Tíminn - 25.01.1959, Qupperneq 7

'ff í M I N N, sunnudaginn 25. janúar 1959,
2
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
Forvígismenn Sjálfstæðisflokksins vildu heldur sundrungu en samstarf. - Áfnám héraSanna
tekið framyfir lausn efnahagsmálanna. - Hræðsla við meira ofaníát. - Stjórnarflokkur í fel-
um. - Kosningin í Þrótti. - Pólitísk misnotkun fyrirtækja. - „Skipulagsstarf ‘ eftir þýzkri fyr-
irmynd. - Fjandskapur íhaldsins við samkeppni í verzlun og |>jónustu.
Forustugrein Morgunblaðsins í
íyrradag lauk með þessum orðum:
..Vilanlega fela þessar aðgerðir
og tillögur núverandi rikisstjórn-
- ar fj'rst og fremst í sér bráða-
íbirgðaráðstafanir til þess að
stöðva verðbólguna. í þeim felast
engin varanleg úrræði. Fleira verð
ur til að ’koma. En þjóðinni er það
iífsnauðsynlegt að sameinast nú
gegn þeim voða, sem að henni
steðjar .... Hagsmunir alþjóð-
ar krefjast þess að þessi tilraun
til stöðvunar- á verðbólgunni tak-
ist. Iíún má ekki mistakast, þjóðin
verður nú að fóta sig til viðnáms
'gegn dýrtíðinni. Öll þjóðholl öfl
verða nú að sameinast um þessa
tilraun. Iíún verður að vera upjr-
haf að nýjum og víðtækum ráð-
istöfunum til sköpunar jafnvægi
í íslenzkum efnahagsmálum.“
í þessum ummælum Mbl. felast
tvær athyglisverðar játningar. —
■Önnur er sú, að efnahagsráðstaf-
anir þær, sem núverandi ríkis-
stjórn sé að gera, séu aðeins bráða
hirgðaráðstiafanir, sem vafasamt sé
að komið geti að gagni. Hin er
sú, að þjóðareining sé nauðsynleg,
ef einhver verulegur árangur eigi
að nást í giímunni við verðbólg-
'una.
Sundrung í stað
samstarfs
í framangreindum ummælum
Mbl. er að vissu marki túlkuð sú
istefna, er Framsóknannenn beittu
sér fyrir í sambandi við stjórnar-
onyndunartiiraunirnar í seinasta
mánuði. Framsóknarmenn lögðu
;þá áheralu á, að reynt yrði að
mynda þjóðstjóm, er ynni fyrst
og fremst að lausn dýrtíðarmál-
anna og landhelgisdeilunnar, en
tæki eicki kjördæmamálið til encf-
anlegrar afgreiðsiu fyrr en fyrir
xegluJegar þingkosningar á næsta
ári. Iliu heilli var þessari tillögu
Framsóknarflokksins hafnað at-
hugunarlaust. Ástæðan var sú, að
d'orustumenn Sjálfstæðisflokksins
eettu afnám núv. kjördæma og
tvennar þingkosningar á þessu ári
á oddinn. Aiþýðufl. beygði sig
fyrir þessum skilyrðum. Uppsker-
an verða hreinar bráðabirgðaráð-
istafanir í efnahagsmálunum, sem
hersýnilega múnu hvergi hrökkva
iil að 'Stöðva verðbóiguna, þar
sem þegar er búið að stofna til
meiri 'útgjalda ríkissjóðs og út-
flutningssjóðs en kauplækkunin
nægir á móti. Hætt er svo við, að
þetta fari allt enn meira úr skorð-
um í þeim kosningum, sem fram-
undan eru. Þannig er stofnað til
hörðustu deiina í stjórnmálunum
og meiri ringulreiðar í efnahags-
málunum í stað aukins samstarfs
igegn voðanum, er Mbi. talar um.
Framangreind ummæli, sem tekin
eru úr einni forustugrein Mbl.,
'bera þess merki, að sú hugsun
hvarflar nú orðið að sumum Sjálf
stæðismönnum, að þeir hafi ekki
íarið i’étt að í sambandi við stjórn
armyndunarmálið í seinasta mán-
'uði.
