Tíminn - 03.01.1958, Qupperneq 5

tiÍMINN, föstudaginn 3. janúar 1958.
5
Á öld óvissunnar þurfa þjóðir og einstaklingar
að sýna trú á tilgang lífsins og gróandi þjóðlíf
Góðór JsJ.€ndingar!
Við hjónin sendum yður öil-
nm, nær og fjær, innilega óskir
tim gott, farsælt og gleðilegt nýtt
ár og hjartanlega þakkir fyrir
gamla árið.
Við höfum þar margs að minn-
aet, isam lefcki er hos tur á að rekja
nánar í stuttu ávarpi. Hins liðna
árs verður iengi minnst fyrir veð-
uiisæld og árgæzku. Þess höfum
vér ölK notið í ríklegum mæli, og
búlféð fær í vetur ilmandi töðu og
úthey. Vér höfum þó verið minnt
á, að sjávaraflinn er stopull. En
svo er u>m alilan veiðiskap, og verð
ur ein vertíðin að bæta aðra upp.
En vissuiega getum vér þakkað
hið góða, gegna ár, mikla at-
vinnu cg góða aÆkomu á flestum
sviðium. o !
Sénstaka þökik vil ég þó flytja
héðan frá Bessastöðum vegna umi-
bóta á kirkjunni til tveggja ríkis-
istjórna og hinna mörgu stuðnings-
manna, seni lagt hafa fé og starf
ai mörkum, svo hún yrði sarnboð
iin staðnum og því heiilaga verk-1
eifni, sem kirkjur þjóna. Það
stend's nokkurn veginn á, sem ráð
gert var í upphafi, að kostnaður
hiefir verið greiddur til helminga
af frjiálsum iframlögum og ríkis-
sjóði. Og þó er álitieg fjárhæð frá
Viestur-Í'slendingum, sem heim-
sótt hafa staðinn, geymd til fram-
'kvæmda á þessu ári, og sendi ég
þeiim beztu nýárskveðjur og þökk
dyrir óbrigðula þjóðrækni. En höf
'Uðatriðum er lokið, gluggaskreyt-
ing og hinu nýja altari.
Ég vil og minnast heimsókna
okkar hjóna í nokkur héruð á
.eíðastliðnu sumri og þakka ágætar
viðtokur. Sumarblíðan lók við olkk
ur, hlýtt viðmót gerir manni gott,
og ánægjuefni, að allir eru íslend
ingar, án tillits til flokkaskipting-
ar, við þau tækifæri. Þegar að er
'gáð, eiga íslendingar margar slík
ar stundir, lausar við dægurþras
og ríg. Nú ei'gum við efitir að heim-
sækja ein fjögur lögsagnarum-
dæmi. Sú heildarmynd af landi og
þjóð, sem vex í huganum, er ærið
Uimtalsefni, en það gey.rni ég mér,
þar bii yfirreið er lokið.
Ég vil ekki heldur láta hjá líða
að minnast opinberra heimsókna
erlendra þjóðhöfðingja. Heimsókn
Friðriks IX Danakonungs og Ingi-
ríðar drottningar í fyrra, var sögu
Oegur atburður. Slík heimsókn
Ikonungs, sem áður var vor eiginn
tkrónprins, mun vera nokkuð fá-
gæt 'í 'Sögunni, ef ekki einsdæmi,
og báðum þjóðunum, Dönum og ís-
lendingum, til heiðurs og sóma.
Það munu aldir hér á landi minn-
ast konung'shjónanna með h'lýjum
huig og virðingu, og konungur hef-
ir við síðus'tu samfundi, látið í
Ojösi við mig mikla ánægj'U yfir
komunni og hrifning, og beðið
!afi íikila 'kveðju og þökk til ís-
Oend'jnga. Á sama hátt minnuimst
við ihjónin heinisóknarinnar til
Danmerkiur á sinni tíð með gleði
og þökk. Við báðar heimsóknir
itóku Danir vel undir, bróðuiiega '
og af áhuga, og heyrðist ekki ó-
vingjarnlegt orð. Meguim vér og
tminnaist þssts, að viðhorf er ger-
breytt frá því er deilur voru harð
ar, !og ekki eftir nema eitt mál að
OcaWa, isem bíður úrJausnar, hand-
ritannálið. Er ég nú bjartsýnni en
'áður á, að það mál verði leysit inn
an tíðar.
