Tíminn - 08.01.1958, Page 5

t í M I N N, miðvikudaginn 8. janúar 1958.
5
Bjarni Bjarnason, skólastjóri:
Laugarvatn
og Skálhoit
SíSast liðinn vetur
Bjarni Benediktsson
flutti þeir ætli ekkert a'ð hafast að til drengilegasta
A|_ verndar ungri stofnun, sem þeir, hátt.
og vinsamlegasta
5œkur ocj hofundör
Gunnlaugs saga Oimshingu
Á S. n. án kom hér út á
veg-urm toókaúiLgáfunnar Forna
binai fii!öc*u fii binasáivkt- hafa leitað sk;’óls ,h;iá 111 líísstarfs- Samtoúð nemendanna á Laugar-
^ ö Ls, , Þeim, sem eru ókunnugir bygg- vatni í hinum ýmsu skólum erffl, ,
unar um pao, ao rikissfjorn- ingarmál'i menntaskólans hér, vil til mikillar fyrirmyndar og öllum ^1!S a safa Surssohar, íæro 1 nu-
in athugi hvern kostnað muni cg gefa þær upplýsingar, að tilítil sóma. Þetta, sem hér er sagt,-| fúnaÞúning og nokkuð stytt en
leiða af því að flytja mennta- er teikning af fullgerðu skólahúsi j ber öllum sarnan um, sem á Laug-; söguþræðintusn haldið.
skólann á Launarvatni að eftÍr..Guð^0",_Sa;múelsson húsa-1 arvatni starfa. Hvað _sem_ líður j Guð.
Unnu að
Latiaarvafní aS eftir Guðjón SamúeLsson húsa- i arvatni starfa. Hvað sem líður! Þ'8:a4U verQd þeir dr. Guðni Jóns-
ci ’iu <*• x-ii nieistara, mjög glæsileg og það rnínum skóla, héraðsskólanum,! son skólastjori oig Tó.nas Gnð
qkampiti. I Hlapn er enn af húsinu, sem þegar er reist og >úa hinir skólarnir við mjög góða j mundsson sfcáid. Ritaði hinn síð
fíuít á þessu þingi, sem nú er í alla staði hið bezta, enda stjórn og reglusemi á öllum svið-1 srnefndi fonnála tyrrr útgáfunni
siarfar. hefir menntaskólinn dafnað í, um eftir því sem mannlegur mátt- í úenti m. a ,á þá megki þýðingu,
skommtiliega -sögu
listaverk.“
áhriíamikið
þeirri b}rggingu síðan hann var j ur fær áorkað. Allir skólastjór- j sem l*stur
Tillögunni
greinargerð:
fvtffdi Kvnhi!íf.fflandi stofna®ur 1953, án þess að húsið arnir og feennararnir hér standa;
•' hafi verið svo mikið sem múrhúð- °'ní °inn n,.,>• i,,-tu
j að að utan. Á þessu tímabili skeð-
„Menntaskólinn á Laugar- ur Þat* að teikningu G.S. af þeim
vatni hefir að ýmsu leyti reynzt öluta hússins sem óreistur var
þar -iila settur. Húsakynni eru ÞcSar skólinn var stofnaður, hefir
óhentug og erfitt úr að bæta verlð breyfct og gerð Iágkúruleg
nema með gífurlegum kostnaði. húsmynd í stað hinnar fögru fyrir-
Sambýii skólanna á Laugarvatni huguðu byggingar. Jónas Jónsson
• haft fyrir m>Mfar og
nemendur er að ræða hvar sem;
þeir birtast.
Er þá komið að sjál’fum kennur-!
