Tíminn - 04.06.1958, Page 6

6
T í M I N N, miövikuctaginn 4. júní 1958
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
Kitstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Ágreinmgtir stjórnaríiokkanna
AF HÁLFIJ Sjálfstæðis-
manna er nú gert mikið veð
ur út af því, að samkomu-
lag sé miðlungi gott milli
stjórnarflokkanna og hafi
það m, a. komið glöggt fram
í sambandi við meðferð efna
hagsmálanna og landhelgis-
málsins að undanförnu. Sjálf
stæðismenn nota þetta síðan
til að gera hróp að ríkis-
stjórninni, kalla hana óstarf
hæta og þar fram eftir göt-
unum.
Þaö er ekki úr vegi að gera
nokkra athugun á þessum
áróðri Sjálfstæðismanna.
VIÐ því mun enginn hafa
búizt, þegar núv. ríkisstjórn
var mynduð, að ekki gæti
risið meiri eða minni ágrein-
ingur milli stjórnarflokk-
anna, heldur mun einmitt
miklu fremur hafa verið bú-
izt við því, þar sem um svo
ólíka aöila var að ræða, eins
og Framsóknarflokkinn og
Alþýðuflokkinn annars veg-
ar og vissan hluta Alþýðu-
bandalagsins hins vegar. Það
er líka ekki nema það, sem
venjulegt er, að meiri eða
mintii ágreiningur rísi, þeg-
ar fleiri eða færri flokkar
þurfa að standa saman að
ríkisstjórn, þótt oft og tiðum
beri ekki mikið á milli mál-
efnalega. Slíkur ágreining-
ur getur meira að segja ris-
ið í flokki, sem stendur einn
að stjóm, og má nefna mörg
dæmi þess.
ÞAB er hins vegar ekki
neitt aðalatriði í þessu sam
bandi, hvort ágreiningur rís
um einstök mál í stjórnav-
samstarfi, heldur hitt, hvort
það tekst að jafna hann og
trygg'ja með því raunhæfa
stefnu og stjórnarathafnir.
Og hvað, sem verður sagt
um ágreining núv. stjórnar-
flokka, verður því ekki neit
að, að þetta hefir þeim tek-
izt til þessa dags. Það hefir
tekizt að sigrast á þeim á-
greiningsefnum, sem risið
hafa og tryggja raunhæfa og
atliafnasama stjórnarstefnu.
í þau tæp tvö ár, sem ríkis
stjórnin hefir farið með völd,
hefir óneitanlega margt
færzt í rétta átt frá því,
sem áður var. Það hefir tek
izt að tryggja næga atvinnu-
í landinu. Það hefir tekizt
að haida áfram eflingu land
búnaðarins, og rétta svo við
hlut sjávarútvegsins, sem var
kominn í niðurníðslu undir
festing í honum var meira en
helmingi meiri á síðastl. ári
en hún var 1954. Kjör fiski-
manna hafa verið verulega
bætt-og helmingi færri Fær
eyingar voru hér lika á ver-
tíðinni nú enn í fyrra.
Það hefir tekizt að hefjast
handa um framhaldsvirkjun
Sogsins, sem var fullkom-
lega strandað mál við stjórn
arskiptin, og tryggja fé til
að fullgera sementsverksmiðj
una. Miklar framfarir hafa
orðið í sjóþorpum út um land
og því dregið úr fólksfiótt-
anum til Suðurnesja. Með
hinum nýju efnahagsmála-
lögum, sem nýlega voru sett,
hefir efnahagskerfið verið
stórlega bætt frá því, sem
áður var, að dómi hinna fær
ustu hagfræðinga. Og síðast,
en ekki sízt, hefir ríkisstjórn
in nú markaö ákveöna stefnu
varðandi útfærzlu fiskveiöi
landhelginnar, sem er eitt
allra mikilvægasta hags-
munamál þj óðarinnar.
