Tíminn - 10.09.1958, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, miðvikudagtnn 10. september 1958,
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURIIIB
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargöt®
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18804.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12388
Prentsmiðjan Edda hf.

Slysið í Morgunblaðshöllinni
SViD er að sjá sem Stak-
steinahöfundur Mbl. hafi
vericV með lakara móti í höfð
inu s. 1. laugardag. Er það
þó óneitanlega nokkuð mikið
sagt. þvi hið pólitíska heilsu
far {igr í hallarsölunum hef
ir ekki verið á marga fiska
nú ujidanfarið: Ástæðuna til
þess að Staksteinasmiður-
inn hefir nú fengið fremur
hátt.' hitakast, mun mega
rekja til Eysteins Jónssonar
f jármálaráðherra. Hann hélt
sem sé ræðu austur í Gunn ■
arshþlma í Rangárvallasýslu
nú fcyrir nokkru. Þar benti
hann á það, að stjórnarand-
stöðunni hefði tekizt, með
látlausum undirróðri sín-
um í efnahagsmálunum, að
tryggja landsmönnum nýj-
ar h'ækkanir á vetri kom-
anda. Yfir þessu ærist Mbl.
ákaflega og hyggst geta rétt
hlut sinn gagnvart fjármála
ráðherra með því að ausa yf-
ir hánn öllum þeim fúkyrð-
um, sem heilabú þeirra Mbl.
manpa geta upphugsað, kall
ar hann „skattránsstjóra“
og þar fram eftir götunum.
(Þetta skyli þó aldrei vera
blaðið, sem ber ábyrgð á fjár
málapólitík bæjarstjórnar-
meirislutans í Reykjavík?)
Segir Mbl. fjármálaráð-
herrá aldrei sjá „----nema
eina leið: Að leggja á nýja
skatta og tolla, að hindra
heilbrigða efnahagsstarf-
semi, en halda hlífiskildi yf-
ir hvers konar braski auð-
hringsins, sem einn af leið-
togum Alþýðuflokksins sagði
á s. 1. vetri að væri orðinn
hættulegur þingræði og lýð-
ræði í þjóðfélaginu“. Ójá,
ekkert er það nú sem á geng
ur. Við skulum nú taka um-
ræðurnar um „hringinn" af
dagskrá í bili í þeirri von, að
Mbl. rökstyðji ummæli sín
um hann eitthvað frekar.
Vonandi verður þess ekki
langt að bíða svo meinlega
sem blaðinu er við alla auð-
söfnun, eins og alkunnugt
er.
Sj £\da.n hefir það hent
Mbl. nú s. 1. tvö ár, að skrifa
af sfeynsemi um efnahags-
málip. Ætla má, að það heyri
til hreinna slysa á þeim bæ,
komi' slíkt fyrir. Eitt þess-
feonar slys varð í Mbl.-höll-
inni hinn 3. apríl s. 1. Þá
sagði Mbl.:
„Það er jafn fráleitt að
tala ,um gjaldeyrisskort, án
þess að gera grein fyrir,
hverjar lífsnauðsynjar eru
til í þjóðarbúinu, eins og
ætla, með gengislækkun eða
millifærslu að gera þau töfra
bragð, að þjóðarbú, sem rek
ið er með halla, verði skyndi
lega rekið hallalaust án þess
að á hlut nokkurs verði geng
ið.
HÉR á íslandi eru lífs-
kjör svo jöfn, að halli þjóð-
arbúsins verður ekki réttur
við nema annað hvort með
auknum þjóðartekjum eða
með skerðingu lífskjara
alira. lýatta eru sannindji,
sem menn komast ekki með
Ivokkru móti hjá. í efnahags
nálum eru engin töframeðul
til. Saga íslendinga á 19. öld
sýndi það ofurvel, alveg
eins og reynsla síðustu ára,
að það er aðeins vinna og
framleiðsla, sem gerir þjóð-
irnar rikar. Með árvekni,
dugnaði og útsjónasemi er
hægt að ná því, sem engar
bollaleggingar stofuspek-
inga fá áorkað.
Af framleiðslunni verður
ekki meira tekið en hún í
raun og veru hefir aflögu.
Ef meira er tekið, þá er ekki
nema um tvennt að velja:
Annað hvort verður stöðvun
eða taka verður það aftur af
almenningi, sem hann hefir
ofheimt. Þa er þetta, sem
hefir verið viðfangsefni
stjórnarvaldanna undanfar-
in ár.“
HVERNIG var svo ástatt
þegar núverandi stjórn kom
til valda? í stuttu máli.þann
ig, að hjá ríki og atvinnuveg
um var yfirvofandi fjárþrot.
