Tíminn - 23.03.1958, Blaðsíða 4

T f M I N N, sunnudaginn 23. marz 19SSt
UF© í KRlNGUr OKKUR

ui HH-Su-HiiiS-Hg 2_- _j- H §SÍ!

Hvalir
I
ii
Á DÖGUM Gamlatesta-
mentisins var uppi maður að
nafni Jónas Amíttaísson. Hann
var einn af minni spámönnun-
um. Einu sinni ætlaði hann að
óhlýðnast Drottni og flýja íra
augliti hans og tók sér far með
skipi, sem ætlaði til Tarsis-
borgar. Guð sendi þá storm
mikinn, svo að skipið komst
ekki á áæthmarstað. Þá sagði
Jónas: „Takið mig og kastið
mér í sjóinn, þá mun hafið
kyrrt verða“. Það var gert, og
þá lygndi. En Drottinn sendi
stórfisk, til að svelgja Jónas,
og Jónas var í kviði fiskjarins
þrjá daga og þrjár nætur. Þar
iðraðist Jónas þrjósku sinnar
NÚ ER ÞETTA breytt.
AÍIir, nema þá þjóðflokkar á
mjög lágu menningarstigi, vita
að hvalirnir eru spendýr en
ekki fiskar og lika meinlausar
skepnur, séu þeir látnir í friði.
Já, hvalirnir eru spendýr, sem
feeða lifandi unga, er móðirin
hefir á brjósti í nokkra mánuði.
Blóðhitinn er likur og í okkur
mönmunum. Bægslin eru e. k.
hendur, og er hægt að greina
5 firagur undir húðinni, sem er
hreisturlaus. Hvalurinn hefir
heila, hjarta og lungu og full-
komið æðakerfi. Hann verður
að koma upp úr sjónum 5,—
10. hverja minútu til að anda.
Þessi uppstigning hvalsins er
honum mjög hættuleg, því að
þá fær maðurinn tækifæri til
að senda honum þá kveðju, sem
venjúlega er sú hinzta.
Norðhvalurinn
gegn Guði, sto að Drottinn tal-
aði til fiskjarins, og fiskurinn
spjó Jónasi upp á þurrt. Þannig
er skýrt frá í hinni helgu bók.
Enginn er kominn til að
segja, hvort hér er um fullkom-
lega sannsögulegan atburð að
ræða. En eitt er Ijóst af frá-
sögn þessari, sem sé það, að
hvalirnir haifa verið á þeim tím-
um taldir til fiska, og þannig
var það langt fram eftir öld-
um. Hvalirnir vóru að dómi
manna, hreinir og beinir iH-
fiskar. Gamlar teikningar sýna
þessa vágesti, þar sem þeir eru
að tæta í sundur skip eins og
eldspýtnastokkur væri og
gleypa hásetana hvern á fætur
öðrum, sleikja svo bara út um
eins og þeir hefðu fengið eina
smásíld að eta. Og ekki nóg
með það, þeir eru ekki fvrr
búnir að renr.a niður síðasta
bitanum en þeir taka kósann á
næsta skip. Sjómenn óttuðust
þessar skepnur meira en allt
annað; hjátrúin hafði gert þær
að reglulegum djöflum hafsims,
sem gátu í einu höggi mölvað
stærðar skip mélinu smærra
og tínt upp al'Ia skipshöfnina í
fáeinum munnbitum.
Hvalirnir synda með sporð-
inum. en nota bægslin sem jafn
vægistæki; þeir eru duglegir
að synda og geta ferðazt heirns-
skautanna á milli, en aðallega
halda þeir til í hinum kaldari
höfum. Þeir eru engir afburða
kafarar, fara sjaldan dýpra en
200 metra.
Það er af mjög skornum
skammti. sem við vitum um
lífsvenjur hvalanna, t.d. er ekki
enn vitað, hvort þeir þurfa að
sofa, því að það er miklum erf-
iðleikum bundið að hafa þá í
vatnabúrum til at'hugunar.
HVÖLUNUM ER skipt í 2
deildir, skíðishval'i og tannhvali,
og hafa skíðis'hvalirnir miklu
meiri hagræna þýðingu; er það
aðallega hvaltýsið, sem sótzt er
eftir. Á fyrri hluta 19. aldar
vóru hvalVeiðar stundaðar svo
fyrirhyggjulaust í norðurhöfum,
að við borð lá, að sumum teg-
uadunum yrði algerlega út-
rýmt. Má þar til nefna norðhval-
inni, sem iiú er orðinn sjald-
séður. Sá hvalur, sem mest er
veitt af nú á dögum, er steypi-
reyðurin, er getur orðið allt að
35 metrar á lengd, enda er hún
Bréfkorn Frá París
Eftlr Art Buchwtki
Brodsky, Gloria og Picasso - framh.
