Tíminn - 09.05.1958, Síða 6

6
T í M I N N, föstudaginn 9. inaí 1951
-i
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjórnar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb.)
Skrifstofur 1 Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan. 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Atvinnuíyrirtækin og skattarnir
AF HÁLFU íorustumanna
SjáJfstæðisfLokksins hefir þvi
verið haldið mjög' á lofti á
undanförnum árum, að skatt
ar væru of háir á atvinnu-
fyrirtækjum og stæðu nauð-
synlegum viðgangi þeirra
fyrir þrifum. Þetta bitnaði
beint á almenningi á þann
hátt, að atvinna yrði minni
en ella, einkum þó, er frá
liði.
í þessum áróöri Sjálfstæð-
ismanna hefur að sjálfsögðu
verið vandlega þagað um
það, að skattalög þau, sem
hafa gengið þannig á hlut
atvinnufyrirtækjanna, voru
sett, þegar fjármálaráöherr-
ann var úr Sjálfstæðisflokkn
um. Þess hefir enn síður ver-
ið getið, aö iang þyngstu
opinberu álögurnar, sem at-
vinnufyrirtækin greiða nú,
eru útsvörin, sem lögð eru á
af bæjarstjórnarmeirihlutan
um í Reykjavík.
FYRIR núverandi fjár-
málaráðherra hefir jafnan
vakað aö reyna aö bæta hlut
atvinnufyrirtækj anna í þess
um efnum írá því, sem hann
var, er Sjálfstæðisflokkur-
inn lét af fjármálastjórn-
inni. Ráðherrann hefir nú
komið þessu í verk meö frum
varpi því um breytingar á
skattalögunum, sem nú
liggur fyrir Alþingi. Með frv.
er stefnt að því að fyrirtæki,
sem hafa meiriháttar at-
vinnurekstur með höndum,
greiði mun lægri skatta en
áöur og þeim þannig auð-
veidað að auka rekstur
sinn, endurnýja tæki sín og
tryggja stöðuga og vaxandi
atvinnu á þann hátt.
Með frumvarpi þessu, sem
væntaniega verður senn að
lögum, er því stigið merkilegt
spor af hálfu núv. rikisstjórn
ar til þess að tryggja hér
blómlegri atvinnurekstur og
öruggari atvinnu en ella.
HVER ERU svo viðbrögð
forkólfa Sjálfstæðisflokksins
þagar þannig er stigið skref,
sem þeir ættu vissulega að
fagna, ef nokkuð væri að
marka fyrri áróður þeirra?
Viðbrögö þeirra eru aðallega
þau aö reyna aö hafa sem
allra hljóðast um þetta mál,
en hefja þeim mun meiri
lygaáróður um það, að í sam
bandi við þessar breytingar
sé verið að reyna aö auka
skattfríðindi samvinnufé-
laganna.
Sannleikurinn ef hins veg-
ar sá, að með þessum laga-
breytingum, eru lagðir ná-
kvæmlega sömu skattar á
samvinnufélög og einkafyrir
tæki. Hins vegar vilja Sjálf-
stæöismenn halda dauða-
haldi í úrelt ákvæði, er
myndi hafa í för með sér
sérsköttun samvinnufélaga.
Vissulega væri það undar-
legt, ef slik viðbrögð Sjálf-
stæðisflokksins mæltust vel
fyrir meðal atvinnurekenda.
ÁSTÆÐAN til þess, áö
forkólfar Sj álfstæðisflokks-
ins vilja draga athyglina frá
umræddum endurbótum. er
ekki eingöngu sú, að þeir
vilji koma í veg fyrir, að at-
vinnurekendur meti þær að
verðleikum.
Útsvörin, sem Reykjavik-
urbær leggur á atvinnufyrir
tækin eru margfallt hærri
en skattarnir, sem ríkið hef
ur lagt á þau. Það, sem reyk-
vískir atvinnurekendur og
aðrir þeir, sem eiga hag sinn
undir atvinnurekstrinum
þar, hljóta nú að gera kröfu
til, er það, að Reykj avíkurbær
komi hér til móts við ríkið
og breyti útsvörunum tilsvar
andi.
Slíkt á að vera auðvelt, ef
aujíin hagsýni er sýnd í
stjórn bæjarins.
Það er nú forustumanna
Sjáifstæðisflokksins að sýna
í verki, að þeir vilji raun-
verulega lækka álögur á at-
vinnufyrirtækjum. Það er
ekki nóg að látast vilja það í
orði. Útsvörin í Reykjavík,
sem senn veröa lögð á,
mmiu verða óvéfengjanlegur
mælikvarði á hina raunveru
legu stefnu Sjálfstæðis-
manna í þessum efnum.
