Tíminn - 17.05.1958, Blaðsíða 5

ríMINN, laugardagiim 17. maí 1958.
Ræða fjármálaráðherra á Alþingi
(Framhald af 2. síðuj
mundi hafa í för me'ð sér stö'ðvun
bygginga og atvinnuleysi. Sí'ðan
mundi koma svartamarkaðsverð á
vörurnar sem afleiðing af þessum
vöruskorti. Þannig mundi hin raun
verulega kjararýrnun koma fram.
Þetta mundi gerast ef þeir
menn fengju sinn vilja, sem virð-
ast vera á móti öHu, senr virðast
líta svo á, að þurfi ekki að gera
neitt.
HiÖ stóra nýja í málinu
Það, sern her irggur fynr, er til-
laga um að gera nyjar ráðstafanir
til þess að koma í veg fyrir, að
þetta eigi sér stað, og gera í leið-
iniii nyjar ráðstafanir til þess að
lyfta undir allan atvinnurekstur í
landinu stórkostlega frá því, sem
verið hefir.
Því að það er ekki svo að í þessu
írumvarpi fejist aðeins það að
halda áfram uppbótarkerfinu í
gamla forminu, heldur er með
þessu máli, eins og ég hefi sýnt
fram á í því, sem ég hefi sagt,
gerðar nýjar ráðstafanir fyrir
fjölda xnargar atvinnugreinar, sein
hafa veríð að því komnar að vesl-
ast upp vegna þess ósamræmis, er
Iíefir veríö í gamla uppbótarkerf-
inu. Það er einmitt þetta, sem er
það stóra nýja í þcssu malí, og það
er þetta, sem gerir það að verKum,
að lver er raunveruxega um nyju.ng
að rætía. Haunverxuega um nytt
sþor aó ræða, en eklti bara þetta
gamla, sem við liöfum veno að
reyna að komast af með nú um
nökkur ár. Með þessu nxóti koma
fram nyir möguleikar fyrir margar
atvinnugreinxr í landmu, sem hata
staðiö storkostlega hoUum fæti
undanfanó. Meö þessu sem nii er
gcrt, eru iíka skapaoir moguleik-
ar fynr nyjar atvmnugremir að
koma upp, sem áöur hafa í raun
ög veru ekki verið til, vegna þcss
lxversu uppbotarKerfið var oroið
stórkostxegt og hversu með því var
búið aö sKrumskæia ísienzkt at-
vinnu- og fjarmálalif.
. Engiun heíxr í raun og veru í al-
vöru getað dottið í hug nú upp á
si'ðkasuð, þegar uppbætur eru
orðnar svo grturlega miKlar og svo
óskapiega inisjafnar, að það gæti
þróast ncr eðlUegt efnahagslíi eða
a.tviimuní, þar sem ny urræði
fengjxi að ikoma txl greina til sam-
anburöar við þau eldri. Það er ein
mitt þessi storkosuega nyjung i
þessu mali, sem gefur því gnrti, og
gerir, aö það er þyömgarniikiö mal
ög þyöingax-meira en önnur huö-
stæö í'rumvörp, sem hafa komið
fram nú tun sinn.
Rógurínn
yvuovitað vcr'ður reynt,
eins og eg var að minnast á áðan,
að koma af stað rógi, einmitt xit
af þeasum nyju þáttum í málinu,
sem eru þýínngarmiklir.
Það verour auövitað rcynt að
segja viö bændurnar. Það er verið
áð bækaa véfaruar, það er bara a£
fjanflsKap iranisoknar. Og það
veröur sagt viö sjavarsíðuna: Það
er verið að liækka motorvelarnar
í innKaupi og mótorbatana. Þa'ö er
fjandskapur Eramsóknar og komm
únista og Alþyðuflokksmanna —
Verða sennxíega allir nefndir til
við sjávarsiöupa.
Þetta veröur vitanlega reynt, og
þetta veröa þeir, sem þykjast vera
talsmejitt frjáls atvinnureksturs í
Jandinu, sexn þykjast vilja jaiii-
vægi í þjóSarbúskapmun, og sem
láta skynsöinustu menn sína hér
um lejð lýsa því yfir, að einmitt
þetta séu þættir í rnáliuu, sem
gangi í rétta átt.
