Tíminn - 29.01.1958, Qupperneq 6

6
Útgefondl: Framsóknarflokkurlna
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinstoa (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu viS Lindargötn.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusíml 12323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
. — . —O — OIO — 0—0— 0 —.»—0-O—O —O—O—O—. II !■ I ■
Bandalag gegn íhaldinu
AF hálfu Framsóknar-
flokksins hefir því jafnan
verið haldið fram, að allir
lýðræðissinnaðir íhaldsand
stæðingar ættu að standa
saman í einum flokki eða
bandalagi, en eSfcki að
kljúfa sig í marga smá-
flokka. Þannig myndi þeim
takast bezt að koma fram
hugsjóna- og stefnumálum
sínum.
í skjóli þess, að andstæð
ingar íhaldsins hafa verið
sundraðir hér í Reykjavík
og aðalforustan gegn því
ekki nógu öflug, hefir íhald
inu tekist að ná hér sterkri
aðstöðu. Utan Reykjavíkur,
þar sem aðalforustan hefir
verið í höndum Framsókn
arflokksins, hefir ihaldið
hinsvegar orðið að lúta
í lægra haldí. Það er hin
trausta forusta Framsókn-
aimanna þar, sem hefir af
stýrt því, að íhaldið næði
meirihlutavaldi í landinu,
eins og það hefir náð því
í Reyíkjavík. Þannig hefir
verið afstýrt brúnni ein-
ræðis- og afturhaldsstjórn.
Þetta hefir Framsóknar-
flokknum tekist með því að
halda uppi jákvæðu um-
bótastarfi og samfyikj a
nógu mörgu frjálslyndu og
umbótasömu fól'ki til þess
að hindra yfirráð íhalds-
ins.
ÚRSLIT bæj arstj órnarkosn
ingamia í Reykjavík á
sunnudaginn, eru ný sönn-
un fyrir réttmæti þeirrar
stefnu, að lýðræðissinnað
fóllk skipi sér saman
í einn flofck eða banda-
Iag, ef efcki á ver að fara.
Stórt og þýðingarmikið
spor var stigið í þessa átt
mieð kosningabandalagi A1
þýðuflcfldksins og Framsókn
ailflokksins fyrir seinustu
þingkosn. Þann gnmdvöll
sem þá var ladður, þarf að
treysta og breikka.
Það er í samræmi við
þessa stefnu, að íhaldsand
stæðingar gengu nú sam-
einaðir til bæjarstjórnar-
kosninganna á nokkrum
stöðum, t. d. á Selfossi, á
Akranesi, í Borgarnesi og á
ísafirði. Þetta samstarf
gaf ágæta raun.
ÞAÐ má telja víst, að
lýðræðissinnaðir og umbóta
sinnaðir íhaldsandstæðing
ar séu í miklum meirihluta
meðal landsmanna. Marg-
ir þeirra hafa nú kosið
Sj álf stæðisflokkinn vegna
þess, að þeir hafa lagt trún
að á guiu sögurnar um fyr
irhugaðar árásir á heim-
ilisfriðinn, vaxandi komm-
únistísk yfirráð o. s. frv.
Þessir menn munu hins-
vegar gera sér fljótt Ijóst,
að gulu sögurnar eiga ræt
ur að rékja til þeirra verstu
einræðis- og ofbeldisstefnu,
sem heimurinn hefir þek-kt.
Þeir eiga ekki heima í fé-
lagsskap meö forkólfum
Sjálfstæðisflokksins, ejem
einskis svífst til að halda
völdunum, og ekki myndu
hika við að beita fyllstu
ólögum og ofbeldi, ef þeir
fengu aðstöðu tii þess.
SAMFYLKING alls
frjálshuga fólks, sem vill
vinna gegn afturhaldi og
einræði, er það takmark,
sem nú ber að stefna að.
Aðalatriðið er ekki hvaða
form henni verður valið,
heldur hitt, að henni verði
komið á. Eindregnari sam-
stöðu þarf að tryggja um
ríkisstjórnina og stefnu
hennar. Vafalaust munu
forkólfar Sjálfstæðisflokks
ins nú herða baráttu sína
gegn henni og engra bragöa
svífast í þeirri baráttu. Þeir
munu telja sig eiga góðan
bandamann, þar sem hinir
fjárhagslegu erfiðleikar
eru. Hið rétta svar er að
treysta stjórnarsamvinn-
una, láta öll óeöiileg sér-
sjónarmið vikia. oa vinna
en skeleggar að framkvæmd
þeirra umbötamála, sem
enn hefir ekki verið tími
og aðstaöa til aö sinna af
fullu kappi.
