Tíminn - 04.01.1958, Page 4

4
TÍMINN, laugardaginn 4. janúar 193%
Rússar gerast vinsælir í Færeyjum -
Gefa vindlinga og leika danslög á
bryggjunni - Bjóðast til að kenna
Færeyingum að veiða síld - þeir
hugsa málið - Utvarpssenáingar frá
Einn er sá staður í Vestur-
Evrópu, þar sem Rússar
njóta almenningshylli og það
er í Faereyjum. Árum saman
hefir rússneskur togarafloti
legiS við síldveiðar hjá Fær-
eyjum. Rússar fá birgðir
sínar heimanað og afli tog-
aranna er fluttur þangað með
stórum fiutningaskipum.
Drykkjarvatn fá Rússarnir á
eyjunum og sjúkir skipverj-
ar eru fiuttir á
spítala. Þegar rússneskt fiski
skip kemur til hafnar í Fær-
eyjum, hafa heimamenn
gjarnan samneyti við skip-
verjana, þótt áhafnirnar hafi
raunverulega ekki leyfi til
að fara í land.
Grænlandi
Kirkjubær í Færeyjum.
Dönsfcu yfirvöldin hafa sig ölt
við að koma í veg fyrir samskipti
heimamatiTia og Rússa, en aðgerðir
þeirra eru elcki sérlega vel þokk-
aðar í Færeyjum. Það er þó deg-
inum Ijósara, að Rússar eru fram-
úrskarandi menn. Þeir gefa síga-
irettur á bryggjunni og lelka dans-
lög í háít'alarann í siglutrénu, og
iþað kemur meira að segja fyrir,
að þeir bjóði heimamönnum á bíó.
Það' er fátt um stórviðburði í fær-
eyiskri höfn og menn kunna að
'g'leðjast af iitlu. í Fuglafirði höt-
'uðust Færeyingar við yfirvöldin,
af því að þau neituðu rússneskri
áhöfn um Landgöngu tii að leika
knattspyrnu við helmamenn. Ó-
danikomu'.agið hefir orðið vatn á
myllu skilnaðarmanna í Færeyj-
um. Dör.sku yfirvöldunum er í
iblaði þeirra lýst sem hreinum yfir-
gangsseggjum, sem hafi það eitt
verkefni að brjóta sjálfstæðisvið-
leitni landsmanna á bak aftur.
Vilja taka Færeyinga í læri
Rúss'ar fara ekki í grafgötur um
'hræringarnar í sjáifstæðismálum
eyjaskeggja. Það er athygiisvert,
að þegar verzlunarviðskipti stöðv-
■uðust mifli Dana og Rússa fyrir
tveimur árum, gátu Færeyingar
isamt sem áður samið við Rússa um
söiu á saLtsíld. Um haustið, þegar
FæreyLnga vantaði beitu og stjórn
arvöldin sneru sér tiL yfirmanna
rússneska síldveiðiflotans og beidd-
ust aðstoðar, var ekkert tiL fyrir-
stöðu. Rússar voru fúsir til að láta
150 tonn af síld af hendi. Og nú
hafa Rússar meira að segja boð-
izt tiL að taka Færeyinga í læri
og kenna þeim rússneskar veiði-
aðferðir. Færeyingar hugsa málið
og stjórnmálamenn eru nú að velta
þvi fyrir sér, hvaða á'hrif væntan-
Leg ákvörðun muni hiafa á l'ands-
málin heima fyrix.
Danskur útvarpsmaður er nú
staddur á Grænlandi og hefir hann
yfrið nóg að starfa. Hefir hann
tekið saman alimarga fréttaþætti
um grænlenzk málefni, gamla og
nýja tímann eins og hann kemur
fyrir sjónir þar í landi. Einnig
hefir hann tekið samtöl við gamla
Grænlendinga og fréttaþætti um
siglingar meðfram ströndinni.
-Svo er að sjá sem Danir þykist
nú þurfa að sýna áhuga sinn fyrir
grænlenzkri mienningu. Útvarps-
maðurinn hefir einnig tekið upp
þætti um jóLahatd í Grænlandi. í
fréttaþætti frá Góðrarvonarfirði
segir frá jólahaldinu þar, þar sem
ýmsir gamlir jólasiðir eru enn í
heiðri hafðir. MeðaL annars ganga
menn bæ frá bæ á jóladagsmorg-
un og syngja jólasöngva fyrir ut-
an dyr hágrannans. Einnig eru
fréttir frá jólaannríkinu í Góðvon
og frá eyjunni, þar sem Hans Eg-
ede dvaldi um fyrstu jólin í Græn
landi. Fréttasendingunni er endur
varpað frá Reykjavík. Von er á
fleiri útvarpsþáttum frá Græn-
landi og kennir þar margra grasa.