Það verða þessir menn, sem
taka að sér þetta hlutverk. Þcir
eru ekki öfundsverðir af þessu. Eg
áfunda þá ekki af því. Það er ekki
öfundsvert hlutskipti. Inn á sér
vita þessir menn ákaflega vel, að
einmitt hér er verið að gera nauð-
synlega leiðréttingu, bráðnauðsyn-
íega eudurbót í efnahagsmálum
landsins, sem verður einmitt til
góðs fyrir sjávarútveg og fyrir
landbúna'ð.
Þeir vita það vel, en þeir muiui
segja hitt samt, af því að þeir
meta róginn meira en það að
standa með réttu máli, ef þeir
halda að það kynni að vera hægt
að fá einhvern mann, til þess að
leggj þytokju á stjórnarflokkana
fyrir að þora að stíga þetta ski-ef.
Eg segi þora, vegna þess að það
má kannske búast við því, að það
sjái ekki allir á aúgabragði að
nauðsynlegt sé að gera ráðstafanir
sem hafa í för með sér hækkanir
á vörum til framleiðslunnar.
Það er alveg sérstaklega „án.ægju
legt“, a'ð það skuli vera talsmenn
fyrir jafnvægi í þjóðarbúskapnum,
fyrir frjálsum atvinnurekstri og
menn, sern segjast hafa hina
mestu andúð á óeðlilegum afskipt-
um ríkisvaldsins o. s. frv. o. s. frv.
og menn, sem þykjast vera tals-
menn þess að al-lt eigi að „vigta
sig“ o. s'. frv. o. s. frv. og ganga
eftir eðlilegum hagfræðilögmálum,
það er einmitt eftirtekíarvert, að
það skuli vera þeir, sem nú dæma
sjálfa sig, til þess að viðhafa mál-
flutning eins og þennan.
Álögur á þjó^ina
Svo er verið að tala um í þessu
sambandi, og það ekkert lítið, álög
ur á þjóðina. Eg er búinn að tala
um fórnarhliðina í málinu. Eg er
búinn að sýna fram á, að það er
svo langt í frá, að hér sé verið að
fara fram á fórnir, að hér er ein-
niitt verið að reyua að gera ráð-
stöfun til að korna í veg fyrir stór
kostlega kjaraskerðingu og til þess
að fá grundvöll fyrir því að sækja
fram með nýjum úrræðum að
kjarabótum.
'Þessir menn itala í þessu sam-
bandi mikið um álögur á þjóðina,
og Sjálfstæðismenn reikna og
reikna og þeir.tala um 790 ttiiílj.
í því sambandi. Þeir geta reiknáð
eins mikið og þeir vilj'a fyri'r mér.
Mér er alveg hjartanlega' sama,
hvaða tölur þeir nefna. En.það er.
á hinn bógin rétt í þessu sambandi
að vekja -athvgli á því, eins og hátt
virtur menntamálaráðherra gerði í
fyrradag, hvað Sjálfstæðismenn
hefðu viljað telja það miklar, álög
ur á þjóðina, ef gengisskráningin
hefði verið leiðrétt? Eða vilj-a þeir
■kannske halda því fram, að at-
vinnureksturinn gæti búið við það
gengi, sem núna er, án uppbóta?
Hva'ð mundu þeir hafa talið það
miklar álögur á þjóðina, ef geng-
ið hefði verið leiðrétt, gengisskrán
ingin sjálf? Og hvað töldu þeir
gengislækkunina 1950, sem við
stóðum að, Framsóknarflokkurinn
og Sjálfs.tæðisflokkurinn? Hvað
töldu þeir hana miklar álögur á
þjóðina? Mér skilst, að hæstvirtur.
menntamálaráðherra hafi upplýst,
að ef það ætti að reikha eins og
þeir reikna n-úna, þá hefði átt að
telja hana 900 milljón króna á-
lögur á þjóðina. Ætli þeir hefðu
verið ánægðir með þan-n málflutn-
ing þá, ef það hefði verið túlkað
þannig?
í þessu sambandi og öllu þessu
moldvi'ðri, held ég að það sé holt
fyrir menn að spyrja sjálfa sig,
hvort það fé, sem framleiðslunnj
er skílað til baka vegna falski-ar
gengisskráningar, livört það séu
raunverulega álögur á þjóðina.