Hlutfallskosningar
í UMRÆÐUNUM um
kjördæmaskipun og kosn-
ingafyrirkomulag hefir því
oft verið haldið fram, að
hlutfallskosningar tryggðu
bezt réttlæti og jöfnuð milli
fiokka. Það er því ekki úr
vegi að athuga úrslit sein-
ustu bœjarstjórnarkosninga
í Rfeykjavík með tilliti til
þessarra fullyi-ðinga.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk
20.027 atkv. eða 57.7% og
10 fulltrúa. Andstöðuflokk-
ar hans fengu 14.729 atkv.
eða 42.3%. Niðurstaðan
verður m. ö. o. sú, að Sjálf-
stæðisflokkurinn fær 66.6%
fulltrúanna út á 57.3% af
atkvæðainagninu en stjórn-
arfiokkarnir 33.3% út á
42.3%. Með fremur lítilli til-
færslu á atkvæðum frá
Alþýðubandalaginu til hinna
ihaldisandstöðuflokkanna,
hefðu Sjálfstæðismenn get-
að fengið 11 fulltrúa út á
óbreytt atkvæöamagn eða
73.3% fulltrúanna út á
57.3% af atkvæðamagninu.
Bak við hvern fulltrúa
Sjálfstæðisflokksins eru rétt
2000 atkv., en bak við full-
trúa Framsóknarflokksins
eru 3277 atkv.
Ef um alþingiskosningam
ar hefði verið að ræða, hefði
Sjálfstæðisflokkurinn fengið
6 þingmenn, Alþýðubanda-
lagið 2 en áðrir flokkar eng
an. Sj álfstæðis'flokkurinn
hefði þá fengið 75% þing-
manna út á 57.3% af at-
kvæðamagninu.
Þetta sýnir vissulega, að
hlutfallskosningar eru ekki
einhlítar til að tryggja höfða
töluregluna svonefndu, jafn
hliða þvi, sem þær leiða til
sundrungar og flokksbrota.
TÍMINN, íniðvitudaginn*' 29. janúar 195&
50 ára afmæli Kaupfélags Vest-
ur Húnvetninga á Hvammstanga
Á fundi að Stóra-Ósi 27.
jan. 1908 voru samþykkt lög
fyrir Slátrunarfélag Vestur-
Húnavatnssýslu (Skammstaf-
að S.V.H.), en rúmu ári síð-
ar, 20. marz 1909, var stofn-
að Verzlunarfélag Vestur-
Húnavatnssýslu (Skammst.
V.V.H.). Félög þessi störfuSu
samhliða og undir einní
stjórn til 1919, en voru þá
formlega sameinuð í eitt fé-
iag, sem hlaut nafnið Kaup-
félag V-Húnvetninga. Máj
því telja að það samvinnufé-
lag hafi átt fimmtugsafmæli
27. þ. m.
Eldri verzlunarsamtök.
Áður en V-esítur-Hú n ve t ningar
stofnuffu sláitrunanfólagið árið 1908
höfffu íhúar hcraffsins tekiö meiri
og minni þá.tt í varzlunarsamtök-
u.n affllt frá því um 1870. Er þar
fyrst að nefna Félagsverzlunina við
Húnaflóa, en abofnfundu.r þess fc-
lagiS mran hafa verið haldinn að
Gauikismýri í Ve-tiur-Húnavaitns-
sýtlu í marzmánuöi 1870. Fé'lags-
svæði þess var mjög stórt, náði
norffur til Sigliulfjarðar cg yfir
Skagafjafðar- Húnavatn'S- Stranda-
Mýra- og Borgarfj arðarsýslur. Fé-
lagsverzlunin hætti stönfuim
r&Sxmu fyrir 1880. Nokkru (áiffiur
by.rjaði Engfendángurinn OotghiM
að kaupa sauði cg hesta á féilaigs-
svæðinu og 'hé'lduisit þau við'skipti
fravn yfir 1890. Borgaffi hann m-eð
gul-lL Eft.ir aff þaiu viffskiptfi höfffiu
staöiö í nokfcur ár, imynduffu bænd
ur sam'tak utn. kaup á útlenduan
viöru'm hjá CogfhM.
