lönd
um er um gamalt vandamál að
1 skýrði m. a. frá því, að reynslan ræða, þar sem ráðstafanir hafa
í í Bretlandi sjmdi og sannaði, að verið gerðar til þess að draga úr
reykur frá verksmiðjum og mist hættunum. Það þarf að sjá til
ur — sem stundum er nefnt „iðn Þess að reynsla annarra komi
aðarmistur“ — í sameiningu or þeim að góðu, sem eiga nú í þessu
sakaði sjúkdóma, sem oft væi*u
banvænir.
Finnar gáfu þá skýrslu, að
heima hjá þeim yrði talsvert efna
legt tjón árlega vegna úrgangs
efna frá iðnaðimun, t. d. frá
brennisteinsverksmiðjum.
j Sviar sýndu fram á, að plöntu
lif hefði verið drepið á stóru
svæði og efnalegt tjón orðið á
verðmælum, þar sem gastegundir
óhreinkuðu andrúmsloftið. Slíkt
á sér einjium stað við járn- og
koparverksmiðjur í Svíþjóð og í
efnagerðum, sagði sænski full-
trúinn. Svíinn tók sem dæmi, að
olíuverkismiðja ein í Kvarntorp
framlciðir hvorki meira né minna
en 12 milljón kúbikmetra af úr-
gangsefnum daglega. Er hér um
að ræða 12 smálestir af ryki 200
smálestir af allskonar brenni-
steinsgufum og 12 kúbikmetra af
öðrum eitruðum, eða óheilnæm
um lofttegundum. Rannsókn, sem
1 fyrsta sinni.
Mönnum talaðist svo til að
WHO væri tilvalin miðstöð, þar
Biem safnað væri saman vizfcu
um þessl mál og mönnum væri
miðlað af reynslu annarra í bar
áttu sinni gegn vágestinum. Var
samþykkt að fela stofnunni þetta
verkefni. Þá lagði fundurinn til,
VAÐsrorAN
efni, sem bærinn þarf að
nota. Með þeirri aðferð yrði
bezt fullnægt því sjónar-
miði, sem oft er a orði hjá
forimgjum Sjálfstæðisfl., að
samkeppnin fái að njóta
sin. En svona sjálfsagða
starfsaðferð fékkst bæjar-
stjómarmeirihlutinn ekki til
að samþykkja. Tillögunni
var frestað. í raun og veru
er ráðandi klífca 1 Sjálf-
stæðisfl. höfuðandstæðing-
ur frjálsrar samkeppni. Hvar
sem hún kemst höndum
undir, einokar hún viðskipti
til hags fyrir einhverja
„máttarstólpa“ flokksins.
Hvenær sem hætta þykir á
að þessir flokksstólpar verði
sigraðir í frjálsri samkeppni,
beitir íhaldið pólitísku valdi
þeim til stuönings. Þannig
var það í tryggingamálinu
um árið, þannig var það í
biðskýlamálinu og þannig
er það nú við innkaup bygg-
ingarefnis fyrir bæinn. Gust
ur frjálsrar samkeppni má
ekki sópa burtu kóngulóar-
vef klíkusjónarmiðanna í
innsta ráði Sjálfstæðisfl. En
almenningur borgar. Breitt
er bak útsvarsgjaldandans.
Á Þingvöllum.
NJÖRÐUH skrifar. Þingvöllur
er frægasti sögustaður ís-
lands. Við hann eru tengdar
minningar um gullöld þjóðarinn-
ar. Þar var háð þing þjóðarinn-
ar, Alþingi, ein merkilegasta
stofnun fornaldarinnar. Þar var
lýðvekU íslands endurreist.
Þingvellir eru ekki einungis
merkur staður í augum okkar ís-
lendinga. Útlendir menn litu á
Þingvöll sem tákn þess sem ís-
lenzkast getur verið og telja
hann til sögustaða heimsins.
Þingvallasveitin er yndisíögur.
Fjallasýn er þar tignarleg. Nátt
úrúhamfarir hafa mótað mikla
hamraveggi og úfin hraun, en
gróðrarmáttur sólar og regns
skreytt sveitina gróðri í undur-
fögru litaskrúði. Vatnið mikla
með víkum og vogum og eyj-
um gerir fegurðina fuilkomna.
Er staðrsum sómi sýndur?
ENN SEGIR: „Allir íslendingar
vilja að þessum stað sé sýnd-
ur sómi. Þeir vilja að það sé skil
yrði til þess að þjóðin geti not-
ið hans. Þeir vilja einnig að það
sem gert er þar af mannahönd-
um sé myndarlegt og vlrðulegt
í augum erlendra manna, og að
þeir einnig geti dvalið þar sér
til ánægju og fróðieiks. — Þvi
miður eru ekki skilyrði þess á
Þingvöllum. Að sjálfssögðu er
tnargt sem gera þarf á Þing-
völlum staðnum til verðugs
sóma. Það sem þar ætti að gera
nú er að reisa þar myndarlegt
gistihús. Þar er nú veitinga- og
gistihúsið ValhölL Valhöll lítur
fremur hlýlega út þegar ekið er
í hlað. Þetta er allstór bygging
í þjóðlegum burstarstíl.
Svarar ekkí kröfum tímans.
„BYGGINGAR þessar munu
hafa verið byggðar af v.anefnum
á anum tirna og fer ekki
að sákast er það gerðu. En leng
ur svarar Valliöll ekki kröfum
tímans né þeirri yirðingu sem
við eigum að sýna staðnum. Þar
eru algerlega öfullriægjandi
möguleikar til þess að taka á
móti gestum jafnvel þótt þar
hafi færir menn lagt sig fram til
þess.
Jafnframt því að vera metnað-
armál þjóðarinnar má hafa það
í huga að nýtt hótel á Þingvöll-
um væri þýðingarmikill þáttur
þess framtíðarverkefnis að koma
upp ferðamamiaþjónustu í land-
inu. Ferðamannaþjónustu er
menningaratriði og getur einnig
verið góður atvinnuvegur.
Væri vei þess vert að okkar
mikitt hagfræðingar gerðu áætl-
un um gjaldeyrisöflun þjóðarinn-
ar af eriendum ferðamönnum.
T. d. væri fróðlegt ef bægt væri
að bera saman nettó gjaldeyris-
tekjur sem verða til við dvöl
erlendra ferðamanna á myndar-
legu gistihúsi annars vegar og
nettó gjaldeyristekjur eins tog-
ara hins vegar.
Ekki meira um það, en það
væri hvild í því fyrir ráðamenn
þjóðarimtar að fást við þetta
vandamál alit milli þess sem þeir
glima við krossgátuna um „úr-
ræði“ atvinnuveganha. Njörður.