Tíminn - 28.01.1958, Blaðsíða 6

6
T f MIN N, þriðjudaginn 28. janúair 1958.
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn
Ritstjórar: Haulcur Snorrason, Þórarinn Þórarinsaoa (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 1830*.
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslustmi 12321.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Eftir kosningarnar
Á FIMMTUDAGINN kem
ur eru li'ðin 25 ár síðan Hitl-
er tók við stjómarforustu í
Þýzkalandi. Flokkur hans
hafði þá ekki meirihluta og
fyrstu viðbrögð hans voru að
eí'na til nýrra kosninga. —
Hitler taldi sig þó standa
frem-ur illa í þeim kosning-
um, en áleit sig hinsvegar
kunna ráð til að sigra. Hann
lét flokkshræður sma kveikja
í þinghúsinu og kenna siðan
kommúnistum um. Með skír
skotum til þessa, þrengdi
Hitler mjög frelsi andstæð-
inga sinna, en hélt sjálfur
uppi taumiausum áróðri með
þing’húsbrunann sem uppi-
stöðu. Á þennan hátt tókst
honum að villa almenningi
sýn og vinna þann kosninga
sigur, sem tryggði honum
aðstöðu til að ná einræðis-
valdi.
I>ýzku þjóðinni hefur mjög
verið legið það á hálsi, að
hún ekyldi gera Hitler að
einræðisherra sínum. Hún
hefur líka orðið að þola fyrir
það hina þyngstu refsingu.
Afsökun hennar er ekki sízt
sú, að hún lét blekkjast af
gulu sögunni um þinghús-
brunann.
ÞESSIR ATBURÐIR, sem
gerðust fyrir réttum 35 ár-
um, hlj óta óhjákvæmilega að
rifjast upp í sambandi við
bæj arstj órnarkosningarnar í
fyrradag. Hér á landi hefur
guli söguburöurinn aldrei
orðið eins stórkostlegur og
seinustu dagana fyrir þessar
kosningar. Forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins óttuðust ber
sýnilega, að bæjarstjórnar-
meirihluti þeirra væri ekki
traustur í sessi, og þvi yrði
að grípa til sérstakra ráða
til að bjarga honum. Ráðið
var að búa til sem mest af
gulum sögum.um andstæð-
ingana. f>aö var sagt, að
stjórnin hefði í undirbúningi
stórfellda árás á heimilis-
friðinn ögjáfrí'framt væru
ailskonar árásir á frelsi
manna í undirbúningi. Öll
hin mikla áróðursvél Siálf-
stæðisflokksins var sett í
gang til að útbreiða þessar
sögur. Það er raunaleg stað
reynd, að alltof marair létu
blekkjast. Siálfstæðisflokk-
urinn vann því sigur í kosn-
ingunum hér í bænum. Fleiri
ástæður hafa og stutt að bví,
eins og t. d. sundurlyndi
andstæöinga íhaldsins, en
gulu sögurnar hafa þó verið
meginorsök þess hvernig fór.
ÞVÍ ER ekki aö leyna,
að fyrir ihaldsandstæðinga
eru þessi úrslit mjög um-
hugsunarverð. Þau eru alvar
leg áminning þess, að þeir
þurfa að vera í framtíðinni
betur á varðbergi fyrir hin-
um gulu sögum íhaldsins.
Það mun vissulega ekki
draga úr þeim, aö þær hafa
gagnað íhaldinu vel að þessu
sinni. En jafnhliða eru svo
úrsiitin bending til íhalds-
andstæðinga um að treysta
sa-mstarf sitt. Ýmsar misfell
ur, sem hafa verið á því að
undanfömu, hafa að sjálf-
sögðu stutt að því að þannig
fór. Úr þessu þarf að bæta,
ef ekki á að kalla yfir þjóð-
ina svipað stjórnarfar og
hóf innreið sína í Þýzkaland
fyrir 25 árum. Þar hlutu þá
ýmsir núv. leiötogar Sjálf-
stæðisflokksins, eins og
Bjarni Benediktsson og
Gunnar Thoroddsen, póli-
tíska menntun sína, enda
benda hinar gulu sögur, sem
Sjálfstæðisflokkurinn beitti
nú, glöggt til uppruna síns,
alveg eins og ránfuglsmerki
Sjálfstæðisflokksins, verka-
mannafélög hans, Heimdall
arhreyfingin o.s.frv. Þeir
menn, sem gera gular sögur
að aðalvopni sínu í kosninga
baráttu, mundu ekki hika
við a'ð brjóta aðrar lýðræ'ðis
og siðgiæðisr'eglur, ef þeh*
fengju völd til þess. Alræði
braskaranna yrði afleiðing
þess, ef Sjálfstæðisflokkur-
inn fengi einn völd.
EN TIL þess mun ekki koma.
