Tíminn - 04.07.1958, Qupperneq 7

TÍMINN, föstudaginii 4. júlí 1958.
7
Ameríkufrétt sem okkur varðar
Viðskiptin eru mjög blómleg hjá fram-
leiðeidum fiskrétta "is
mXxtn qi'iýÍH** WctJíxöa pk
„S<$an kjörbuðirnar tóku að þjóta upp eins
og gorkúlur, hefir hraífrystingin gjörbreytt
hag framiei'Öenda fiskrétta.“
í hagfræðitímaritinu „Barrons“
hinn 16. juní 1958 er yfirlitsgrein
um a-fkomu sjávarútvegsin-s 1
Bandaríkju-num. Mun ég endur-
segja þassa grein í aðalatriðum
í trausti hess, að lesendum Tímans
þyki ómaksins vert að fræð-ast um
þetta cfni.
„Yfirlitsdeilcl General Food
Corporalion, en stofnun þessi hef-
ir verið brau-tryðja-ndi u-m hrað-
frystingu mlaltvraela, hefir hafið
f-rtamieiffel'u og sölu á nýjum fisk-
rétti, sam kallast „Filet Regale“.
Er þetta „aliger fi-slkmáltíð“, sam-
siett úr tvei'mur 150 gr. þorskflök-
nm og eirtu 150 gr. ýsuflaki, þorsk-
fiökin í kryddsósu, en ýsuflakið í
livítri vimsÓBu, hv-ort í sinu lagi sett
í þar til gerða aluminium-poka.
Ré'tti þessum er stungið in-n í ofn
títund-ahkor-n áður en á borð er bor-
inn.
Aðrir framleiðendur fiskrét'ta
eru komnir á markað með hlið-
stæða vöru, sem allt miðar að- því
að gera húsmæðrunum ljóst, að
svona tihieiddur fiskur sé hvort
tveggja aiuðveM og h'agkvæm l'ausin
a m'atrteiffeiliuistarfi þeirra!
Eitt firm-að -tilreiðir steikta ýs-u
og sólkoia, kryddaða m-eð osta- eða-
sitrónuí mjöri á aluminiumbökk-um,
s-em síðan er fleygt.
E-nn eit't firmiað útbýr lúðu í
kryd-d-s-ósu.
Með því að selja æ stærra hlut-
fa 11 a-f vieiði-nni til kjör.búða „til-
búið á pönnuna", heldur en til fisk
sala, eins og áður, á-vinna þeir,
sem frá vörunni -ganga, æ stærri
marikað, og jiafnfra-mt vex jafnaðar
hluitflalllið.
Urn 600 sitofnanir í Bandarí'kjun-
um selja um 200 mismunandi teg-
uin-dir a-f fiski og skelfiski.
Þótt veiðin síðas.tliðið ár væri
10% mi-nni e-n árið áður, seldist
hún fyrir 592 milljónir dala eða
aðeins 5.3% leegra verði.
Hagnáður af fisfcveiðten er eins
hviku-11 og hitit, h-vernig „fiskurinn
'tekur" hVerju sim-ni! S. 1. ár t. d.
he-fir ýsan, sem venjulega er nóg
af við Nýja England (austurströnd
in), brugðið sér eitthvað, eða bók
sitaflega „hæltt að taka“! í árslokin
varð því ýsuveiðin 50% uudir hinu
venjulega!
Við vesturströndina, þrátt fyrir
veiðitakmarkanir, er laxv'eiðin nú
39% lægri en fyrir str-íð. Rækj'an
-hefi-r haldið frá Atlantsli'afsströnd
Amierik-u suður í Mexícof-lóa!
Ww <W< («■ *~>y <«+<*><*> ■ ■ JfcK* -*» »
Uw*. ►-«</. (V ><
to’Xer’ <**>*<*« -
*♦*> ♦ :*.-.***< ** *+* <-py, -Mlx*- .