STJÓRN, sem getur bent
á slíkan árangur, verður
vissulega ekki annað en tal
in vel starfhæf, þótt ágrein
ingur hafi oft risið innan
hennar. Verk hennar hafa
sýnt — og það seinast í
sambandi við efnahagsmálin
og landhelgismálið, — að
hún hefir jafnað þessi á-
greiuiingsmáil og náð far-
sælli og raunhæfri lausn. Og
vitanlega er það þetta sem
mestu skiptir.
íslendingar eru þannig
skapi farnir, aö þeir munu
vera ósammála og deila um
marga hluti meðan þeir búa
við frjálst skipulag. Réttur-
inn til að vera ósammála er
af mörgum talinn einn hyrn
ingarsteinn lýðræðisins.
Þennan mikilsverða rétt má
hins vegar misnota, eins og
seinustu atburðir 1 Frakk-
landi leiða svo-glöggt í Ijós,
þar' sem sundrung og nei-
kvæð starfsemi flokkanna
hefir kollvarpað fjórða lýð-
veldinu. Ef lýðræðið á að
þróast og styrkjast, þurfa
menn að geta jafnað ágrein-
ingsmálin og komist að já-
kvæðri niðurstöðu. Það hefir
núv. stjórnarflokkum tekizt
til þessa. Meðan þeim tekst
að halda þannig á málum
mun þjóðin áreiðanlega ekki
óska stjórnarskipta og eiga
yfir höfði sér þá sundrungu,
er því gæti fylgt. Atburðirn-
ir í Frakkland'i hafa ekki sízt
sannfært menn um það.
stjóam Ólafs Thors, að fjár-
Eldhúsdagsumræðurnar
1 ÞAÐ er nokkurn veginn
sameiginlegt mál manna eft
ir eidhúsdagsumræðurnar,
að aldrei fyrr hafi nokkur
flokkur staðið eins illa að
vígi málefnalega og Sjálf-
Stæðisflokkurinn að þessu
sinni. Svo fullkomlega var
hið algera stefnuleysi hans
afhjúpað og svo misheppn-
aðar voru tilraunir hans til
að afsaka það. Svo óhrekj-
anlega var það leitt í ljós,
að SjálfstæðisflokkUrinn
byggir nú allt starf sitt á
blekkingum og lýðskrumi í
stað þess að berjast fyrir
nokkurri ákveðinni stefnu.
Eftir að hafa hlýtt á þess-
ar umræður, mun engum
Folketeatret:
Þrjátíu ára frestur
Sýning Folketeatret’s í Kaup-
iinannahöfn á sviði Þjóðleik'hússins
í fyrrakvöld var einstaklega
ánægjulegur átburður. Ber þar
margt til.
Þó'tt ekki hafi ávallt verið sem
ástúðugast með okkur og frænd-
þjóðinni við Eyrarsund, hafa
tengsl okkar við Dani og danska
menning verið nánari en samband
okkar við nokkra aðra þjóð. Um
aldir hefir Kanpmannahöfn verið
aðalieið okkar á vit heimsmenning-
arinnar og á stundnm eini glugg-
inn, sem opinn var. Til Hafnar
sóttu þroska þeir menn, sem öðr-
um fremur vöktn íslenzkar bók-
menntir til nútimans, Fjölnismenn
og Jón Thoroddsen, og svo hið
sama þeir, sem hafið hafa ísl'enzka
leikmennit til listgreinar.
Er því ærið ánægjuefni, þegar
hingað kernur úrvals leikflokkur
danskur, er gefi okkur nasasjón af
þeim þroska, sem danskt leikhúslíf
hefir náð.
Síðan ég tók að geta leiksýninga
hér í blaðinu, hef ég ekki séð list-
rænni, í'ágaðri og glæsilegiý leik
en þessa sýningu Folketeatrets.
Og að mínu viti njóta ieikendurnir
á engan liátt &káldskapar höfundar,
því að sannast sagna gat ég Íítið
hrifizt af leikritinu sem bók-
mienntaverki.