Þiá hafa þeir Gústaif VI Adolf
Svíaikonungur og Louisa drottn-
ing og Urbo Rekkonen, Finnlands
foriseti, og frú hans, heimsótt oss
á síðastiliðin'u sumri, og er það öll-
mm í femtou rninni. Gústaf AdoOf
er igamai'l íslandsvinur, velunnari
•um bókagjaifir og stórfróður um ís-
lenzlk efni. Kekkonen Oét í ljósi
við brottför sína undrun og aðdáun
á því, hve milkilu fámenn þj'óð gæ.ti
áorkað.“ ísiendingar eiga örugga
og imikla framtíð fyrir höndum",
varð honuim að orði.
Slákir þjóðhöfðingjar eru góðir
gestir, og ánægjulegt hvílíka at-
bygli ferðir þeirra vötotu í heima-
r r r r
Utvarpsávarp forseta íslands, herra Ásgeirs Asgeirs-
sonar til þjóSariimar á oýársdag
löndunum. Mér hefir verið það
ljúf lesning, að fara yfir sænskair
og finnakar blaðagreinar frá þess-
um orlöfsdögum, og sjá þann iskiiln
ing og áhuga, sem fram kemur á
íslienzikum efnum. í því er meiri
landkynning en vér eigum annars
koist á. Og það hefir mér vinst ,að
vér íslendingar séum ærið við
kvæanir fyrir því, sem um osis er
sagt meðal erlendra þjóða, stund
unn um of fyrir smáaðfinnslum og
köpuryrðum, sem lítið mark er
tekið á. En allir gleðjumst vér
einilæglega, þegar hróður íslands
er Ifluttur út um heim af þekking
og drengskap dómbærra manna.
Er það að vonum. Baíkvið ligigur
vitundin um það, að fáanenn þjóð
á milkið undir alþjóðaáliti og al-
þjóðamannorði sínu.
ísland var um aldir afsik'ekkt
og einangrað, og erlendis betur
ti'iíað kynjaisögum en einfaldri
frásögn af menning svo fámennrar
og fágætrar þjóðar. Þó eignuðust
íslendingar marga vini meðal
hinna merkustu manna, einkum á
síðuetu öld. Átti það mest rót sína
að rekja til vaknandi áhuga á
hinum fornu bókmenntum, sem var
eins og nýifundið land í augum er-
lendra fræðimanna. En fornbók-
menntirnar eru ekki lengur ný-
nærni ,og hafa aldrei náð ti'l al-
menniiiigs í öðrum löndum en Nor
egi. Og raunar lifir engin þjóð
né ríki .á fornri frægð einni saman
til langframa, eins og sjá má á
örlögum ýmsra annarra þjóða, er
skapað hafa sígildar bókmenntir,
t. d. grískar eða hebreskar, svo ég
nefni tvö dærni. Hin forna frægð
kemur þá fyrst að fullum notum,
ef það sýnir sig, að atorkan lifir
enn í kynsitoifninum, og vitsmunir
og skapsmunir hrökkva til að
mæta nýjum viðhorfum. Eftir
þeirri andlegu og verklegu menn-
ing, sem oss auðnast að skapa, og
stjórnmálaþroiska verðum vér
metnir. Maningildi og menning ræð
ur úrslitum um örlög fámennrar
þjóðar, að svo miklu leyti sem
við verður ráðið.