'kkWx'w,'. ><«•>** <-
<-»W<<.Vokí, •*<».
».«**•* '•*■> '»». «■' >** «<■>♦ *'
***.«.-« >•'*•*>'. *»* >'■'■ > •
V.ÍW H-K-.-W. <0<» a >>» *««. .
<u>> »■<»+>: *•*+■*+< ■*
>:• ý. *..v, <«<« »,<:■«<•►. >♦► «« <*■>*■. >» W *£ „j**.
'■■■ :■£<&+/■'■' AX 4 |V<*x<. *.ýi«+ v*ýSs»>kt« ■:
■■•'■'■■■■ ■><■•■ «■ <<« <wi>»tw><is.►X.KW
$
:::i® .2 . Vwy
♦U V- •-.<.' «» -<»t. ’>, •«-. v«
**+><■>• •.•>. <»•-«•■.-. I. K>< •'•>.*■ *•'>• •- '~ . ■
»«•♦.-• -•<■■'•>•«'» <♦;«■:• «>x♦?<••■• K-s-t*.
<♦*> «««>8« «£ *** •>«>„>*yíw:?•)•»►>«« ■: :•:•:
?<♦*.< »mo>i>)h>< (j*)
C &<++++».** XXM
' ,>w. +> k.*x*« ►>»»<<>
' ««♦«*♦
rp «**nrV?*4*:<>*-xk<-»*'::::;;
C*»«** *xok^, «<f «**►* « **►!*: •:
— ■ ,«•>****►» /.«< ►«
NEW !
ECONÖMY
PACKAGÉ
FISHSTICKS
Golden
* 'k® Fi-iod
FbjW.'t'ncn
í **+%+<• ■»(** <*ox X
...TOWWW «*« to 09*5*.
*>x^*<**+«-»<><'*: **V+^»»*+*krt
*W**> Vr*Vxd. » f»*< >»Í**K*<
£^»^«**>*<W< %■******♦*■
x-t***>*v
A Fishermen )
FISHSTICKS
<5p | <jo<i-Frif d > Heat í>
extra Crlsp
v*. •'»> <•!«« «» >'<•>•' *k<*>« ♦<♦.......
•j ««•> - •• ► <•►>■" •*>*< <* v>* vMv r«*r<x*v
■ } VÍHM»». <^N^K" •
HMw.evi** > «*< (««*»»•'y:
: ,h**< ♦ry »».«>>.
»w» ♦■»»>»«>».
Fiskumbúðir eru skrautlegar í Ameríku og raunar víðar nú orðið. Myndin
er af nýtízkulegum umbúðum frá fisksölufyrirtæki í Boston. Á pakkanum
eru skrautlegar lýsingar á gómsætum réttum, sem framleiða má úr inni-
haldi pakkans með lítilli fyrirhöfn. Þar er hægt að finna nokkrar mismun-
andi mataruppskriftir slíkra rétta.
Ég hefi lengi litið svo á, að Tjör-
nesvegurinn yrði mikil samgöngubót
Rætt vií Gunnar Sigurísson bónda á
Auftbjargarstöftum í Kelduhverfi
Kelduhverfi er mikil búsældar
sveit, landfögur og nytýirik til
sauðbúskapar, en þar liefir löng
um veriö erfitt um samgöngur
og aðdrætti, vetrai-ríki mikið og
snjóþuugar heiðar liggja að. —
Framfarir l?,afa þó orðið mjög
miklar í sveitinni, og um 1940
var búið að byggja þar upp á
flestum bæjum, og var þá óvíða
betur og myndarlegar byggt í
sveitum landsins.