Mun ístenzkum hlustendum þykj'a
fróðleikur að fyigjast með græn-
Lenzka útvarpinu.
Meðalgönpmaðiir
Rússa hjá Asíu-
ríkjiím
NTB—MOSKVU, 2 jan. — Veida
mikil var haldia í súdaaisika siendi-
ráðinu í Mosikvu í daig. Var þar
m.a. mættur Búlganin forsætisráð
herra. Sagði hann við blaðamenn,
að árið 1957 hefði endað vel. og
árið 1958 myndi enda enn betur.
Á því ári Jnyndí taka.-it. að hæta
í raun og veru sambúð rílkja í hekn
inum og binda endi á kalda strið-
ið. MeðaL gesta voru Siroeky for-
sætisráðáherra TékkósLóvakíu og
utanríkisráffiherrann Vaslav David.
Eru þeir, sem kunnugt er, á Leið
tiil AsíuiLanda. Fyrr um daginn
voru þelr boðnir til miðdegisverð
ar í Kreiml. Er það áilit frétta-
ritara, að Rússar æbli sér að nota
þá, sem meðalgöngiumenn til að
vinna fýligi Asíuþjóða með því að
bjóða þeasum ríkjum efnahags-
aðstoð.
MOBY D!CK
Bandarísk kvikmynd. Aðalhlut-
verk: Gregory Peck, Richard
Basehart, Loe Genn Orson Welles
Leikstióri: John Houston. Sýn-
ingarsfaður: Austurbæjarbíó.
Einar þrjár kvikmyndir hafa verið
gerðar eftir skáldsögunni Moby
Diek eða hvíti hvaiurmn, eftir
bandaríska skáidið Herman Mel-
vtlle. An efa mun þessi mynd
vera sú bezta frá tæknilegu sjón
armiði. Þarna eru menn að raun-
verulegum hvalveiðum með þeim
frumstæðu tækjum er tíðkuðust
við veiðar á þeim tíma er
sagan gerist og voru það fábrot-
in að maðurinn stóð nær varnar-
laus gegn hvaiskepnunni, ef eitt
hvað bar út af, eins og t. d. það
að hvaturinn snerist til varnar.
Þessar hvalveiðar í myndinni eru
mikitfenglegar og góð undirstrik
un við þá atburði í lokin, þegar
dregur til úrslita milli hvíta
hvalsins og Ahab Skipstjóra.
Myndin byrjar, eins og sagan, á hin-
um frægu orðum þess er segir
söguna og var einn til frása<gn-
ar: Kallið mig Xshmael. Þennan
i Ishmasl leikur Richard Base-
hart. Hanu er nánast sagt litið
annað en áhorfandi, en öðru máii
gegnir um Starbuck stýrimann,
sem leikinn er af Leo Genn.
Hann er andstæða hins einfætta
skipstjóra og er í raunimni full-
tríii skynsemi og fyrirsjár. Gre-
gory Peck leikur Ahab og veröur
það að teljast mjög misráðið. I
myndinni er u;n að ræða vaiið
lið allt til smæsta aukahlutverks
og er það enn til að veikja að-
stöðu Pecks í hiutverki skipstjór
ans. ÓLíkt hefði verið betra að
hafa Orson WeUes í því hlutverki,
en hann lei'kur prestinn mjög eft
irminnilega. Óhugnanleg áherzla
er lögð á brjálæðiskennda á-
stríðu skipstjórans í að drepa
hvíta hvalinn, sem kemur enn
skýrar fram, þar sem Peck veld-
ur ekki þeirri manngerð, sem
fer til að „höggva mann og ann
an“ með það fyr'cr augum að
verða ekki sigraður af neinu
nema dauðanum. Okkur er ræki-
lega kunnugt að slíkt hugarfar
þarf ekki að vera brjálæði, held-
ur ekki á timum trúarvingls og
hindurvitna. Það er í rauninni
Leo Genn sem fer með stærst-
an hlut út úr myndinni. Eftir að
heilbrigð skynsemi hefir boðið
honum að standa gegn brjálsemi
skipstjórans, snýst hann gegn
livíta hvainum að Ahab föUmtra,
af því hanm er fyrst og fremst
hvalveiðimaður og það stríðir
gegn metnaði hans að láta
slkepnuna sieppa við svo búið.