faliegt máiifar, gneindarlega íhygli
cg — Uimfratm ailt merkilega
unum. Við skólastjórar fjögýxra m&nningBjihnejgð —Telur bann
skóla myndum svokallað skóla-: Q-rs vanda á höndum um val_ les
stjóraráð. Skólarnir eiga sameign-; tkús handa unga sóikinu, þvi að
•hefir og ekki að öllu leyti verið ÍJ'i’rum ráðherra telur þefcla með , ir, hitaveitu, vatnsveitu, raflýs-1 •— „vaxandi fr-amboð barnabóka
heppilegt. Þann húsakost, sem öliu óleyfilega meðferð á höfund-1 ingu. Þessar eignir eigum við að at óísíenzkum uppruna hefir rutt
nú er ætlaður menntaskólanum, 'arréfcti Guðjóns húsameistsra. Við , annast íyrir hönd skólanna okkar. til rúms þeirri háskaliegu firru,
’ má vaMítjð jafnvel nýta fyrir Þetta situr svo. Björn Sigurðsson Eignirnar skiptast milli skólanna
aðra skóla á Laugarvatni, sem byggingameistari, sá er reisti þann (eftir umsömdum hlutföllum og þó
ejla þarf að byggja yfir. . hlula hússins, sem kominn er, að sumir skólanna eigi þrefalt
í Skálholti mundi aftur á taldi engin tæknileg vandkvæði á meira en aðrir var það okkar
móti unnt að byggja upp skóla- Því að lialda áfram með þann hluta fyrsta verk að samþykkja að at-
setur eingöngu með þarfir hússins, sem nú er þráttað um árjkvæði á fundum okkar skyldu
menntaskólans fyrir augum. eftir ar- Læt ég nú útrætt umjgilda sama, þ.e., að hver skóla-
Þar mundi skóiinn eiga hlut að Þetta að sinni, en vík mér að.stjóri ætti eitt atkvæði aðeins,
iþví að tengja samtíð og fram- greinargerð þingsál.till. Bjarna'hvort sem skóli hans ætti háan
tíð fortíð þjóðarinnar og verða Benediktssonar, siem prentuð er í j hiút eða lágan. Þetta var nú okk-
ungum mönnum mjög æskileg- upphafi þessa greinarkorns. Þá er | ar fyrsta samþykkt eftir að hafa
ur dvalarstaður.“ bað fyrst að skólinn hafi að ýmsu fengið leyfi hjá okkar yfirboður-
Þó að B. Ben. greiddi atkvæði l«yti reynzt illa settur á Laugar-|Um að háfa þetta þannig. Á fund-
trneð því á sínum tíma, að stofn- vatni. Þessi speki hefir vafalaust | um okkar hefir aldrei komið upp
laður yrði menntaskóli á Laugar- fseðst í kolli höfundar tillögu neinn óþægilegur ágreiningur. Ef
vatni, útilókar sú afstaða í máiinu
lað sjálfsögðu ekki þá skoðana-
breytingu að vilja nú flytja skól-
ann að Skálholti. Aðalati'iðið í
íyrstu var það, að stofnaður yrði
elíkur skóli í sveit.
Persónulega er óg þakklátur
þeim alþingismönnum, sem studdu
þetta málefni. Þeir munu hafa
verið 39, aðeins 5 á móti, hinir
Ihlutlausir. Ekki verður séð á þing-
tíðindunum að neinn þingmanna
þeirrar sem hér um ræðir. Tel ég
samþykkt nemenda menntaskólans
á Laugarvatni, sem birt var nýlega
í öllum blöðum, áreiðanlegra sjón-
armið í þessu máli en ummæli ó-
kunnugra manna. Að húsakynni
séu óhentug og erfitt úr að bæta,
er talað alveg út í hött. Húsið er
ágætt það sem það nær og úr-
bótin er augljós, sú að halda áfram
með húsið eftir teikningu Guð-
jóns Samúelssonar. Loks er þá
ihafi haft fyrirvara varðandi annan efttr rnergur þessa máls og það er
stað en Laugarvatn, ef mennta-
skóli yrði stofnaður.
Nokkuð finnst mér því skorta
sambýlið á Laugarvatni. Vegna
þess að all't þessháttar er svo mik-
ill þáttur í gæfu allra manna og
ó framsýni þeirra al'þm., sem nú emnig 1 óhamingju þeirra, vil ég
vilja flytja skólann frá Laugar-jfara nokkrum orðum um þetta at-
vatni að Skálholti að sjá það riðl-
ekki þá þegar, er atkvæði voru É ■ fastleea ráð fvrir _ð
greidd eða í umræðu um málið, 8 gerl íastIeSa raö Ú™- að
að rétt væri að skólinn yrði sem samskjpti kennara og nemenda á
fyrst tengdur við Skálholt. Heima Laugarvatni séu eins og gerist og
á Laugarvatni höfðurn við þó gef-jgengur í heimavistarskólum, með
áð undir fótinn með þetta. Fyrsta sínum björtu hliðum og líka ýmiss
deildin okkar bar nafnið Skál- ’ konar örðugleikum, einkum í sam-
holtsdeild og var þetta nafn letr- bandi við uppeldisstarfið. Kenn-
að fyrir ofan dyr kennslustofunn- ararnir eiga að taka að sér ung-
ar ásamt teikningu af Brynjól'fs- linga frá hundruðum heimila og
kirkju í Skálholti 1650 og annað ganga þeim í foreldra stað að svo
það, sem á þeirri mynd má sjá. miklu leyti sem unnt er og auk
Þetta kom opinberlega fram, en þess annast kennsl'ustörf, sem ekki
fáir munu hafa léð því augu eða mega standa að haki því, sem ger-
eyru. Þeir fáu menn, utan Laug- ist í heimangönguskólum. Heima-
•arvatns, sem kunna að hafa veitt vistarskólarnir hafa því allt heim-
þessu athygli, hafa án efa litið á ilishaldið alveg umfram aðra bkóla.