Áður en greiður vegu-r kom til
Kópaskers sóttu Keldhverfingar að
mestu til Húsavíkur um verzlun,
rák-u þangað fé til slátr-unar og
fl-uttu þaðan búsvörur heim. Þá
varð að fara fyrir Tunguheiði eða
Reykjaheiði, báðar háa-r og s-njó-
þungar. Svo var veg-u-r rudd-ur yfir
Reykjaheiði, en hann var va-rla
fær mema 3—4 mánuði ársins. —
Lengi var talað um veg fy-rir Tjör-
nes, en- um hann var nokk-ur tog-
streita. Nú er ha-nn- kominn og fær
flesta mánu-ði ársins. ,
Gunnar á Auðbjargarstöðum.
Yzti bærinn í Kelduhvsrfi við
Öxarfjarðá-rbotn a-usta-n á Tjörnesi
er bærinn Áuðbja-rgarstaðir, af-
skekkt jörð og H-til e-n notadrjúg
til smábúskapar. Þar hefir nú búið
hátt á fjórða' tug ára- Gunna-r Sig-
urðsson, so'núr Sigurðar Þo-rsteins-
sonar, hins kunna- fjárbónda- í
Ilólsseli á Hólsfjöllum. Gu-nnar
dvaldist í R-eykjavík nokkrar vik-
ur á sl. vori til augn-lækninga, og
hi-tti blaðamaðu-r frá Tímanum
hann að máli og ræddi-við hann
u-m ýmis mál þa-r nyrðra. Birting
viðt'alsins hefi-r dregi’zt en það ger
ir raunar efcki svö mikið til, því
að það voru ekki daegiirmál, sem
Gunna-r ræddi um.
Harður vetur.
— iHvað hefir þú búíð le-ngi á
Auðbj-airga-rstöðum, Gu.npar?
— 37 ár í'vor, flutti' þan-gað, er
ég fór að 'heiman úr„Höls-seli.
— Er sjónin áð bilá?
— Já, hún hefi-r aldréi verið sér
lega góð, en hefir daprazt. síðustu
misserm. Egi fékk því tækifæri tiL
þess að skreppa til höfuðborgar-
innar. Eg hefi verið undir læknis-
hendi Kristjáns Sveinssonar, og
gengið undir aðgerð, sem ég held
að hafi tekizt vel, og ég vona að
fá nokkurn bata. Kristján, hefir
annazt mig vel, enda er hann ein-
stakur læknir og öðlingur að
mannkostum.
— Var veturinn ekki harður?
— Jú, einn sá snjóþyngsti og
harðasti, sem komið hefi-r síðan ég
fór að búa. Hann settist snemma
að með snjóa, og fénaður allur á
gjöf frá veturnóttum. Þá komu
stórfhríðar, e-n- síðan svifaði til og
kom sæmilegur kaf-li fram að 18.
desember. Þá brast hann á að nýju
og gengu samfelldar hr-íðar eftir
það. Frá þeim degi var alge-r inni-
gjöf, og var svo enn, er ég fór að
heiman, hvergi komin jarða-rsnöp,
þótt komið væri fram á vor. Þetta
var e-rfitt, því að litlar vor-u fyrn-
ingarnar hjá mér. Þó bjargast
þetta vonandi.
— Lágu einhverjar sérstakar á-
stæður til þess?
— Já, ég varð fyrir því óhappi
1 fyrrahaust að hlaða með megin-
hluta heyfengs míns -brann. Þá
var ekki glæsilegt að liorfa fram
á veturinn. En þá koinu góðir
menn til hjálpar, bæði &veitungar
mínir og Húsvíkingar, hl-upu und-
i-r bag-ga, svo að all-t bjargaðist af.
Eg minnist sérstaklega Ska-rphéð-
in;s Jónssona-r, sem flutti til1 min
bilfarma af heyi vestan af I-Iúsa-
vík. Mér þyfcir got-t að fá tæki-
færi til að þakka þeim öllu-m, sem
hverjum og einum, fyrir þá drengi
legu hjálp.
Vegurinn kringum Tjörnes.
