Tíminn - 26.01.1958, Page 6

6
T f MIN N, surumclaginn 2fe. janfur 1958.
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinaaoa (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargöto.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasimi 19523. Afgreiðslusfml 1232S.
Prentsmiðjan Edda hA
Kosningar og lýðfrelsi
KOSNINGAimdirtaúningn
um er lokið. í dag ganga
menn að kjörborðinu og
velja fuLLtrúa til að fara
með forustuliiutverk í bæj-
ar- og sveitastjórnum næstu
fjögur áxin. Flokkarnir hafa
undanfarnar vikur lagt mál-
rn fyrtr kjósendur. Umræðu-
fundir hafa verið haldnir.
Marg'ar ræður fluttar. Mikil
blaðaiskrif eru að baki. Hylli
kjósenda er keppikeflið, sem
aMir tsækjast eftir. En mis-
jafnlega er þó þar að verki
verið. Sumir leggja mesta á-
herzlu á rökræður og mál-
efnaJeg'ar skýringar, aðrir á
auglýsingar, upphrópanir,
áróðoirtsspjöld og sálfræði-
Ieg áhiúf f jöldaæsinga og ný-
tízíku áróðurstækni. Þessi
skipting er ekki ný, en hún
lýbur tækninni að því leyti
að nú er auöveldara en áð-
ur hér á landi að gera pen-
inga og aðstöðu gildandi í
áróðri. Nýtízku prentvélar,
þaulakipulagt fiokkskerfi, ó-
takmarkað fé fyrir „málefn-
íð“, æ meiri áherzla á harha-
sálarfræðina í áróðursstarf-
lnu; allt er hér stórvirkara
en táður. í blekkingamold-
viðirinu grillir varla í stað-
reyndirnar. Sumir komast í
gegnum allan lcosningaund-
irbúninginn án þess aö koma
nokikum tíma auga á þær.
Þeirra Sálarsýn nær ekki út
fyrir síður Heimdallarblaðs-
ins, sem lesendur Morgun-
blaðsins fá í uppbót á dag-
legam áróðursskammt flokks
forustunnar sjálfrar.
ÞESSI hlið kosningabar
áttunnar er umhugsunar-
verð. Sagðt er að foringjar
Sjálfstæðisftlokksins hafa
látið setja upp auglýsinga-
borða í fyrirtækjum sinum
þar isem sagt er stórum stöf
um að „enn er ekki bannað
að kjósa á íslandi“. Þegar
HeimdallarskrLfin og ræður
hafa plægt sálarakurinn
vifcum saman er hann tal-
inn móttækiiegur fyrir þetta
sáðkom. Forheimskunin er
þá komin á það stig, að hægt
er að hafa lýðfrelsið í flimt-
ingum og kenna, að vondir
andstæöingar sitji á svik-
ráðum við það. En hvað
kenna þessi vinnubrögð
sjálf í raun og veru? Þegar
litið er yfir kosningasviðið
og áróðursstríðið, blasir það
viff öTIum, sem ekki eru meff
hélaðan sálargtugga, að lýð
ræðinu í landinu er ekki
mieiri hætta búin af neinu
eins og nú standa sakir en
penin^aveldi og einræðis-
hneig-ff þeirrar klíku, sem
stjómar Siálfstæðisflokkn-
um. Málefnin eru raunveru-
lega horfin á bak við áróffurs
spiöldin, sannfæringin er
virkjuff eins os bæiarlækur
tnn til gagns fvrir heimiliff,
gaddavír.sgi rðingar fjár-
magnsins varna því að ein-
staklingar hrökkvi út af
hinni afmörkuðu flokksgötu
og refsingum er beitt gegn
ótrúum þjónum. Síðasta
skipulagsbragðiff, og þaö sem
lærdómsrikast er og uggvæn-
legast, er innrásin á barna-
heimilin. Tíminn birti í gær
mynd af áróffurspjöldum,
sem Sjálfstæffisflokkurinn
dreifir meffal barnanna í
borginni og laumar inn í
skólana. Þetta er útfærzla
á heimdallarsiðfræffinni, til
raun til að eitra hugi þeirra
yngstu með hatri á andstæff
ingum og á stefnumálum, er
þeir þekkja ekki. Um leiff er
reynt aff vekja trú í staff
skoðunar, fordóma í staö
upplýsingar, þlinda affdáun i
stað persónulegs mats.
