Tíminn - 04.07.1958, Qupperneq 4

4
TÍMINN, föstudaghm 4. júlí 1958.
<6 | £$ S fi
i5g? 4» %cr. Va * •*'
Útvarpshlustendum í
Portúgal brá heldur illilega
í brún kvöld eitt fyrir nokkru
síðan, er þeir opnuðu fyrir
viðtæki sín. í útvarpinu var
lesin hádramatísk frétt um
það, að AAarsbúar hefðu lent
geimförum sínum skammt
fyrir utan Lissabon og herj-
uðu nú á landsfólkið. Til-
kynnt var, hve margir hefðu
failið og særzt í bardögum
við Marzbúa. Á skammri
stundu komst allt í uppnám.
Fólk þyrpist til sjúkrahúsanna
i Lissabon til þess að grafast fyrir
am það hvort ættingjar þess væru
i tölu hinna föllnu og særðu. Að
. jálfsögðu var þetta aðeins saik-
aust útvarpsgabb en fjöldinn allur
toeit á agnið og verður mönnum
.'bugsað til þess, er Orson Welles
iiom 25 milljónum Bandaríkja-
..nanna úr jafnvægi er hann flutti
íaið fræga leikrit ,dinattstyrjöldin“
: útvarpið í New York árið 1938.
Þessi útvarpssending varð ein-
itver sú alræmdasta sem sögur
: ara af. Rödd þulsins hljómaði
dkt og á venjulegu rólegu kvöldi,
óegar hann tilkynnti „að nú yrði
litvarpað dansmúsík frá Parík Plaza
Hótelinu í New York.“ Á þúsund-
.im amerískra heimila létu menn
:íara vel um sig og hlustuðu á lag-
>ð La Camparsita, en skyndilega
. ar hætt að leika lagið, vegna þess
að koma þurfti að áríðandi tilkynn
■ngu: „Kl. 19,30 í kvöld tilkynoti
orófessor Parring, frá stjörnu-
: •ansótkna'rstöðinni á Jenningsfjalli,
að menn hefðu tekið eflir miklum
sprengingum á yfirborði stjörnunn
ar Mars. Talið væri að þær stöfuðu
af eldfimum lofttegundum og að
strókarnir frá sprengingunum virt-
.ist stefna hraðfari í áttina til jarð-
ar.“. Síðan var haldið áfram að
ieika danslög líkt og ekkert hefði
i skorist, unz næsta tilkynning
kom. Hún hljóðaði eitthvað á þá
íeið að logandi hlutur hefði sézt
steypast til jarðar í New Jersey
og að birtuna hefði mátt sjá í
inörg hundruð kdlómetra fjarlægð.
Skelfingin grípur um sig
Þegar hér var komið sögunni,
kótu áheyrendur að leggja við
Mustirnar. Þulurinn kemur aftur
'ram og tilkynnir með rödd, sem
virðist gefa það til kynna að jörð-
ín sé ekki lengur örugg í geimn-
iim. Prófessor Alexandér S.
Peirson (Orson Welles) talar nú
og lýsir fjálglega þessum geysi-
stóra málmhlut, sem hafi lent á
jörðinni. Og nú fóru menn að
verða hræddjr fyrir alvöru um að
séð væri fyrir endann á þessu
jarðlífi.
Marsbúar lentir skammt frá Lissa-
bon — Orson Welles átti hug-
myndina - 25 milljónir manna úr
jafnvægi — alræmd útvarpssend-
ing, sem olli skelfingu. — Krustjoff,
Hrustjov, Khruschev eða Chru-
schtchev —160 rithættir á nafninu.
BRÉFKORN um MOSKVUFÖR
•ft!r ART BUCHWALD
BUCHWALD
Orson Welles við hljóðnemann, þegar hann setti Bandarikin á annan
endann.
Verður þetta endirinn?