— Hafðir þú ekki lengi haft mik
inn áhuga á því, að vegu-rinn kring
um Tjö-rnes kæmist á?.
— Jú, allt frá því er ég kom að
Auðbjargarstöð-um, hai'ði ég 'h-ugs-
að mikið um það, hvernig sam-
göngumál sveitarinnar yrðu leyst,
einikum bæj'anna í vest'anverðu
Kelduhverfi. Hagkvæmast var fyr-
i-r þá að sækja til Húsav-ikur, ef
vegamálin leystust. Veg-ur yfir
Reykjaheiði gat ekki taliz-t nema
Slífcar ófyrirséðar breytin-gar við
strendur landsins hafa örlagarík
áhrif fyrir þá, er fisikvieiðar stunda.
Þrátt fyrir þetta höfðú flest fyr-
irfækin er úr sj'ávarafla unnu, tib
-kynnt au-kna sölu og aukinn hagn-
að 1957. Hins vegar mun aflaárið
1958, sem hér er talið enda 31.
niiarz, ekki kom-a út m-eð a-úkinn
hagnað“.
Hér er sleppt að geta a-f-
komii hinn'a einstö'ku fyrirtæfcja
og þá einni-g laxveiða-, túnfisfcs',
fenskvatns'fisks o. s. frv. Síð'an seg-
ir:
„Með því að aufca fjölbreyt'tni
fiskifæðu og gera frágang hennar
sem hagkvæmaisitan, er æ'tJlunin að
auka hlut he-nnar á marfcaði nær-
ingarefna hér í landi. Hlutaðeigend
ur telja sig hér eiga leik á borði,
sakir hins háa kjö-tverðs, sem stað-
ið hefir alilt síðastliðið ár. Aufc
þess er nú minna framboð hér á
k-jöti á marfcaðinu-m cða tæplega
71 fcg. á m-ann al'It árið, en þetta
er minnsta framboð af kjö’ti í sex
ár!
Aufc þess er hugsanlegt að
sm-elkfcur Amerikumar.na fyrir fisk
'in.eti verði vakin-n á ný.
Kjötneyzlan hér hefir aufcizt um
20% síð'a-slta áratog (á hænsnakjöti
hálf lausn. Eg þótti-st sjá, að veg-
urinn fyrir Tjörnes væri framtíð-
arlausnin. Fáir töldu slíkt fær-t þá,
þega-r ég ræddi um þetta, en nú
rnunu me-nn sjá, hve mi-kið ö-ryggi
e-r að þessum vegi, bæði fyrir Keld
hverfinga, Öxfirðinga og þá sem
nyrzt á Tjörnesi búa.
— Var Tjörnesvegurinn fær í
allan vetur?
— Nei, en sá vetur va-r líka ó-
venju snjóþungur, og það gat ekki
-talizt mikill snjór á honum, að-
. eins skaflar í lægðum og giljum
til fyrirstöðu. Það hefði líka verið
hægt að ryðja han-n miklu fyrr
en gert var í vor.
Eg vi-1 nefna sem dæmi um ör-
yggi það, sem -er að Tjörnesvegin-
in-um að nú e-r læknislaust á Kópa-
skeri, læknir fluttur tii Raufar-
hafna-r. Þá ver&ur að leita til
læknis á Húsavík. í því sambandi
er Tjörnesvegurinn ómissandi, því
að hann getur verið fær alla venju
lega vetur.
Refaveiðar og seladráp.
— Þú hefir stu-ndað nokkuð veið
ar?
—• Mér hefir jafnan verið mikil
skemmtan að því að fara með
byssu, einkum að fást við lágfótu.
Það er mikið af refum í Tjörnes-
fjallgarðinum. Oftast hefi ég not-
að þá aðferð að rekja slóðir í ný-
snævi á vetrum. Þá fer maður á
(Framhald k 8. aiöu
42%), m'effan fiskneyzlan hefir
staðið í stað, og verið tæp 5 kíló
á mann!