Mér eru að visu ókunn skáldverk
CarLs Eriks Soyas, en við þá ör-
skotsathugun, sem ein sýning hlýt-
ur ávallt að verða, virðist mér
þetta lieikrit sízt djúpstæ'ður skáld-
skapur. Ég hef það á tilfinning-
unni, að persónurnar hafi ekki
fæðzt í huga skáldsins, þroskazt og
tekið að lifa lífi sínu eftir þeim
lögmálum, <er þær sjáffar skapa sér
og hljóta að skapa sér, heldur eru
þær fremur brúður, sem hinn kunn
áttusami höfimdur skýtux inn í at-
burðarás, er hann hafði áður hugs-
að þeim að fylgja. Og það er eng-
inn sikáldskapur að láta persónur
flytjast með færihandi. Þannig er
' unnt að skapa spennandi reyfara,
en islíkar söguhetjur skortir þá
djúpu kviku mannlegs iiifs og sjálf-
stæðra viðbragða, sem eru ein af
-einkennum lífvæivs skáldskapar.
En þetta leikrit er samið efitir
nákvænvri forskrifl, auga hötfundar
fyrir dranvatískri spennu lteyni-r sér
ekki. Hann þekkir sýnil'ega mögu-
leika sviðs og leiks og notar þá
þekking í yztu æsar. Sterkur
tónn og hrein er fyndni höfundar,
en frumleika gætir litt jafn-t í heinv
spekiltegunv vangaveLtum sem
skáidlegri sköpun.
En þótt ég gæti lítt hrifizt af
skáidskap Sovas, virðist mér afrek
leikflokksins þeinv mun nveira að
hefja þetta verk í æðra veldi
listar og markvisrar túlkunar.
Leikstjóri er Bjprn WaU Boolsen
og er leikstjórn hans fáguð og
hnitmiðuð. Hugkvæmni og þekk-
iri-g 1 eikstj órnand ans leyna sér
ekki, og notkun tjalda og ljósa er
nýtízkuleg og frjáls. Athygli okkar ■
má einkunv vekja, hversu heiisteypt j
sýningin er. Hvergi er minnsta gap |
í hlutverkaskipuiv. Smáhlutverk
þjónustukvenna eru unni-n af sömu j
natni og virðing fyrir heiidarsvip
leikfsinB og aðalhlutverkin. Þannig
þurfa íslenzkar sýningar að verða,
jafriskjótt og okkur vex hetur fisk-
ur um hrygg.
Aðalhlutverk leikritsins, Borchs
verkfræðings, er leikið af Ebbe
Sjónleikur eftir Carl Erik Soya
Leikstjóri: Björn Watt Boolsen
BIRGITTE FEDERSPIEL og EBBE RODE í hlufverkum slnum.
hafa þótt það undarlegt, þótt
Bjarni Benediktsson tæki
þann kost að fara úr landi
áður en lokameðferð efna-
hagsmálanna og landhelgis-
málsins hófst. Bjarni hefir
verið búinn að fá nóg af
hinu neikvæða nuddi sínu
og þvi vel getað unnt þeim
Ólafi og Gunnari að sjá um
framhaldið.
Rode. Enginn gat nokkru sinni
háft það á tiifinningunni, að han-n
væri að leika, svo átakalaus, sann-
ur og innlifaður var leikur hans.
Þetta er einhver glæsilegasti og
fágaðasti leiknr, sem hér hefir
nokkru sinni sézt á leiksviði.
Kona hans Jeanne, ástkona lau-n-
sonar hans, er leikin af Birgiíte
Federspiel. Fágætlega góður leik-
ur, þó naumast jafnátakalaus sem
hjá Rode. Engu að síður nvikið af-
rek, hversu frúin fer jafnvel með
hlutverk Jeanne sem ungrar, harns
legrar stúlku og fullþroska konu.