Erlendu lántökurnar
ÞEG-AR núv. ríkisstj órn
var mynduð, fann Mbl. henni
. það ekki sízt til foráttu, að
. hún myndi engin lán fá er-
lendis. Nú er tónninn hins
veg&r orðinn annar, þvi að
nú er fárazt vfir því, að
stjórnin hafi tekið alltof
mikii lán!
fiannleikurinn er sá, að
öll þau lán, sem ríkisstjórnin
hesfir tekið erlendis, hafa
farið til nauðsynlegra fram
kvæmda. Mestur hluti
þeirra hefir farið til nýju
Sogsvirkjunarinnar og Sem
entsverksmiðjunnar, en að
öðru leyti hafa þau farið til
skipakaupa, ræktunar og raf
væðingar. Þau hafa þannig
stuðlað aö framkvæmdum,
sem munu ýmist afla gjald-
eyris eða spara hann á kom
andi árimi. Slíkum lánum á
ekki að fylgja nein hætta,
,ef rétt er haldið á að öðru
leyti.
Gremja Mbl. er heldur
ekki sprottin af því, að þaö
óttist þessar lántökur. Hún
er sprottin af þvi, að þessi
lán skyldu fást. Von forustu
manna Sjálfstæðisflokksins
var sú, að stjórnin gæti ekki
hrint framkvæmdum eins
og nýju Sogsvirkj uninni og
Sementsverksmiðjunni áleið
is. Þær vonir hafa brugðizt
og þvi er nú reynt að vekja
óánægju yfir lántökunum.
En m. ö. o.: Hefði Sjálf-
stæðisflokkurinn ekki tekið
lán til umræddra fram-
kvæmda, ef hann hefði
haft vöidin? Þeim spurning
um ætti Mbl. að svara áður
en það nöldrar rneira um lán
tökurnar.
ERLENT YFIRLIT:
Samkeppnin við Sovétríkin
Allen W. DuIIes ræftir um samkeppni þeirra vií Bandaríkin í efnahagsmálum
BRÓÐIR John Foster Dulles ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna,
Allen W. Dulles, hefir um alllangt
skeið gegnt forstöðu upplýsinga-
þjónustu 'Bandaríkjastjórnar, sem
starfar einkum að því að fylgjast
vel með málefnum annarra ríkja.
Allen W. Dulles hefir því manna
bezta aðstöðu til að fylgjast með
því, sem er að gerast í öðrum
iöndurn, og er því jafnan tekið
vel eftir þvi, þegar hann lætur
eitthvað heyra til sín um þessi
mlál.
í lok seinasta mánaðar fiutti
Allen W. Dulles á fundi banda-
riska verzlunarráðsins ræðu, er
fjallaði um samkeppni Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna. Ræða þessi
var allítarleg og merkileg á marg
an hátt. Það þykir því rétt að
l'rifja hér upp nokkur atriði henn-
| ar.
ÞAÐ VAR með hervaldi, sem
Stalin lagði löndin í Austur-Ev-
rópu undir yfirráð Rússa. Eins
og herstyrk vestrænna þjóða er
háttað í dag, er ekki líklegt að
Krustjoff grípi til sömu starfs-
hátta, þótt hann muni samt ekki
hika við að verja beina hagsmuni
Rússa með vopnavaldi, eins og t.d.
í Ungverjalandi. Hann mun hins
vegar hafa það álit á styrk vestur
veldanna, að ólíklegt verður að
telja, að 'hann leggi út í hernaðar
leg ævintýri. Meðan það jafnvægi
helzt, sem nú er á vígbúnaðar-
sviðinu, verður því að gera ráð
fyrir, að kcmmúnistar reyni að
færa út yfirrá'ð sín með pólitisk-
um og efnahagslegum aðgerðum,
en siður aneð hernaðarlegum að-
gerðum, þótt allur sé varinn góður
í þeim efnum.
Samkvæmt þessu verða Banda
ríkin að búa sig undir það, að „kalt
strí'ð“ verði háð áfram á pólitísk-
urn og efnahagslegum vcttvangi,
og að það stríg geti haldið áfram,
þótt samkomulag geti náðst um
takmörkun víg'búnaðar.
