Tíminn - 14.03.1958, Síða 6

6
T f MIN N, föstudaginn 14. maw 1958« >'
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb.)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu.
Sírnar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðsiusími 12323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Skipan æðri búnaðarmenntunar
EITT af merkari málum,
sem Búnaðarþing hefir nú
til meðferðar er erindi frá
landbúnaðarráðherra um
skipan æðri búnaðarmennt-
unar hér á landi.
Tildrög þessa máls eru þau,
að árið 1947 var að tilhlutan
Bjama Asgeirssonar, þáver-
andi landbúnaöarráðherra,
stofnúð framhaidsdeild fyrir
búfræðinga við bændaskól-
ann á Hvanneyri. Um þær
mundir var hörg'ull á mönn-
um í ráðunautastörf hjá bún
aðarsamböndunum, sem þá
voru að auka starfsemi sína
og vilúu mörg fá í þjónustu
sína búfróða starfsmenn.
Námstíminn við framhalds-
deildina, tveir vetur, og til-
högun kennslunnar var hvort
tveggja frá upphafi miðað
við að takast mætti að veita
búfræðingum þá menntun,
að þeir gætu tekið að sér
þau störf héraösráðunauta,
sem þá voru mest aðkallandi.
Þetta hlutverk hefir fram-
hal'dsdeildin innt af hendi,
og hafa nú flest búnaðarsam
böndin ráðunauta í þjónustu
sinni, sem útskrifast hafa
þaðan.
Hajustið 1954 skipaði þáver
andi landbúnaðarráðherra,
Stemgrímur Steinþórsson,
þriggja manna nefnd til aö
athuga starfsemi framhalds
deildarinnar á Hvanneyri og
hvort ástæða væri til að
breyta henni og fullkomna.
í njefndinni áttu sæti þeir
skóiastj órarnir Kristj án
Karlsson á Hólum og Guð-
mundur Jónsson á Hvann-
eyri og dr. Halldór Pálsson,
forstjóri Búnaðardeildar At-
vinnudeildar Háskólans. —
Nefndin klofnaði, og skilaði
tveim álitum. Þessi nefndar
álit hefir landbúnaöarráð-
herra lagt fyrir Búnaðar-
þing til umsagnar.
NEFNDARÁLITIN bera
með sér, að ágreiningur hef-
ir orðið í þýðingarmiklum at-
riðum. Þó er nefndln sam-
máia um, að nauðsynlegt sé,
að veitt verði kennsla hér á
landi í æðri búvísindum.
Leggur minni hlutinn, Guð-
mundur Jónsson, til, aö fram
haldsdeildin haldi áfram á
Hvanneyri tiltölul.ega lítið
breytt frá bví, sem verið hef-
ir, en verði viðurkennd sem
búnaðarháskóli. Hann legg-
ur til, að námstíminn verði
tveir vetur og sumarið á milli
og nemendur verði teknir inn
í skóflann annað hvort ár.
Inntökuskilyrði verði bú-
fræðipróf með I. einkunn,
vinna við landbúnað minnst
2 ár og lágmarkskunnátta í
eftirtöldum greinum, sem
svarar M1: í st^rðfræði stúd
entsnrófs í máiadeiid, í ís-
lenzku og dönsku stúdents-
prófs í stærðfræöideild og í
ensku landsprófs.
Meirihlutinn. beir Kristián
Karlsson óp- Halldór Pálsson
leggnr áberzlu á, að æðra
búvíisindanám hérlenrlis
þurfi að vera fvllilega sam-
bærilegt við hiiðstætt nám
nágrannaþjóðum vorum, til
þess aö búfræðikandidatar,
sem útskrifast hér á landi,
verði bæði að almennri og
búfræðilegri menntun jafn-
hæfir þeim, sem nema þessi
fræöi við erlenda háskóla
eða búnaðarskóla, þeir geti
þá lika átt greiðan aðgang
að framhaldsnámi við slfkar
stofnanir að kandidatsþrófi
loknu. Þeir leggja því til, að
stofnuð verði kennsludeild í
búvísindum við Háskóla ís-
lands, námstími verði 3 ár
til kandidatsprófs og inn-
tökuskilyrði verði stúdents-
próf og próf frá bændaskóla.
Meiri hlutinn bendir á, að
aðstaða til að veita kennslu
í öllum þeim greinuim, sem
kenna þarf viö búvisinda-
deild sé góð við Háskóla ís-
lands með samvinnu við At-
vinnudeild Háskólans og
fleiri stofnanir í Reykjavík,
þar sem margir færustu sér-
fræðingar • landbúnaöarins
starfa og eiga auðvelt meö
að taka að sér kennslu í sér-
greinum sínum. Verklegar
æfingai’ í ýmsum greinum
gætu farið frarn á rannsókn
arstofnun Atvinnudeildar.
