Tíminn - 28.03.1958, Side 6

6
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn
Eitstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarlnsaon táb.)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötn.
Simar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaöamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusími 12323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
, —>— --------------------------------------
Hagsmunatengsl íhalds fyrir austan
NÝLEGA var upplýst í Al-
þýðutolað'inu, að margir tug-
ir íslenzkra kaupsýslumanna
heíðu farið á kaupstefnuna
í Leipzig í Austur-Þýzka-
Iajndi til að kaupa inn vörur
fyrir þessar 160 þúsimd sálir,
sem ísland byggja. Þótti Al-
þýðublaðsmönnum fram-
kvæmd „frjálsrar verzlunar“
eins og hún íýsti sér í þess-
um austurferðum, nokkuð
öfgakennd. Þessar ábending
ar Alþýðublaðsins hafa nú
dregið dilk á eftir sér. í Morg
unblaðinu í gær birtist grein
um Deipzigferöirnar, sem
hlýtur að vekia athygli fyr-
ír margra hluta sakir. Þar
er í fyrsta lagi upplýst, aö
tala kaupsýsl'umanna, sem
ustur fóru var ekki um 80
eins og Alþýðublaðið skýrði
frá, heldur fullyrðir Mbl. að
98 fulltrúar heiidsala, smá-
sala og iðnrekenda hafi hald
ið til LeiDzig, og að auki
menn frá Sambandi ísl. sam
vinnufélaga og kaupfélögun
um. Því má bæta hér við til
skýringar, að beir munu hafa
verið 4 t.aisins. og mun hafa
farið lítið fvrir þeim innan
uiíi nær mo prindreka verzl-
unar- og iðnfyrirtækja einka
fj&Fmasmsim. í öðru laei vek
ur hað sérstaka athvali. að
hæsmunatencsl máttar-
stnVna Siáifst.æðisflokksins
við kommún i staríkin eru svo
sterk, að Mbl. finnur sig
knúð til að koma fram til
varnar bessnm haesmunum
þejm.r kasfíúsi gagnrýni er
að hpim beint.
ÞEGAR slíkt gerist, er hinn
daglegi áróður um að Sjálf-
stæðismenn séu manna ófús
astir að stofna til tengsla við
kommúnista úr sögunni. Það
eru gæzlumenn hagsmun-
anna, sem þá grípa pennann
í Mbl., en hin venjulega á-
róðurskvörn stjórnmála-
mannanna þagnar á meðan.
Þá gerist bað, að Mbl. upplýs
ír ekki aðeins fróðlega hluti
um hópferðir í austurveg,
heldur setur sig í varnarstell
ingar til verndar hagsmuna-
tengslunum. Þegar að er
gáð, sézt, að á bak við býr
meira en sú staðreynd, að
meðan Sjálfstæðisforingjarn
ir voru í stiórn, efldu þeir
au&turviðskiptin á marga
lund, ým!st af nauðsyn eða
vegna hagsmuna umbjóð-
enda sinna. Þar er lika sú
staðrevnd nú i dag, að mest-
ur hluti viðskiptanna við
‘kommúnistarikin eru í hönd
um fyrirtækia, sem Sjálf-
stæðismenn eiga og stjórna.
Sum þessara fyrirtækja eru
i beinum tengslum við flokks
skrifstofu Sjálfstæðismanna
og munu ekki láta sinn hlut
eftir liggja um fjárframlög
til þess að reka það furðu
lega hagsmunafyrirtæki, sem
Sjálfstæðisflokkurinn er í
dag. Þannig gerist það í ís-
lenzku þjóðfélagi nú, að
fyrirtæki, sem sækja ríki-
dæmi sitt og styrk í umboð
og viðskipti við einkasölur
kommúnistaríkjanna fyrir
austan tjald, leggja fram
fyrirhöfn og fjármuni til aö
efla stjórnmálaflokk, sem
þykist í orði kveðnu hafa
andspyrnu gegn kommúnist-
um á stefnuskrá sinni og læt
ur leigupenna sína unga út
hneykslunarpistlum yfir við
skiptum landsins við komm-
únistaríkin. Áhorfendur, ó-
breyttir borgarar þjóöfélags
ins, verða svo að gera það
upp við sig, hvort þeim þykir
það líklegt, að flokkur sem
styðst mjög við fjármála-
menn og fyrirtæki af þess-
ari gerð muni meina mikið
með því þegar hann segist
vera á móti viðskiptum og
tengslum fyrir austan.