þetía eins og hvert annað mont. Skólarnir fjórir, íþróttakennara-
Mér virðist líka Alþingi hafa skóli íslands, Húsmæðraskóli Suð-
ennað og meira við að eiga núna urlands, menntaskólinn og héraðs-
en þetta brask með hinn nýstofn-(skólinn hafa nemendur á nokkuð
aða skóla á Laugarvatni. Sannar-• misjöfnum aldri og mátti að ó-
lega væri eðlilegra og viðráðan- reyndu búast við, að sambúðar-
Jegra að þoka skólabyggingunni á- j erfiðleikar kæmu fram á skólaseíri
fram hér á Laugarvatni en byrja í sveit, aldur og framhaldsnám
að nýju á öðrum stað, þegar at-|myndi segja til sín, en sá uggur
huguð er umrædd till. annars veg- héfir reynzt með öllu ástæðulaus.
ar og hins vegar sú dæmalausa
kyrrstaða, sem ríkir í sambandi
við framhal'd Ekólahússbyggingar-
innar á Laugarvatni, þrátt fyrir
érlegar fj'árveitingar til verksins.
Ekki 'getur hjá því farið að manni
dietti í 'húg hvort verið sé vitandi
Þeir yngstu biðja ekki afsökunar
á sér og hinir eldri sýna ekki
minnstu tilætlun í þá átt að litið
sé upp til þeirra. Þannig birtist
þetta í daglegri umgengni nem-
skoðanaskipti eru, er leitað lags
þar til leiðin er fundin. Skoðana-
munur er ailt annað en ósaniikomu
lag. Samvinna milli skólanna er
mjög mikil og víðtæk bæði hvað
kennslu snertir og húsakost. Við
höfum reynt það rækilega hvað
skólahverfi hefir mikliu fleiri Ieiðir
til áhrifariks starfs en einangraðir
skólar hafa möguleika á.
I þessu efni kemur svo margt
til greina og augljóst er, fer ég
því ekki nánar út í það að þessu
sinni. Hiklaust þori ég að lýsa
því yfir að samvinna kennaranna
á Laugarvatni og allt samkomulag
er eins gott og kosið verður.
Eg veit svo sem að Bjarni Ben.
er að beina skeytum sínum til okk
ar Syeins Þórðansonar skólameist-
ara. í þvi sambandi vil ég benda
Bj. B en. á, að hann sjálfur gerði
ekki nóg fyrir menntaskóiann á
Laugarvatni seim menntamálaráð-
herra. T. d. lét hann sig engu
skipta þó að.skólinn Siefði ekikert
mötuneyti innan sinna vébanda,
heldúr vrði að leita til héraðsskól-
ans, sem bæði skorti húsnæði og
útbúnað til að fu’lnægja tveimur
skólum í nfötuneyti. Sveinn Þórð-
arson skólameistari var ekki alls-
kostar ánæigður með hlut mennta-
skólans í þessu saimbandi og lét
það í ljós bæði í skólaræðum og i
blöðum. Hafi sambýli skóla okkar
ekki verið að öllu leyti heppilegt
er það að kenna vanrækslu yfir-
manna menníaskólans á því að
skapa bonum þau skilyrði, sem
nauðisynleg voru. Hafi þessi van-
ræksla skapað ekki sem bezt sam-
býli, er það úr sögunni nú, vegna
þess að við Sveitnn skólameistari
höfum sjálfir fær-t altt það, sem
gerði okkur erfitt í störfum í byrj
un, til þe'sis bezta saaneiginlegs
horfs, !sem tök eru á og miilli ökkar
er ekki mér vitanlega neinn ágrein
ingur eftir nsestuim fjögurra ára
mjög vandasamt og samantvinnao
að lestrareifni barna og unglinga
eigi helzt að vera eiítihvað létt-
meti, — sniðgangi ÖU þolrif —“
o. s. frv.