ÍSLENZKA bændastétt-
in hlýtur að sj álfsögðu- að
gera kröfur til þess, að þeir,
sem eiga að veita henni leið
beiningar um nýjimgar í bú-
skap og vinna eiga að til-
raunum og rannsóknarstörf-
um í þágu íslenzks landbún-
aðar honum til eflingar og
hagsældar fái fullkomlega
hliðstæða menntun, bæöi
almenna og sérfræðilega,
eins og aðrir embættismenn
og tæknimenntaðir sérfræð-
ingar þjóðarinnar. Að sjálf-
sögðu verða sérfræöingar í
búvísindum að vera gagn-
kunnugir búskap og sveita-
störfum auk hins sérfræði-
lega náms, og kemur það
skýrt fram hjá öllum nefnd-
armönnum.
Hins vegar þarf vandlega
að athuga, hvort fullkomin
kennsla í búvisindum
hér á landi, tekst bet-
ur með því aö stofna sér-
staka kennsludeild í búvís-
indum viö Háskóla íslands
eða með stofnun sjálfstæðs
búnaðarháskóla í sveit. Að
vísu mæla steric rök með því,
að Háskóli íslands þróist á
þá braut að veita æðstu
kennslu í þeim vísindum og
tæknilegum fræðum, sem
varða atvinnuvegi þióðarinn
ar, eins og þeear er bvriað á
með stofnun Verkfræðidieild-
ar Háskólans. Yrði búnaðar-
háskóla vahnn staður það
fiarri höfuðstað landsins. að
bann fensri ekki notið þeirr-
ar aðstöðu og kennslukrafta
sérfræðinga, sem þar er að
fá, má gera ráö fvrir, að
vandkvæðum vrði bundið að
gera hann eins vel úr earði
sem kennshistofnun eins og
með þvi að tengia hann Há-
skóta íslands.
En það sem hér er verið að
leggja grundi’-öll að bvðingar
mikilli framtiðarstofnun fyr-
BRLENl SFIRLII
Þófið um fund æðstu manna
Hjá báðum aðilum ber enn meira á áróðri en einlægni vi(Í undirbúning hams
ÞAÐ VAR af mörgum talið
góðs viti, þegar stjórn Sovétríkj-
anna fóllst á það fyrir tæpum
Itáifum ntánuði síðan, að sérstakur
fundur utanríkisriáðherra yrði
haldinn til að undirhúa fund
æðstu nianna. Rússar höfðu fram
að þessu neitað að fallast á slík-
an fund, en vesturveidin höfðu
haldið fram nauðsyn hans. í fyrstu
virtist því, að hér væri að ræða
uim tilslökun af h'álfu Rússa.
Við nánari athugun kont híns-
vegar í ljós, að hér var ekki um
neina tilslökun að ræða hjá Rúss-
um. Þeir létu nefnilega þau skil-
yrði fylgja, að aðeins yrði rætt
unt fyrirkomulag oig dagskná fund-
ar hinna æðstu manna, en dag-
skráin skyldi þó rædd innan
þeirra takmarka, að ekki kænti
t.d. til ntála, að sameining Þýzka-
lands yrði sett á hana.
'TiMaga vesturveldanna ltefir
verið sú, að utaniikisráðherrafund
ur hetfði ekki aðeins óbundnar
hendur um að ræða hvaða dags-
skrárefni, er trllögur kæmu frant
um, heldur skyldi jafnframt at-
Iiuga, hvaða mál það væru, sent
líklega væri að santkomulag gæti
orðið um á fundi æðstu manna.
Vesturveldin hafa talið slíka at-
hugun nauðsjmlega, þar sent vafa-
samt væri að halda fund æðstu
manna, nema nokkur von væri
um eiuhvern árangur fyrirfram.
Vesturveldin hafa enn ekki
fonnlega svarað þessu tilboði
Rússa um ulanríkisr'áðherrafund,
en vafasamt er að þau æski eftir
honum, nema Rússar fallist á víð-
tækara verksvið hans. Þau telja
þá sennilega betra að horfið verði
að því að undirbúa fund æðstu
manna eftir venjulegum dipiómat-
iskunt Ieiðum, en þá starfsaðferð
voru þau búin að fallast á, eftir
að Rússar höfðu margsinnis verið
búnir að hafna utanríkisráðherra-
fundi.
HIÐ ÓVÆNTA tilboð Rússa um
að fallast á utanríkisráðherrafund
eftir að hafa verið búnir að hafna
honunt margsinnis, er glöggt merki
þess, að undirbúningur að fundi
æðstu manna er enn meira á á-
róðursstígi, en að unnið só að hon
um af fullum herlindum. Fljótt á
litið bar þetta tilboð Rússa vott
um vilja til samkomulags og til-
slökunar, en við nánari athugun,
er tæpast unt slíkt að ræða.