Ég er þess fuLlviss, að vér fis-
lendingar höfum hin beztu skilýrði
til að vera vinsæl og vel metin
þjóð. Það hefi ég þráfaldiega
sannreynt. Og ég er þesis einnig
fullvis's, að fámennið þarf ekki að
vera dragbítur á lífsleið þjóðar-
innar. Vegna fámennis tölum vér
sjáilfir stundum um land kunnin.gs
skaparins, meðal annars í þeirri
merkingu að milkil linkind sé sýnd
í franrkvæmd hegningarlaga. M.á
vera að nokkuð sé hæfit í því, en
það þarf líka mikla miskunn til
að vega upp á móti grimmd fyrri
alda í hegningum fyrir yfirsjónir,
sem ekki eru Iengur taldar til af-
bro'ta. Kunningsskapurinn felur í
sér mildi og hjálpfýsi, þrátt fyrir
stóryrði og návígi, og náungans
kærleiki er hér nærtækari en í
mannhafi milljónanna.
Kimningsskapurinn, eða við-
kynningin hver við annan, auðveld
ar lauian ýimsra vandamála, og ger
ir jafnvel kosningar, sjálft lýðræð-
ið, traus.tara en sumstaðar þar, sem
másike einn fultrúi er kosinn fyrir
sama mannfjölda og býr á öllu ís-
landi. Jafnræðið, dreifing auðs
og valda, er tryggara í litlu þjóð-
félagi en stóru, og átökm um
rekstrarfyrirko'mU’lag mi.nni. Hvað
sem fræðikenningum líður, heyri
ég því ekki haldið fram, að rikið
eigi að reka vélbátaútveg eða land
búnað, og engan mótmæla því að
ríkið skuli reisa hinar stærstu
verksmiðjur, og rafstöðvar og
reka þær sjálft eða í samvinnu
við önnur almenn samtök. Sam-
vinnuifyrirtæki eru og sjálfsögð og
lögvernduð. í þessum efnum eru
að vísu háðar ýmsar landamerkja
skærur, og seint mun verða fullt
Ásgeir Ásgeirsson, forseíi
verða aðrir 'sakaðir úm. En vér
liffium i minnkandi heimi, og'verð
ui’.n að hafa samifíot fOeiri þjóða.
Þsgar þjáðin fékk fuMvelýli 1918
var þörfin á sainstarfi sjálfs.tæðra
þjóða aðkalilandi, þó það tæki
langan tíma að skiljaist til fulls,
og þagar íisGenzíka lýðveldið var
stofnað 1944 var alþjóðasamstarf
nauðsyn, isem lá í augum uppi.
Sjiálffistæði og sámisitarfsþörf kom
yfir oss Men'dlBga á sama tima.
Síðan heíir margt breytzt, og
skyilit að geta þess, að einis og nú
er kcanið viðlskipíum, samgönguim
á sjó og lofiti, vígbúnaði og ailri
tækni, þá geta íáaniennar þjóðir
ekki staðið éinar og varnasrlausar.
saimlkoanulag uim skipting auðls og
vailda, og cffit barist á hvalfjöru.
Hitt er þó staðreynd, að þegar
um er að ræða rikis- og einkarekst
'ur, þá eru viðfangséfnin éinfaild
ari í framfcvæmd og sj'álfsagðari
hjá smáþj'öð en stórþjóð. Ber þar
margt tii, sem hér verður efcki
fuliltalið. Fræðileg hugtöfc, svo sem
ríkiis- og einkarékEtur, frelsi og
skipulág eru stunduan talin ósam
rýmanleg, en í fámenniinu leyisir
lifið sjálft hnútirm. Saana máli er
að gegna urn líf og breytni hviers
mainns, þar verður frjáteræði,
sjiál'fisagi o.g landislög að renna sam-
an i líferni og á líifisferli einstafc]
ingsins, hvað sem líður fræðileg-
urn hugfökuim. Ég vií bæta því við, |
að þroöka eimstaklingsinis á að j
vera-betur borgið -í fámienni, en j
í Batoel-borguim og hjá frumistæð-
um þjóSféliögum, þar sem mug-
æsingin getur eimn daginn breytt
klæði á vegin'n og veifað pálma-
greinúm,. en hrópar -svo 'áðuir en
’vikan er Mðin'. Krosisfestið hann.