Hyað mundi þjóðin hafa til þess
að lifa af, ef þetta væri ekki gert?
Hún mun'di eklcer-t háfa annað en
ver'ðlausa pappírsseðla sem mundu
sennilega þó vera kallaðir pen.ing-
ar, ef betta væri ekki gert. Er
hægt að kallá það fé álögur á þjóð
ina, sem dregið er saman, til þess
að bæta framleiðendunum upp
það tjón, sem þeir bíða yegna
rangrar gengisskráningar? Eg
he.ld, að það orðalag . sé a. m. k.
fulikomlega villandi, að ekki sé
meira sagt. T
Ef við svo lítiun á viðhorf at-
vinnuveganna í sambandi við þetta
mál, þá er það þannig frá mínu
sjónarmiði.
Þessar ráðstafanir verða tví-
mælalaust til bóta fyrir allar at-
vinnugreinar landsins, enda þetta
fyrst og fremst miðað við að reyna
að hieypa auknu fjöri í framleiðsl-
una„ nýju lífi í atvinnureksturimi
og skapa skilyrði fyrir fjölbreytt-
ari atviniiurekstri en áður hefir
verið nú um sinn.
Sjávarútvegurinn
Fyrjr sjávarútveginn lítur dæm-
ið t. d. þanni;g út, að þetta verður
vitanlega til hags fyrir hann.
1 fyrsta lagi eru uppbæturnar jafn
aöar, þannig að togivraútgerðin á
að sitja framvegis við sama borð
og bátaútvegurinn. En ekki nóg'
meö það lieidur er líka gert ráö
fyrir því að sjávarútvegurinn fái
að afskrifa tæki síii af e'ölilegu
verði, — eða a. m. k. eðlilegra
verði en verið hefir. Undanfarið
hefir útveginum verið skammtað
miðað við að afskrifa tæki sín á
verði, sem vitað var, að eftir nokk
ur ár mundu vera óhugsandi að fá
nokkurt skip fyrir. Nú verður hið
nýja verð á sk.ipum, sem þet-ta mál
rnyndar, lagt til grundvallar af-
skriftunum í sjávarútveginum.
Landhúnatiurmn
Ingólfur Jónsson taldi í fyrrinótt,
að þetta mál mundi ver'ða m. a.
nokkuð hættule-gt landbúnaðinuin,
af því að hér væri 'gert ráð fyrir
því að draga úr kaupmættinum.
Með þessu væri ger-t ráð fyrir því
að draga úr kaupniætti íslenzku
þjóðarinnar, og það væri sérstak-
lega hættulegt fyrir landbúnaðinn,
vegna þess hve hann ætti mikið
undir innlenda markaðinum. Þetta
er algerlega glórulaust. Að þessu
máli sé ætlað að draga úr kaup-
mætti þjóðaxinnar. Þetta er full-
komið öfugmæli, eins og þessi
hv. þm, var náttúrlega líklegastur
til að búá til óafvitandi. Hér er
þvert á móti verið að g-era r.áðstaf-
anir til þes-s að koma í veg fyrir
það, að stórkostlegur samdráttur
verði í kaupmætti þjóðárinnar á
næstu mánuðum og nsestu misser-
um. Því að hér mundi verða blátt
áfrara hrun, ef ekki væri gerðar
nýjar ráðstafanir til’ viðreisnar
sjálfum atvinnuvegunum, og til
þess að styrkja sjálfan grundvöll
þjóðarbúsins, eins og þetta mál er
miðað við.
Hér er verið að gera ráðstafanir
til þess með því að gera mörgum
atvinnugreinum léttara fyrir en
áður hefir verið — gera ráðstafan
ir til þess að auka jijóðaríramleiðsl
ú.na, að auka þjóðartekjurnar, —
að auka kaupmátt fólksi.ns í land-
inu. Þess vegna er þetta mál stór-
kostlegt Iiagsmunaniál einnig frá
því sjónarniiði fyrir landbúnáðimi
og ekki sízt fyrir Iandbúnaðimi.
Hvernig halda menn að mundi fara
fyrir landbúnaðinum, sem á mest
sitt undir innlendimi markaði, ef
hér væri allt saman Iátið dankast,
eins og manni skilst helzt að þessir
hv. þm. vilji, ef nokkra glóru á að
telja í þeirra niáli?