Hræftsla viíi meifa
ofaníát
Hvað veldur því, að þannig fór,
' -að Sjáifetæðisflokkui’inn kaus
heldur sundrunguna og bráða-
birgðakákið en að reyna að fylkja
þjóðinni til samstarfs gegn eríið-
ieikunum? Svarið er augljóst. —
Flokkurinn vill. í fyrsta lagi hraða
sem mest framgangi tiliagna sinna
í kjöi’dæmamálinu, því að hann
óttast vaxandi mótstöðu gegn
þeim, ef merin fá nægah tíma til
að íhiiga þæi’. Flokkurinn hefur
svo í öðru lagi hagað þannig á-
róöri dímim í dýrtíðarmálunum að
RÍIÍiÍlÍHIiKSIl!
e*' Sw WVi
llllll
llfttl
Itllli
tfllil
itltil
'gt* ntg gti jjy wt ié && ifk m m m wt Iwt ftg m m m éx && m i&t
pr* i™- ***** r* '.v y."« ,3^Fv IWt Wf WW “ &f9* (w W. JWr inpi
ðí ® II tts S tt tt i
AllharSar umræður hafa staðið siðustu daga á Alþingi um Búnaðarmálasjóð og hefir þar m. a. kastazt töluvert
i kekki milli þingmanna Sjálfstæðistlokksins og veitti Pátur Ottesen Jóni Pálmasyni og Ingólfi-Jónssyni þar eft-
irminnilega hírtingu. Deilan stóð um það, hvort farið skyldi aö tillögu Búnaðarþings og Stéttarsambands bænda
um að leggja aukagjald á heldar afurðir til byggingar bænd3húss í Reykjavik. íhaldsþingmenn, sem kalla sig
bændafulltrúa, sýndu enn einu sinni að þeir virða að vettugi almennar óskir bændasamtakanna, þegar þeim býð-
ur svo við að horfa. — Myndin sýnir líkan af bændahúsinu, sem nú ee verið að byggja.
undanförnu, að hann verður að
| éta hann allan ofan í sig, ef hann
‘ á að standa að einhverjum raun-
hæfum aðgerðum í dýrtiðarmál-
um. Lítið dæmi um þetta er það,
að hann verður nú að greiða
atkvæði með því á Alþingi að
ógilda kauphækkun þá, sem hann
barðist mest fyrir á síðastl. sumri,
og ómerkja þá jafnframt allt það,
sem ihann sagði þá í sambandi við
þá baráttu sína. Skiijanlega vilja
forustumenn flokksins komast hjá
meiru af slíku ofaniáli fyrir kosn-
ingar. Þess vegna leggja þeir þetta
óstjórnlega kapp á að hraða þeim.
Þess vegna stefna þeir þjóðinni
út í vaxandi sundrungu og deiiur
í stað þess að reyna að fylkja liði
Eysteinn Jónsson komst alveg
rétt að orði í umræðunum á Al-
svo að orði í umræðunum á Al-
þingi, að þessi feluleikur gæti e'kki
heppnast, því að Sjálfstæðisflokk
urimi er svo miklu stærri en sá,
sem hann reynir að fela sig á bak
við.
„Eys*einskana
Stjórnarftokkur
í felum
Mikiar umræður hafa orðiö á
Alþingi í sambandi við kauplækk-
unarfrumvarp ríkisstjórnaruinar.
Margt kom broslegt fram í þeim
umræðum, en broslegast var þá
það, hve Sjálfstæðismenn lögðu
mikið kapp á að halda því frarn,
að flokkur þeirra væri ekki stjórn
arflokkur. Allir vita 'þó, að þeir
hafa líf stjórharinnar alveg í hendi
sér, og að hún gerir ekki annað
en það, sem hún veit, að er í .sam
ræmi við vilja og fyrirætlun líf-
gjafans. Það er ekki mælt út í
bláinn hjá Ólafi Thors, að oftast
ræður meira sá, sem veitir stuðn-
inginn, en hinn, sem stuðninginn
þiggur. Foringjar Sjálfstæðis-
flokksins hafa hins vegar ætlað að
reyna að leyna þessari raunveru-
iegu stjórnarþátttöku sinni með
því að hafa eingöngu Alþýðuflokks
menn í ráðherrastólumim. Þeim
var ljóst. að nauðsynlegt var að
gera ýmislegt, sem ekki samræmd
ist lýðskrumi og áróðri þeirra und
anfarin misseri, og vildu komast
! hjá því fyrir kosningarnar að hafa
föfustu um að gera þetta sjálfir.
Það er Hins vegar mikiil mis-
skilningur, að þeini takist. að leyna
ofaníáti sínu, eins og t;d. á kaup-
hækkuninni frá síðastl. sumri,
með því að' hafa Alþýðufl.menn
í ráðherrastóiunum. Menn sjá
höndina, er stjórnar brúðunum
Þess vegna er nú ekki hlegið að
öðru meira en hinni sifelldu af-
neiíun Sjálfstæðisflokksins á því,
að hann sé stjórnarfiokkur
og beri ábyrgð á stjórninni og
stefnu hennar.