Áhugamenn um aukna fisksölu
sakast um kvrrstöðuna á sviði fisk
neyzlunnar og þá ekki sizt þá
óme-nningu, aff krabbar og humar,
þessi dýrindisfæða skuli hér flokk
uð undir fátæfcrafæðu! í ár og þá
með hliðsjón á batnandi afkomu,
múnu þeir, s'em annast frágang og
u'mbúnað fiskafurffa, nú vinna að
því að æ fleiri reyni vöru þeirra.
Vegn-a þ'ess1 hversu hér hafa átt
í hlut tiltöMega smá fjölskyldu-
fyrirtæki, hafa þau ekki haft bol-
magn til þe;ss að standa straum af
kostnaðarsamri auglýsingastarf-
'Sómi. En nú eru menn farnir að
skilja þörfina fyrir sa-mvinnu við
að gera fklk að daglegri f-æðu. Eitt
firma hefir þegar varið 600.000 doll
urum í au-glýsingar á ári, og annað
firma er tekið að beitast fyrir
mjög vel úr garði gerðum sjón-
varps'auglýsingum á fis-km'e-ti sínu“.
Þá er í greininni sagt frá fjár-
festingum til þe-s að efla aðstöffu
firm-a sem úr fisfci vinna. Rækjxi-
s'tofmvn ein í Texas hefir verið
sjöfölduð síðan 1951, og nýjum vél
um til þess að auka afköst u-m 35%
var komið fvrir í fyrirtæki í St.
Louis, sem framleiðir soðinn fisk,
sem síffan- er hraðfrystuir.
Er þa-ð s-mek'kur fól'ks fyrir hi-n-
ar ým's-u fisiktegundir og v-axandi
fjölbreytni í frágangi, se-m gert
h'efir að verfcum, að lagt hefir ver
ið í fjárfes'tingu af því t-agi, sem
dæmi hafa verið nefnd um.
.... „Það er-u enn ínöguMk-ar
fyrir vaxandi efitirspum eftir fros-
inni fæðu, að því er framámenn í
þessari atvi-n'n'Ugrein telja.
„Fishstiek" — fiskistangir, sem
búnar eru ti-1 úr hökkuðu-m þorski
eða ýsu, velt upp úr brauðm-yLsnú,
síðan bafciaðar og hraðfrystar, er
sú vörugreinin af þes'su tági, sem
náð hefir miestum vinsæld-um og
sölu!
Á fyrsta ársfjórðungi þessa árs
seldu framleiðendur nasstum 17
milljónir pundspakka af þessari
vöru og svaraði það til aukningar
sein nani 2.5 niilljónum punda frá
sama tíma árið áður. Enda er eft-
irspurnin nú slík, að ekki er liaft
undan!
í situ't-tu m'áli, hin aldagamla fisfc
framlieiffsla er aff færast í nýtt
form! Fi’sksölum-aðurinn með strá-
hattinn er að víkja fyrir frýstihólf-
unum í kjönbúðunulm, mieð hrein
legu pöfcfcunum með fisfc'ineti, sem
'svo aúðvelt er að matreið'a!
Enda segja nú fiskframleiðend-
urnir:
„Beztu ári-n eru en-n framundan".
Guðbrandur Maguússon.
I
T *
A víðavangi
Sjálfstæðisflokkurinn
og veltuútsvörin
Loksins í gær treystir Mbl.
sér til þess að minnast á veltu-
útsvörin í örstuttri Staksteina-
grein. Blaðið treystir sér ekki
til annars en að játa, að þau
séu tilfinnanleg, en ekki vill það
þó taka undir það, að þau séu
ranglát og skaðleg atvinnulífinu,
eins og hinn sænski hagfræðing
ur benti á.
Helzta afsökun Mbl. er sú, að
Gunnar Thoroddsen hafi fluíí
á þingi tillögu uin að bæjarfé-
lögin fengju hluta af söluskatti.
