Tíminn - 08.01.1958, Qupperneq 6

6
T í MI N N, miðvikudaginn 8. janúar 1958,
Útgefandl: Framióknirflokkarjíií
Rltatjórar: Haukur Snorrason, Þórarlnn Þóraafesosw. iitoi,
Skrifstofur 1 Edduhúsinu við Lindar|{6te
Simar: 18300, 18301, 18302, 18303, lttti
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasimi 19523. Afgreiðslusimi llffi
Prentsmiðjan Edda hf.
■■m.ii
Samvinna í bæjarstjórnum
í SAMBANDI við bæjar-
og sveitarstjórnarkosningar
þær, sem fara fram 26. þ.m.
er efcki ófróðlegt að rifja
upp úrslit seinustu hlið-
stæðra kosninga, sem fóru
fraim fyrir fjórum árum
siðan. Að þessu sinni verða
þó aðeins rifjuð upp úrslit-
in í kaupstöðunum, enda
veiuiegum erfiðleikum bund
ið að gera greinilegt yfirlit
um úrslitin í kauptúnun-
um vegna þess, að þar var
allmikiö af óháðum fram-
boðum og sambræðslulistum,
sem voru ekki nema að tak-
mörkuðu leyti bundnir við
flókka.
Úrslitin í bæjarstjórnar-
kosningunum urðu í stórum
dráttum þau, áð einn flokk-
ur fékk meirihiuta í fjórum
kaupstöðum, en í 10 kaup-
stöðuim hlaut enginn einn
flokksur hreinan meirihluta.
í EFTIRGREINDUM fjór
um kaupstöðum hlaut einn
flökkur meirilrluta:
í Reykjavik hlaut Sjálf-
stæðisflokkurinn einn meiri
hluta.
í Kópavogi hlaut óháö
bandaiag undir forustu Finn
boga R. Valdimarssonar
hreinan meirihluta.
Á Ólafsfirði hlaut Sjálf-
stæðisflokkurinn hreinan
meirihl/uta.
í Neskaupstáð hlaut Sósíal
istaiflokkurinn hreinan meiri
hluta.
í eftirtöldum 10 kaupstöð
um hlaut enginn einn flokk
ur meirihluta:
Hafnarfjörður
Akranes
ísafjörður
Sauðárkrókur
Siglufjörður
Akureyri
Húsavik
Seyðisfjörður
Vestmannaeyj ar
Keflavik
EF SÚ KENNING Sjálf-
stæöismann væri rétt, að
hreinn glundroði skapist
jafnan, þegar einn flokkur
fær ekki meirihlutann, ætti
að hafa ríkt ringulreið og
glundroði í stjórn framan-
gi-eindra 10 bæjarfélaga
seinustu fjögur árin.
'Hvað segir svo reynslan
um það?
Hún segir í stuttu máli, að
starfshæfur bæjarstjórnar-
meirihluti hafi skapast í
öllum þessum 10 bæjarfé-
lögum með samvinnu
tveggja eða fleiri flokka. í
megindráttum hefur sú sam
vinna verið á þessa leið:
Á Akranesi og Seyðisfirði
hafa íhaldsandstöðuflokk-
arnir þrir haft með sér sam
vinnu. Á ísafirði hafa Fram
sóknarflokkurinn og Alþýðu
flokkurinn myndað meiri-
hlutann. í Keflavík, í Vest-
mannaeyjum og á Siglufirði
hafa Framsóknarmenn og
Sjálfstæðismenn unnið sam-
an. í Hafnarfirði og á Húsa-
vík hafa Alþýðuflokkurinn
og Sósíalistaflokkurinn unn-
ið saman. Á Akureyri og á
Húsavík hafa Alþýðuflokk-
urinn og Sósíalistaflokkur-
inn unnið saman. Á Akur-
eyri og á Sauðárkróki stóðu
Framsóknarmenn og Sjálf-
stæðismenn saman aö vali
bæjarstjórans en allir flokk
arnir annars unnið meira
og minna saman eða á víxl
að afgreiðslu bæjarmála.
Stjórn þessara bæjarfé-
laga hefir að sjálfsögðu
gengið misjafnlega, sumstað
ar hefir hún gengið vel, en
annarsstaðar miður. Óhætt
er að segja, að hún hefir
hvergi gengið miður en í
þeim bæjarfélögum, en þar
sem aðeins einn flokkur hef
ir haít völdinv
SÚ reynsla, sem hér hef
ir veriö rifjuð upp, hnekkir
svo fullkomlega hinni svo-
kcTJuð'u glundroðakenningu
Sjálfstæðisflokfcsins hér í
Reykjavík, að þar þarf raun
ar ekki neinu við að bæta.