1 áðurnefndum ummælum á Ai'-
þingi, gerðu ræðumenn Sjálfstæð-
isflokk’sins og konimúnista taisvert
að því að tala um það, sem þeir
kölluðu Bysteinskuna. Eysteinn
Jónsson skoraðist að sjálfsögðu
ekki undan að taka þátt í umræð
ununi um þetía efni. M.a. fórust
honum orð á þessa leið:
„Einar Olgeirsson býsnaðist ut
af fjárveitingum íil verklegra fram
kvæmda — fjárfestinga — sem
engan rétt ættu á sér. Síðan sagði
hann: Þetta lagast kannske, ef
kjördæmunum verður breytt. Eftir
þessum orðum er vert að taka.
Þau sýria að minnsta kosti meiri
lireinskilni en sumum öðrum er
lagin. Einar talaði mikið um Ey-
steinsku. Yfirleitt heitir allt sem
aðhafzt hefir verið í fjárhags- og
atvinnumálum Eysteinska á máli
Einars OLgeirssonar og Morgun-
blaðsins. Ég má fara að vara mig
á því, að þetta hól stigi mér ekki
til höfuðs, ’þar sem síðustu ára-
tugir eru áreiðanlega mesta fram-
faratímabii í sögu íslands. Einar
sagði að lokum, að hér hefði verið
þjóðfélag án atvinnuleysis. Mér
. þykir það nú góð ,,Eysteinska“
og þólt Einar fiygi hátt og víða
og villtist stundúm illa af leið, þá
kom hann óneitanlega vel niður
nieð þessum orðuni, og náttúrlega
er það fyrir mestu að lendingin
takist vel.“
| Við þetta má bæta því, að þótt
íhaldsmenn og kommúnistar geri
| nú niikið að því að fárast yfir
háum útgjöldum rikisins, hefur
það ekki komið fyrir í þingsögunni
1 seinustu 30 árin, að þessir flokkar
hafi ekki ílutí tillögur um stór-
felld útgjöld umfram það, sem
áætlað 'hefur verið í fjárlögum.
Jafn vandlega hafa þessir fiokkar
líka varast það að koma með nokkr
ar sparnaðartiilögur. Hefði að-
halds Eysteins Jónssoriar ekki oft
notið við á þessuni árum, niyndu
ríkisútgjöldin vera orðin langtum
1 hærri en þau þó eru.
Ósigur Sjálístætíiismanna
í Þrótti
Það þóttu mikil tíðindi er Sjálf-
stæðisflokkurinn beið ósigur við
stjórnarkjör, er fram fór i vöru-
bifreiðastjórafélaginu Þrótti um
seinustu heigi. Sjálfstæðismenn
hafa farið þar með stjórn um
tíu ára skeið og liöíðu byggt hana
á því, hve mikil tök þeir hafa á
atvinnu bílstjóra. Aðstaða bílsljóra
til þess að fá atyinnu hjá bænum,
sem cr langstærsti atvinnuveitand
inn á þessu sviði, og hjá öðrum
stórfyrirtækjum, sem Sjálfstæðis-
mienn stjórna, hefir ráðizt mjögaf
því, hvar þeir hafa verið taldir
standa í flokki. Með því að beita
þessum yfirráðum sínum til hins
ítrasta, tókst Sjálfstæðisflokknum
upphaflega að ná yfirráðum í
Þrötti og síðan að halda þeim fram
á þennan dag. Óánægja réttsýnna
og frjálslyndra bílstjóra hefur
hins vegar farið vaxandi, unz þeir
hafa nú brotiz-t undan þessu kúg-
unarfargi. Verður nú fróðiegt að
sjá, hvort íhaldið reynir að hefna
ósig'ursins með auknu ofríki og
kúgunarviðleitni, en reynist svo,
er nauðsynlegt að rösklega verði
tekið á móti og þessi óhugnanlegu
vinnuhrögð upprætt svo sem kost
ur er.
Það er hins vegar ekki aðeins
í Þrótti, sem Sjálfstæðismenn
hafa beitt yfirráðum sínum yfir at
vinnufyrirtækjum til þess að ná
yöldum í verkalýðsfélögunum. —-
íhlutun vissra atvinnurekenda réð
mestu um það, þegar Sjálfstæðis-
menn brutust til valda í Iðju, og
verkamenn í bæjarvinnunni eru
uppistaðan í Dag'sbrúnardeild
Sjálfstæðisflokksins.
Vonandi er ósigur Sjálfstæðis-
manna í Þrótti, upphaf þess, að
hrotin verði á bak aftur öll við-
l.eitni til atvinnukúgunar í verka-
lýðsfélögunum.
