Tíminn - 09.11.1958, Blaðsíða 7

Tíminn - 09.11.1958, Blaðsíða 7
r í M I N N, sunnudaginn 9 nóvember 1958. 7 SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ - Að stilla í hóf, en halda {>ó ekki í íé til tjóns -Flugsamgöngur aukast - Stækkun minnstu iún- anna - Mikii framleiðsla í sjávarfjorpum - Hefir Þjóðviljinn gleymt Einari Olgeirssyni ? - ÞaS yrði önnur þjóð - Verksmiðjuraar í Gufunesi og á Akranesi - Sjálfstæðisflokkurinn og dýrið Fjárlögin og fóiksf jöldinn Að undanförnu hefir þróunin ver ið íú í fjármálurn ríkisins, að fjár lögin hafa hækkað nokkuð ár frá ári. Suinum finnst þetta öfugþróun og vissulega þarf að gæta hófs í "þéssu efni. En hjá þjóð. sem er ört ’yaxandi að fólksfjölda og færist mikið í fang með framkvænidir á mörgum sviðum er það ekki óeðli- ilegt og verður naumast hjá því komizt, að fjárlög hækki nokkuð. Því valda ýmsar orsakir. Eftir því sem fólksfjöldi vex eykst sjálf- ikrafa í ýmsum greinum þjónusta sú, sem ríkið veitir, s. s. í skóla- máluin, tryggingum o. fl. Nýir þætt ir mála hafa komið til sögunnar og vaxið ört á síðari árum. Miklar framkvæmdir krefjast aukinna fjár fr.inlie.a. E-in fremur hefir verð- bólguþróunin i landinu mikil á- hr;f á hæð fjárlaga. Fjármálaráð- herra vék að þessu i fjárlagaræð- unni um daginn. Honum fórust þannig orð; „Ef rlkisútgjöldin stæðu í stað, væri það vottur um veruiegan nið- urskurð útgjalda. Vandamálið er fyrst og fremst, að ríkisútgjöldin vaxi eldd umfram það, sem eðli- legt er í hlutfalli við framleiðslu og þjóðartekjur. Nokkur árleg aukning fíkisúigjaldanna er óhjá- kvæmileg og eðlileg menningar- þjóðfélagi, þar sem fólki fjölgar ört. Og eftir því sem meira þarf að byggja á þekkingunni, rann- sóknum og vísindalegum grunni, evkst þörfin fyrir framlög ríkisins í þ.jónustu atvinnuveganna. Þetta sæist vel hér, ef athuguð væri sú stórfellda aukning, sem orðið hefir á ríkisútgjöldum til, rannsókna í þarfir atvinnuveganna. — Hvers 'konar tilrauna, athugana á orku- lindum og öðrum auðæfum lands- ins, fiskrmiðaleit o. s. frvr. Rey.nslan er sú, að þetta fé kem- ur margfalt aftur, — en það eykur ríkisútgjöldin og flokkasf með af- brotum á máli lýðskrumaranna. Vandinn i þessu öllu er að stilla í hóf og reisa sér ekki hurðarás um öxl, en halda þó ekki í fé til tjór.s." Þróun flugmála Flugið er einn af hinum nýju þáttum í framkvæmdum og at- vinnulífi þjóðarinnar, sem vaxið hefir mjög ört á síðustu árum. Og sá þáttur er mjög mikilvægur íyrir alla þjóðina. Nú eru tæp 40 ár, síðanfyrst var g.erð tjlraun með flug hér á landi. Þeirri tilraun var aðeins haldið uppi nokkra mán- uði. Svo liðu um það bil níu ár, að engin flugvél var í eigu íslend- inga eða rekin af íslenzkum mönn- um. En fyrir 30 árum var stofn- að félag, sem festi kaup á lítilli ílugvél. Það félag hélt uppi- flug- ferðum um þriggja ára skeið. Á þeim árum luku námi í flugi hinir fyrstu, íslenzku flugmenn. Það er þó fyrst eftir að þau flug félög, sem nú starfa, voru stofnuð fyrir 10—20 árum, að um öra þró- un í flugmálum er að ræða. Og á Alþingi 1944 voru fyrst sett. lög um flugvelli og lendingarstaði fyrir flugvélar. Síðan hafa fjárlög ríkis- ins til flugvallagerða farið sívax- andi. Samkvæmt fjárlögum þessa árs hefir verið varið á árinu til flugvallagerða 6,6 millj. kr., en sam kvæmt frumvarpi til