Tíminn - 22.01.1958, Blaðsíða 5

Tíminn - 22.01.1958, Blaðsíða 5
TÍMINN, miðvikudaginn 22. janúar 1958. Látum kjördag marka tímamðt í sögu Reykjavíkur GóSir áheyrertdur. í bæjarsl jórnarkosningun- um í Reykjavík á sunnudag- inn kemur sfendur barátfan um það, hvort SjálfstæSis- flokkurinn á aS fara áfram meS stjórn bæjarins, eSa nýr bæjarstjórnarmeirihiuti and- stöSuflokka SjálfsfæSisflokks ins taki við. Stjórn Sjálf- siæðisflokksins á Reykjavík- urbæ er iöngu orðtn með þesm hætti að aiíir sjá hversu léieg hún er og skað- leg bæjarféiaginu þótt úr hömiu dragist hjá of mörg- um að breyta samkvæmf því í kjör-klefanum. Á undanförnum érum hefir þó ikeyTt svo um þverbak um fjár- smiáilastjöm bæjarins, að augu æ ffleiri af fyrri kjósendum Sjó'lf- stæðisflokksins hafa opnazt fyrir þvi. að nú sé ekki til setunnar boðið — nú verði ekki lengur fcomizt hjá því að gefa Sjálfstæðis- flckknum hvíld frá því að stjórna Rcykj a vi k urbæ. KostnaSur — álögur meirihlutans Kostnaður við bæjarreksturinn og framkvæmdir bæjarins er orð- inn óhæfilega mikill. Verulegur ^ Muti af þessum gífurlega háa til- kostnaði stafar af óstjórn og mis- tökum. i Af hinum mikla tilkostnaði við bæjarreksturinn leiðir háar álög- ur á borgarana, útsvör og önnur bæjargjöld kafa hækkað gífur- lega undanfarið, og hámarki náðu útsvarsálögurnar á síðast liðnu ári, þegar bæjarstjórnar- meirihlutinn lét sér ekki nægja að leggja útsyörin á lögum sam- kvæmt, heldur jók álögurnar um tæpar 7 milljónir króna umfram það, sem lög leyfðu. í fjárhagsáætlun Reykjavíkur fyrir árið 1957, voru útsvör áætluð 181,3 milljón krónur og var sú upphæð samþykkt af bæjarstjórn- , armeiri'hluta Sjáifstæðisflokksins. i í útsvarslöigunum er svo kveðið á, að útsvör megi ekki hækka ár- Iiega mieira en 20% rniðað við með 1 altal álagðra útsvara síðustu 3 • ár á undan, nema til komi sér- • stakt leyfi félagsmálaráðuneytis- jns, og mátti samkvæmt því á s.l. ári leggja á án ráðuneytisleyfis 139,8 milljónir króna, en þá vant- aSi á 41,6 milljónir til þess að áæflunarupphæðin næðist. Bæjaryfirvöldin sótttu um leyfi til félagsmálaráðuneytLsins að bæta þessum rúmlega 40 milljón- um ofan á lögleyiiða hækkun og veitti ráðuneytið það með bréfi 1. júlí s.l. Samkvæmt fjárhagsáætluninni, leyfi ráðuneytisins og útsvarslög- unum bar niðurjöfnunarnefnd því að jafna niður á gjaldendur í Reykjavík útsvörum að fjárhæð 181,3 millj. krónum og mátti sið- an skv. 3. gr. útsvarslaganna bæta við þá upphæð 5—10% fyrir van- höldum, eða jafna niður alls í 3iæsta laigi 199,6 millj. ÖtsvarshneyksíicS En þegar útsvarsskráin var lögð fram, kom í ljós, að farið hafði verið langt fram úr þessu. Jafnað hafði verið niður alls 206,4 millj. krónum eða tæpum 7 millj. króna meira en leyfilegt \rar. Þau útsvör, sem þannig voru tekin ólöglega af gjaldendu'num íxátnu 3,7%. Þegar Sjálfstæðisflokkurinn var staðinn að verki í því að hafa þannig