Alþýðublaðið - 09.09.1927, Blaðsíða 2

ALPVÐubL,Ai>i±)
I ALÞÝÐUBLAÐIÐ j
< kemur út á hverjum virkum degi. [
. ■ . = >
} Aígreiðsla í Alpýðuhúsinu við t
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. j
} til kl. 7 síðd.
< Sferifstofa á sama stað opin kl. í
9»/, — lfP'a árd. og k). 8—9 síðd. t
• Simar: 988 (afgreiðs)an) og 1291 |
J (skrifsíofan).
Verðiag: Áskriftarverð kr. 1,50 á j
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 t
hver mm. eindálka. f
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan í
(í sama húsi, sömu simar). t
Samhjálp jafnaðarmanna
þrælakaup auðvaldsins.
„MgbJ." segir í dag frá ]wí sern
einhverjum stórtíðindum, að fé-
lagar vorir í Danmörku hafi
styrkt ísienzka alþýðu í barátt-
unni gegn auðvaldmu. Hætt er
þó við, að fæstum þyki þetta
nokkrum tíðindum sæta, því að
Alþýðublaðjð hefir oftsinnis skýrt
frá þvi, að jafnaðarmenn allra
þjóða styrki hverir aðra, sem eðli-
legt er, þar sem starfsemi þeirra
er alþjóðahreyfing og samtök
þeirra heimsfé'agsskapur. En það
er alkunnugt, að fáfróðum mönn-
um og bjánurn finst oft afarmik-
ið til um, ef þeim tekst einhvern
tjma að taka eftir þvi, sem allir
aðrir vita.
,.Mgbl.“ hefði þvi getað verið
heppnaia í tíðindavalinu. Pað
hefði getað sagt frá því, sem öll-
um hefði þótt mikilsvert að fá
upplýsingar þess um. Pað hefði
getað staðfest það, að Stórdaninn
Aage Berléme Iagði 5 þús. kr. til
útgáfu „Mgbl." og vildi fá fyrir
tfulltrúa í útgáfustjórn blaðsins út-
lendan mann. Það hefði ge'tað
skýrt frá því, að Geo Copland,
sem ekki hefir beint reynst Is-
lendingum þjóðnýtur, hefir keypt
sér velvild „Mgbl." fyrir 10 þús.
kr., og fleira mætti til tína. Gæti
„Mgbl." t. d. ekki skýrt frá, hvort
ekki er satt, að steinolíuokurfélag
amerískra og danskra auðkýfinga,
hið marg-illræmda
D. D. P. A. lagði 60 þúsund kr.
til kosningabaráttu íhaldsins 1923?
Eftir slík mök við rangfenginrt
Mammon má kalla það brjóst-
heilindi hjá þeim, sem auðvaldið
hefir keypt til þræ'dóms og verða
að Ieggjast flatir á skrifstofu
„Mgbl." til að láta hvern útlend-
an auðvaldsdó’g þurka óhreinind-
in ásér.að þyrla uppkring um sig
moldviðri af þjóðrækni og föð-
■urlandsást, ekki sízt, þar sem all-
jr vita, að „Mgbl." elur þá einu
ósk aö láta sárfáa einstaklinga
fita sig á kostnað alls fjöldans.
Slíku fólki getur ekki tekist að
gera það viðsjárvert, er jafnað-
armenn allra þjóða hjálpa hverir
öðrum eftir megni tii að vinna
að bættum kjörum allra, sem bágt
eiga, og þar með að batnandi hag
allrar hei'darinnar.
Lúa'laglð.
Líggur Jón Þorláksson
sjálfur á því?
trist er Jon Porlaksson ekfei
nættur kafbáts-blaðamenskunni.
Það rná sjá það á greininni „Suð-
urlandsskólinn, og kenslumálaráð-
herrann nýji," sem .„Morgunblað-
4ð" flutti með tvídálkaðri fyrir-
sögn núna síðast liðinn sunnudag.
Sú grein ér að rnörgu fróðleg;
það má til dæmis sjá á henni,
hvaða aðferð vor valdasvifti Mus-
solini, Jón Þorláksson ofnasali,
hygst að hafa við að kynda undir
„Framsóknar“-stjórninni.
Það er gömul og vel þekt að-
ferð, sem Jón Þorl. ætlar að nota.
Það er að hrópa upp um óþarfa
kostnað og fjáreyðslu, hvenær
sem eitthvað er framkvæmt, vit-
andi það, að nokkur hluti al-
mennings fyigist vanalega svo
litið með ])ví, sem er að gerast, að
hann trúir öllu, sem hrópað er
nógu oft og nógu hátt.