!Því verður ekki neitað, að frá
áróðurslegu sjónarnúði hafa Rúss
ar haldið mun betur á þessu ntáli
en vesturveldin. Stöðugur áróður
Rússa fyrir fundi æðstu manna,
er vafalaust mörgum sönnun þess,
að þeir hafi nteiri áhuga fyrir sam
komulagi en vesturveldin. Við nán
ari athugun, verður hins vegar
ntinna úr þessum samkomulags-
vilja Rússa. Þeir hafa neitað að
taka áfram þátt í störfum afvopn-
unarnefndar S.þ., enda þótt það
(sé eðlilegasti vettvangurinn fyrir
slíkar umræður. Þeir vilja binda
dagskrá fundar æðstu manna að-
allega við ntál, som í fijótu bragði
virðast spor í rétta átt, en fæst
munu þó hafa raunhæfa þýðingu,
nema lengra isé gengið. Af tillög-
um þeirra verður því efckert endan
lega ráðið um það, hvort þeir eru
í samkomulagshug eða ekki. En
frá áróðurslegu sjónarmiði, eru til-
lögurnar óneitanlega settar vel á
svið.
AF HÁLFU vesturwldanna hef
ir verið haldið næstum eins illa
á þessu máli frá áróðurslegu sjón
anmiði og Rússar hafa gcrt það
ir íslenzkan landbúnað og
þjóðina í heild þarf þetta
miál rækilegrar athugunar
við, áður en endanleg ákvörö
un um staðsetningu hennar
er tekin, því aö vei þarf að
vanda þaö, sem lengi á að
standa.
Bulganin og Krustjoff
vel. Vesturveldin hafa haldið því
réttilega fram, að slíkan fund
þurfi að undirbúa vel, svo að
hann verði ekki raunverulega ár-
angurslaus eins og Genfarfundur-
inn 1955, sem lyktaði með hátíð-
legum en marklausum yfirlýsing-
um. Af hálfu vesturveldanna hef-
ir það hins vegar skort, að þau
gerðu nokkrar ákveðnar tillögur
um þau atriði, sem þau vildu fá
samkomulag um. Niðurstaðan hef
ir þvi orðið sú, að Rússar hafa
fengið að hafa frumkvæðið, en
vesturveldin hafa virzt sýna tóm-
læti og tregðu varðandi fundinn.
Ef vesturveldin vilja rétta hlut
sinn í þessu áróðursstríði, þurfa
þau að bera fram miklu ákveðnari
tillögur um veifcefni fundar æðstu
manna en þau hafa gert hingað
•tM, en gæta þess þó að ganga
ekki lengi’a cn sanngjarnt verður
talið á þessu stígi.
AF HÁLFU þeggja aðila hefir
nú verið lýst fylgi við þá hug-
mynd, að fundur æðslu manna
verði haldinn, en eftir er að ná
samkomulagi um fundarstað,
fundartíma, þiátttöku og dagskrá.
Sennilega mun ek'ki verða nein-
um erfiðleikum bundið að ná sam
komulagi um þrjú fyrstnefndu at-
riðin eftir að búið er að ná sam-
komulagi um dagskrána, en hún
getur orðið erfið viðfangs. Eisen-
hower forseti liefir lýst yfir því,
að hann sé fús til að ræða öll
þau málefni, sem Rússar óski eftir
að rædd verði, en hann geri jafn-
framt kröfu til að rætt verði um
þau máJ, sem hann vi'lji fá rædd.
í því sambandi hefir hann einkum
minnst á sameiningu Þýzkalands,
stjórnarfar AusturÆvrópuríkj-
anna og almenna afvopnun. Rúss-
ar hafa neitað enn sem komið er
að fallast á, að rætt verði um
þessi mál. Það cr vissulega vel
skiljanlegt, að Rússar vilji ekki
ræða um stjórnarfar Austur-Ev-
rópuríkjanna, enda verður að
telja óeðlilegt, að Bandaríkin
haldi því máli M1 streitu. Hins-
vegar virðist það jafn sjlálfsagt að
rætt sé um sameiningu Þýzka-
lands, því að það er lyfciliinn að
öryggi Evrópu. Ef Rúsisar hafna
því eindregið að það mál sé rætt,
verður mjög að draga samkomu-
lagsvilja þeirra í efa. Það, sem
fyrir Rússum vakir með þessu, er
að £á Þýzfcalandsimálin teíkin út
úr viðræðum stórveldanna, en það
yrði óbein viðurkenninig á núver-
andi ástandi, og Austur-Þýzka-
landi sem sjálfstæðu ríki.