seilzt lengra í á- lagningu bæjargjaldanna en hon- uhi var heimilt, gerðu forustu- mennirmir ekki það, sem allir löghlýðnjr borgarar hlutu að ætl- ast til, að Ieiðrétta Iiina ólög- legu útsvarsálagningu og biðja afsökunar, heldur létu þeir við svo búið standa. Félagsmálaráðuneytið úrskurð- aði að útsvarsálagning þessi væri Yfirlit um fjármála -og framkYæmdastjórn Sjálfstæðis- flokksins í Reykjavík sýnir og sannar aS nú er ekki til setunnar boðiS og ekki má fresta að veita fíokknum hvíld RæSa Krist jáns Thorlacius í útvarpinu í gær ólogieg og fram skyldi fara álagn-' ing að nýju. Væntu bæjarbúar þesis að sjálfisögðu að svo yrði gert og að útsvörin yrðu lækkuð um i 3,7% á öilum útsvarsgjaldendum. í í stað þess greip bæjarstjórnar-1 meirihluti Sjálfstæðisflokksins til þess ráðs að láta niðurjöfnunar- j nefnd leggja fram útsvarsskrána ó-; breytta, láta líta svo út sem um ! nýja álagningu væri að ræða og auglýsa kærufrest á ný. I Voru útsvör síðan lækkuð á ýmsum fyrintækjum og einstakling um af handahófi, að því er virt- ist, til bess að lækka þannig heild- arútsvarsálagninguna sem svaraði hinni óiöglegu upphæð. Munu þess fá dæmi eða engin, I að kjósendur í lýðfrjálsu landi láti. yfirvöldin bjóða sér upp á önnur eins vinnubrögð og þau sem vjð- höfð voru í útsvarsmálinu, enda er þess að vænta að útsvarsgjald- endur í Reykjavík kveði upp sinn eigin úrskurð í þessu út'svars- hneykslismáli í kosningunum á sunnudiaginn kemur. Svo langt er gengið í ofurþunga bæjargjaldanna, að jafnvel Morg- unblaðið þorði ekki annað en taka undir háværar raddir atvinnu- rekenda í bænum, um að útsvörin á atvinnufyrirtæki væru orðin svo þungbær, að enginn atvinnurekst- ur gæti undir þeirn risið. Hrömun hitaveitu A undanförnum vikum hefir af Framsóknarmanna hendi verið rækilega flett ofan af óstjórn bæj- arstjórnarroeirihluta Sjálfstæðis- flokksins í hiíaveitumálunum. í byrjun síðustu heimsstyrjald- ar rættist sá draumur Reykvík- inga að fá hitaveitu í mikinn ; hluta af húsum sínum. Árið 1946; var svo komið að um 75% af bæjarbúum hafði hitaveitu. I Sú raunalega staðreynd blasir nú við, aff á árinu 1957, eða 11 árum síðar, höfðu aðeihs 30% 1 bæjarbúa hitaveitu. r Raforkumálin — getu- íeysi bæiarstjómar- I Hvað vældur þessari bneylingu?' Það er von, að menn spyrji, hvor.t hi'taveitan sé rekin með svo miklu fjiárhagisl’egiu tapi, að eigi sé talið: fært að Stæiklka hana. Þeir, sem ekki njóita hi.taveit- ' unnar kunna að spyrja, ihvort selja verði hisita. vatnið svo dýrt, að ekki þyki hentuígt að fleiri bæj arbúar þurfi að sæta óhagBtæð- uim kjörum við uppbitun húsa sinna með því að kaupa heitt vatn af hitaveitíunni. mestu á næst.a kjörtí'mabi'li. Dætmið, seim ég bemti á áðan í rafim.agmsimiillur.um, sýni.r mönnum guöggliega, bivtífllík lydltiistöng það gadti verið íyrir Reykjavíkuirbæ að skfl'pta um sitjórnendur. M.argií beindir einnig til þess, að reyikvízík'ir