Átvinnufyrirtæki mis-
notuS í flokksþágu
Það er hins vegar ekki fyrst og
, fremst í sambandi við stjórnar-
kjör í verkalýðsfélögunum, sem
Sjálfstæðismenn beita atvinnusvip
unni. Að sjálfsögðu er þessu vopni
niest beitt til að hafa á-hrif á menn
við þingkosningar og bæjarstjórn-
| arkosningar.
I Kunnugt er, að margt iðnaðar-
fyrirtækja er Sjálfstæðismenn
stjórna, ráða menn í atvinnu eftir
stjórnmálaskoðunum. Þessir menn
snúa sér til flokksskrifstofu Sjáll'-
stæðisflokksíns og fara eftir spjald
skrá hennar við atvinnuráðningar.
Þeir atvinnurekendur, sem ekki
hafa viljað fara eftir spjaldskránni
hafa fengið áminningu ílokksfoi-
ustunnar og þeim sagt, að það yrði
munað eftir þeim síðaiv
Við kosningai’ beita Sjálfstæðis-
menn fyrirtækjunum. mjög vio
atkvæðasmölunina. Það er gengið
á starfsfólkið og. alls konar.aðfei’íi
um beitt til að komast eftir skoð-
unum þess og tii a.ð hafa áhrif
á það. Síðasta hjálpartækið, sein
gripið var til í þessum efnum, var
„veltan“, sem var í gangi í þágu
flokkssjóðs Sj álfstteðisflokksins
fyrir seinuslu kosnitjgar. ,Ef ein-
:hver hikaði við, var þann,beinlínis
hundeltur, það sem eftir var til.
kosninga, og hvorki spöruð blíð-
mælgi eða hótanir.
Það er kunnara en frá þ'urfi að'
segja, að hjá Iíeyk.javíkui'bæ kom
ast menn yfirleitt ekki í atvinnu,
nema þeir séu fyrirfram. tald'ir ör-
uggir“ flokkslega. Það gildir jafnj,
um liin lægstu störf sem hini
æðstu.
Þegar þess er gætt. live Sjálf-
stæðismenn hafa tök á mörguin
atvinnufyrirtækjum í ' Reýkjavík,-
þarf engan að undra, þótt;flokkur
inn hafi þar mikið fylgi, eins og
þessum yfirráðum er beitt. Á
þessu getur hins vegar orðið mikil
breyting, ef menn rísa gegn
þessu háttalagi. Þess vegna hefur
stjórnarkjörið i Þrótti valdiS
miklu meiri skeifingu í herbúð-
um Sjálfstæðisflokksins, en valda-
missir í ekki fjölmennari fclagi
gefur tilefni til. ''
Misnotkun lánastofnana
Það er á margan annan hátt
en þann, sem hér hefir veirð rak-
inn, er Sjálfslæðisflokkurinn læt-
ur misnota fyrirtæki í flokksþágu.
Ýmsar lánastofnanir, þar sero
Sjálfstæðisflokkurinn 1-33601', eru
reknar þannig, að mest' er tekið
tillit til ,,spjaldskránna“’ á flokks-
skrifstofunum. Svo langt er geng
ið í þeim efnum, að farið er að
stofna „klíku“ sparisjóði.á veguro
Sjálfstæðismanna, sem; .auðvitað á
lireinlega að reka í flokksþágu
Engir nema flokksbundnir menn
eru teknir með sem stbfnendui
og ábyrgðarmenn. Lánastarfsemin
er svo öll í samrænii við það.
Allir vita um þá ílokkslegu mis-
notkun atvinnufyrirtækja og lána-
stofnana, sem hér hefur verið rak-
inn. Sífellt er svo bælLvið nýjuro
og nýjum aðferðum með áukinni
vísindalegri riákvæmnj og sam-
kværnt ,,reynslu“ frá Þýzkalandi
því, sem var, en þar námú þessi
fræði á uriga aldri þeir. seni nú.
stjórna „skipulagsvinnú“ Sjálf-
stæðisflokksins.
„GrípitS |>jófinna
Af og til hvarflar ,að þeim
mönnum, sem standa fyrir þessum
vinnubrögðum, að þetta muni
vekja óþægilega mikla athygli og;
umtal. Samkvæmt „starfsréglum“
þessa ,.þýzka“ kerfis er til úr-
ræði, sem bezt er talið gagna gegc.
slílcri hættu. Ráðið er þ.etta gamla
„grípið þjófinn“, en að sjálfsögðu
útfært með nýtízkusniði. '
Af þesstun ástæðum éru oft búri
ar til sögur um atvinnukúgun anri
arra og þeim „slegið upp“. Það á
að draga athygli frá hinum þokkí-
legu vinnubrögðum Sjálfstæðis
man.na. Samvinnufélögin vcrðy
hér oft fyrir valinu og ,um þau
fluttur óhróður og ósannindi ai'
(Framh. á ö. síðu,-j