Vissulega myndi ekki
fylgja því nein glundroða-
hætta hér, þótt Sjálfstæðis-
fliokkurinn missti meiri-
hlutann. Anstöðuflokkar
hans myndu áreiðanlega
geta komið sér saman um
stjórn bæjarmálanna eins
og þeir hafa gert svo víða
annarsstaðar.
Samvinna við Sjálfstæðis-
flokkinn getur hinsvegar
ekki komið til greina, eins og
ástatt er. Hann er búinn að
vera svo lengi einsamall við
stjóm, að flór hans verð-
ur ekki mokaöur rækilega,
nema honum verði haldið
utan dyra á meðan.
Stangast við reynshma
MORGUNblaöið þykist
vera mjög hlakkandi yfir
þvi, að ekki náðist samkomu
lag milli andstæðinga íhalds
ins í Reykjavik um einn sam
eiginlegan lista. Þetta sé
sönnun þess, að andstöðu-
flokkarnir geti ekki náð
samkomulagi um stjórn bæj
armálanna eftir kosning-
arnar, ef Sjálfstæðisflokk-
urinn missti meirihlutann.
Sennilega hefir Mbl. sjald
an haldið fram kenningu,
sem meira stangast við inn-
Lenda og erlendla reynslu.
Svo fjölda mörg eru þau
dæmi, að flokkar, sem hafa
barist og verið ósammála
fyrir kosningar, hafa náð
samkomulagi um stjórn bæj
arfélags eða ríkis aö kosn-
ingum loknum.
Sjálfir hafa Sjálfstæðis-
menn iðulega náð samvinnu
eftir kosningar við flofcka,
sem þeim hefir áreiðanlega
ekki dottið í hug að sam-
fylkja viö fyrir kosningar.
Sjálfstæðisflokkurinn mun
ERLENT YFIRLIT:
Tillögu Rapackis vex fylgi
Fallast Rússar á eftirlit me
S herjum símm í Austur-Þýzkalandi
og Fóllandi?
j ANNAN október síðastl. hélt
' pólski utanríkisráöherran, Rap-
‘acki, ræðu á allsherjarþingi
S. þ., þar sem hann
varpaði fram þeirri hugmynd, að
samið yrði um, að ekki yrðu leyfð
ar stöðvar fyrir kjarnorkuvopn
eða eldflaugar í Þýzkaiandi, Pól-
landi og Tékkóslóvakiu. Sama
dag lýsti fuhtrúi Tékka stuðningi
stjórnar sinnar við þessa hug-
mynd. Stjórn Austur-Þýzkalands
hefir einnig iýst sig fylgjandi
henni.
| Hugmynd þessi vakti í fyrstu
ekki verulega athygli, enda ekki
ný. Að verulegu leyti svipar henni
til tillögu Edens á Genfarfund-
inum um meira eða minna af-
vopnað belti í Mið-Evrópu. Sú
tilaga Edens fékk ekki verulegar
undirtektir þá.
i Síðan Rapacki varpaði tillögu
sinni fram á þingi S.Þ. hafa Pól-
verjar haldið áfram að reyna að
afla henni fylgis og orðið nokkuð
ágengt. Meðal annars hafa þeir
leitað eftir stuðningi ýmsra ríkja
við hana og mun mega rekja það
til þess, að Gerhardsen, forsætis-
ráðherra Norðmanna, lót svo lun
mælt á ráðherrafundi Atlantshafs
bandalagsins, að vert væri að at-
j huga þessa tillögu Pólvcrja nán-
ara.
AF HÁLFU vestur-þýzku-
stjórnarinnar í Bonn var tiliögu
Rapackis tekið kuldalega í fyrstu
og hún talin ólíkleg til að draga
nokkuð úr stríðsótta eða vigbún-
aðarkapphlaupi, nema meira
fylgdi á eftir. Jafnaðarmenn
töldu hinsvegar, að tillagan væri
athyglisverð og yrði að athugast
nánara.
Af hálfu franskra stjórnarvalda
var tillögunni strax illa tekið.