VIÐSKIPTI íslands við
austuxvegin hafa yfirleitt
verið hagstæð. Hins vegar
fylgir þvi auðvitað ætíð á-
hætta og erfiðleikar þegar
vöruskiptaverzlun er orðinn
verulegur hluti utanrikisvið
skiptanna og frjáls gjald-
eyrir verður af skornum
skammti. Það er vafalaust
hin mesta nauösyn fyrir ís-
lenzkan þjóðarbúskap að
örva sem mest útflutnings-
framleiðslu til þeirra landa,
sem gi-eiða í frjálsum gjald-
eyri. Slíkt eykur svigrúm og
tryggir efnahagslegt sjálf-
stæði. Vöruskiptin geta fyrir
því haldið áfram á þeim svið
um, sem hagstæð eru fyrir
báða aðila. En þróun við-
skiptamála hér á landi aö
undanförnu sýnir, að sú við-
leitni að örva frjálsa verzl-
un í reynd, á ekki stuðning
hiá Sjálfstæðisflokknum ef
aðrir hagsmunir eru taldir
þyngri á metunum, eða þeir
hagsmunir, sem koma fyrst
að á'iti flokksstjórnarinnar.
En það eru, sem kunnugt
er „hagsmunir okkar“. Hags
munir þjóðarinnar voru
þriðii liður í upptalningunni
á landsfundinum. Hópferð-
in til Leipzig og þau orða-
skínti sem um það mál eru
orðin, mlnna enn á, að þessi
röð á málunum er öldungis
óbreytt.
Klippt og skorið
MORGUNBLAÐIÐ segir
óbeint á degi hverjum frá
aðalstarfi aðalritstjórans
morguninn næsta á undan.
Lesendur sjá, að hníf og
skærum er beitt aí fimum
höndum á blöð andstæðing-
anna. Þau eru klippt og skor-
in í smásnepla, sem siðan
er raðað saman eins og
myndagátu bama. Með dá-
lítnii hugkvæmni má fá
þessa mynd til að sýna ann-
að en andstæðingarnir
sögðu; hálf setning hér, part
ur úr málsgrein þar, og lausn
in er fundin! Leiðari Mbl.
í gær er barnagaman af
þessu tagi. Þótt myndin sé
afski-æmd, fá lesendur Mbl.
hugboð um að stjórnarblöð-
in séu að ræða efnahagsmál
og skoðanir séu skiptar. En
þótt klippt sé af list, er samt
TÍMINN, föstudaginn 28. mar* 195S
ERLENT YFIRLIT:
Acheson lætur til sín heyra
Ný bók eftir hann um alþjóíleg stjórnmál vekur allmikla athygli **
FYRIR nokkru síðan er kom-
in út í Bandaríkjunum bók eftir
Dean Acheson, fyrrv. utanríkis-
ráðherra, sem nefnist: Power and
Diplomacy. í bók þessari ræðir
Acheson um viðhorf til alþjóðlegra
stjórnimlála í framtíðinni og tekur
yfirleitt ákveðna afstöðu til m'ál-
anna. Þessi bók hans hefir þegar
vakið verulega athygli, enda er vit-
anlegt, að forustumenn demókrata
taka verulegt tillit til þess, sem
Acheson hefir fram að færa. Á-
lit Acheson virðist líka hafa aukist
beima fyrir síðan hann lét af
ráðherrastörfum, en hann var
mjög umdeildur og gagnrýndur af
andstæðingum sínum meðan hann
var utanríkisráðherra. Reynzla
síðari ára virðist hafa staðfest, að
stefna Achesons hafi verið rétt í
megindráttum, enda hefir eftir-
maður hans í sæti utanríkisráð-
herrans, John Foster Dulles, fylgt
henni áfram að mestu leyti. Hins
vegar fylgdi Aeheson þessari
stefnu fram af nieiri festu en Dull
es og tók minna tillit til sérsjónar
miða heima fyrir. Af þeim ástæð
um varð hann óvinsæll meðal and
stæðinga sinna í Bandaríkjunum,
en naut líka meira trausts banda-
lagsþjóðanna að sama skapi.
ÞAÐ er nokkur sönnun þess, að
Acheson er enn í metum hjá demo
krötum, að þeir tefldu honum
fram í vetur til að lýsa yfir því,
að tillögur Kennans um brottflutn
ing ameríska hersins frá Evrópu
væru ekki bornar fram í nafni
þeirra. Ýmsir höfðu hins vegar
litið svo á, þar sem Kennan er
demókrajtl. Acheson lýsti jafn-
framt þeirri skoðun sinni, að ekki
væri támabært enn að flytja
ameríska herinn frá Evrópu, enda
yrði það að gerast í samráði við
bandalagsþjóðirniar. Euskir jafn
aðarmenn hafa í tillögum sínum
reynt að þræða bil beggja miMi
Kennans og Achesons, en þeir
leggja til, að erlendar hersveitir
■varði fluttar frá Vesfcur-Þýzka-
landi gegn því að Rússar flytji her
sinn frá leppríkjunum.