Skiptir það hann engu þótt það
geti kostað hann lífið. Hann er
yfirleitt ekki að hugsa um I»að
frekar en í önnur skipti, þegar
lrann veiðir hval. Þannig verð-
ur hann ímynd þeirrar hetjulund
ar, sem Ahab brestur og hefði
verið hægt að gefa honum með
rólegri leik.
Þótt misráðið hafi verið i Ivlubverk
skipstjórans verður ekki annað
sagt um John Houston en hann
sýni ótrúlega hæfni í að fella
þetta flókna verk saman og gefa
því sterka snurðulausa fram-
vindu allt til enda. Hópatriðin
eru öll mjög eðlileg og sannfær-
andi og ekki á færi annarra en
meistara að sníða af sliku ailan
stirðleika. Það eina sem Houston
ræður ekki við er sjálfur afi-
gjafi myndarinnar, skipstjórinn,
og veldur val leikarans þar úrsiit
um.
Mynd þessi er eftirminniiegt og mik-
ið listaverk. Haldast þar í hend-
ur góð leibstjórn, framúrskarundi
myndata'ka og iitaval og leikur,
sem er góður í heitd.
f G. Þ.
Við seinni bollann
Andríki er af kaffiróf runnið. — FrummaSurinn skemmtir
sér. — Á vinnubuxum og smókingjakka. — MannshöfuS er
nokkuS þungt. — „Hvar eru pabbarnir ykkar"?
Það er orðið langt um liðið frá
því ég hafði tíma til að fá mér
í seirtni bollann og rabba um heima
og geima. Jólaönnin hefir hlaupið
svo í blóðið í mér, að ég hef ekki
getað sinnt mínuirt hugðarmálum
svo nokkru nemi. Ekki svo að
skilja að ég hafi tekið þátt í jóla-
kapphlaupinu, ég átti þar síður en
svo nokkurra hagsmuna að gæta
en sálin í mér er eins og baró-
meter, hún fer öll úr skorðiun
þegar taugastríð ríkir í kringum
mig. Þess vegna lief ég orðið að
láta mér nægja að hvolfa í mig
úr einum bolia og hlauoa svo af
stað, argið og þrasið lieimtar sitt.
Loks þegar jólahelgin gekk í garð
lét ég mér nægja að éta mig
saddan, sofa nægju mína og liáma
í mig hverskyns góðgæti, mókti
uppá dívan og fletti jólabókunum.
Loks er lífið aftur komið í sitt
fyrra horf og nóg næði til að
sötra úr blessuðum seinni bollan-
um. Og andríkið er af kaffirót
mmnið einsog allir íslendingar
vita.
★
Það var undarlegt að aka um
b'æinn á gamlárskvöld. Stjörnu-
bjart var og bragandi norður-
Ijós, vaxandi tungl stafaði köldu
skini á hrímga jörð. En annar-
legur bjarmi öllu jarðneskari
lék um Reykjavíkurbæ. Hvar-
vetna loguðu æstir eldar, á opn-
um svæðum höfðu verið reistir
bá'lkestir miklir, gegnvættir oliíu
og borinn eldur að. Eldstólpar
báru við himin og reykjarmekki
lagði víða vegu. Marglit biýs
svifu um loftið, hvæsandi rák-
ettur þutu upp og sprungu með
miklum gný. Það var engu lík-
ara en borgin væri í hernaðar-
ástandi, vígólmur innrásarher
væri að jafna hana við jörðu.
Svo var þó ekki, borgarbúar
sjálfir stóðu fyrir bessu fýr-
verkeríi og eldgangi, Reykvík-
ingar voru að kveðja liðið ár og
fagna nýju. Það var vel til
fundið að yfirvöldin skyldu
sjálf skipuieggja brennur víða
um bæinn, þá var ekki lengur
að óttast að lögreglustöðin yrði
sprengd í loft upp af öskrandi
lýð né bílum saklausra borg-
ara velt um koll.