Sú áfstaða virðist óbrey.tl enn, því
að Pineau utanríkisráðherra lét
svo ummælt i seinustu viku, að
hann teldi eng:<i ávinning að
slíku samkomulagi, því að víg-
búnaðarkapphlaupið myndi halda
áfram eftir sem áður og hlutlaust
belti gæti ekki stöðvað eldflaug-
ar, sem skotið væri yfir það.
Þótt franska stjórnin hafi þann-
ig ekki skipt uni skoðun, bendir
margt til þess, að Bonnstjórnin
sé kominn að þeirri niðurstöðu,
að tillögu Rapacki beri að íhuga
nánara. Má jafnvel vel vera, að
stjórnin sé þegar byrjuð á því
eftir diplomatiskum leiðum.
F\P ÍR st;*iw u : Boun væri
umræ.tt samlkomulag ekki svo
miklum erfiðleikum bundið frá
því sjónanmiði, að her hennar hef
ur enn ekki kjarnorkuvopn, og
ætlun hennar er að leyfa ekki
staðsetningu eldflauga í Vestur-
Þýzkalandi, a.m.k. ekki fyrst um
sinn. Hinsvegar hefur ameríska
setuliðið í Vestur-Þýzkalandi
k.jarnorkuvopn og mun það telja
varnarstöðu sína mjög veikta, ef
það léti þau af hendi. Bandaríkja
menn munu því þessari samninga
gerð heldur mótfallnir-
og áreiðanlega fús til sam-
starfs í bæjarstjórn Reykja-
víkur með hvaða andstöðu-
flokki sinna sem væri, ef
hann missti meirihlutann,
því að svo mikið kapp mun
hann Jeggja á það, að eiga
áfram hlutdeild i stjórn bæj
arins og torvelda þannig
nauðsynlegt hreinsunarstarf
eftir hina langvinnu ó-
stjórn hans.
Slíkt samstarfsboð yröi að
sjálfsögöu ekki þegið, enda
óþarft, þvi að andstöðuílokk
ar hans munu auðveldlega
geta komið sér saman, eins
og svo víða annaifsstaðar,
ef meirihlutinn fellur þeim
i skaut.
Josef Cyrankiewicz
forsætisráð'herra Póllands
Það mvndi hinsvegar koma hér
á móti, að Rússar gæiiu ekki held-
ur látið setuíið sín í Austur-Þýzka
landi eða Póilandi hafa kjarn-
orkuvopn. Bandarikiamenn hafa
hinsvegar ekki viljað leggja mik-
ið upp úr því, þar sem Rússar
myndu reyna að sniðganga sam-
komulagið.
Þýzka stjórnin er nú sögð halda
því fram, að þetta rnegi hindra
með því að semja um nógu strangt
eftinlit. Hún muni að sjálfscgðu
ekki fallast á neitt samkomulag
um þetta efni, nema tryggt væri
nógu öruggt eftirlit með því, að
samkomuieg yrði haldið.
EF ÞÆR frognir, sem greindar
eru hér að framan um breytta
; afstöðu þýzku stjórnarinnar, reyn-
; ast réttar. getur hæglega svo far-
i ið, að örlög Rapachi-tilíögunnar,
1 — en svo er áðurgreind tillaga
Pólverja nú oftast nefnd í höfuðið
á póiska utdiríkisrá'dheiiríilniim,
— velti á því, hvort Rússar-vilja
fallast á nægilega traust eftirlit
með herjum sínum í Ausitur:Þýzka
landi og Póllandi.
I Sennilegt er, að sairíkomuiag
um meira eða minna aávopnað
belti í JIið-Evrópu, myndi ekikert
draga úr stríðsótta og vígbúnaði,
ef það byggðist etóki á öðfu og
meiru en einhliða yfirlýsingii. Þá
, væri vafasamur fengur í þvi. Ö'ðru
máli gegnir hinsveg’ar, ef sam-
fara því yrði komið á öruggu eftir-
liti með hinum erlendu hcrjum
á þessu svæði, til tryggingar því,
að umrætt samkomulag yrði hald-
ið. Hingað til hefur allt sam-
komulag um afvopnun strandað
á því, að ekki hefur tekist að
semja um tilheyrandi eiftifiit. Ef
samkomulag næðist um fuilkomið
eftirlit í sambandi við Rapacki-
tiilöguna, væri ísinn brotinn að
þessu leyti, og þá væri lífclegra að
meira gæti komið á efltir.