Efekhugi hennar John er leikinn
af ungum leiknema Bent Mejding
og er leikur hans tvímælalaust
fegnrsti k-ransinn, er dönsk leik-
menning getur fengið í þessari
för. Þetta er fyrsta hlutverk þessa
unga nvanns, að því ier siegir í leik-
skrá, og þannig leikur enginn nemi
hjá þjóð sem ekki á að baki gróna
levkihúsmenning. Mejding leikur
þelta hlutverk af ríkri innlifun,
leikur jafrtvel hlédrægni og ófram-
færni skólapiltsins, afbrýði hans
og rétlléta r-eiði sem elskhugahlut-
verk hins fullþroska mannis. Danskt
leikhúslif þarf ekki að 'kvíða franv-
tíðinni, ef það á marga kvisti svo
vænlega.
Minni hlutverkin eru ekki síður
aihyglisverð í túlkvtn, eins og þeg-
ar er sagt. j jí
Knud Helgelund leikur Hase-
Nielsen guðfræðistúdent af ljóm-
andi kimni, fágun og léttlteika,
uppskar líka ósvikinn Mátur leik-
húsgesta. Hlutverk rektors er leik-
ið af Freddy Koch. Hann sýndi
mj'ög skemmtilega gerð skólakenn-
ara. Hárfínn og nákvæmur leikur.
Edith æskuástmær Brochs er leik-
in af Birthe Backhausen. Þótt hlut-
verkið sé ekki mikið, á það ríkan
þátt í að skapa heilidarstemmning
leiksins, og frúin skilar hlutverk-
inu með miklum glæsibrag. Maður
hennar Harry er leikinn af Bj0rn
Watt Boolsen. Hann leikur þennan
ógæfunvann af ríkri sa-múð og
óhugnaMegvi innlifun. Afhrýði
hans og bl-imt brjálæði að leikslok-
um orkar eins og kaldur foss. Menn
hLjóta að engjast, er hann sveipar
sjalinu fyrir a-ugu konu sinni ti!
þess að færa henni óvænt gjöfina
— banaskotið.
Vera Gebuhr Leikur frú Monrad.
Káítlegt hlutverk og Ijómandi vel
1-eikið. Hlutverk vi-nnukvenna eru
leikin af Lis Lpvert og Inger Bol-
vig. Báðar sýna þær ágætan leik
og þá virðing og natni við smáhlut-
verk, senv skapa góða sýning. Á
sama hátt leikur Peter Marcell lít-
ið hlutverk hilstjóra.
Leiktjöld Eriks Aaes’s eru fal-
leg.
I upphafi sýningar flutti frú
Ingeborg Skov kvæði ef-tir Hans
Hartvig Seedorff, Svanerne fra
Norden, af miklum tilþrifum og
glæsibrag.
Að lokum enn og aftur. Þetta
er hárfínasta, fágaðasta og giæsi-
legasta leikaist, sem ég hef séð á
sviði Þjóðleikhiissims.
Mikla þökk fyrir komuna,
dönsku gestir.
S. S.
72 nemendur í Gagn
fræðaskóla Húsa-
víkur
Gagnfræðaskóla Húsavíkur var
slitið sunnudaginn 18. maí s. 1.
í skólanum voru 72 nemendur
í vetur, þar af 17 í 3. bekk.
Heilsufar nemenda liefir verið
mjög gott. Félagslítf hefir verið
fjölbreytt og þróttmikið.
Skólinn hélt árshátíg síiva 8.
febr. s. 1. við ágætar urvdirtektir.
Ársprófi hafa lokið 63 nenvend
ur, en 7 nemendur þreyta nú lands
próf miðskóla.
Hæstu einkunn við unglinga-
próf hlaut Guðrún Mánaidóttir,
8,8, en haestu einkunn í skóla
Gunnar Sigurðsson, nemenda í l.b,
er hlaut 9.1.
í lokin var sýnd handavinna
nenvenda og teikningar. Var þar
margt haglega unnið.
Skólastjóri er nú Sigurjón Jó-
hannesson cand. mag. Kom hann
að skólanunv s. I. haust.