París i marz,
VIÐ HÖFUM góðar fréttir að
færa Harvey Brodsky. Ef sto
skyldi vera, að þú lesandi góður
'hafir ekki fylgzt með málinu frá
byrjun, þá er Harvey Brod-iky
stúdent við Tennple-háskólann í
Fíladelfíu og skrifaði okkur í
síðustu viku og bað okkur að út-
vega sér rifhandarsýnishorn Pablo
Picassos. Hr. Brodsky þurfti á rit-
höndinni að haida sakir þess að
sletzt hafði upp á vinskapinn milli
hans og unnustunnar, ungfrú
Gloriu Segall í sömu borg.
Brodsky ilét þess ekki getið hvað
hafði orðið þeim að friðslitum, en
hann sagði, að hún væri mesti að-
dáandi Picassos, sem uppi væri og
mundi friðmælast við hann svo
skjótt, sem honum tækist að lit-
vega henni ritihandarsýnisihorn nrál
arans.
Eins og segir í bréfi Brodskys:
„Ég neyðist til að biðja þig frekr-
ar bónar, og vona að þú reiðist
mér ekki fyrir framhleypnina. En
hér er um líf og dauða að teifla“.
Brodsky varð á að heita því að
hann gæti útvegað rithandarsýnis-
horn Picassos, en Gloria bló bara
að honum. Hann lagði hægri hönd-
ina á stafla af teikningum Picassos
og sór og sárt við lagði að hann
skyldi standa við gefið heit.
Við birtum bréf hans á prent
sem dæmi um þess konar bónar-
bréf, sem blaðamaður í París á á
hættu að fá í póstinum og létum
þar við sitja.
.... '
stærsta núlifandi spendýrið. i '
Sem dæmi um stærð þessa skíð- : .
ishvals, má geta þess, að tung- s;
an ein getur vegið jafnmikið §;
og futlorðinn fill.
Sín hvoru megin niður úr
efra skolti skíðishvalsins hanga
skíðin. Á þeim eru trefjar með ||
smáum hárum. Og þegar hval
urinn fyllir gúlinn af sjó og 1;
lætur hann renna út á miHi :
trefjanna, feslist urmull af smá \;
urn dýrum í tálknunum. Þessi ;
dýr eru úr svifi sjávarins, en á ;
því nærist hvalurinn, sér í lagi ;;
er mikið af smáum krabbadýr- ;
um, sem honum fellur í skaut. ; :
Þegar mikið setzt á skíðin
(veiðin sem sé ágæt) er hægt i
að sj’á hvalinn sveifla hinni
hlemmistóru tungu sinni yfir ;
skíðatrefjarnar og skjóta matn- ;
um niður í kokið, sem er til-
tölulega þröngt.
ORSÖKIN til þess, að hval-
irnir halda sig aðallega í köld-
um höfum, er sú, að þar er
meira og betra æti fyrir þá.
En átan er ekki staðbundin, i
hún flyzt til eftir árstímum
og verða skíðishvalirnir að haga
sér eftir því.
Hvölunum gengur vel að
halda á sér hita, það er spik- ;:
inu að þakka; það er þeirra
loddabandspeysa. SpikLagið á ;
steypireyði getur orðlð hálfur ý
metri á þykkt, og því ekki neitt
smáræði af lýsi, sem slíkur ||
hvalur gefur í aðra hönd. Segj-
um, að hann vegi 70 smálestir,
verður þá lýsið, sem úr hon- ;
um fæst kringum 35 smálestir. ■
Það eru ekki svo fáir smákrabb 1
ar, sem þarf Hl þess að byggja gi
upp slíkt ferlíki. Það er talið, :
að í einum steypireyðarmaga i|
hafi fundizt 2 smálestir af svifi.
Kvendýrið væri því hreint ekki
öfundsvert, ef karlinn heimtaði ;
það, að það tíndi allar anga- i i
lúður af kröbbunum, áður en \
til máltíðar kæml.
Við megum hrósa happi, að
þessi matgírugu risadýr lifa nú
ekki á landi, eins og sagt er, i
að þau hafi gert fyrir synda- ; ;
flóðið. Þessa breytingu á lifn-
aðarháttum eigum við Nóa i;|
gaimla að þákka. Sagan segir, i
að þegar hann setti spendýrin |;
í örkina, þá hafi hann ekki
komið hvölunum fyrir og
neyðst til að reka þá í sjóimn. i
Og síðan hafa þeir þar verið.