MARGT bendir til, að þa'ð þóf,
sem hefir staðið undanfari'ð úm
undirbúning fundar æðstu manhá,
muni haldast nokkra stund enn.
Flest sólarmerki henda þó til þess,
að fundurinn verði fyrr en síðar
haldinn. Þri veldur m.a. það, að
báðir aðilar munu telja fundinn
óhjákvæmilegan vegna stjórnmála
ástæðna heima fyrir. Krustjoff
mun telja það styifcja aðstöðu
sína heima fyrir, ef hann getur
látið ljós sitt skina á siákum fundi,
og jafnframt bent á nofckurn, ár-
angur hans. Stjórnir Vestur-Ev-
rópuríkjánna telja fundinn einnig
nauðsynlegan, því að almennings
álitið þar vil-1 láta kanna sámn-
ingsvilja Rússa. Fyrir Bandaríkja-
stjórn væri það póiitíslct hepþi-
Iegt að geta bent á einhvern árang-
ur út á við fyrir þingkosningarnar
er fara fram í nóvember. Af þess-
lun ástæðiun virðist mega vænta
þess, að báðir aðilar geri nokkr-
ar tilslakanir í sambandi við und-
irbúning fundarins, svo að úr hon
um geti orðið. Áróðurshréfin og
þófið í sambandi við undirbúning
fundarins, benda hiusvegar til
þess, að ekki sé vert að gerá sér
of miklar vonir um árangur af
slikum fundi. Þrátt fyrir það, gæti
hann orðið spor í rétta átt o'g
því er sjálfsagt að hann verði hald
inn. Þ. I>.
’BAÐSTOFAA/
Samgöngutækni á snjóavetri.
VEÐURSTOFAN spáði stóihríð á
Norðurlandi í dag. Er því ekkert
lát á harðindatíð þeirri, sem ríkt
hefir um þennan hluta landsins
síðan fyrir jól. Miklir erfiðleikar
eru nú á vegi íólksins í strjálbýl-
inu norðanlands. Samgöngur
ganga mjög treglega. Ökutæki á
hjólum komast ekki leiðar sinnar.
Reynt er að lóta ýtur draga sleða
og gefst misjafnlega. Á nokkrum
stöðum er byrjað að nota belti á
dráttarvélar og gefst líka misjafn
lega en þó ailvel víða. En lítið er
um þessi belti og menn hafa ekki
almennt áttað sig á því, að hent-
ugt gæti verið f'yrir sveitabýii að
hafa tök á því að setja belti á
dráttarvélina. Sannleikurinn er sá
að við höí'um ekki yfir að ráða
nægilegri samgöngútækni í snjóa-
vetri sem þessum, erum bókstaf-
lega ekki viðbúnir. Reynslan nú
ætti að hvetja til þess að þessum
málum yrði meir gaumur gefinn
í framtíðinni.
Gamanið fer að kárna.
ÞEIR, SEM búa við Faxaflóa mega
ekki gleyma því að aðstaðan til að
drátta á stórum landsvæðum er
allt önnur en hér syðra. Hér er
snjólétt. Hðr í Reykjavík fara
menn allra sinna ferða á litlum
bílum án þess að setja á þá snjö-
keðjur. Hér eru aðdrættir anðveld
ir. En gamanið fer að kárna á
heimili í norðienzkri sveit, jþegar
ógerlegt reynist vikum saman a3
ná í olíu eða kol, og jafnvel út-
lend matvara gengur til þurrðar.
En á þessu ber nú í vaxandi mæli
í norðlenzku dölunum. Það er
ekki hlaupið að því að koma olíu
heim á hlað, þegar allir vegir eru
í kafi og tankbílar hætta sér ekki
út fyrir endimörk kaupstaðanna.
Við erfiðleika af þessu tagi á fóJk
ið fyrir norðan og austan nú að
stríða. Stórliríðin, sem veðurstof-
an segir að gangi yfir í dag, mun
þar ekki bæta úr skák.
„Snjókettir" beimskautafaranna.
NÚ Á ÞESSUM vetri hafa heim-
skautafarar ekið 3500 kílómetra
vegalengd á snjó og ís á dráttar-
vélum sem þ'eir nefna „snjóketti".
Yfir miklar torfærur var að fara.
Þeir óku stundum nokkur hundr-
uð kílómetra á dag. Mér skilst að
snjókettir þeirra dr. Fuchs og
Hillarys hafi verið Fergusondrátt
arvélar, sérlega útbúnar á belt-
um. Hefir þetta farartæki verið
athugað með okkar aðstæður i
huga? Eg veit það ekki. En reynsl
an nú í vetur ætti að hvetja til
þess að það væri gert.
—Frostl.