Það er bezt að segja það
eins og er, að þetta er sví-
virðilegasta og óþokkaleg-
asta áróðursbragð, sem enn
liefir sést á íslandi.
Þaff er ekki uppfundiö hér
á landi frekar en önnur sú
tækni, sem Sj álfstæðisflokk
urinn notar í áróðri. Þetta
er ávöxtur af kynnum manna
eins og Bjarna Benediktsson
ar af flokksskipulagi nazista
á sinni tíð. Einsýnir valda
streitumenn hafa þá heldur
ekki lokað augunum fyrir
því, að, unglingastarfsemi
af þessu tagi er enn í dag á-
stunduð í einræöisríkj um
kommúnismans. í báðum til
fellunum er þetta tilræði við
frjálsa hugsun, heimilisfrið,
lýðræöislega og menningar-
lega uppbyggingu þjóðlífs-
ins. Hin siðustu kænsku-
brögð Sjálfstæöisflokksins í
áróðrinum fyrir flokkskipu-
lag sitt eru alveg með sama
marki brennd. Enda mála
sannast, að sumir, sem þar
standa í stafni, láta einu
gilda, hvernig þeir komast til
valda, aðeins ef þeir komast
þangað.
LÝÐRÆÐI og menning
eiga ætíð í vök að verjast
i hverju þjóðfélagi, og er að
sótt í ýmsum gerfum og úr
ýmsum áttum. Það er hollt
að vera á veröi hér eftir sem
hingað til svo kommúnismi
grafi ekki undan okkar lýð-
frjálsa skipulagi. En eins og
nú horfir er hin hættan
miklu stórfeldari, sú, sem er
frá þeim brúna og gula hugs
.unarhætti, er birtist í áróð-
urs- og flokksskipulagi Sjálf
stæðisforingjana. Þegar
menn ganga aö kjörborði í
dag, mega þeir hugsa til þess
að um leið og þeir velja menn
og flokk til að fara með mál-
efni sveita- og bæjarstjórna
eru þeir líka aö velja um
það, hvort gula siðferðið á
að flæða yfir landið, eða
hvort heilbrigðt lýðræði fest
ir rætur.
X B listinn
Selstöðukaupmönnum þótti líka hart
að búa undir gagnrýni umbótamanna
ViíbrögíS Pingels amtmanns á 18. öld og Gunn-
ars Thoroddsen á 20. öld eru mikiÖ til þau sömu
Borgarstjóranum í Reykja
vík þykir hart undir því að ná®
búa að þrælarnir skuli vitja
fornra slóða eftir nær 12
bœjarmáll Reykjavíkur 0.3 bjóða
fram. Þa5 á að bera það „úndir
mig“, Það er skoðun ílmidsaðals-
ins í Reýkjavík í dag, efllr 40 ára
amtmennsku og selstöðu i bæjar-
ur, sem sat hér af danskri konungs stjómmm, að öðrum beri ekki aff
aldir. Ingólfskyn á eitt að og annarri stétt skyldu gagnrýna
tala um bæjarmál en þeim, sem
Þessum borgarstjóra konungs tlata skírteini frá Vérði eðá Heim-
valdsins þótti líka hart undir því dalli upp a það, að þeir séu af-
að búa, að menn af öðru ætterni komendur Ingólfs Amarsoaar.