fjárlaga, sem ,nú liggur fyrir Alþingi á að verjá á næsta ári 8Vá millj. kr. í þessu skyni. Það er eftirtektarvert í þessu sambandi að flugfélögin hafa ekki þurft að njóta beinna rekstr- arsti'rkja úr ríkissjóði og að þeim hefir tekizt með góðum árangri að halda uppi' miililandaflugi í liarðri samkeppni við erlenda aðila. Það er enn fremúr eftirtektarvert, að samkvæmt skýrslum um greiðslu jöfnuð við útlönd, er þessi unga atvinnugrein, flugið, að verða Innanlandsflugið er mikill oq sívaxandi þáttur í samgöngum landsins, og mi!P höfuðstaðarins og ýmissahéraða eru flugvélar orðnar helzta samgöngutœkið til fólksflutninga. Fyrir fáar sveitir er bó flugið þýðingarmeira en Öræfin. Heita má, að fluqvélin sé þar eina samgöngutækið til annarra héraða, ekki aðein; til fólksflutninga, held- ur og vöruflutninqa að og frá sveitinni. Þeir eru meira að segja farnir að flytja áburðinn austur meðflugvélum. Myndin er frá flugvellinum við Fagurhólsmýri. Faxi st ndur á flugbrautinni, en fjær sést vörugeymiu- og af- greiðsluhús undlr Blesakletti. sjálfri sér nóg um öflun gjaldeyris vegna rekstursins. Það er fleira en hæð fjárlaga, sem segir til um vöxt þjóðarbúsins. Sú framleiðslu aukning, sem á sér stað jafnframt vaxandi fólksfjölg- un, er greinilega vottur þess. Tal- ið er, að heildarframleiðsla þjóðar búsins hafi aukizt um tæp 19% frá 1954 til 1957. Þessi framleiðsiu aukning kemur fram í öllum höfuð- atvinnuvegum þjóðarinnar. Það leiðir af hinni merku löggjöf um landbúnaðarmál og viðbætur, sem sett hefir verið á undanförnum ár- um og Framsóknarflokkurinn hefir haft forgöngu um, að framleiðsla Ir.adbúnaðarafurða vex og að af- köst hvers vinandi manns, sem í sveitunum býr, aukast raunveru- lega að niiklum mun. Eitt hið allra merkastá nýmæli í löggjöf um landbúnaðarmál, er ákvæðið um stóraukinn stuðning við ræktun á þeim jcrðum, sem hafa minna en 10 ha. tún. En það nýmæli fékk Framsóknarflokkur- inn lögfest eftir að núverandi rikis stjórn var mynduð. Með því er stefnt að auknum jöfnuði innnn bændastéttarinnar þannig að iyfla þeim til aukinnar hagsældar, scm höllum fæti standa. Jafnframt er stefnt að því að létta handtök ein- yrkjanna, sem vinna sleitulaust að framleiðslu og styðja um laið fé- lagslíf og þjóðlega manningu í sveitum landsins. Atvinnuvegirnir og fjórfesting Eitt af meginalriðum í stefnu- skrá núverandi ríkisstjórnar er það að efla atvinnulífið og jafna aci- stöðu fólksins i landinu, m. a. með því að útvega ný atvinnulæki og dreifa þeim í landsfjórðungana. Sjávarútvegurinn er sá atvinnuveg ur, sem skilar mestum erlendum gjaldeyri í þ.ióðarbúið. Sjór er sótt ur kringum allt land og auk þess sækja togarar afla á fjarlæg mið. Samkvæmt skýrslum er sjávarafli lagður á land í sextíu útgerðarbæj- um a. m. k. Eitt af því sem dregið héfir úr velgegni sjávarútvegsins að undan förnu er tregða manna til að stunda sjóinn. í seinni tíð hafa á stundum verið mörg hundruð útlendra sjó- manna á hinum íslenzka fiskiflota, sökum þes að ekki hafa fengizt nógu'niargir íslendingar til þeirra starfa. Kaup hinna erlendu manna hefir þjóðarbúið orðið að greiðá í erlendum gjaldeyri. Það er mjög athyglisvert í þessu 'sambandi, að i stórum bæjurn virðast menn verða fráhverfir fiskveiðum en í hinum smærri bæjum og sjávar- þorpum. F.iöldi sjómanna í