Meira.
Ingimar Óskarsson.
Daginn eftir fengum við bréf
frá Timothy MacCarthy, sem verið
hafði í heriþjónustu með Brodsky
og staðhæfði hann, að Brodsky
væri alvara með bón sinni og bætti
við: „Verið vissir um það, að ef
þér gerið ekkert til að útvega sýn-
iáhorn, iþá er úti um vin minn
Brodsky1'.
Þáttur kirkjunnar
„Allt til góðs
u
i-

EIN AF fegurstu kenning-
um kristins dóms felst í orðun-
um:
„Allt verður þeim til góðs,
sem Guð elska“. Sjálfsagt finnst
nú mörgum fulldjúpt tekið í
árinni með þessum orðum.
„Allt“ er stórt orð. Sorg og
gleði, synd og böl, líf og dauði
felst auðvitað í þessu eina
orði, já, grimmdin og hatrið,
kúgunin og ofsóknirnar, sem
beitt er í styrjöldum.
Getur þetta allt orðið til
góðs? Já. þeim sem elska Guð,
það er: Finna sig eitt með al-
mætti kærleikans, segir gleði-
boðskapur Krists.
En þetta er miðað við eilífð-
int, efeki mannsævina hér í
heimi, sem er ekki annað en
örfleyig augnablik.
VIÐ VITUM að tár og blóð
píslarvottanna urðu útsæði
kirkjunnar í upphafi. Og fá-
ar munu þær hugsjónastefnur
mannkynsins, sem ekki hafa
þurft að ganga gegnum eld-
skírn þjáninga og misskilnmgs,
ofsókna og haturs.
Þetta er aðalboðskapur föstu
tímans. Krossdauði og kvalir
Krists eru þar sá bakgrunnur,
sem á að veita vissu um þessa
undarlegu skoðun. Leyndardóm-
ur fórnarinnar, kraftur þess að
þjást og deyja, birtist þar í
skýrustum dráttum, skærustu
Ijósi. Hinn saklausi þjáist, hinn
heilagi er talinn sekur. Og í ó-
mæliskvöl hrópar hanu að síð-
ustu: „Það er fullkomnað."
Perla kærleikans, gull mann-
göfginnar, Ijómi sannleikans,
mótast þar úr orðvana kvöl.
„Sá, sem týnir lífi sínu mun
varðveita það til eilífs lífs.“
Þetta eru orð Jesú sjálfs um
hma djúpu gátu fórnar og þján
ingar. Um þetta sígilda við-
fangsefni eru allir Passíusálm-
ar Hallgríms, og mætti því
segja, að slík hugsun þyrfti
ekki að vera allsfjarri íslenzku
þjóðinni.
Og hver mundi ekki fremur,
þegar allt kemur til alls, kjósa
að vera í flokki þeirra, sem
píndir eru en hinna, sem pína
og hrjá aðra. Myndum við ekki
flest fremur kjósa Krist en
Kaifas að leiðtoga og fyrir-
mynd.
EN ÞÁ ER það gleðin og
sælan, sem einnig skulu verða
þeim til góðs, sem elska Guð.
Fagnaðarboðskapur Jesú er
fyrst og fremst orð gleði og
óttaleysis. En stundum eru hætt
urnar fleiri á vegi meðlætis en
mótlætis. En þeim, sem eru í
sannleika innlifaðir binu góða
og fagra, það er Guði, ætti ekki
að geta orðið fylling þess til
meins.
Kærleiksríkur maður ætti
einn að kunna að nota peninga
til sannrar blessunar sér og
öðrum til handa, svo að eifct-
hvað sé tekið sem dæmi. Kenn-
ing Jp~ú á að geta veitt hina
einu sönnu hamingju. Sá, sem
skilur og metur gildi þeirrar
kenningar á að verða öðrum
færari til að þiggja og gefa
ást. umhyggju og þjónustu.
Sá Guð sem skóp litaskraut
blómanna og bros barnanna. er
áreiðanlega fær um að hrífa
hjörtu manna upp á hæðir feg-
urðarinnar og niður í djúp sæl-
unnar.
Allt er hreinum hreint, „allt
er mér leyfilegt", segir postul-
inn mikli. Kristindómurinn er
ekki aðeins handa hinum þjáðu
og deyjandi. Hann á sitt gildi.
sinn hljóm á gleðisamkomum
og í danssölum lífsins.
Boðskapur Jesú er heimur
fullur af fegurð og unaði,
dýpstu lífsnautn og frjóustu,
sem heimurinn á, og birtist
jáfnt í listum, vináttu, ást og
tilbeiðslu, eitthvað handa öllum.