Útveginum var velt áfram
með loforðum um uppbæt-
ur en enginn eyrir fyrir
hendi til innlausnar þeim
loforðum. Bygging sements-
verksmiðj unnar stöðvuð. Raf
orkuframkvæmdir úti um
land í þroti. Enginn pening-
ur til í Sogsvii-kjunina. Fisk-
veiða- og Ræktunarsjóðir
tómir og lán veitt upp á
framtíðina í von um að úr
rættist seinna, Hið „blóm-
lega“ bú var nánast þrota-
bú. Þetta fékk ríkisstjórnin í
fangið.
Hér hafði það einfaldlega
gerzt, að meira hafði verið
tekið af framleiðslunni „—
en hún í raun og veru hefir
aflögu". Ríkisstjórnin snér-
ist gegn þessum vanda með
því fyrst og fremst að efla
framleiðsluna. Þess vegna
var ráðizt í skipakaup. Því
var létt undir með landbún
aðarframleiðslunni. í sama
skyni var fjár aflað til stór-
framkvæmda. Og í þeim til
gangi voru ráðstafanir gerð
ar til þess aö afstýra hinni
árlegu stöðvun fiskiflotans.
Þetta heitir á máli Mbl. „að
hindra heilbrigða efnahags
starfsemi“. Fremur einkenni
legt og sjaldgæft fyrirbrigöi
þessi tunga, sem töluð er 1
Mbl.-hölinni.
VITANLEGA kemur árang
ur sumra þessara ráðstafana
ekki strax í ljós og aðrar
eru háðar aflamagni. En eins
og allir vita a. m. k. utan
Mbl.-hallarinnar, brást sjáv
araflinn verulega s. 1. ár.
Því nægðu þesar aðgerðir
ekki. Þá var „--------ekki
nema um tvennt að velja:
Annaðhvort verður stöðvun
eða taka verður það aftur af
almenningi, sem hann hefir
ofheimt". Og nú er spurning
in: Hvað vill Mbl.? Við
þeirri spurningu hefir aldrei
fengizt beint svar. Og þó —
þegar því er skilað aftur,
sem „ofheimt“ er, þá heitir
það „skattrán“. Og úr því
Konungsætt hashemíta hefur átt
skamman en all sögulegan feril
Þessa dagana er harmleik-
ur leikinn í konungdæminu
Jórdaníu. Kannske verður
það síðasti þátturinn í sögu
hashemitísku konungsættar-
innar, sögu, sem er blóðugri
en flestir sorgarleikir. Huss-
ein Jórdaníukonungur hlýtur
að bera byrði, sem virðist
alltof þung svo ungum
manni og óreyndum. En
hann neitar að taka sér hlut-
verk Hamlets vorra tima.
Hann er hugrakkur og at-
hafnasamur, og hann hyggst
verja heiður ættar sinnar,
þótt hann eigi á hættu að
þola sömu örlög og frændi
hans, Feisal írakskonungur.
Það var langafi Ilusseins, E1
Hussein Ibn Ali, afkomandi spá-
mannsins og fursti af Mekka, er
fyrstur varð konungur af ætt
hashemita, er heimsstyrjöldin
fyrri stóð yfir. Hann var metorða-
gjarn maður og reyndi með öllum
ráðum að framkvæma drauma sína
um völd og heiður ættarinnar. —
Hann, hafði engin veraldleg forráð
sem fursti af Mekka, og Tyrkir
sem þá róðu öllum arabalöndum,
höfðu gert það að skilyrði fyrir
útnefningu hans að hann sinnti
einungis trúarefnum.
Refskák Husseins
En Hussein fursti beitti öllum
brögðum. Hann gerði erkióvinum
sínum, Tyrkjum, tilboð um að þeir
skyldu í sameiningu ráða niður-
lögum Breta í Miðausturlöndum,
með því að hertaka Súezskurð. —
Tyrkir virtu hann ekki svars. Þá
sneri hann sér umsvifalaust til
Breta og bauð að Arabar skyldu
gera uppreisn gegn Tyrkjum. —
Bretum virtist hyggilegt að styrkja
hann í þessu, og uppreisnin end-
aði með ósigri Tyrkja. E1 Hussein
Ibn Ali fursti varð Hussein kon-
ungur Arabíu.
En Hussein var litill stjórnmála
maður. Nú tók hann að láta sig
dreyma um samarabiskt ríki þar
sem hann yrði sjálfur konungur.