Reykja vík mun ekki vera rneiri en einn af hverjum 50 íbúum eða tæplega það. En í 47 útgerðarbæjum og sjávarþorpum á Norður, Austur og Vesturlandi, sem árið 1958 höfðu samtals 32500 íbúa voru sjómenn nálega einn af hverjum 14 íbúum og til eru þeir staðir hér á landi, þar sem sjöundi hver íbúi er sjó- maður. Það er einnig mjög athj'glis vert, hvað útflulningsframleiðslan er hlutfallslega mikil í mörgum fámennum sjávarþorpum samanbor ið yið fjölmennustu kaupstaðina. Á síðastliðnu ,ári mun hafa kom- ið á land í Reykjavík sjá'varafli, sem nemur rúmlega einni smálest á íbúa. í þorpi eins og Ólafsvík dró hver íbúi að meðaltali átta smálestir af fiski á land á, saman tíma og hver íbúi á Suðureyri við Súgahdafjörð dró sjö smál. o. s. frv. Af þessum staðreyndum verð- ur að draga þá ályktun, að fólks- fjölgun í hinum smærri bæjum og þorpum sé vænlegri tii að auka sjpmannafjöldann. Þetta sýnir einn ig, hve sjávarútvegurinn og jaí'n- vægið í bvggð landsins er nátengt hvort öðru. Augljóst er, þegar þetta er athugað, að það &r rétt- mætt að beina fjárfestingunni að ve.ulegu leyti út á land-byggðina og að uppbyggingu í kauptúnum og þorpum cnda er það yíirlýst- stefna núverandi ríkisstjórnar. Það er ekki nóg að kaupa báta og önnur fiskiskip. Það þarf aðstöðu til að byggja upp heimili sjn, að- hann er lagður á land. Og fólkið, sem þar býr, þarf að hafa ðstöðu til að byggja upp heimili sín, að- stöðu til félagslífs, menningar, góðra samgangna o. s. frv. Er ÞjóSviljinn í andstöSu viS Einar Olgeirsson? í ljósi þeirra staðreynda, sem hér hefir verið drepið á, eru harla furðuleg skrif Þjóðviljans um það, að fé sé flutt í af stórum st-íl í ýmis hin smærri kjördæmi. Þessi skrif Þjóð'viljans eru því furðu- legri, þar sem aðalforustumaður Sósíalistaflokksins,' Einar Olgeirs- son, hefir eigi fyrir löngu haldið öðru fram í umræðum á Alþingi. Einar hefir i þingræðu greinilega bent á, hvernig fara myndi, að hans dómi, ef mi'kið los kæmi á okkar gömlu, þjóðlegu atvinnuvegi. Honum fórust þannig orð: „Það myndi skapazt slíkt rót í okkar þjóðlífi, að með því skolað- ist burtu alit það, sem hefir ein- kennt okkar þjóðlíf fram að þessu og gert okkur að eins sérstæðri þjóð í veröldinni eins og við höf- um verið. Við skulum ekki gleyma því, að það er sérstakt atvinnu- líf sem hefir skapað þessa sérstöðu og þó að ég þyki nú byltingagjarn, þá vil ég segja, að mér finnst ganga meira en nógu fljótt að skola burt því, sem hefir einkennt og verið hið sérstæða í okkar þjöðlífi fram að þessu.“ Þjóíviljinn þarf a(J læra af Einari Einar Olgeirsson hefir á Alþingi tekið djúpt i árinni í sambandi við atvinnumál og viðskipti þjóðarinn- ar, í þingræðu hefir hann komizt þannig að orði: „Eg veit að menn munu eegja: Er ekki mikið af okkar smáiðnaði og okkar landbúnaði óþarft? Er ekki bezt að losna við það? Og það má færa ýmis efnahagsleg rök fyr- ir því. En við skulurn gá að öðru. Við höfum fest fé í þessum hlut- úm. Við höfum vinnuafl í þessum hlutum og það byggjast viss þjóð- leg verðmæti, sem ekki verða til peninga metin, á því að menn eru að vinna einmitt í þessum hlut- um. Það yrði ekki eins harðgerð kynslóð, sem yxi upp á Islandi, ef hún yxi öll upp á því svæði, sem markast annars vegar af — skulum við segja — Eyjafjalla- og Mýrdals jökli og hins vegar af Hvítá