’ísiland þolir hyor.ugt,. hvorki múg-
æsing né algert eimræði, við hvern
sem það er krnnt. Má vera, að Sá
tími fc-oani, að smláriki færi' sér
'svo vel í nyt góð skilyrði,- að það
verði talið. til fyrirmyndar, og þau
njóti að loQsum fuMis.öryggis’ með
cllum þjóðuim. Þar á vor litla
þjóð 'teik á borði,' hvernig sém íil
teikst.
Þeasar hugh'iðingar uim kosti fá
mennisins eru miðaðar við oss ís
lieaidinga 'sj'áCfa og aðrar þroskað-
ar þingræðisþjóðir. F.ámjennið hef
in galla, 'seari eru þrautræddir og
því hefi ég hieldur dregið fraan
koistiinn, og ef þeirra byr stendur |
í áegíjin, þá má'sneiða íijá boðun-,
um. Fám.enn þjóð í stóru og háflf-; ,
numdu landi, hefir auk þess oln- , ar syngor a Daívik
bogaruim, sem ekki fæst i þetí- j * &
býiustu löndum. Gras sem visinda- j DALVÍK í gær. — Dalwíkingar
mönmum og Þórólii ber sanian. fen.gu góða beiimisókn í gær, er
uim að drjúpri alf ssnjör, miklir i Karlakór ÓlaSiteífj-arða-r héO-t söng-
ræktunarmöguleikar, sævargrunn-1 íkcmimtiun hér í samfcomuhúsinu
ið kringuim á'Ut lamdið, sem er j kl. háfif fjegur. Á söngskránni
friumiskó'gur fiskanna, afl í foisum i v-oru 13 lög, innlend og eriend.
og jarðhiti sikapar þjóðinni vaxtar'Var söngnum mjög vel tiekið, og
, skilyrði, svo engir þurfa að leita • varð kiórinn að endurtaka rnörg
! úr landi, >ef réirer á haldið. Fó’ks l lögin. Söngstjóri var Guðmundur
fjicldi er mteð miansta nióti, og Kr. Jóhannsjon. Einsöngvari með
má mangfaldast, án þess að týnist kórnum var Gunnlaugur Magnús-
sá arfur fámennrar anenningar-! son. Að söngnumi teifcnusn sat fcór
þjóðar, sem ég 'hiefi rætt um. Tæfcn i.nn kafííiboð hjá Karlafcór Dalvifc
011 vopn eru nú geigvænlegri en
í síðustu styrjcld. Þar er enginn
saimanburður. Það er viðurkennt
aí teiðtoguim siórveldanna, að
stórstyirjöld verði efcfcj tafcmörk-
uð við tiltefcin svæði. Hlutleysi
virðást efcki lengur hugsanlegt í
óifriði, enda víisar reynslan til þess
og hliutleysi á friðartimuim þarf
ekiki að trj'ggja. í upphafi stóðu
vomir til þess að Hinar Saimein-
uðu Þjóðir héídu uppi alþjóða-
leggæzflu, en þegar það bráist, var
Allant-ihafsbandalag stcfnað. En
sú hugsjón cg von vakir, sem fyr-
ialheit var g'etfið um, við stofnun
Hinna Sameimiðu Þjóða, að unnt
verði að sflcapa öryggi nneð afvopn
un, éftirlíti o-g friðarvilja, sem
'fcoimi fram í verfci. Til þess að svo
megi verða liggja knýjandi röik.
Engin þjóð getur lengur unnið
neitt á með stórstyrjöid, heldur
er mannkyn allt í hætíu. Rökin
eru þung, og friðarþráin rík. Og
íslendingar mumi að sjáltoögðu
'leggja 'þvi sMt lið, að hinar ítrustu
tiflraumir séu gerðar til að skapa
það alþjióðaöryggi, sem ailur heim
ur þr.áir. Viðfangcefnin eru örðug
og víða ýfingar, kynstofnar og
þjóðir á mi i'nunandi þroskastigj,
og suimir herufcáir, þó þeir veiti
friðnum augna- eða aflfu heldur
orðaþjónustu. En ef þeir sem öfl
ugastir eru, ná saman i verki og
efcki eingöngu orðni kveðnu, þá
er áramgur vís. Það væri mifcið
fagnaðarár, sem nú er að hiefj
ast, ðf það auðnaðiist að síigá nú
hin fyrstu spor til sátta og friðar.