ÖLLU ÞESSU mætum við
í boðskapnum um feærleika
Guðs. Hver geisli dagsins, hver
dropi í dögg næturinnar er ný
sönnun þess auðs, sem hann
veitir opnum hug og heitu
hjarta.
Þannig skapast öryggi og ró-
semi. göfgi og festa .kristins
manns.
Einn merkasti boðberi Krists-
trúarinnar, Stanléy Jones,
þekktur predikari, segir með
Páli:
„Allt megna ég í ferafti hans,
sem mig styrkan gjörir.“ „Allt.
Þú ert því alltaf viðbúinn. Örv-
ar örlaganna geta ekki grand-
að þér. Atomsnrengja getur ein-
uneis blásið þér brott til landa
eilífðarinnar og fullkQmnunar- 1
innar. annað megnaf hún ekki, |i
því að þú ert í hendi Guðs. §1
Hvað er þá að óttast?" ||
Þetta segir þetta kristna stór- gj
menni og bætir við: „Þess 1
vegna getur kristinn maður p
verið hamingjusamur bæði í g
meðlæti og mótlæti, lífi og ||
dauða. II
rtp*
„Allt verður þeira til góðs, !||
sem Guð elska.“ B
Árelíus Níelsson

ÞETTA VAR útakanlegt bréf.
Vitaskuld var það ætlun okkar að
hjálpa Brodsky ef hægt væri. En
við hafðum aldrei hitt Picasso, þó
Rissmynd Pieassos, sú er hann sendi Buchwald til þess að koma henni
áieiðis til ungfrú Segalí í Fíladelfiu.
að yið ihefðum einu sinni talað við
hann í síma. En meðan við veltum
m'álinu fyrir okkur voru önnur öifl
að verki. Suður í Cannes sikein sól
í (heiði og David Duncan, Ijósmynd
ari, yinur Picassos var á leið til
villunnar ihans boðinn í mat og
hafði dagblöðin samanvafin undir
hendinni. Við matborðið túlkaði
hann 'á spönsku hið átakanlega
bónarbréf Brodskys.
Picasso varð afar hrærður og
eftir matinn tók ihann fram teikni-
blokk og bj ó til fallega rissmynd
í litum handa Gloriu og skrifaði
nafn sitt undir. Ðuncan hringdi
til mín og sagði mér fréttirnar.
Daginn eftir færði hann okkur
myndina, svo að hægt væri að póst-
senda hana til Harvey Brodsky.
MEÐAN ÉG sit og skrifa þessi
orð þýtur flugvél knúin fjórum
hreyflum ýfir Atlantshafið með
gjöf Picassos til Gloriu Segall,
gj'ö'f, sem mun ráða úrslitunn í ásta
málum ungra elskenda í Pihila-
delphia.
Munu hjónaleysin sættast, þegar
Brodsky færir Gloriu myndina eft-
ir Picasso? Eða tekur Gloria við
myndinni og rekur svo Harvey á
dyr? Hún getur ekki neitað að taka
við gjölfinni, þar sem hún er ætl-
uð henni og mér finnst hún varla
geta verið þykkt fyrir að vísa Har-

vey á dyr fyrst hanri er búinn að
hafa svona mikfð fyrir þessu.
En það er ekki okkar að spá um
úrslitin.
En víst er það, að Picasso verður
mjög hryggur, ef sagan endar illa.
Timothy MacCarfihy verður Iíka
von9vikinn, svo að ég'tali nú ekki
um konuna mina, sem krafðist
þess að myndin yrði strax send
til Harvey Brodsiky í stað þess að
ég héldi henni.
Við skulum fýlgjast með gangi
málanna
Á MEÐAN é þassu öllu stóð
fengum við annað bréf frá Phila-
delphia. Það fjallaði um óskylt
efni. En ekki væri úr vegi að íhuga
það.
,,Ég og vinir minir^ sem öll er-
um milli tektar og tvítugs, erum að
reyna að berjast móti voðalegusfcu
byltingaranda aldarinnar, sem er
auðvitað Rokk óg roll. Það er skoð-
un okkar, að til þess að útrýma
rokkæðinu þurfum vér að finna
fyrirmynd, sem veltir Elvis Pres-
ley af stalli. Þessa nýju fyrirmynd
þarf að velja með tilliti til hegð*
unar, skapgerðar og framkomu.
Við leitum að eldri og vitrari
fyrirmynd en við erum sjálf, fyrir-
mynd, sem hefir á sér yfirbragð
hetjunnar og líklég er til að hvetja
(Fraimh. á 8. slðu.)