Þessi tillaga var hins vegar ekki
flutt af neinni alvöru, eins og
sézt á því, að Gunnar benti ckki
á aðra tekjuöflun handa ríkinu,
í staðinn.
Ef bæjarstjórnarmeirihlutinn
liefði liaft nokkurn áhuga
að Iosna vlð veltuútsvörin liefði
hann haft möguleika til þess að
koma því fram fyrir löngu, t.d.
þegar Sjálfstæðisflokkurinn
hafði fjárniálaráðherrann.
Sannleikurinn er sá, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur engan á-
huga liaft á því að afnema.
veltuútsvöriu, heldur unað þess-
ari skattlagningu hið bezta. For-
ingjar lians hafa áhuga á állt
öðru en að treysta atvinnurekst-
urinn og frmleiðsluna. Þess
vegna væri framleiðslan nú
stöðvuð, ef ríkisstjórnin hefði:
verið jafn stefnulaus í efnahagS;
málunum og Sjálfstæðisflokkur-
inn reyndist vera á síðasta þingi,
Skæruverkföllin
Mbl. birtir í gær kafla úr for-
'tistugrein, sem nýlega birtist í
Tímanum, þar sem smáskæru-
verkföllin svonefndu eru fpr
dæmd, og lögð áherzla á heiJd-
arsamninga til lengri tíma. MbJ.
segir, að Tíminu hafi ekki talaff
svona um smáskæruverkföllin
áður. Þetta er alveig ósatt. Tím
inn hefur um Iangt skeið lialdic
þessari skoðuu fram. Hins vegai
Iiefur Mbl. varazt mjög að for-
dæma skæruverkföllin, enda er
það skiljanlegt, þar sem flokku
lians hefur oft verið helzti frum
kvöðull þeirra í seinni tíð.
Sagan frá 1955
endurtekur sig
Mbl. lætur sér mjög tíðrætt
um það ábyrgðarleysi, sem
kommúnistar hafi sýnt 1955, er
þeir stóðu fyrir verkföllum þá.
Hér skal eliki dregið úr þeirri
gagnrýni, enda var á sínum
tíma tekið undir hana hér í blað
inu, þótt taiið væri eðlilegt að
leiðrétta þá kjör liinna launa-
lægstu. Verkfallsmenn 1955
gengu hins vegar mildu lengra
og því var efnaliagskerfið sett
mjög úr skorðum með verkföll-
unum þá.
Mbl. gleymir hins vegar aö'
geta þess, að forkólfar Sjálfstæð
isflokksins leika nú nákvæmlega
sama leikinn og kommúnistar
1955. Þeir ýta nú undir kaup-
kröfur og verkföll sem bezt þeir
geta. Fyrir þetta franiferði sitt.
verðskulda þeir að sjálfsögðu
sama áfellisdóminn og konnmin-
istar fyrir verkfallsbrölt sitt 1955.
Kveðja til Lúðvíks og
Hannibals
í forustugrein Þjóðvilýans í
gær segir á þessa Ieið:
„Það stoðav t.d. ekkert að lýsa
því yfir í orði að óhjákvæmilegí
sé að Iiafa sem nánast samráð við
verkalýðshreyfinguna, eins og
Framsóknarflokkurinn gerir, en
knýja í verki fram ráðstafanir
eins og þær, sem nú eru komn-
ar til framkvæmda og -irtast í
umfangsmiklum verðhi kkununi
dag eftir dag.“
Þótt Framsóknarflokkarinn sé
hér sérstaklega nefndi i' i nafn,
er þessi kveðja þó ár iðanléga
fyrst og fremst beint tll Lúðvíks
og Ilannibans cg þeii'r;; annarra
þingmanna Alþýðubanúalagsins,
sem ekki stóðu síður uð setu-
iugu efnaliagslaganna aýju en
Framsóknarflokkurini;.