Og þegar Bretum leizf engan veg-
inn á þessa náðagerð hélt Hussein
þrumuræður um heilagt stríð gegn
hinum vantrúuðu Brelum. Þetta
var óhyggilega ráðið, enda fór svo
að þegar erfðafjandi hashemíta,
Ibn Saud af konungsætt wahbita,
réðist' inn í Arabíu er hann taldi
heyra ætt sinni lil, heyrðu Bretar
ekki einu sinni hjálparbeiðni Huss-
eins. Hersveitir Ibn Sauds náðu
Mekka, og Ilussein afsalaði sér
völdum til sonar síns, Alis. En
ekkert gaf stöðvað Ibn Saud, og
Hussein og synir, Ali, Feisal og
Abdullah hrökkluðust á broít frá
hinu nýfædda og skammlífa kon-
ungsríki hashemíta.
PeS á skákborði Brefa
Synir Husseins börðust síðan til
valda í öðrum arabalöndum með
tilstyrk Breta. Sjálfur var Hussein
fyrst í för með þeim, en brátt
gerðist hann þeim of erfiður og
varð að hrökklast til Kýpur. Þar
dró hann fram lífið sem kaup-
maður og varg gjaldþrota að lok-
um. Synir hans, Feisal og Abdulla,
héldu áfram baráttunni, og Bretar
notuðu sér þá sem peð í hinu
pólitíska tafli við Frakkland um
yfirráð yfir þeim löndum er Tyrk
ir höfðu áður ráðið á þessum slóð-
um, en stórveldin tvö stýrðu í um
boði Þjóðabandalagsins eftir
heimsstýrjöldina fyrri.
ekki má fara þá leið, er að-
eins ein eftir, segir Mbl.,
og hún er „stöövun“.
Ójá, það er líka hægt að
svara óbeinlínis.
Veríur Hussein konungur Jórdaníu srðasti
fulítrúi hennar?

/ :

EL HUSSEIN IBN ALl
— ættfaðir hashemita
Brezka stjórnin ákvað að gera
írak að sjálfstæðu ríki undir
stjórn Abdulla emírs, sonar Huss-
eins. Og jafnframt studdu þeir
Feisal emír í tilraunum hans að
gerast konungur yfir Sýrlandi er
Frakkar réðu. 7. marz 1920 gaf
sýrlenzka þjóðþingið úf yfirlýs-
ingu þess efnis að Sýrland væri
sjálfstætt ríki og Feisal emír kon
ungur þess. Nuri Said hershöfð-
ingi var sendur til Frakklands til
að krefjast þess ag allar franskar
hersveitir hyrfu úr landi, en Frakk
ar svöruðu því til að þeir hvorki
gætu né vildu afsala sér umboðinu
er Þjóðabandalagið hafði trúað
þeim fyrir.
Þá greip Feisal til þess ráðs
að skipuleggja skæruhernað gegn
frönsku hersveitunum, skemmdar-
verk á járnbrautum er Frökkum
voru nauðsynlegar o.s.frv. Að lok-
um misstu Frakkar þolinmæðina
og sendu her til Damaskus þar
sem Feisal og fylgismenn hans
höfðu búið unt sig. Að sjálfsögðu
mátti hann sín einskis gegn ofur-
eflinu, og þegar Bretar treystust
ekki til að skerast í leikinn flúði
Feisal til London, en Frakkar
tóku Damaskus.
Abdulla, bróðir Feisals, safnaði
að sér liði í Amman og hafði í hót
unum um að ráðast gegn Frökk-
um. En Bretar kölluðu þá báða
bræður til ráðstefnu í Jerúsalem,
og niðurstaða hennar varð heldur
kynleíjl: bræðurnir voru látnijr
skipta um hlutverk, þannig að
Feisal varð konungur íraks, en
Abduila varð að láta sér nægja
nafnbót emírs sem stjórnandi nýs
arabaríkis er kallað var Trans-
jórdania. Það voru einungis hags
munir Breta er réðu því að þessi
ófrjóa eyðimörk var gerð að sjálf
stæðu riki. Og þegar áhrif Breta
í Miðausturlöndum tóku að þverra
varð tilvera þess fjarstæðari, lands
sem átti þess engan kost að halda
sér uppi efnahagslega. 1946 lókst
Abdulla að lireppa hinn eftirsótta
konungstitil, og er hann hafði
unnig mikil landssvæði handan
fljótsins Jórdan í styrjöldinni við
ísrae) var nafni. ríkisins breytt
í Jórdanía.
Báðir konungar
Bæði Feisal og Abdulla voru
gáfaðir menn og sýnu betur íil
konungs failnir en faðir þeirra.