kjósendur séu teknir að átila sig á því, að það sé ekki hin æðsta dyggð að láta draga sig I sama póiitíska diflkinn á hverjum kjlördegi ævima út, á bverju sem gengur. j hefir verið í síðaista áratíuginn fyrir erflent frjlármagn, sem ríkis-! stjórnin biefir útvegað Effileg SamstaíJa Rnkiisstjiormn útwegaði trl íra- fosisvirkjunarinnar siamttafls 181 mililjón króna lán erlendits eða sem svaraði öMum, kostnaoinum við sjáflfa virkjunina, en aulk þess var af þesisu fé greiddur mifldll Muti af kostnaðinum við innanbæj arkerfið í Beykjavik. Mönnurn var það þá þegar ljóst, að vegna fjöflgunar íbúa í bænum. og aukins a'tvinnurekstrar, mundi þurfa nýja 'sltórvirkjun innan íárra ! Þetlía er hin svoneínda glund- ára. Ef ekkerf h'efði verið að gert roðakienning sem Sjálf;itæðismenn mundi hafa skapast í þesisum efn hafa baMið mjög á lofti og ætla um hreint öngþveiti kringum 1960 sýnii'ega að nota nú eirns og áður. Krisfján Thorlacíus Á sama tima liggja fyrir upp lýisingar um, ag rúiriega 34 miflflj cnir hafi verið dregnar út úr riekstri hiitaveitunnar og notaðar tiil frair.kvæmidai óakjýkira hflitap veitunni. Nú segja sjáflSsagt einihverjir: Þið viljið felfla SjiáiiflsitasðisÐiökk'inn frá meirihiutaað&töðu í bæjar- stjórn Reyiflcjavíikur. Hverjir eiga þá að stijórna þa-eu bæjarféflagi. Andistæðingar Sjái&itæðisfiökksins eru skiptir í marga flokka og kama sér ekki saroan um lausn vandaméilanna. Virðist möniium ekki rétt að gefa þeim möanum hvíld frá sCjórn bæjarins, sem haga með- ferð á málum aflmennings á þann Iiátt, sem Sjálfsíæðisflokkurinn hefir gert í hiíaveitumálum Reykjavíkur? Rafmagnismáfl bæjarinis sýna það glögglega að bæjarstjórnarmeiri hfluiti SjiáillflstæðásHoikksi'ns veidur ekki þeim miiklu verkafnum, sem vi.ð er að glíma í ört vaxandi bæ eins oig Reykjavík. Aðrir hafa kornið honum tii hjáíipar í þeim mtáflum og sýnir það, að ef með altorku er að máflunum unnið, þá vinist siigur á erfiðílteilk'unum. Á ár-unuim eftir sáðari héimsityrj öldina voru raforkumiál Reykja- víkur. kotmin í slíkt öngþveiti, að til stórvandræða horfði. Bæjarbú- um er það í fenslku minni frá þess utm áruim, hverni'g það er að búa við ’raflmagnisskprt:, en eins og nú er kcmið, miá hieita að næigil'eg.t raSniagn sé undirstaða dagflegs lífs. Raflmagn er notað við upþhitun húaa, beint eða óibeint. Við notum ráfmagn tii að elda við og tii ljlóisa, aulk þarfa hinma ýmsu at- vinnu -»g starflsgreina fyrir raf orku. Bf raforkan er eleki nægileg vefl'dur: það 'marghíátfuðu'm erfið 'liéjkum í. aijvinnuhétíiuim oig dag- legu jífi. Á því tímabili, sem ég nefndi áð- an, á árur.urn eftir stríðið, ol'li raf mag'itsdkortur stórkostlegum trufl .ununi á aitvinnuflífinu. Hvorugt er rétt. Hitaveitan er j E'Kki varð annað séð en að bæj eitf mesta gróðaíyrirtæki lands i a'rBljórnarmeiriMutinn hiefði þá ins. Hún hefir grætt 4—5 rnillj upp í rafmagnnmiáIunum, ail- -veg eins