Þá hefir Acheson nýlega lýst
þeirri skoðun sinni, að hann álíti
fund æðstu manna ekki æsildegan
að svo stöddu. Aðstæður séu þann
ið, að ekki sé enn að vænta til-
slakana frá Rússum, og fundur-
inn sé því líklegastur til þess eins
að auka áróðursstyrjöldina. Vel
m'á vera, að þessi afstaða Aches
ons eigi sinn þátt í því, að demó
kratar rcka ekki neitt eftir því
að slíkur fundur sé haldinn. Þar
mun og einnig koma til greina, að
þeir treysta ekki Eisenhower og
Dulles of vel til að vera jafnslyng
um Rússurn við samningaborðið.
í HINNI nýkomnu bók sinni,
virðist Acheson hallast mjög að
þeirri skoðun, að þótt sambúð stór
veldanna muni eitthvað batna,
megi búast við langvarandi átök
um milli lýðræðisins og kommún
ismans, og geti þau annaðhvort
endað með styrjöld eða ósigri lýð-
ræðisins, ef lýðræðisþjóðirnar séu
ekki nógu vel á verði. Fyrsta og
síðasta boðorðið í utanríkisstefnu
Acheson er því það, að samstarf
vestrænu lýðræðisþjóðanna sé eflt
og treyst á allan hátt og það tátið
sitja í fyrirrúmi fyrir öllu öðru.
Þetta samstarf telur hann að eigi
m. a. að beinast að því að hjálpa
þjóðum Asíu og Afríku til að búa
við lýðræðisskipulag og í því
skyni eigi að veita þeim stóraukna
efanalaga aðstoð.
Acheson segir, að Sá heimur,
sem var, þegar hann fæddist hafi
gat í gátuna. Þaö ef stóra
gatið sem táknar viðhorf í-
haldsins til efnahagsvanda-
málanna. Það er ófyllt. Úr-
klippumeistarinn hefir eng-
an snepil, sem smellur í það.
Það gapir við augum lesenda
blaðsins.

iHrunið til grunna á fyrra helm-
ingi þessarar aldar. Á síðari helm
ingi þessarar aldar muni hyggjast
upp nýr heimur og það fari mjög
eftir viðbrögðum lýðræðisþjóð-
anna, og þó alveg sérstaklega
Bandarikjanna, hvernig hann verð-
ur.
AOHESON vekur í þessu sam-
bandi sérstaka athygli á þróun
þeirri, sem undanfarið hefir orðið
í Asiu og Afriku, og fólgin sé í
því, að nýienduþjóðirnar haía létt
okinu af sér. Hann segist óttast,
að það muni leiða til kommúnist
ískra stjórnarhátta, ef þjóðir þess
ara heimsálfa eig.i að byggja efna
lega endurreisn sína á grundvelli
eigih sparifjármyndunar. Þess
végna þurfi að Veita þeim aðgagn
að erlendu lánsfé í stórum s tíl.
Hann bendir á í þessu sambandi,
að þegar brezka heimsveldið stóð
í mestum blóma, hafa fjiárfesting
þess í nýlendunum svarað til þess,
að Bandaríkin hefðu látið 600
milljarða dollara af mörkum.
Hann kvaðst að sjálfsögðu ekki
krefjast slíkrar lánveitingar af
hálfu Bandaríkjanna, en hitt sé
hins vegar áhjákvæmilegt, að þeir
auki stórlega efnahagslegu að-
stoðina við þær þjóðir Asíu og
Afríku, sem nú eru skemmst á
veg komnar.
ACHESON ræðir allmikið um
iðnvæðingu Sovétríkjanna og tel
ur að þau muni hæglega geta náð
Bandaríkjunum á því sviði fyrir
næstu aldamót. Þrí megi held-
ur ekki leyna, að núv. skipulag
Sovétríkjanna veiti þeim að ýmsu
leyti betra svigrúm til að beita
orku sinni en lýðræðlsskipulagið
veitir Bandaríkjunum. Swétrikin
geti haldi neyzlunni meira í skefj
um með því að þrengja lílf.-ikjörin
og þannig haft meiri afgang til
vígbúnaðar eða aðstoðar við aðr
ar þjóðir. Þvi sé ekki að neita, að
frjálsræði það, sem lýðræðinu
fylgir, feli i sér vissa haettu, þegar
um slíka samkeppni við einræöis
ríkin sé að ræða. Bezta ög örugg
asta ráðið við þessu sé að rtota
næstu áratugina til að efla sam
starf vestrænu lýðræðisþjóðanna
og koma traustari fótum undir af-
komu og efnahag hinna óháðu
þjóða Asiu og Afríku.