íhaldsandstæðingar munu
svara m]eð því að treysta
samstarf sitt þar sem þeir
stóðu saman um frjáls-
lynda og raunhæfa umbóta-
stefnu, beið íhaldið hvern
ósigurinn öðrum meiri eins
og á Akranesi, á Selfossi, í
Borgarnesi og á Ísafirði. Það
er vissulega vísbending um
það, sem koma skal.
Hvað Framsóknarflokkinn
einan snertir, getur hann
unað úrslitunum sæmilega.
En í heild hafa íhaldsandr
stæðingar orðið fyrir nokkru
tapi. En með réttum viðbrögð
um og vinnubrögöum má
breyta því stundartapi í sókn
og sigur. Vissulega er það
aðalatriðið.
Friðun kosningadagsins
ÞÓTT MENN séu ósam-
mála um kosningaúrslitin,
eru menn yfirleitt sammála
um eitt eftir kosningarnar,
eða þaö, að kosningadagur-
inn hafi verið friðsamlegasti
og virðulegasti kosningadag-
ur, sem menn muna eftir
hér um lengra skeið.
Þetta er fyrst og fremst
að þakka breytingum þeim,
sem Alþingi gerði á kosninga
lögunum í vetur.
Eftir þessa reynslu eru þeir
áreiðanlega fáir, sem nú
myndu vilj a breyta kosninga
lögunum í hið fyrra horf.
Sjálfstæðismenn hömuðust
ákaft gegn breytingunum á
kosningalögunum, eins og
enn eru í fersku minni. —
Reynslan sjálf hefur nú fellt
sinn dóm um þær. Hún hef-
ur ómerkt þennan áróður
Sjálfstæðisflokksins, eins
og hún hefur gert svo oft
áöur varðandi áróður hans.
Ungverjalandsmálið dró úr trú
manna á gildi Sameinuðu þjóðanna
Tefja a% þjiétiimr'h*fi eKfci gegnt
skyldu sínRí í Uftgvtrjalandi
(Almenntrmsilit í nokkrum lóndwm)
Athyglisverð nifturstafta skoíanakönnunar
9 löndum
Ofbeldi Rússa í Ungverja-
landsmálum vakti ugg um
heim allan. Þótt flestar þjóð-
ir gerðu sitt bezta til að að-
stoða þá flótamenn, sem leit-
uðu sér hælis vestan járn-
tjalds, var sameiginlegt átak
allra þjóða ekki annað en að
fordæma gerðir Rússa með
samþykktum á þingi Sameinr
uðu þjóðanrra.
Sendiför Wans prins brást
Fyrstu samþykktirnar voru
gerðar í nóvember og desember
1956 og fólu í isér fordæmingu
á kúgun Rússa í Ungverjalandi
og skipun um tafarlausan brott-
flutning rúsneskra hersveita frá
nng'versku landssvæði. Þegar sýnt
var að þessar samþyktkir fengu
engu áorkað var gerð önnur sam-
þykkt í september 1957 og Wan
prins írá Thailandi falið að koma
því til leiðar að Rússar létu und-
an síga. Pi-ins Wan mistókst að
framkvæma ihlutverk sitt.
að þessi samþykkt vegi þungt á
metunum eður ei?“
Tilgangslaus
Aftur var stór hópur mauna,
allt frá fjórðungi brezku þjóðar-
innar til 3/4 spurða í löndum
utan Evrópu sem voru óákvcðnir
í svörum. En flestir þeirra sem
létu upp skoðun sína — njema í
Noregi og Belgíu — A'oru að mikl-
um meiriMuta sammála um það,
að sam.þykífctin væri; itilgai®sllaus.
Mun samþykktin lialda aftiir
af Rússum?
Svör þeirra, sem spurðir voru
þessarar spurningar >lituðust ó-
(Framhald á 7. síðu).
Belgi#
Brazilfs
Frakkland
Fyrir og eftir átökin
í þvi 'skyni að Ocomast að raun;
■um viðhorf almennings til þess
aðgerðarieysis er vestrænar þóð-
ir sýndu gagnvart ungversku upp-
reisninni á sínum tíma og enn-
fremur viðhorf almennings til for-
dæmingar Sameihuðu þjóðanna
í garð Rússa, hefur Alheimsskoð-
anakönnunin iagt eftirfarandi
spurningu tvívegir fyrir almenn,-
ing — í fyrra Skiptið í ágúst 1957
og seinna í desember s.á. — eftir
að seinni samþykktirnar voru gerð
ar á þingi Sameinuðti þjóðanna.
„Er það yðar álit, að Sanieiu-
uðu þjóðirnar liafi gert alK sem
þeim bar að gera, þegar ung-
verska uppreisnin brauzt út,
eður ei?“
í ágústmánuði var töluverður
hópur manna sem enga skoðun fét
í ljós — ineirihluti almennings
utan Evrópu. 'En imeirihluti þeirra
sem eitthvað ihöfðu tii naálanna
ÁGÚST DES.