og hann hefir gefist upp i ýmisum öðrum afSkalIandi vanda miáflum bæjarfélagsins, og veldur á borð við það, sem átlti sér stað fyrir 10 árum. Enn einu sinni sltóðu Sjéflflsitæð ismienn í bæjarsljcrn uppi. ráða- Iausir. Þaff er núverandi ríkisstjórén, sem firrt hefir vandræffum í þessum efnum. Fyrir hennar aí- beina hefir þegar verið fryggt fjármagn aff verulegu leyti til aff greiffa kostnaff viff virkjun Efra-Sogs. Eins og kunnugt er, var byrjaff á virkjunarfram- kvæmdum þar á síðasía ári, og Reynsfla un'da'nflarinna ára sann- ar, að þessi kenning hefir ekki við neiiilt að styðjast. Andstæðing- ar • Sj'áflffist.séðiisfLiokiksins stjórna saman mörgum bæjarfélögum úti unn lan'd. H-efir það samstarf tekist vefl oig víffa me'ð ágætum. Þrír þess ara ífldkka vinna saman í ríkis- stjórn með gó®um árangri. Þvi skyflídi þá vera ástæða til að ótltast, a® þesisir flioflckar starfi ekki saiman. í bæjarstjórn Reykjavíkur, ef Sj'áflifis'itæiðiirflió'kikurinn missir mieirilbOiuitaaðstöffu sína þar. ef engar óvæntar tafir verffa, er i ., , . „ , , gert ráff fyrir, aff þessum virkjun Kjóeendur þe.rra flokka, sem arframkvæmdum veffi lokið ár-jeru á öndverðum meiði við Sjalf- ið 1960 ! Stæffikíffllaldkinn eru að langmestu _ . ’. , ,, Ueyiti úir s&mu þjófffélagsstéttum, Bæjaryfrrrofldm lögffu ekkart hafa ^ hagBtaliuna að fjiarmagn frarn M Irafo«irarkjUn-| )ta . þjófflÉéjUginu og hafa í stór arinnar, ems «g eg sagffi affan. Þau j>um dróttUCT svipaða afetöðu til 'hafaheldur ekk: lagt fram eða ut- j vandaraáflamJ2i þót ágreiningur sé vegað neittít fjarimagn til þfejrra ; um £|1J|mt virfcju'narfraimlkvæmida við Efra- ! ónir árlega hin síðari ár, og þó selur hún viffskiptavinum sín- j um heita vatnið meff hagstæffum I kjörum, sem sjálfsagt er. I Þriátt fyrir þ&tta hefír orðið svo tifl alger stöðvun á hitiaiveituffram 'kvaamdum í bænium. ! Það er að vísu verið að leggja hitaveitu í Hjíðarhverífið sunnan MMubrautar. Sú framlkvætmd er j þegar orðin langt á .eftir áæilflun og er taflið stafa af fjárek'Orti og misfökum í framkvæmd verksinis. I Byrjað er að leggja hitaveitu í annað lítið bæjarhverfi, og urðu húseigend-ur að skjóta saman háflifri miiijón króna tifl þess að bæjars'tjórn treysiti sér aö hefja byrj'..:narfranikværndir. Mikið vantar á, að hei'la vainið,1 sem fyrir hendi er, sé nc-tað ein:s og hægt væri, og ekkert er gert | tífl að fiá aukið vatnismagn frá ' hinum stærri jarðhiitasvæðum í ná ' grenni Reykjaví'kur. hér sýnifliega. mies-tu um léfleg fjár ■ m.áflastjiórn. Það vildi Reykvíkingum hins' Sog, sem nú standa yfir. Löngu tímabært aS skipta um í bæjarsitjóim.arlkoisninigum þeim, öem fram eiga að fara á sunniu- dagin kemur, fleggja Frasmsóknar- nienn m'egin áherzlu á nauðsyn .