í SAMBANDI við vígbúnaðar
m'álin, lætur Acheson uppi tals-
verða vantrú á þeirri stefnu, að
styrjöld verði afstýrt með því að
ógna með vetnisspi-engjum sem
hefndarvopnum. Þogar til komi,
muni menn hika við að grípa til
þeirra. Þess vegna sé það vafa-
samt að draga eins mikið úr hin
um venjulega vígbúnaði og gert
hafi verið. Skoðun Achesons er því
sú, að hin vestrænu lýðræðisríki
leggi nú ofmikið, upp úr. hugsan-
legri notkun kjarnorkuvopna,. en
leggi hins vegar oflitla, áherzlu á
að viðhalda hinum . yenjul.ega
vopnabúnaði. ,
Acheson segir að þetta viðhorf
sé skiljanlegt frá því sjónarmiði,
að lýðræðisskipulaginu fyigi jafn
an tilhneiging til þess ■ að spara
útgjöld tl rfgbúnaðar og draga úr
herþjónustu. Þessa hættu verði að
varast og þ\n megi, lýðræðis-þjóð-
irnar ekki draga um of. úr venju-
legum vígbúnaði
ef. ; ekki
næst samkomulag um nein^' meiri
háttar afvopnun.
ÞAÐ, sem hér hefir veriS rifjáð
upp, gefur að sjálfsögðu ékki yfir
lit nema rnn nokkra megmdrætti
i bók Achésons. Að öHu I'eýti er
i ekki rétt að líta á hana sem stefnu
demókrata, því að í sumúm til
| fellum fer hann sínar eigin-götur
! og t. d. aðrar en Adlai StévenSons,
som nú er titið á sem helzta 'tals
mann demokrata varðandi utanrík
ismál og sem líklegasta útahrík is
ráðherraefni, ef honum verður þá
ekki teflt fram sem forsetaefni í
þriðja sinn. Acheson reiknar ber-
sýnilega ekki með því að verða út-
anríkisháðherra aftur og markar
sér þrí frjálsara svið en el.la.
Það getur hins vegar hjálpað
honuni til að ná eyrum, fíeiri cn
eila og aukið áhrif hans á þann
hátt. Því er ástæða til að fylgjast
með þrí, sem Acheson héfir að
segja, enda eru ekki aðrir fróðari
honum urn þcssi mál. Þ. Þ.
"8AÐST0MN
Utgáfa á ræ'ðum og ritum
Jóns Sigurðssonar.
Vestfirðingur sendir okkur
þennan pistil: „Fyrir nokkm sá
ég í blöðum að sunnan að Al-
þingi ætlaði að beita sér fyrir
útgáfu á öLlum. ritum og ræðum
Jóns Sigurðssonar forseta. Út-
gáfa þessi verður gífurleg að
vöxtum, eitt mesta stór stór-
virki, sem ráðizt hefir verið i á
seinni tímum á sviði bókaút-
gáfu. Kostnaðurinn við þessa
risavöxnu útgáfu verður á
fimmtu milljón króna. Nú tel ég
að túgáfa sem þessi sé mjög hæp
in. Miklu nær væri að gefa út
vandað úrval úr ræðum Jóns Sig
urðssonar, aðgengilegt fyrir all-
an almenning og fyrst og íremst
fyrir unglinga i skólum. Meginið
af ræðum og bréfum Jóns Sig-
urðssonar heyrðu til iiðandi
stund, voru greinargerðir og rök
semdarfærslur fyrir dægurmái-
um þeirra tíma og eiga varla
brýnt erindi til okkar í dag í
þeiri mynd sem ætlað er. Það
er hætt við því að guilkorn og
stórmál þau sem Jón Sigur'ðs-
son barðist fyrir drukkni í þeim
orðasjó sem Atþingi ahlar sér að
láta á þrykk út ganga.
Vafasamt minnismerki?
íslendingar nútímans mundu
varla hafa nenningu í sér til áð
sitja yfir þingræðum frá síðast
liðinni ölcf, jafnvel þótt þær hafi
verið fluttar af þjóðhetju okkar
íslendinga. Stuttiegt en snjallt
yfirlit um sögu fjárkláðaus og
þátt Jóns í því máli, úrval úr
ræðum hans um það mundi verða
mun aðgengilegra og. hentugra
en margir metrar af preutuðu
máli um þetta mál sem er aðeins
eitt af mörgum sem Jón Sigurðs
son barðist fyrir. Það er hætt við
að uppvaxandi æskulýð landsins
þyki ljóminn fara af átrúnað-
argoði þjóðarinnar ef tugir binda
um dægurmál liðins táma, geymd
upp í bókaskáp eiga að vera minn
ismerki þessa bjargvætts 'ís-'
lands. Við skulum lvona að Al-
þingi sjái að sér í tíma og láti
gefa út smekklegt og vandað. úr-
val úr ræðum Jóns í staðinn."
Vonandi íhugar Alþingi þennan
kafia úr bréfi Vestfirðings.