Ástandið yrði þannig hér eftir
tiltölulega stuttan tíma, að komið
væri stórkostlegt atvinnuleysi og
samdráttur í fjöM'amörgum þýð- unum, sem liggja til grundvallar
ingarmestu iðngreinum og atvinnu- þessu nýja efnamagskerfi sé of mik
greinum landsins. ið treyst á innflutning á hátollavör
Það þarf varla að taka það fram um, og að það sé veikur hiekkui*
— það er öllum Ijóst — að gert í þessu máli, og eigi eftir að
er ráð fyrir því, að bæði sjávar- sýna sig. Það má vel vera, að sva
útvegur og landbúnaður fái hækk- fari.
að verið á framleiösluvörum sín- Það má vel vera einnig, að þaö’
um fyllilega í hlutfalli við hækk-' auðnist ekki, að fá samtök um nýja
un á verði þeirra vara, sem þeir
þurfa aö kaupa til framleiðsluwnar.
ISnaðurinn
Fyrir iðnaðinn í Iandinu er
þetta frv. .alveg sérstákl'ega þýð-
ingarmikið og eflingu hans á mörg
um sviðum. Við vitum, að sumar
iðngreinar hljóta að leggjast niðnr,
og.hafa þegar dregizt stórkostlega
s-aman, vegna þess ósamræmis,
sem hér hefir ríkt í verðlagi inn-
lcridra og erlendra vara — í verð-
lagi innlendra vara samanborið við
stefnu í kaupgjaldsmáhmum, ea
eins og augljóst er af þeim athug-
uiuini, sem farið hafa fram undaa
farið, er ekki hægt að gera ráð fyr»
ir þyí. áð hér myndist jafnvægi í
þjóðarbúskapnum eða stöðugt verct
lag, nema hætt verði áð nota fram-
færsíukostnaðarvísiíiiluna sem
j mæilkvarða fyrir launum og verð
lagi á sama iiátt og' gert hefir
verið undanfarið.
Það liggu fyrir ómótmælanlega
sem staðreynd, að það er ekki hægt
að gera ráð fvrir því að ná jafn-
eriendam franiÍeiðslukóstoað.^Það væf> eí' ekki verður um
er nægilegt í því sambandi að
benda t. d. á járniðnaðinn og véla-
iðnaðinn, skipasmíðarnar, en þann-
ig mætti lengi telja. Með því fyrir-
komulagi, sem verið hefir, hefir
! sífellt hallað undan fæti fyrir
fjöldamörguni iðngreinum, og fyr-
stefnu að þessu 1-eyti, enda niunum
vi'ð nú vera nær eina bjóðm,' sem
byggir á þessu kerfi.
Eins og getið er um í greinar''
gerð frumvarpsins, þá er vonazt
eftir því að stéttasamtökin í land-
inu taki þessi má'l til meðíerðai’
ir margvíslegri þjónustu, sern með 0« f»ar varðank, sem get:
nýjum ráðstöfunum hefir verið °rðlð °flaSarlkai’ um þroun efna-
gerð sífellt dýrari og dýrari á sama
tíma, sem hliðstæðri erlendri þjón
ustu hefir Verið Iialdið niðri með
falskri skráningu á krónumii og , ,. . „ ,
með því að niismuna svo gífurlega leasi sta™,tok 11111 ™a slef™ *
hagsmálanna á næstu árum h'ór hjá
okkur.
Það væri ákaflega æskilegt, a&'
hægt væri að fá samvinnu við
í yfirfærslu- og flutningsgjöldum
Á sama hátt verður þetta frv. mjög
þýðingarmikið fyrir íslenzkar sigl-
ingar og loftferðir á milli landa,
og þannig mætti lengi telja.
i Vitanlega þarf fleira að gera en
að sámþykkja þetta frumvarp. En
ég skal ekki fara langt út í það
nú, Það þarf að hakla áfram að
hyggja upp framleiðsluna í sem
flestum greinum. Það verður að
stilla fjárfestingunni betur í hóf
en gert hefir verið.