í Borg arfirði. Þjóðin gæti öll búið þar og það væri hægt tæknilega að hafa framleiðslu hennar betri og hafa svo nokkrar verstöðvar á öðr um stöðum á landinu. En það yrði önnur þjóð, en sú íslenzka þjóð, sem lifað hefir i landinu fram að þessu“. Því verður ekki trú'að að óreyndu aö Einar Olgeirsson hviki frá skoð un sinni í þessum efnum eða segi eitt í dag og annað á morgun u;n þessi mál. Þjóðviljmn ætti sannar- lega að leitast við að læra af Ein- ari um þetta ei'ni. Hinar nýju verksmiSjur Stærstu iðnfyrirtæki,. sem reist hafa verið hér á landi, eru áburð- arverksmiðjan og sementsver’ - smiðjan. Það er vissulega ánægju legt, að starfsemi þessara stó.u verksmiðja hefir gengið svo vel sem vonir stóðu til. Á síðast liðnu ári vann áburðarverksmiðjan á- burð, sem að heildarmagni naih tæpum 40 milljónum kr. og þá voru seldar úr landi um 2 þús. smá le&tir af framleiðslu verksmiðjunn ar. Sementsveeksmiðjan mun fyrst um sinn gera meira en fullnægja þörf þjóðarinnar fyrir sement til bygginga. Báðar þessar verksmiðj- ur vjnna úr innlendu liráefni og nota raforku, sem fengin er með hagnýtingu vatnsafls. Þessi stóru iðnfyrirtæki auka atvinnu íslenzkrát manna og spara erlendan gjaldeyri til kaupa á þeim vörum, sem þær framleiða. En það var þjóðinni um, megn að reisa þessar verksmiðjur og hin stóru raforkuver án þess að fá erlent lánsfé til að standa straum af stofn'kostnaði þeirra,- Tvöfeldni Sjálfstæftis- flokksins Núverandi ríkisstjórn hefir orð- ið mikið ágengt í því að útvega lánsfé til þeirra þýðingarmiklu framkvæmda, sem hér hafa veric nefndar, enn fremur lánsfé til raf- orkuframkvæmda í sveitum og til framkvæmda í landbúnaði ofe 'sjáv- arútvegi. Er þetta fyrst og fi-emst að þakka ötulli forgöngu fjármála ráðherra. Málflutningur sjálfstæð- ismanna í þessu sambandi er ; sam ræmi við það, sem tíðkast á þeim bæ um þessar mundir. Sjálfstæðis menn láta mikið af framgöngu sinni við að styðja fram- kvæmdir á öllum sviðum. Þeir tala um vantrú manna á verðgildi pen- inga og samdrátt lánsfjár innan- lands og segja að það sé ríkis- stjórninni að kenna. Þeir ámæla, ríkisstjórninni fyrir það, að hafa ekki þegar úlvegað stórt lán til togarakaupa. En þegar leitað er eft ir lánsfé erlendis heitir það ó máli Morgunblaðsins „bell“ og a@ ríkisstjórnin sé á ,,bónbjörgúm“. Og þegar lán er fengið til að- standa strauni af kostnaði við verk Framhald á 8 síðu Ný étgáfa af mál- fræði Björns Guðfinnssonar Nýlega kom út á vegum Ríkis- útgáfu námsbóka ný útgáfa af ís- lenzkri málfræði eftir dr. Rjörn Guðfinnsson. Hefur Eiríkur Hreinn Finnbogason cand, mag., annast þessa útgáfu og er.hún all- mikið breytt frá því, sem áður var. Að því er Eiríkur Hreinn segir í formála, hefur hann skipi að ] mestu um æfingar og skipað þeim , niður í misþung verkefni, ■ þannig að nokkuð sé fyrir alla, bæði þá, sem skemmst eru komnir, og hina. Auk þess hefur hann breytt.ýms- um köflum, stytt suma, aukið við' aðra. Mestar eru breytingarnar á köflunum um nafnorð og sagnir. j Nokkrar greinar í bókinni evu með smáu letri, og scegir i for- málanum, að óþarft þyki að læ:':' þær á skólaskyldustigi. i í heild hefur bókin stytzt all- mikið, var áður um 160 bls,,- en ei , nú 118 bls. Prentun annaðist Alþýðuprent- smiðjan h.f.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.