Fólk tók að hringja í kunningj-
ana og vara þá við hættunni, og
alltaf streyma inn nýjar fréttir frá
útvarpinu. Þulurinn er hás af æs-
ingi þegar hartn lýsir því að ein-
hverjar verur sjái-st nú koma út
um -op á geimfarinu. Þess á milli
heyrast skelfingaróp yiðstaddra og
þulurinn virðist vera að missa
stjórn á sér. „Andartak hlustend-
ur góðir .... Verurnar hafa enga
ákveðna: lögun og líkjast helzt
togleðri . . . Eg gét ékki meira“,
stynur þulurinn, en augnahliki síð
ar virðist hann hafa náð sér aft-
ur og bætir við að augun í þessum
ósk'öpnuðum séu svört og glans-
andi líkt og í slöngum. „Verða
þetta endalok jarðarinnar og okk-
ar allra?“ Orsón Wélles er nú í
þann veginn að setja milljóna borg
ina á annan endann. Símakerfið.
verður óvirkt vegna hins mikla á-
lags og fólk þyrpist út á göturnar
með hafurtask eitt.
Lögreglan skerst í leikinn
Inni í útvarpssalnum heldur
Welles áfram útsendingunni eins
og ekkert háfi í skorizt, og 'hefir
ekki hugmynd um ringulreiðina,
sem ’ríkir utan dyra. „Vísindamenn
fullyrða að það sé enginn efi á því,
að verur þær sem komið hafi með
geimfarinu, séu framvarðasveitir
innrásarhers frá Mars“, heldur
hann áfram. Fólk veit ekki sitt
rjúkandi ráð. Kvenfólk hrynur nið-
ur d yfirliði á götunum og ástand
ið fer hríðversnandi. Að lokum
ræðst lögregla.n inn í útvarpsstöð-
ina og stöðvar útsendinguna, en
þá var skeifingaræðið ‘komið á
stíkt stig að það tók langa stund
að koma á íkyrrð í borginni. Hvorki
fyrr né síðar hefir önnur cins
skelfing gripið um sig á götum
New York horgar og fyrir þetta íil
tæki sit varð Orson Welles heims-
frægur á svipstundu. En það voru
framlágir imenn sem gengu um göt
ur stórlborgarinnar daginn eftir og
skömmuðust sín fyrir trúgirni
sína.
Á prenti hafa sézt margar
aðferðir við að skrifa nafn
Krusfjoffs. Dagblöðin til-
einka sér iðulega hvert sína
aðferð og eru þær marg-
breytilegar. Á rússnesku er
nafnið sfafað þannig:
XPYIHEB
Það er samsett úr sex bókstöfum.
Það eru stafirnir X, fjórði stafur-
inn E og B, sem válda mestum
örðugieikunu'm. Rússneskt X er
oftast ritað H í Norðuiiandamálun-
um, og svarar það til þess, sem
Rússíar gera sjálfir, er þeir rita
nöfn Norðurlandamanna, t. d.
'slkrifa þeir nafn danska forsætiis-
báðlhernans, II. C. Hansens þann-
ig: X. K. XAHCEH.
Einnig sést stundum núæineskt
VEGURINN milli Smiolensik og
Moslfevu var ágætur. Áður en vér
lögðum af stað, var benzíngeymir-
inn fylltur á benzmsfíöð fyrir utan
iSmolensk. Þar biðu tíu vöruhílai-
*eftir afgreiðslu, en þar sem vér
v-orum útlendingar, höfðlum vér for
.ga.ngsrétt á. afgneiðslu. Þannig er
það aMs Staðar í Rússlandi. Útlend-
'ingar hafa sér-
réttindi. Hann T
getur gengið í !
, fylgd með túliki
I Sínum fram fyrir
| hvaða biðröð,
! sem er, og í Rúss
landi eru mynd-
aðar biðraðir við
öll huígsainleg
tækifaeri, nema
. kannske við
Stalín-stytturn
ar.
Rússar virðast eikki sjá neitt at-
hugavent við það, að útlendingiar
gangi fram fyrir biðraðirnar, að
minnsta fcosti heyrðum við engar
'kvarta'nir. Það eru tvær tegundir
af ferð'ámönnum þar eystra. Séu
iþeir fleiri en tveir saman, kal'last
þeir „sendinefnd“ —- færri en
itveir aftux á móti „ferðamenn án
fylgdarliðs“.
BENSÍNSTÖÐVAR í Rússlandi
eru fáar og lao.gt á milii þeirra.
Á flesitom stöðvunuim störfuðu þrek
v,axnar konur, sem litu út fyrir að
geta sikipt um dekk með annarri
hendinni meðan þær voru að
smyrja öxulinn með hinni. Þær
uðru að dæla hensíninu með hand-
dajlu, og 'ðkki var nema ein slík
á hverj um stað.