Bréf Pingels hefir fengið það
stjórna höfuðstaðnum, af- gerðir hans og bæjarstjórnar eftirmæli ^gnfræðinga, að það
komendur Karla þræls og kaupmannavaldsms, sem þa drottn hafi ekki aðeins verið óvingjarn-
ambáttarinnar eiga að hfrast ‘5‘ ‘ZroídÍn jeft l. garS StMa My.«saana; .8
‘ SÍ"U h.°,r.n.Í'aUS,U' ' 0,fUSÍ' 200 Franrtókn „„
vestur a f|orðum eða norður armenn gerðu -harða hrið að stjorn viðkonlan{ii maður. Hanc varðaði
í landi. lartottum hans og aðstöðu þeirrar vissulega um iandsmál., Það var
j selstoðuidiku, sem hreiðrar um Beinlínis skýlda hans að leita um-
En það er síðasta framlag íhalds si° 1 bæjarstjorninni cg fyrirtæki hðta d efnahag landsmanna, Borg-
manna til þjóðlegra íræða, að um Jhennar. Hann bngslaði and- ararnir í Reykjavík, sem ekki bera
Thoroddsen, Thors og Jensen, stspðingiun smum um hioha, heimt ránfuglsmer!ki í barmihum, eru
séu í beinan karilegg af Ingólfi a®* a® sem bann kallaði „ó- ileldur ekkj óviðkomandi menii.
Arnarsyni og sjálfkjörinn aðail viðkomandi rnenn fengju ekld peim )>er að taka lifandi þátt í
í landinu, en andstæðingar ilialds a® va®a uppi me® ga§niyni.
felíkunnar séu af þrælu-m fcomnir.
Þennan boðskap flutti borgar- Pingel Og Skull
stjórinn í hátíðaræðu sinni fyrraj Hver var það sem fann
útvarpsumræðukvöldið nú í vik- stjórnarháttum Pingels am-tmanns stjórn bæjarins. Einn s’agnfræðing-
unni. Eftir þennan formála þurfti og kaupmannavaldsins? Það var ul' lýS!I* bréfi þessa löngu liðna
maður, sem jafnvel Gunnar Thor- embættismanns þannig, að það
oddsen mundi eltki þora að kalla hafi sýiit illgimi, flónsku og em-
af þrælaætt, þó áð hann liti dags- bættishroka.
ins Ijós norður í K-elduhverfi. Það Hvert eltirmæli fær þrælaboð-
var Skúli Magnú-sson landfógeti, skapur Gunnars T-horoddsen ídag?
faðir Reykjavífcur nútímans. Hvernig iýsir komandi tíff því við-
Hinn danski aniitmaður skrifaði h°ríi, sem feemur frám í iRgirnis-
dönsku stjórninni bréf í septem- °S flónskuskrifum Mórgunblaðs-
ber árið 1751 og segir þar m.a.:
„'að -landfógetinn nýi, Skúli Mag-n-
ússon, ætlar nú án leyfis frá
stjórnmni að sigla til að koma
ýmsimi nýstárlegum uppástungum
stjórn borgarinnar og 1-eita að hag-
kvæmustu leiðum. Þei-m ber að
vera vakandi og gagnrýnandi.
að Þeim ber að taka virkan þátt í
það ekki -að vekja neina undmn
að -hann skyldi íkomas-t svo að
orði seinna fevöldið, að það væri
„blygðunarlaust" af Framsóknar-
mönnum -að tojóða fram til bæjar-
stjórnarkosninga í Reykjavík.
Viíhorfií til þióÖmála
Þessir orðaleikir Sjálfstæðis-
foring-janna er.u að vísu ekid
merkilegir, en samt nokkur skýr-
ing á ra-unverulegu -viðhorfi þessa
fólks tU stjórnmála og einkum £ramfæri„ Þvílík ósvinna. Nýj
æJarm a. ja jonn y ír- ar nýtt andrúmsloft,
stett a að raða og regera en al-1^ Þetta mun
mennmgur að hlyða, borga og jafngllda þvi sem kallað er ;;þlygð.