vits að brugga launráð, sem geti (hverir öðrum til skemmtana
endað með ’ falli skólans. Vil ég skiptis éftir föstum reglum
ihér með beina því til skólameist-1 skemmta sér hið bezta án minnsta
lara og kennara menntaskólans ájtillits til þess í hvaða skóla þeir
Laugarvatni hvort þeim sé ijóst eru. Auk þess fer fram íþrótta-
hvernig að þeim er sótt og hvort keppni mil'li skólanna á hinn
endanna sjálfra. Hver skóli hefir samstarf.
sinn félagsskap og nemendur bjóða j Að lokuni Jangar mig að bera
til fram þá spurning'U hvort ekki sé
og h'Ugmyndin, að í Skálhol ti verði
fólk og hvort öruggt sé að sambýli
þess fólks verði lýtalauisara en hér
á Laai'garvatni og hvort áistæða sé j koma fraim.
frá því sjónarmiði að tæta nú í j
NÚ HEFIR hin sama útgáfa
gefið út í sáma forrni Gunnlaugs
sögu Ormstimgu og hinir sömu
menn þar að unnið. Segir T. G. í
formiála, — „að gerð hennar sé
mjcg áþeiklk því, er átti sér stað
með fyrri bókina í þessum flokki.
Enn sem fyrr hefir sbuttum köfl-
úim, sem ekki ei>ga erindi í söguna,
verið sleppt, og sömu meðferð
hafa sætt flestar þær vísur, sem
ininnst eítirisjón er að . . .“
Telur höf. fonmálans að útgáfan
á Gíslasögu hafi gefið góða raun
cg hai'i bókin m. a. verið notuð all
víða í skótan til að kynna börn-
um og unigilinium íslendingaisögúr
'uim fraim það s«m námsskráiii
kraíist . . .“ Þietta beri að þakka
kennurunum, því að mikilsvert
sé að kaima sldku lesefni inn i
skóiana.': Telur hann Gunníaugs-
sögu ávalíM fremur liafa verið 'að
•skapi. unigis félkis en aðrar sögur.
Hún sé . . . „að jöfnum liöndum
á&tasaga og hetjusaga, harmræn að
byggingu cg næista rómantísk að
yfirbragði en ,sam.t hvergi með
þeimi öfigum er spilli ánægju les-
enda, sem umfram a-llt kjosa að
leggja tnjnað á hana . . .“ En
hvað sem um san.nfræði sögunnar
í eiqástökmm atriðum er að segja,
þá er það staðreynd, segir i for-
máíanum, . . . „að vér eruni hér
í sammeyti við mjög gáfaðan höf-
und og eiigum homum að þakka
sundur það, sem. verið er að sam-
eina og byggja upp á Laugarvatni?
Framtdð Skáltoolts óska ég góðs,
einnig væntanlegrj sambýli þar og
að þar takist að skapa, efla og við-
halda samtoýii sem næði því marki
sem þegar er fyrir hen.di á Laugar-
vatni.
Ef forustumer.n endmrreisnar
Skálholts vantar stotfnanir til að
efla cg næra hinn íorna sögustað,
vil ég henda á að Kennaraskóli
írlands er í fátæk'legum húsakynn-
um og nýbyggvng er í undirbún-
ingi. Húsmæðirrkennaraskóli. ís-
lands á ekkert. hús. Hví eru þessir
skólar ekki reistir í Skálholti á-
samt heimavistaribarnaskóla? Enn
rná benda á búnaðafháiskóla, sem
einnig er í deiglumni. Mér sýnist
nægir mögirleikar tii þess að skapa
gott sambýli í Skálho'lti án þess
að tæta upp' ágætl þjáifað sambýli,
sem þegar er mótað. Að visu íek
'ég þesisa röd'd B. Beu. ekki alvar-
1-ega, en mér þykir þó rétt að I’áta
þetta, isem ég hefi hér skrifað,
ÓÞARFI er að mæla frekar
með hinu sígiilda listaverki, sem
Guinniaugis saga er. Og viissulega
mun hún enn að skapi íslenzkr
ar æsk.u, ef hún fær að kynnast
henni. En því miður er nú dýpra
á þessum bókm'enntum ©n áður,
íöfnsagnamna hefir ^ gf svo miá taka tii orða. Siífct ó-
menningu gpjnnnj lesefni, af öilu tægi, er
eins og einn maður hver öðrum til; g,eirginna kynslóða, svo að — nú á boðstótam, að hæfct er við
styrktar ef um óþæga og óholla „margur alþýðumaður sam ekki að gmiátt oig smátt fenni yfir hin
ræða hvar semíatti a skólavist vöfl,- sótti þamgað fonnu guMaidarrit vor, svo að
þeir ©em upp vaxa kyjmist þeim
ekki, fyrr en þá kannski seint og
'siðarmeir, að einhverju leyti. Hitt
hefir verið sagt, og vissulega með
mikluim rétti, að þeir einir „eign
ist“ sö'gumar til nokkurrar hlít-
ar, sem k.ynnaist þeim á barns- eða
uínglin'geárum. En sé þetta svo
er auðsæitt, að til þess að þessir
gimsteinar bó'kmennita vorra glat-
jist ekfci kcmandi kynslóðum, þarf
, að koma þeim í hendur ungra
lesenda.