Vinir vorir liöfðu frætt oss um
umtferðarmiál í Mosfcvu. Þegar zar-
inn var upp á sitt beZta, sögðu þeir,
óku menn af sérréttindastéttunum
á fullri ferð um göturnar og
iskvettu aur og leðju yfir fótgang-
landi. Nú er þetta breytt. Enginn
miiá lengur skvetta aur á verkamenn
ina og bændurna niem'a VörubíLar
í riklseLgn, strætisvagnar og vagnar
fflok<k:s:gæðinganna.
Þarna gilda ýmsar umferðarregl-
cu’, sem aldrei myndu þrífast á
Vesturlöndum. Það er t. d. óheim-
ilt að stjórna ökuför úr aftursæt-
inu. I. hluti, 4. grein reglnanna
segir: „ÖJiuin þeim, sem nota vél-
feniúin farartæki. er bannað að gefa
bí'Mjóranum skipanir u'm að aka
í bága við umferðarregl'ur og bíl-
istjórum er óheimi'It að hlýða siliík-
X táknað með stöfunum KH, K eða
CH. Löndin virðast h'afa hvert sín-
ar aðferðir í þessu máli, þannig
rita Englendingar KH, þýZku
fréttastofuj-nar senda frá sér CH
Og Frakkar rita þetta venjulega
sem KH eða aðeins K.
Rússnesku stafirnir P og Y valda
enigum erfiðleikum (R og U hjá
okkur). i
Fjórði stafurinn í nafninu er
ihins vegar nofckuð flókinn. Á
Norðurlöndum er bann venjulega
itáknaður með stj, enskir skrifa
seh, Þjóðverjar stsch eða schtsch,
Frafckar stch. Stafeetningin í dag-
blöðunum fer því oft eftir því, frá
hvaða fréttastofu fréttin er feng-
in.
Rússneskt E er borið fra-m je
'VVnTnhald 4 Þ •**
um skipunum". Þeir myndu ekld
seija einn einasta bil í Bandaríkj-
unum, ef slikiar reglur gitu þar.
ÖNNUR lagagrein, sem illa vrði
tekin upp á VestiuTö'ndum, hljóðar
svo: „Bannað er að vera að leik,
fara á skautum, hjólum eða ejdð-
um á gangátéttum, hrúm eðh með-
fram veginuim".
Það er iífca hannað að afca á her
fyikingar og gersamdega óheimilt
að skjóta landeigendur og Trotsfcy
ista r- bifreið, Sem er á ferð.
Mcifcva bar höfuð og herðar yfir
Minsfc og Sm'olensfc í augiuim vor-
um. Vér fengum inni á Hótel Metro
pole, siem telaur 350 geisti, en he'fir
700 manna sitarfsilið. 350 manns af
starfsliðinu fylgist með ferðuan
gestanna, hinir þrjú hundi’uð og
fim'mtíu eru barna til að hafa auga
mieð 'sltarfsfólkinu. Það eru þvi
rnjög fáir eftir til aS vinna verki'n.
ÞAÐ ER ökkert á'hlaupaverk að
útvega sér máltið í Rús-íandi. AM-
ir klæSskerar yfirgáfu borgina
1905, allir matreiðsl'um.emi 1917,. og
allir þjónarnir fóru eftir að þeir
höfðu tékið pöntun vora.
Konimúnisitaflofcfcurinn hcfif
bannað mönnum að gefa þjórfé,
•sem gagm-Marxistísfct saimísæri, er
bomi í veg fyrir að vinnandi menn
h'ljóti nákvæmliega það, sem þeim
ber. Þetta bann hefir margt til
síns ágætis — sparar peninga gest-
anna, engin hlutdrægni við úthlíut-
un borðannia og sæmileigt ssaimikömu
'lag milli þjönanna. Það er aðeins
eitt, sem mælti á möti því — þaS
var ómögulegt að fá mat
FYRST kom oss til hugar, aS
þessi slæma þjómusta sikapaðist af
feti þjónanna. En nánari rannsókri
niál'sins lieiddi annað í Ijós. Veit-
igáhúsin eru rekin samfcvæmt
ekipúla'gi, sem rílkið s'etur. Þjónn-
inn leggur efcfci aðeihis inn pöntun-
ina, heldur verður hann einnig a<$
borga fyrir hana áður en hann
tefcur við henni. Ef þjömminn hefir
verið óheppinn á veðhtoupabraut
inni, eða verður að látta konuna
sina h'afa peninga, fær gesturiren
auðVitað engan areat þann dagiren.