þess, að skiplt verffi um bæjar- stjórnarmeiriihfliutja. . Sjállfstæðiiafilokkiurinn beíir farið með stjórn á máflefraum Reykjavík ur áratugium S'aman. Hann teíur sig allgerfliega öruggan aff halda meiri- h'Iuitanum, saimkvæmlt fenginni reynslu, hvernig sem stjórn bæjar- in's fer úr hcndi, en í skjófli þessa ástands hefir akapa'st spilfling, fjár- þru'ðl og ó'sf jótrn. Gamflar og grónar iýffræði'sþjáð- ir hafa Iöngu kioimið auiga á þá hætfiu, sem í þvd er fófligin að hafa sama stjórnmálaíliok'k einan við völd Ilaragtíimium saman. Það er engin tilviljun, aff ein mesta Iýffræðisþjóff heims, Bret- ar, telja þaff hyggilegt aff láta ekki flokka sína verffa mosa- gróna í vaídastólumim. Þeir hafa lært þaff af reynslunni, að bezt- ir stjórnarhættir skapast með í því, að síjórnendur geíi ckki fyr irfram reiknaff meff aff vera fast | ir í sessi, hvernig sem stjórnar- störfin takast. Þa'ð þarf hefldur ekki lengi að Eg hefi alfltaf verið þeirrar skoð uraar og eir enn, að samstarf rnilli fuflCltrúa þesisæ’a kjósenda sé effli- legt oig sjáfli£sagt bæffi á Alþingi og í Bveitarstjóirnum. Eins cg fram kemur í kosninga ávarpi Framsóknarmanna til Reykvíkinga, teljum viff það skyldu andstöffuflokka Sjálfstæð- isflokksins í bæjarstjórii aff taka höndum saman um stjórn bæjar- ins, án þátttöku Sjálfstæ'ffisflokks ins ef hann missir meirihlutann. Reýkrváikingar munu á kjördaginn •miiinnaist þeas, að langvarandi 'sitj’órn sama Oc'kks er ekki heníug, 'hvioriki fyrix 'einstakflinga né bæjar féflia'giff í heiflid. Látflim kjördaginn marka tímamót í sö'gu Reykjavíkur. vegar til happs í rafmagnsmálun vellta þssau rn.áifli fyrir sér til að um, að Sogsvirkjunin var gerð sjá; að forystumenn sitjórnmóla- að sameign Reykjavíkurbæjar og flok.ks, sem á reiði kjósemdanna ríkisins. Rikisstjórnin hefir því vj[Sa) ef þeir víkja fró því, sem lof- haldiff í hönd meff forráðamönn að hefír veriff, eða haga starfsað- um bæjarins i þessum málum. Ef ferffutm sínum öðruvísi cn kjósend svo hefði ekki verið, má telja unuim þykir sæmiiliegt, vanda sig víst, samkvæmf fenginni reynslu rneira en sitj'órninálla'foringjar, er af getuleysi ráffamanna bæjar- ha,fa það á tilfinningunni, að hvern ins á öðrum sviffum, aff Reyk víkingar saccu ennþá í hálfrökkri á heimilum sínum og iðnáffur all ur dg aðrar starfsgreinar væru hér nú í kalda koli. istjórnmáflaflckik komast upp nieð Happið sem bjargaði Reykvíking það árum saman og jafnvel ára- ig ssm þeir hagi atöríum sínum, þá muni fflíoflokux þeirra saint ná m'eiriliíuta. Það er ekki hyggiflegi, að l'áta uai var Irafossvirkjunin, sem ráð íisit var í 1950 og ldkið var við 1953. Þessi virlkjun er ein hinna (sttiócru framikvæimda, seim ráðist tug eftir áratuig, aff nægilegt sé að tafla faguri'ega fyrir kosningar, lofa kjósendunuim gulfl'i og grænum skógium, en bregðast þvi svo að Veitíí fiýjum starfræksíu bæjarféíags- itts ©g skapið íbúum borg ariiimar tækifæri til aí mýta til fuilnustu þaft fjár roagn og atvinnumögu- leika, sem bér má skapa. x3

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.