Nú er það svo, að þótt menn
séu sajr.mála uru þetta, er ekiki
\úst að aCdir séu á einu máli um
það, bveraig það skuli ger-t. Og
auðvitað. væri það æskiiegast að
born og unglingar læsu þessi rit
óbneyfct að rnáli og foi-mi, svo
sam áður var. En svo mjög hafa
nú tímar breytzt í því efni sem
öðru, að fullvíst má telja, að al'lt
óf fáir g&ri það nú, og mundu
gera. Og það vita t. d. sfcólamenn,
að jafnvol þótt sögumar mætti
telja aðgengilegar fyrir börn í því
formi og á því forna m'áli, sem
þær eru á og hafa verið, þá vinnst
'skótanum efcfci'tínii til að láta. lesa
þær, — aðeins smákafla úr sum
urn beirra, og kann þá kennurum
að vera nokkur vandi á höndum
um það val, svo vel fari. Því er
allt úrval handhægra, ef ætlast er
til að farið sé með sögurnar. í
sfcólana. Og raunar hafa oft verið
prentaðir kaflar úr sögunum í
ýmsu lesefni og jafnvel heil kver
nreð slíkum köflum. Mnn það ýf-
irleitt hafa þótt skemmtilegt leis-
efni og reynst vel. Má einnig
í því sambandi minna á Forn-
söguþæUina gömlu og góðu, sem
þeir tóbu saman Pálmi Pálsson yf-
irkennari og Þórhallur biskup á
sinni tið. Það voru valdir kaflar
úr goðafræði og þættir af nokikr
um naínkenndustu mönnum ísl.
sagnanna, e*n án verulegs samheng
iis. Þetta var þó ágætt lesefni
handa þroskuðum börnum, þóbt
aðeins væru þættir úr miiklu
nnáli. En galli á þessu þótti þá
ýmsuim, að þættirnir voru óbreytt
ir að máli og formi oig að sam-
hiengið vantaði.
NÚ mun það hins vegar
ætiunín, að þessi útgáfa Forna
gefi út sögurnar á þann veg, sem
þessar tvær, að færa þær til nú-
tiðarunáls og stafsetningar, s-tytta
þær eitthvað, en halda þó sögu-
þræði og samhengi. Er þetta að
sjálfsögðu aðgengilegra fyrir
unga lesiandur og nreðfærilegj-a les
éfni fyrir Skólana. Það er og til
S'kiiningsauka, áð nokkrar myndir
erú í þessum bókum, en gjarnan
hefðu þær mátt vera betri.
Sé það nú æitlun okkar og al-
vara, að freista þess af aiefli að
konia þeim, sem u.pp vaxa og land
ið erfa, í traustari tengsl við
fornbókmenntir þjóðarinnar, virð-
iist ©kki önnur leið færari en sú,
sem bent er til með þessari út-
gáíu, — að strjúka hinn fjærlæg
ari svip aí þessu merkilega lestrar
efni og færa hann nær þeirri sam
tíð, sem á að njóta þess.
Sn.S.
Bjarni Bjarnason.
rmi-iiuú'
III! jj-nTrrrmTFHtl I ? 1111IITP
ffliU
ÍTmrrrr^

íTrn fff j BEB

Fram!-.!t5 Mgnnfaskólans á
Laugarvafni samkva’mt
teikningu prófessors Guð-
jóns Samúeissonar.