Feisal I. írakskonungar var snjall
stjórnmálamaður, og þrátt fyrir
allt treystu Bretar honum aldrei
til fulls. Áhrif hans voru mjög
mikil, og dauði hans 1933 var
ríkinu slíkt áfall að til þess má
rekja þá atburði er lauk með
blóðbaðinu í Damaskus 14. júlí
síðastliðið.
Ghazi, sonur og eftirmaður
Feisals, var með öllu ónýtur kon-
ungur enda lítt syrg'ður er hann
fórst í bifreiðaslysi. Þá varð Feisal
prins konungur, fjögurra áxa gam
all, en annar maður af ætt Huss
eins tók við völdum, Abdul Illah
prins, sonur Alis, sem rikisstjóri
fyrir hinn ómynduga konung.
1953 varð enn eitt blóðbaðið í
sögu hashemíta. Abdulla Jórdan-
íukonungur var snjallastur og eftir
tektarverðastur af sonum Husseins
— stýrði landi sínu farsællega
og var vinsæll heirna og erlend-
is. En dag nokkurn árið 1953 var
hann myrtur af múhameðskúm of-
stækismanni í Jerúsalem. Þá var
í fylgd með honum sonarsonur
hans, og efiirlæti, Hussein prins.
Eizti sonur Abdullas, Tallal,
varð um skamnia stund konungur
Jórdaníu, en fáum mánuðum síð-
ar var hann úrskurðaður geðveik-
ur og lét af völdum. Þá var Huss-
ein prins krýndur konungur Jór-
daníu i Amman sama dag og
frændi hans, Feisal, var krýndur
í Bagdad.
Síðasti þáttur
14. júli í ár urðu blóðugustu
atburðirnir í sögu hashemíta. Hin
nýja íraksstjórn hefur enn ekki
vogað að skýra frá blóðbaðinu
í konungshöllinni í Bagdad í smá-
atriðum, en vitað er að meðal
fórnardýranna voru Abdul Illah,
ríkisstjóri, Feisal konungur, amma
hans og systur. Aðeins eiginkoná
Abdul Iilahs komst undan, en ekki
er vitað hvar hún leynist.
Nú er Hussein eini konungurinn
við völd af ætf hashemita, og fylg
ismenn Nassers fullyrða að vopn
þeirra muni fljótlega ná til hans.
En Nasser gleymir því, eða vill
ekki rnuna, að hashemítar börðust
fyrst og fremst fyrir frelsi og
sjálfstæði Araba. Þeir eru nú kall
aðir svikarar og glæpamenn vegna
þess að þeir þáðu stuðning Breta.
En hvaða dómur verður i fram-
tíðinni felldnr um baktjaldamakk
Nassers við Sovétríkin?
Síðasti þáttur harmleiksins í
Jórdaníu er enn ekki leikinn, og
hvernig sem fer verður Husséin
minnzt sem ungs og hugdjarfs kon
ungs er um sinn hélf velli í von-
lausri aðstöðu, staðráðinn í því
að verja heiður ættar sinnar til
hins ýírasta. Saga konungsæt'tar
hashemíta hófst með Hussein og
lýkur með Hussein. Þetta er einn
af harmleikjum sjálfs lífsins, blóð
ugri og hamslausri en flestir þcir
er sjást á sviði.
(Endursagt eftir
Dagens Nyheder).
Innflutíiingur er-
lends fjármagns
Fjármagn það, sem útlendingar
lögðu í ný fyrirtæki og eldri fram
leiðslu á ítaliu, samkvæmt lögum
frá 7. íebniar 1956, 1. gr., komst
upp í jafnvirðri nál. 13000 milljóna
lira á fyrra helmingi ársins 1958.
Þetta fjármagn skiptist þannig á
iðngreinar (í milljónum líra):
Efnaiðnaður og lyfjagerð 8750
Steinolía 700
Vélaiðnaður og málmvinnsla 75Q
Byggingar 770
Aðrar iðnzreinar 2000
1297Q
Útlend fjárffesting á Ítalíu, sam
kvæmt sömu lögum, en í skráðum
lánum, varð yfir 17,5 rnilljarðar
líra á sex mánuðum. Til 31. maí
síðastl. var allur útlendur gjald-
eyrir, sem fór um hendur bank-
anna sarnkv. téðum lögum, 37 mill
jarðar iíra. Hafi sama mánaðar-
meðaltal haldizt í júní sem áður,
á að vera óhætt að telja, að öll
erlend fjárfesttng á ítaliu, sam-
kvæmt lögunum, hafi verið orðin
um eða yfiir 44 milljarðar líra
fyrstu sex mánuði ársins 1958.
(240re, 10. 8. ’58).