þegja. Efþerr, sem undir okmu unarlaust„ á máli lngólfsfrænda j
bua lireyfa sig eru þeir kal aðir d É vona herra greifi“, segir
Þræl?r’ °S Uinbl'0t Þeirra blygð' Pingel amtmaður enn í þessu
bréfi, „að þér látið það eigi við-
gangast að óviðkomandi menn
snuði fé út úr stjórninn án þess
ins?
unarlaus.
Ofstækisstefna
Það er því ifleira en ránfugls-' aö Það sé borið undir OKKUR . . .
merki, svonefnd verkalýðsbarátta, Og enn segir liann: „Hver sá
æsingar unglinga og ofsafenginn maður, sem koma vill fram með
áróðurstækni sem gerir kosninga- einhverjar tillögur, er liorfa til
baráttu Sjálfstæðisforingjanna Iandsnytja, á að bera þær undir
nokkurt bcrgmál af framferði mig svo að ég megi ráðgast um
Peróns í Argentínu og Hitlers í Þær við aðra og síðan gefa stjórn-
Þýzkalandi rneðan þeir voru að inni aiit MITT til kynna.“ Um
brjótast til valda. landfógetann, umbótamanninn
Það er líka sá lirokafulli yfir- Skúla Magnússon, segir Pingel, að
stét-tarhugsunarháttur, sem birt ilann s® orðinn „svo lirokafullur,
ist í ættai-tölum og heitingum engu tali tekur“.
borgarstjórans í Reykjavík og
hatursskrifum Morgunblaðsins; selstatSa
liér er sama rótin, brot af sönm , ,,, , ,r ...
.... . „ . x. Þetta bref allt saman er viðlika
fyrirlitnmgunni a lyðræðmu og „ , . „ ,
c„,„ samsetmngur og ritstjornargrem i
Morgunblaðinu nú í dag, eða ræða
mannrét'tiiidunum, sem ein-
kennir allar ofstækisstefnur.
Og hver er sá lýðræðissinni,
-sem undir því nafni stendur, 'er
vil-l eiga réititlæti það, sem hon-
um ber að njó-ta í þjóðfélaginu,
undir geðbótta Heimdellinga og
annarra ofstækismanna, sem -með
framferði -sínu, ræðum og skrif
um, eru eins igreindega merktir
einræðinu og borðalagðír lífverð
ir suðurameríski-a auðkónga?
korn eftir Gunnar Thoroddsen um
hrokagikkshátt Framsóknarmanna
og blygðunarleysi, að tala um
Sigur íæst aft. lokumni
Skúli Magnússon sigraði í þess-
ari lotu viðureignarinnar við hið
kyrrstæða og steihrunna yfir-
stéttarvald. Sá sigúr l'ágði grund-
völl að innrétting-uminí: og þeirri
nýju Reykjavík. Gagnrýai Fram-
sóknannanna á bæjarmálefnum
Reykjavikur mun eins sígra að
Iokum. Þeir ætla sér að bera
fram tiTtögur sínar ón tillits til
hrópanna unt að hinn nýtízkulegi
amtmaður íhaidsins eigi einn.rétt
á að fjalla um bæjarmál. Þeir
ætla að íyigj-a þeim fram þrátt-.
fyrir óvild selstöðuklíkunnar, sem
hefir raðað sér umhverfis veizlu-
borðið hjá þessum íhaldsamt-
manni.
Og víS erum á leið íii þess
að virma þenna sigur, sigur,
sem jaftvast- á við úrslSt bar-
áttu Skúla fógeta við Ping-
el amlmann og dönsku sjón-
armiðín. Næsti áfanginn á
þeirri braut er kosningin í
dag, sá sigur B-listans,
sem sendir 2 fulltrúa
inn á gótf selstöðuvaldsins í
bæjarsfjórnínni.