ÁCÚST
DES
Acúst oes.
Bretland
51% 49%
V-Þýrkalönd
44% 43%
Júpan
26%. 3Q°/o
Acúst des.
Acúst des. Acúst des.
'BAÐSTorAN
að legja, sögðu það iskýrt og skorin
ort að Sameinuðu þjóðirnar hefðu
ekki brugðist við á þann hátt sem
þeion ,bar.
Ennþá vantrúaði rá
Sameinuðu þjóðirnar
Fordæming Sameinuðu þjóð-
anna á aðgerðum Rússa í sept-
ember 1957 fékk augsýnilega
litlu áorikað í þá átt að breyta al-
menningsálitinu í þessu efni. Eft-
ir að samþyíkktin var gerð var
tala þeirra sem enga skoðun létu
í ljós næstum sú sama og áður —
jáfnvel íhærri, sumsstaðar. Og aft
ur var það skoðun mikils jneiri-
hluta manna að S.þ. hefðu ekki
staðið sig vel á hættutímum.
Á hinn bó'ginn var minni gagn-
rýni í garð S.þ. vart í Frakklandi,
Belgíu, Noregi og Brasilíu og enn
fremur virtust aðfinnslur manna
orðnar vægari í Austurríki og
Bretlandi. Það var aðeins í Japan
að var,t var aninna trausts hjá
mönnum til S.þ. cn þremur mán-
uðiun óður.
„Er það yðar álit, að Samein-
uðu þjóðirnar hafi gert allt sem
þeim bar að gera þegar ung-
verska uppreisnin brauzt út?“
í öllum löndum var það mennta
stéttin sem var harðari í gagn-
rýni sinni á S.þ. Skoðanaskipti
eftir menntun manna var sú sama
í ágúst og september.
Aukaspurning sem lögð var
fyrir fólik í desember styður fyilli
lega þá skoðun að 'samþykkt S.þ.
í september 1957 væri fremur
lítiis virði:
i
„Nýlega var samþykkt á þingi
Sameinúðu þjóðanna að for-
dæma aðgerðir Rússa í ung-
versku byltingunni. Álítið þér
Syfjuð borg.
REYKJAVÍK var syfjuð borg í.
gærmorgun. Það voru fáir á ferli j
í miðbænum, gluggatjöld víða j
dregin fyrir í úthverfunum. Marg
ir raunar nýsofnaðir. En þar sem •
menn voru á stjál eöa á vinnu-
stöðum, hópuðust menn saman
og ræúdu um málefni dagsins:
kosningaúrslitin. Margir höfðu
vakað þangað til séð var, hver
megin linan mundi verða í Rvík:
Sigur Sjáifstæðisflok'ksins er náði
fuilltrúa af Alþýðuflokknum og
gleypti þjóðvarnarfulltrúann í
gömlu bæjarstjórninni. Svona fór
það, sagði maðúr við mann. Já,
svona fór það og síðan bætt við:
Helvíti er íhaldið sterkt og vel
skipuliagt. Þetta heyrir maður á
pósthúsganginum þegar borgar-
arnir stinga saman nefjum um
leið og þeir tæma pósthólfið. Al-
þýðuflökkurin fór illa út úr því,
segir annar, já, og kommarnir,
en Framsókn stóð sig vel. — Á
þessa lund spjalla menn á vinnu
stöðum, strætum og torgum um
land allt í dag. Eftir kosninga-
bardagann og vökunóttina lifnar
dáiítið’ yfir mannskapnum meðan
menn deilia um ástæður úrslit-
anna, og hvað þau merki yfirieitt
því að auðvitað þurfa menn líka
að deila um það. Og svo færist
kyrrð yfitr þegar líður á kvöldið.
En næstu daga verða smágos hér
og þar er menn takast á út af úr
slitunmn. Svo koma önnur hugð
areíni og deiiumál.
Kraftmikil vél.
EFTIR kosningarnar sjá menn
betur en 'eila, hverja þýðingu mik
ið og vel smurt flokksapparat
hefir í stjórnmálabaráttunni. —
S jálfs! æðisfJlokkurin bætir Ivag
sinn þrátt fyrir mátefnaupgjöf
í bæjaiiri'á'ium Reykjavíkur og
þrát fytrir opinbert skemmdar-
'starf á ýmsum sviðum þjóðlíis-
ins. En hann hefir sterkustu
flokksvéMna og mesta tækni í á-
róðri. Þegar tæknin er virkjuð í
þágu flokksstarfseminnar eins og
gert er hér það áhriíarikt. Hitt
er svo annað mál, að slikt ér
Frasnhaid á 10. síðu).