Þegar matarpötunin er komin
fram í eldhúsið, er kölluð samari
rá'ðc'tefna, en á henni kemiur hver
miaður, lalTt frá uppvaskaira til yfir-
þjións, ireeð uppástun.e'ur um, hvern
ig hægt sé að matreiða i’éttinn. Þá
fcr fram atkvæð.agrei’ðKla, og sé
einhver aðferð samþvfckt í einri
'hTióði, er lofcs sent til samyrkju-
búsimis til hess að ná í hráefnin.
Sainvtikj'úbúið ff-etur svo efcki sient
hráefnin lil Mosfcvu fyrr en drátt>
arvéfllasitöðin hefiir g.efið samþykfcí'.
Auðvi'tað tekur þe'tta allt sinq
tíma.
Á SEINNI árum hafa bæði Rús3
ar og útlendinsar bó fundið aðferð
til að gefa drvkki'uoenlnga undir
borðinu. svo lílið ber á, og hefir
þetta haft stórlkostlega anfcningu á
frarnreiðsilu heitra rétta í för mcð
sér. Einmig hefir það orði’ð til þess
að siuimir þiönar eru betur vakandi
í sltarfi. og hafa nofckrir verið sæmd
ir heiðursmierfciniu „Rauði diskur-
inn“, sem er æðsta viðurfcennimg,
er Veitinaaþfóni gebur hlotnazt É
Sovétrílkjunaim.
(N. Y. Herald Tribune).

■M&ÉM
Úr kvikmyndinni „Hnattsyriöldin". Skýiakijúfarnir í New York hrynja.
Metsöluplata
Nýlega kom ó markaðinn vestur í
Bandaríkjunum plata, sem slegið
hefur út öli fyrri sölumet. Lögin
á plö.t.unni heita. „Witch Doctor"
og „Don’t Wistle at me Baby.“
Til marks um það, hve þessi plata
hefur náð ótrúlegum vinsældum
á skömmum tíma, má geta þess,
að rúmri viku eftir að hún fcom
á marfcaðinn hafði fjöldi seldra
eintaka komizt upp í eina og
hálfa milijón, sem er algjört eins-
dæmi.
Maðurinn, sem syngur á plötunni,
heitir David Seville. Þetta er ekki
í fyrsta sinn sem hann vekur á
.sér athygli, þvi að það var hann,
sem samdi og útsetti lagið „Come
on my a House“, sem Rosemary
Clooney gerði frægt hér um árið.
Þessi nýja plata Sevxlles á sér nokk-
uö óveujulega forsögu. Dag nokk-
ux-n gekk hann inn í upptökusai
„Liberty" plötufyrirtækisins, og
söng lagið „Witch 'Doctor“ inn ó
plötu sér til gamans. Forráða-
menn fyrirtækisins heyrðu af til-
viljun plötuna og iíkaði hún svo
vel, að ákveðið var að gefa hana
út sem fyrst, og nú hefur það
komið á daginn, að fáar eða eng-
ar plötur hafa náð slíkum vin-
sældum sem „Witch Doctor"
(nafnið þýðir eiginl. „galdrakarl-
inn“.).
Laglð er að því leyti sérkeinnlegt, a3
kafiar í því eru sunginir me3
nokkurs konar búktali Kkt og við
þekkjum hér heima frá Alfreð
Clausen og Konna. Fleiri slik lög
hafa siglt í kjölfarið og virðast
vera mjög vinsæl, ef- marka xná
svokallað Hit Parade, en það er
listi yfir tíu vinsælustu lögin I
Bandaríkjunum hverju sinni og
birtur er vikulega. þar í laixdi. Til
dæmis er lag sem nefnist Tha
Purple People Eater, nú efst á
þessum lista, en það er í líkum
dúr og „Gaidi-akax'Iinn1' hans Se-
viiles, en hann er nú faöinn nið-
ur í annað sæti úr því fyrsta.