En viisast tekur fullikomin afvopn
un hugaríarsins Iangan tírna .
Vér flifuim á öld óvissunar, en
ót’tinn einn bjargar engu. Mar-
tröðin má ekki koma í stað fraim
tiðardraumaima. Það er hugrekki
að sjá hætturnar, en haida þó á-
fram ferðirmi.. Bezta ráðið til að
sigrast á kvfða fyrir hverja ein-
síaka og þjóðina i heild er, að
sýna trú og tilgang í lifi sin.u og
starfi, trú á til.gang lífsins og gró-
andi þjóðlif í írjáilsu la-ndi.
Ég lýk svo m'áli mínu með vorri
göonfl.u, daglegu bæn fyrir þjóð
vorri og öllum mannheimi: „Tifl-
komi þitit rifld. Verði þimn vilji
svo á jörðu sem á hirnni." Og
enduntek óskina oig vomina um
gott, farsælt og gl'eðilegt nýtt ár.
Ný skipan fræðslu-
mála í Bafidaríkj-
unum
WASHINGTON, 30. des. Ei'sien-
hov.'er f'orsati staðféstj í dag lög
s-em stórauka útigj'öld sambands-
■rlkiisinis og eins'lakra fylfcja til
menntannáfla. Munu útigj'áld þessi
ríema samitafiis einum milfljarð dc'l'l-
ara á ári, en auk þess vieitir ríkið
10 þús. náimuistyrk'i t.i'1 frænhaflds-
núans ártega ag einstiök fylfci jafn
manga. Þetta er fyav-ita skréíið til
aðkoma tæOuii og viisimdani'ennfcun
Bandaríkjanna á jafnliátt stig og
nú er í Scvétríkjuni’.m.
Karíakór Óíafsfjarð-
in eykur alfcöstin til mótis við þau
lönd, sem bezt eru talin, og sj'álfir
sitjum. vér við 'stýrið, svo ekki
ur. Hélt kórinn 'sí&an til Hríseyj-
ar. og ætflaði að syngja þar í gær-
kveldi. P.J.
Sputnik I. seno
úr söguimi
NTB—MOSKVU, 30. des. — í
fregnum frá Moiskvu segir, að
Sputnik I. sé nú um það bil að
konia inn í þéttari lög guíuhvoilfiSr
in:s og muni sienniiega bráðna upp
til agna einhverjá fyrstu daga
janúarmíánaðar næsta ár. Umferða
timi hans sé nú 96 mínútur. Þá
segir, að Sputnik I. hafi íarið 1319
sinnum í kringum jörðina, en
Sputnik II. 801 sinni.
Slys á Snndlaugavegi
Á laugardagskvöldið varð það
slys á Sundlaugarvegi, að maður
\arð milli tveggja hifreiða og
broínaði á báðum fótuzn. Þe-tta
var seint um kvöldið. Hafði bif-
reið manns þess, er fyrir slysinu
varð, orðið benzinlaus þarna á
veginum, og hafði hann farið út
til að ýta henni. Kom þá önnur
bifreið aðvífandi aftan að hinni
og Ienti á manninum og bifreið
hans nieð fyrrgreindum afleið-
ingum. Maðurinn, sem fyrir
þessu varð, heitir Wessman og
býr að Efstfasundi 67. Fékk hann
opið brot á vinstra fæti.
Sí'Sasta saltsíldin
frá Oalvík
Dalvík í gær. — í daig tók skip
hér 442 lunnur af saltsíld á Rúss-
landsmarkað, og er það síðasta
sildin frá suanrinu. — PJ.