VéÐsrorAN
Rökstudd gagnrýní
Famsóknarmenn ha-fa haldið
uppi harðri og rökstuddri gagn-
rýni á stjórn bæjarmálefna í
Reykjavík og á framferði Sjálfstæð
isflokksins í stjórnarandstöðunni.
Með þessari gagnrýni -hafa þeir
kallað y-fir sig brígslin og heiting
arnar, sem ganga Ijósum logum
um síður Morguntolaðsins og ræð
ur íhaldsforingjanna. Það er þessi
afstaða Framsóknarmanna, sem
borgarstjórinn í Reykjavík kallar
blygðunarlausa. Það er yfir þesríi
sem hann -kvartar. I-Iann og fylg
ismenn hans vilja fá að vera einir
um að 'Skýra fyrir almenningi á
hvaða grunni flokksstjórn Sjál-f
stæðismanna ó Reykjavík hvílir.
í þessu efni minnir G.unnar Thor
oddsen á annan valdamann hér
á Suðvesturlandi, sem mun- eitt
hvað sviþað -skyldur Ingólfi Arnar
syrii og Reir Guiinar Thoroddseri
og Ólafur Thors. Þessi frændi land
! námsmannsins var Pingel amtmað
Sútuhnupl.
ÞAÐ MUN vera rétt, að Gunnar
Thoroddsen, borg-arstjóri, hafi
komið fyrir tveimur öndvegissúl-
um heima hjá sér. Öndvegissúlur
þessar eiga að minna Gunnar á
samstöðu hans og Ingólfs Arnar-
sonar. Til- þessarar samstöðu
stofnar Gunn-ar náttúrlega -að Ing
ólfi forspurðum. Má telja ólikl-egt
að bændahöfðinginn Ingóifur
hefði stutt bæjarstjórnaríhaldið.
En hvað sem pólitískum skoðun-
um Ingólfs líður, v-erður það að
teljast nokkuð ósvífin hugsunar-
háttur hjá Gunriari, að byggja sór
öndvegissúlur í trausti þess, að
borgaristjóraititillin.n verði ekki af
honum tekinn í framtíðinni. Og
vert er að benda á það hér, að
samkvæmt kenningu íhaldsmanna
um „óvini Reykjavíkur", mun Ing
ólfur Arnai-son hafa verið fyrsla
aðskotadýrið í Reykjavík. Hefði
Ingólfur Arn-arson: komið til
Reykja-víkur í dag með búalið sifct
austan undan Ingólfsfja-Ui, hefði
hann verið stimplaður „óvinúr
Reykja\ríkur“af Gunnari Tliorodd
. sen, eins og alliur sá fjöldi fólks,
sem iiu-tzt hefir til Reyfkjavíkur
. síðastMðin uiltugu ár a. m. lc. og
gert þe:sa borg að því, sem hún
er í da-g. Feril-1 Ingólfs Arnarson-
ar er náfcvæmlega sá sami og
m-ikiis meirLhluta bæjarbúaf —
Haim fivtzt hingað. Hann er ekki
innfæddur Reykvíkingur. Sam-
kvæmt iha'ldskenningunn.i híýtur
Gunnar að hugsa til hans sem höf
uð óvinar síns vegna þess. að
hann skapaði fordæmið að „óvina
innrásísmi.-' .
Fall Inaótfs.
ÞÓTT’ INGÓLFUR sé sannarlega
einn. af „óvinum Reykjavíkur“ i
augum Gunn.afs Thoroddsen, þyk
ir G’utmari gofct að hafa hann und
ir tönnuna i ræðum sínum. Aldr-
'ei, eða sárasjaidan, opnar Gunn-
ar munninn svo á mannamótum,
að honum verði ekki hugsað til
súlnanna, sem hann >ét reisa
heima hjá sér. „Þar fornar súlur
i-lutu á iand“, segir Gunnar þegar
hann er að framleíða „eyrha-
konl'ektið“ í kjósend,ur. Viss teg-
und hu.gs.yki er þanni'g, að ein-
{Framlh. á 9. eíðu)