Á árunum 1891—1899 voru Vest
ur-Fúnveimingar þá'tttakendiur í
Verzlunarfélaigi Dalasýelu. Eimniig
viaru félagisdeiildir í Vestur-Húna-
vátnssýslu í Kaupfólagi Húnvctir
inga á Bl'önduósi elfltir aff það hóf
starfsemi sina 1896, þar til sór-
stakt fólag var. stofnað í vestm4
sýil'Unni.
Fyrsta stjórn félagsins 1908
Guðmundur Sigurðss.
fyrsti form. og
framkv.stj. félagsins
Baldvin Eggerfsson Björn Jónsson Eggert Levy Jósef Jóhannesson
Fyrsta stjóm S. V. H.
Fyrsta árið, sem slátrunarfélag-
ið starfaði, 1908, var fimm manna
stjórn í félaginu. Stjórnarnefndar-
menni'már voru þessir:
Guðmundur Sigurffsson ó Svert-
ingssitöðum, fonn'affur, Baldvin
Eggertsson í Heiigúhvammi, vara-
formaffur, Björn Jónisson í Núps-
dalstungu, Eggert Levy á Ósum,
Jósef Jóhannesson á Auðunnar-
stöðum.
Af þessum mönnuim er Jósef Jó-
hannesson nú einn á lífi, busettur
í Gl'erárþorpi á Aifcureyri.
Fyrsta starfsár S.V.H.
S. V. H. byggði BiIátrunarMs á
Hvammstanga euimarið 1908, og
varð koistnaðarverð iþess kr. 3286,
35. Fjár var aflaff 'til byggingarinn
ar á þann hátt, aff félagsmönninn
voru seld stöfnbréf fyrir samiaJis
kr. 2715,00, cg fengið var lán hj'á
Landsbanka íslands, aff upphæð
kr. 400.00.
Fyrsta star&ár féflagsins seldi
það isliáturfjíárafurðir fyrir kr.
18.540,18. Þá fengu bændur 17
aura fyrir kjötpundið 'en 27 aura
fyrir fliv'ert pund af gærum.
Á 'öðrum itamUm en í hau'stkaup-
itíðinni var slátrunarhúsið notað
fyrir vöruigeynMu, eftir að vöruút-
vegun hófst, og fór þar fram af-
hending á pantaðri vöru ti/1 félags-
manna árin 1909—1914.
Stofnun V. V. H.
Bændunum, s'em stofnúðu slátr-
unarfélagiið, var þegar Ijó'st, að þó
marz sania ár var kosin Jriggja
manna sljórn fyrir félagið og
hlutu þessh' fcosningu:
Guðmundur Si.gurðE&on á Svcrt-
ingistöffum, formaður. Tryggvi
Bjarnason í Kothjvamimi og Gunn-
ar Kriptóifiersson í VaHdaráSi.
Tryggvi Bjornason
Gunnar Kristófersson
í fyrstu sfjórn V.V.H.
ásamt Guðm. Sigurðss.
að mikitevert væri að stofna félag
til að annast afurðas'öl'una, var það
éitt ekki fufllnægjandi, heldur
þurf-tu þeir einnilg aff taka vöru-j
innkaupin í eigin hendur. Á fyrsta
starfsárinu pantaði slátrunarfélag-
ið vörur fyrir félagsm'ennina, og
á fundi í félagiinu var kosin nefnd
til að seimja lagafruniivarp fyrir
væntanitagt kaupfólaig.
V erziúnarf élag Vestur-Húna-
vatnssýs'lu (V. V. H.) var stofnað
á fundi á Hvammlstanga 20. marz
1909. Stofnendurnir voru yfirleitt
þeir sömu, sem stofnuðu S. V. H.
árið áður. Á fundi í félaginu 29.
Þiesisum mönnum var einnig falið
að stjórna slútruinarfélaginu, og
voru- þeiir etj órn arnefndarmenn
beggja féiaganna til 1919, þegar
þau voru formlega sameinúð í eitt
félag.
Mikill1 xneirihteti bænda í Vest-
ur-Húnavaitnsisýisfliu tók þátt í -stofn
un þessara eamvinnuféflaga ?.ð
undanfeknu':n í'búuim Staðarihrepps,
sem hafa aðai'vilðsikipti síniá Borð-
eyri.
Vörupöntun. Söludcild.
Árin 1909—1914 var V. V. H.
pöntunarfélag. Vörupantanir voru
Séð yfir hluta af kauptúninu á Hvammstanga — það er jafngamalt öldinni, byggð hófst þar árlð 1901. Myndin
er tekin úr flugvél 1957. Neðst á myndinni til vinstri sést frystihús kaupfélagsirts. (iiósm.: GoiðOL Ág.)