ÞESS skal svo getið að lokum,
að þingmaður brezka Verkamanna
flokksins, sem er einna kunnastur
Ífyrir skrif sín um utamríkismál,
(Framhald á 8. síðu).
NýárskveSja til Islendinga írá Noregi
Sendiherra Noregs, Torgeir
Andersen-Rysst. hefir sent blaðinu
eftirfai-andi nýjárskveðju tii ís>-
lendinga frá Sören K. Hauge, odd-
vita á Fjölum í Noregi, heirna-
byggð Ingólfs Arnarsonar:
ÞESSA DAGANA hefi ég, sem
oddviti, tekið á móti hinum hjart-
næmustu jóla- og nýjárskveöjwm
frá vinum okkar á íslandi til allra
á Fjölum og mín persónulega.
í þessu tilefni vil ég segja, að
það erum við, scm höfum ástæðu
til að þakka. Að þér, íslendingar,
vilduð vera með olckur á Fjölum
á þjóðhátíðardegi yðar þann 17.
júní 1957, er minning, sem aldrei
fyrnist.
Sanweran í Dal, — ferðin til
Rivedals og Kleppsnes og aftur
inn í Dalsfjörðinn á sólbjörtum
júnídegi er öllum íbúum Fjala
ógleymanlegur viðburður.
Því miður höfum við ekki heim-
ilisföng vina okkar á íslandi. Þess
vegna leyfi ég mér að foiðja yður
herra ambassador að senda ölium
þeim, sem voru í Noregi, kveðjur
okkar og þakkir. Og með þessari
nýjárskveðju iátum við einnig ■< í
ljós þá von okkar, að yður veitist
öllum enn tækifæri til að finna
„veginn heim til Fjala“.
Að siðustu scrstök kveðja til
yðar herra ambassador með beztu
nýjársóskum. — Yðar Sören K.
IIauge.“
‘SAÐSrorAN
Á þrettándakvöldi
Það er tómlegt á þrettándakvöldi.
Jólaskrautið sett kyrfilega í
kassa, jólatréð komið út á hlað,
margíitu ljósin horfin. Jólasvein-
arnir á bak og burt, skólinn
byrjaður og hversdagurinn. Fljót
voru þau að líða, blessuð jólin
að þessu sinni. Nokkrir bjartir
dagar í skammdeginu, en nógu
margir samt til þess að lyfta
okkur yfir erfiðasta hjallann.
Þegar maður lítur út um glugg-
ann nú að loknum öllum hátíða-
höldum, sést, að dagsbirtan er
meiri, og þegar kemur fram á
daginn, lekur maður eftir því,
að dagurinn er lengri. Það mun-
ar verulega um þennan hálfa
mánuð.
Seint á þrettándakvöld voru jólaljós-
in slökkt í miðbænum í Reykja-
vfk og starfsmenn með tröppur
voru í óða önn að taka niður
skraut og ljós sums staðar. Við
fyrstu sýn virtist daufara yfir
borginni, en brátt venst maður
gamla svipnum á ný. Þessi ljósa-
hátíð var góð meðan hún entist,
og ekki má gera hana hversdags-
lega. Vonandi verður gengið rösk
lega að því að taka niður allt
jólaskrautið. Hér um árið hékk
það uppi sums staðar í margar
vikur, og var það iii ama og
leiðinda.
Ekki hefi ég heyrt getið um brennu
eða álfadans á þrettándanum
hér í R-eykjavík eða í grennd. Er
það eiginlega saknaðarefni. Væri
ekki ráð að geyma eittlivað af
brennuefni fram á þrettánda,
hafa þá lokahátíð jólanna með
þjóðiegum áli'adansi og 'annarri
skemmtun? í sumum foyggðum
laitdsins er mikil hátfð á þessu
kvöldi. Átfar dansa á hjami við
bjarma frá blysum. Margir fs-
lendingar á miðjum aldri eiga
í .huga sér slíka æskumynd.
Undir miðnætti á þrebtándakvöld
logaði litiil bálköstur að húsa-
baki í Vesturbænum. Nokkrir
strákar voru á hlaupum þar í
kring. Þótt fullorðna fólkij héldi
sig imtan dyra, lifði löngunin til
að halda upp á þrettándakyöld
með ungu kynsióðinni. Hún má
ekki slokkna. Með hverjum þjóð-
legum sið. sem glatast, er höggv-
ið skarð i þjóðlega menningu.
— JFrosti.