Skatíaiögin nýju
Ég vil einnig í þessu sambandi
bcnda.á þá breytingu á skattalög-
j unum, sem stjórnin beitir sér fyrir
Í hér á hv. Alþingi, þar sem gert er
ráð fyrir, að endurskoðuð séu á-
kvæöin um skattgreiðslur félaga
og þær reglur gerðar stórum Iiag-
tæoari en áóu • Ætti þetta að
geta orðið veruleg lyftistöng ýms-
um atvinnurekstri og gert menn
þessu tilliti* en um það er éfckert
hægt að fullvrða. Þess vegna ei’
framtíðin mjög óviss.
En eitt er það þó, sem ekki ver@«
ur rifið niður, og sem ekki er unn-
ið fyrir gíg, hvernig sem fer atf
öðru Ieyti. Og það er einmitt þetta,
sem gefur þessu máli sérstakt gildL
Með þessu frv. er minnkað stór-
kostlega það hættulega ósamræmi,
sem orðið var í efnahagslífi okkar,
atvinnulífi og þjóðarbúskap yfii.’
höfuð. Einniitt þetta verður ekkz
unnið fyrir gíg, hvernig sem fer
uin þessi mál að öðru leyti. Ef
þeita ve-ðu - amþykkt, mun því.
ekki verða kippt til baka af neiii-
uin og ekki einu sinni af þeim, seiffi
nú íminu gera það að miklu máll
að reyna elnmitt að rógbera þessa
hlið málsins. Þeim mundi aldrei
detta í liug að kippa þessu til baka.
Þetta er miklu þýðingarmeira ea
memi cf til vill gera sér grein fyr-
ir í fljótu bragði.
Það er þetta, sem gerir það atf
djarfari í þeim efnuin en verið hef verkimi fyrst og fremst, að frv„
ir um skeið. er tvímælalaust spor í rétta átt og
Fjöldamargt fleira mætti minn->Þ°r> sem ei' ástæða til þess a3
ast á, en sem ég mun ekki gera, berjast fyrir, að geti orðið stigið.
Eg vil svo að endingu aðeing
íninna á þaö aítur, sem ég minntl
á í fyrradag, að vitanlegá verður
að gera ráð fyrir því, að hv, stjóm-
til þess að tefja ekki málið..
Hvati er framundan?
Það verður að vonast eftir því,
að skilningur alniemiings á þeim
vandamálum, sem frv. þetta fjallar
um, sé orðinn svo ríkur, að þetta
frv. og framkvæmd þess geti orð-
ið upphaf að heppilegri þróun í
efiialiagsniálunum en verið hefir.
En vitanlega er framtíðin alveg
í óvissu að þessu leyti. Það veit
enginn okkar, livað hún ber í
skauti sór. Það veit enginn okkar,
hvað muni ske hér í efnahagsmál-
um eða öðruni málum á næstunni.
Enn þá er talsvert mikið ósam-
' ræmi í uppbótakerfinu, sennilega
meira ósariiræmi en getur staðizt
til lengdar. Þegar við lítum á upp-
bótapróseníurnar og sjáum þann
mikla mun, sem gerður er t. d. á
síld- og- þQrsfcveiðum, ,þá er yafa-
samt að það standist til l.engd
Að sinu levti, eins og það stóðst
ékki til lengdar að gera þann mun,
sem gerður var á uppbótum til tog
ana og báta, þö að menn reyndu að
viðhaMa því alltof lengi í vand-
I ræðum sínum nieð að afla fjár.
Enn er því mik'ð ó> 'amræmi í þess
um málum, þó að langt hafi-verið
gengið í rétta átt með því að jafna
metin.
-Þuð.má Uka v-el' vera, að það
kpnii í ljós, að í þeim áætl-
arandstæ'öingar láti það ekki uná-
ir liöfuö leggjast -aö gera tillögur
af sinni liáifu um það, livað þeir
vilja láta gera í þessum málum.
Art Biickwaíd skrif ■
ar um Moskvuför
Blaðama'ffuriiin Art BuchvvaicT,
sem lesendur Tímans munu kanii
ast viff, er nýkominn úr þriggja
vikna för til Rússlands. Hami
hefir skrifað tíu greinar um fertf
uia þangaff og munu greinar haus
birtast í Tímanum á næstunni.
Hin fyrsta er í blaffinu í dag untl
ir titlinum Bréfkorn um Moskvi -
för.
áugifjsiö í Tímanum