Engiim er betur kunnugur þess-
ari aðferð en Jón Þorláksson
sjálfur, og enginn hefir lýst henni
betur en .hann.
Fyrir 19 árum var Jón Þorláks-
Son ekki íhaldsmaður, og þá var
hann ekki heldur efnaður.. Þá
sagði Jón i fyrirlestri, sem liann
hélt í félaginu „Fram" (27. febr.
1908) og [irentaður var í „Lög-
réttu" 11. marz s. á.:
„Pað eru venjulega hinir efn-
aðri borgarar í hverju þjóðfélagi,
sem fylla íhaldsflokkinn; þeir eru
ánægðir með sinn hag og finna
þess vegraa ekki, að þörf sé
breytinga eða bóta á hag þjóðar-
innar, og vilja ekki láta heimta af
sér skatta í því skyni."
En það eru, eins og áður var
sagt, 19 ár, síðan Jón sagði þetta.
Á þessum árum hefir hagur hans-
breyzt mikið. Frá því að vera efna-
Jítill embættismaður með skuldir
frá námsárunum á baki er hann
nú orðinn efnaður borgari. Og
um leið og kjör hans hafa breyzt,
hafa skoðanir hans snúist og það
svo geypilega, að hann, fram-
faramaðurinn, er nú orðinn aðal-
maður íhaldsflokksins.. Má segja,
að Jón hafi misreiknað sig við-
lika, þegar hann talaði og skrifaði
ofanrituð orð, eins og þegar hann
reiknaði út, að rnórinn myndi
kosta 25 kr. smálest, en varð
reyndar 82 krónur. (Var seldur
almenningi á 45 kr.; hitt tap bæj-
arsjóðs á ráðsnrensku Jóns..)
í sanra fyrirlestri (og „Lög-
réttu“‘-grein) og fyrr var frá sagt
segir Jón, að íhaldsmenn segi
ekki, að þeir vilji ekki framfar-
ir, því að ef þeir gerðu það,
fengju þeir lítið fylgi, hekiur
segðu þeir bara, að þeir vildu fara
sparlega með landsfé o. s. frv.
„Þedr vita ofurvel," stendur í
„Lögréttu“-greininni, ,,að ef þeir
geta passað, að þjóÖin komist
ekki í Iandssjóðinn, þá fær þjóð-
in hvorki a'þýðuskóla, hafnir" eða
aðiar framfrair.
Það kom um daginn frétt um,
að skólastjórinn á hinum nýja og
merkilega skóla á Laug í Þing-
eyjarsýslu hafi verið beðinn að
koma hingað suður, til þess að
ráðgast yrði við hann um fyrir-
komulag skótabyggingar hins
væntanlega Suðurlandsskóla.
Þegar Jón Þorláksson las þetta,
hefir honum sem íhaldsmanni
gramjst, að nú ætti að fara að
gera framkvæmd úr hinum fyrir-
hugaða Suðurlandsskóla, því að
eins og Iesa má í „Lögréttu"-
greininni, eru íhaldsmenn á móti
alþýðuskólum, þó þeir hafi ekki
viljað láta: „bendla sig opinber-
lega við þessa stefnu, sem er
svo óvænleg til fylgis hér," eins
og stendur í „Lögréttu"-grein-
inni. Þegar Jón því sezt niður til
þess að rjta þessa margumræddu
„Morgunblaðs“-grein, þá segir
hann ekkert orð um, að skólamál-
ið sé ekki gott. Sussu nei; það
er bara þessi gífurlegi kostnaður,
þess isóun, að brúka tvö, þrjú
eða kann ske fjögur hundruð
krónur til að fá vitneskju um
þá reynslu, sem fengin er á Laug.
Þetta hefir Jóni sýnst ágætt til
þess að hrópa upp um, en það er
vitanlega of vitlaust til þess, að
hann vilji láta nafn sitt undir það.
En honum hefir fundist það mátu-
lega vitlaust til þess að koma sem
ritstjórnargrein í „Morgunblað-
inu", mátulega vitlaust til þess,
að mönnum þætti sennilegt, að
anna'hvor þeirra Valtýs eða Jóns
Kjartanssonar væri höfunduriinn.
Jóni Þorlákssyni blöskrar árið-
anlega ekki, þótt verkfræðingi
verði borgaðar 1 eða 2 þúsund
krónur fyrir að reikna út burðar-
magn járnsins, sem þarf í steyjpu-
loftin í hinum væntaiilega skóla,
'enda er Jón sjálfur ekki beint b-
dýr á verk sín. Voru bað víst 18
þúsund krónur, sem hann tók inn
hjá bænum fyrir að hafa umsjón
með viðbótinni ,sem gerð var við
vatnsveituna fyrir nokkrum árum.