TIL ÞESS að gera sér ljósa
stöðuna á þessu sviði, er nauðsyn-
legt að átta sig fyrst á uppbvgg-
ingu iðnaðarins í Sovétríkjun-
um. Á réttum 30 árum eða síðan
1928 hefir Sovétríkjunum verið
breytt úr frumstæðu landbúnaðar-
ríki í annað mesta iðnaðarveldi
veraldar. Undir stjórn Krustjoffs
hefir það tafcnark verið sett, að
Sovétríkin skuli fara fram úr
Bandaríkjunum á þessu sviði. —
Árið 1950 var öll framleiðsla
Sovétríkjanna ekki nema 33% af
heildarframleiðslu Bandaríkjanna,
en 1956 var hún orðin 40% og
1962 verður hún orðin yfir 50%
Heildarframleiðsla Sovétrikjanna
hefir aukizt um 6—7% árlega og
iðnaðarframleiðslan um 10—11%.
Þetta er meiri aukning er yfir-
leitt á sér stað annars staðar. —
Fyrsta ái-3fjórðung þessa árs' var
iðnaðarframleiðslan í Sovétríkjun
um 11% meiri en á sama tíma í
fyrra, en í Bandar. var hún hins
vegar 11% meiri en á sama tíma í
fyrra en I Dandaríkjunum var hún
hins vegar 11% minni.
Á vissum sviðum, t. d. í
þungaiðnaði og kolafram-
leiðslu, er bilið urði'ð miklu minna
milli Sovétríkjanna og Bandaríkj-
anna en framangreindar tölur
sýna. Þannig -er t.d. talið, að á
fyrsta ársfjórðungi þessa árs hafi
samanlögð stálframleiðsla Sovét-
ríkjanna og Kína orðið meiri en
stálframleiðsla Bandarikjanna.
í þessu sambandi má gjarnan
minna á, hve samdrátturinn, sem
nú á sér stað í Bandaríkjunum,
er mikilvægt áróðursvopn í hönd
um kommúnista. ’
í SAMA hlutfalli og Rússar hafa
aukið iðnað sinn, hafa þeir aukið
verzlun við aðrar þjóðir, og hafa
þó í undirbúningi miklu meiri
aukningu á þvi sviði. Þar sem rík-
ið ræður alveg yfir utanríkisverzl-
uninni, getur það auðveldlega
ALLEN W. DULLES
beitt henni sem áhrifamiklu póli-
tísku vopni.
Þá hafa Rússar aukið mjög efna
hagslega aðstoð við aðrar þjóðir
á undanförnum árum. Þessi að-
stoð mun hafa numið samtals um
2000 mihjónum dollara seinustu
þrjú árin. Aðallega hefir hún
verið veitt kommúnistaríkjunum.
En Ihún hefir líka verið veitt ríkj-
um, sem hafa bannað alla starf-
semi kommúnistaflokksins, eins
og Egyptalandi, Jemen og Afgan-
istan. Rússar hafa ekki sett nein
bein pólitísk skilyrði fyrir slíkri
aðstoð, heldur treyst því, að gjald
ið kæmi af sjálfu sér. Yfirleitt
hefir aðstoðin við andkommúnist-
ísku ríki verið veitt í formi mjög
hagstæðra lána. Állt bendir til, að
Rússar muni mjög auka þessa efna-
hagsaðstoð í framtíðinni.
Rússar virðast sérstaklega sækj-
ast eftir að treysta efnahagsleg
tengsli við þau lönd, sem eru
skemmst á veg komin í efnalegri
uppbyggingu. í mörgum þeirra
er mikill áhugi fyrir viðskiptum
við þá, því að þeir bjóða hagslæð
kjör og hin hraða iðnaðarlega upp
bygging þeirra þykir fyrirmynd.
HIN HKAÐA uppbygging iðn
aðarins í Sovétríkjunum, áukin
verzlun þeirra og full yfirráð vald-
hafanna á efnahags- og viðskipta-
kerfinu. munu í framtíðinni gera
þau að mjög skæðum keppinaut.
Ilins vegar ber líka að taka
tillit til vissra erfiðleika, er vald-
hafarnir þurfa að glíma við. Sú
endurskipulagning iðnaðarins,
sem nú á sér stað, getur orðið
erfið viðfangs, a.m.k. um sinn,
þótt hún sé vænleg til árangurs
síðar. Landbúnaðurinn er enn
hinn véiki þráður í efnahagskerfi
Rússa og getur orðið tafsamt að
styrkja hann. Siðast en ekki sízt,
hlýtur svo rússneskur almenning-
ur að krefjast batnandi lífskjara,
enda er þegar sýnt, að valdhafarn
ir telja sig þurfa orðið að taka
meira tillit i þeim efnum en í
valdatíð Stalins. í framtdðinni
munu þessar kröfur áreiðanlega
mjög aukast og vaxandi menntun
mun einnig .gera það að verkum,
a'ð krafist verður aukins frjálsræð-
is. Þetta getur haft ýmsa örðug-
ieika í för með sér og leitt til
brcytinga á sjórnarkerfinu. En
þótt reiknað sé með öllu þessu,
verða Bandaríkjamenn að gera sér
ljóst, að þeir eiga hér fyrir hönd-
um harðari samkeppni en þeir
hafa áður vanist á friðartímum.