I stað þess að berja á lýðn-
um og loka hann í fúlum kjall-
ara, sáu yfirvöldin sér þann
kost vænstan að viðurkenna
fruimmannstilhneigingu hins al-
menna borgara og lofa honum
að njóta síns æðis án þess að
hætta yrði á tjóni og slýsum.
Því það er staðreynd að furðu
grunnt er á frummannsnáttúr-
unni jafnvel í fari hins prúð-
asta horgara, fyrr en varir get-
ur mannætan risið upp í per-
sónu vorri og heimtað blóð og
eld. En mannætan lætur helzt
eldci á sér kræla nema svo sé
í pottinn búið að hinn dagfars-
prúði borgari þurfi ekki að
bíða tjón á mannorði sínu.
Þannig er það í styrjöl'dum og
hernaði og þannig er því farið
á gamlárskvöldum lífsins, ein-
staklingurinn getur falið sig
meðal múgsins og f jöldans, þarf
ekki að óttast að verða lög-
sóttur fyrir spell og ósæmilega
hegðun, því slíkt er einmitt
allt að því lögverndað á viss-
um dögum.
+
fslenzkir námsmenn erlendis
finna uppá ýmsu sér til dundurs og
tíðfordrífs og fellur ekki allt í
kramið lijá góðborguriim. Full-
veldisfagnaður mikill var haldinn
í einu sendiráða okkar 1. des. Var
þar mikið um dýrðir og skörtuðu
menu sínum prúðasta klæðnaði
svo sem lög gera ráð fyrir. Einn
ugnur námsmaður skar sig þó úr
Itópnum. Hann var klæddur smók-
ingjakka góðum og bar þverslaufu.
En allur var maðurinn furðulegur
niðrum sig. Hann var í óhreinum
vinnubuxum kagbættum og hafði
inniskó á fóturn. Ekki þótti hon-
uin nóg að gert, því þá er setzt
var undir borð, klæddi hann sig
úr jakkanum og tók hraustlega til
matar síns á skyrtunni einni sam«
an.
★
Tveim námsmönnum öðrum í
sömu borg þótti höfuð sitt ger-
ast nokkuð þungt og fóru bví
til hárskera og létu nauðrafca
á sér kollinn. Þá létu þeir sér
vaxa alskegg. Annar beirra
þótti toiafa svo m-erkilegt skegg
og skalla að liann var ráðinti
til að leika brjálaðan stúdent í
kvikmynd sem sýnd verður hér
á landi þegar þar að kemiur.
*
Tveir kínverskir vísindamenn
hlutu Nóbelsverðlaun fyrir afrelc
í eðlisfræði í þetta sinn. Kínverj-
ar þessir sem eru artierískir ríkis*
borgarar, eru báðir ungir menn,
annar þrítugur en hinn 34 ára og
báðir afar smávaxnir. Þar við bæt-
ist að margir Kínverjar eru barns-
leeir ásýndum langt fram eftir
aldri. Þegar beir komu með flug-
vél til Stokkhólms var þar fvrir
virðuleg móttökunefnd af Svía
hálfu. Þegar vísindamennirnir
stigu út úr vélinni, var þeim vel
fagnað af Svíum sem gengu fram
og klöpnuðu þeim á kollinn og
sögðu „Elsku litlu kútarnir, hvar
etu pabbarnir ykkar?“
— Ljótur.
Nýárskveður til
forseta íslands
Meðal fjölda árnaðaróska, sem
fonseta íslands bárust á nýártsdag,
voru heiilaskeyti fná Friðrilk IX.
Danakonungi, Ólafi V. Noregskon-
ungi, Gústaf VI. Adoiif, konuinigx
Syíþjóðar, IMio Kekkcmen Einn."
landsiforseta oig O’Ceallaigh, for-
seta írlands.
Ennifremur bárust forseta heilia
Skeyti friá Möhammad Reza Pahlav
íranskeisara, Francisco Framco,
riikisieiðtoga Spánar og þeim
Voroshilov forseta Sovétríkjanna,
Búlganin forsætisráðherra og
Krustjöflf, aðalritara kömmúnisita-
Eo’kks Sovétrikjanna.
Þá tíárust og heillaóslcir £r!á
í'slenzlkum sendiheiTum og ræðkr-
mönnum erlendis ög ýmsum öðr-
uim.