Ög fyrir umsjónina meðFlóaáveit-
unni tók hann 30 þúsund krónur,
svo að eðlilegt er, að hann vilji
heldur skríða á bak Jóni Kjart-
anssyni og Valtý, þegar hann fer
<að rita um að „kaupa dýra að-
stoð.“ (En .skyldi þá tvo náunga,
Jón Kjartanssom og Valtý, ekki
enn vera farið að gruna, að Jón
Þorláksson hefir þá til athlæg-
is?)
Það skiftir engu máli, að eins
og sjá má í frétt, sem kom i
blöðunum á mánudaginn var, þá
er þaö alls ekki kenslumálaTáð-
herranum að þakka ,að skólastjór-
inn frá Laug kemur suður. Kaf-
bátsárás Jóns Þorlákssonar á eitt
helzta framfaramálið er sú sama
fyrir því
Gísli Jónsson.
U. M. F. Velvakandi,
heldur fyrsta fund sinn á þessu
hausti kl. 9 annað kvö’d í'Kirkju,-
torgi 4 uppi.
„Mlmgasemd.
í blaði yðar 3. þ. m. er grein,
er nefnist „Póstmála-ósvinna".
Þar er veizt að póststjórninni fyr-
Ir ráðabreytni hennar um póst-
göngur á Breiðafirði. Ekki er ætl-
un mín að verja gerðir hennar,
sem skifta mig engu máli. En í
niðurlagi greinarinnar eru §tráks-
legar og iligirnislegar dylgjur um
sé:a Sigurð Einarsson prest í Flat-
ey, bæði sem borgara og prest,
og eru þær studdar hinni lævís-
legu rökstuÖningu rógberans: „tal-
ið er“. Er viðbjóðslegt að sjá
slíkt á prenti i blaði, sem styður
þann flokk mann-a, er vill styðja
sanna mentun allrar alþýðu og
kenna henni að lifa í einingu og
bræðralagi.
Sá, er.trúir ummælum blaðs yð-
ar um séra Sigurð, mun halda
bann í meira Jagi slóttugan,
smjaðrandi bragðaref, sbr. orða-
'lagið í greininni „hinn tungumjúki
. . . hafi vaíið heðni um höfuð
póstmeistara." Vil ég ekki láta
hjá líða að mótmæla þessum ljótu
ummælum um góðan dneng og
skýra frá, hvern þátt Sigurður á
í ráðstöfunum póstmeistara.
Sigurður er formaður í véibáts-
félagi í Flatey. Er Barðastranda-
sýsla hluthafi í félaginu, og fé-
fagið fær styrk úr ríkissjóði til
að halda uppi samgöngum á
Breiðafirði, sem alt til þessa hafa
verið haria bágbornar. Séra Sig-
urður ikom hingað suður 3. á-
gúst í sumar til að semja ura
styrk þenna og var falið af stjórn
félagsins að leita samninga við
póststjórnina um póstflutninga,
Póstmeistari var ekki í bænum,
en Sigurður bar upp erindi sitt
við aðra á póstmálaskrifstofunni,
en þeir vildu engin svör veita.
Seint að kvöldi 8. ágúst kom póst-
meistari heim. KI. 9 að morgni 9;
ágúst símaði séra Sigurður til
hans frá „Mensa academica". Ég
var þar staddur, en heyrði ekki
samtai þeirra, því að ég var ekki.
í sama herbergi og Sigurður. Ég.
spurði séra Sigurð á eftir, hver
svör póstmeistari hefði veitt, og,
sagðist hann hafa fengið ákveð-
ið loforð hans, að bátafélagið)
fengi póstflutningana. Kl. 10 eða
éftir tæpa klst. fór svo Sigurður
með „Esju‘“. Hann sá sem sé pósfc
meistara aldrei í ferð sinni og
átti að eins þetta eina símtal við
hann. — Nú er séra Sigurður að
yísu mæiskur maður, en ólíklegt
þykir mér, að honúm hafi í stuttu
símtali með mælsku sinni tekist
að véla póstmeistara til þess, er
honum hefði annars þótt óráð.
Sigurður gerði ekki annað en hon-
um hafði verið fálið aö leita
samninga við póstmeistara og
gerði það á hrekklausasta hátt,
sem til er, því að persónulegir
yíirburðir skapgerðarinnar njóta
sin iila í síma. Er því yður, herra
ritstjóri! ógerningur að færa til
sanns vegar orðaiag yðar, er þér
sc’gið, að sé a Sigurður hafi „vaf-