Framfarir iðnaðarins í Sovétrikj-
unum varða raunverulega hvern
iðjuhöld í Bandaríkjunum og eiga
að vera honum hvatning til að
gera sitt bezta.
HÉR liafa aðeins verið rifjuð
upp nokkur atriði úr hinni ítar-
legu ræðu Ailen W. Dulles. Marg
ir aðrir forustumenn Bandaríkj-
anna benda nú á svipáðar stað-
reyndir og draga ekkert úr því,
hve alvarleg sú samkeppni geti
verið, sem hér sé framundan. Að
visu veita Etandaríkin nú öðrum
þjóðum mun meiri aðstoð en Sovét
ríkin gera, en þeim virðist chk i
eins lagið að gera það á þann
hátt, að þeir hljóti pólitískar vin-
sældir að launum. Af þessum á-
stæðum er nú mjög rætt um það
í Bandaríkjunum, a'ð nau'ðsynlegt
sé að taka irpp nýja starfshætti
og hefja á grundvelli þeirra nýja
sókn á þessu sviði.
Þ. Þ.
’BAQSroMN
Eftirfarandi bréf hefir borizt
frá B. Sk.
„TVÆR afbragðs kvikmyndir,
eftir Magnús Jóhannesson út-
varpsvirkja, sýndi Ferðafélag ís-
lands á kvöldvöku, er það hélt
í Sjálfstæðishúsinu 28. apríl s. 1.
Önnur var frá Reykjavík, en
hin um fuglalífið í landinu. —
Góðir textar voru með báðum
myndunum og voru þeir ógæt-
lega fluttir af þeim Hersteini
Pálssyni og Pétri Péturssyni. Sér-
staklega var textinn með fugla-
myndinni vel saminn, léttur og
féll vel að efninu. Börnum og
unglingum ætti oft. að sýna þessa
mynd. Þau hefðu áreiðanlega
gott af því.
Þegar formaður félagsins setti
samkomuna, gat hann þess, að
nokkuð lengi hefði félagið orðiö
að bíða eftir fuglamyndinni. Sú
bið hefir áreiðanlega borgað sig,
ef litið er á árangurinn. Mun og
slík myndasmíð ekkert áhlaupa-
verk.
Að vísu vantar nokkrar teg-
undir fugla á myndina, s. s. örn,
fálka, skarf o. fl., ef ég man rétt.
Örninn og fálkann mun alleríitt
að glima við, en skarfinn og liín-
aðarhætti hans er auðvelt að
kvikmynda. — Ef liann verpir
ekki hér í nágrenninu, t. d. í
eyjum og skerjum úti fyrir Mýr-
um, þá munu enn vera þétt setn-
ar skarfabyggðir til og frá um
Breiðafjörð. Þangaö er ekki
nema steinsnar og auðveldar
samgöngur, tun það leyti sem
þyrfti að heimsækja það sundfima
átvagl. — En þó baett yrði inn
í myndina þeim fugiategundum,
sem menn helzt sakna, tæki hún
ekki upp tima venjulegra bíó-
mynda og yrði varla nægjanlega
löng til að sýna hana eina. Mætti
því að ósekju vikka svið myndar-
innar nokkuð og láta hana taka
til fleiri dýrategunda í landinu.
Koma mér þá fyrst í hug hrein-
dýrin, refirnir og selirnir. Sjalf-
sagt mun nokkrum vandkvæðum
bundið að ná góðum kvikmyhd-
um af þessum dýrum og lifnaðar-
háttum þeirra um það leyti sem
þau ala afkvæmi sin og annast
þau af mestr'i- alúð og nákvæmni
íum annan tíma er raunar ekki
að ræffat En jafn slingum
myndatökumanni og Magnúsi Jó-
hannessyni væri vel treystandi ti)
að leysa það verk vel af hendi,
væri honum búin aðstaða til þess.
SVO virðist í fljótu bragði, að
Náttúrufræðifélaginu hefði staðið
næst að sfanda fyrir myndatöku
af dýralifinu í landinu, en úr því
að það hefir nú ekki gert það, þá
er því verkefni að vísu vel borgið
í höndum Ferðafélagsins, því að
allt sem það gerir er með nokkr-
um myndarskap. Og það, sem
komið er að myndinni, er öilum
til sóma, sem að henni hafa
unnið.“
B. Sk."