Tíminn - 05.03.1959, Blaðsíða 6

6
Úfgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir ki. 18: 13948
Sjáifstæðismenn og kommúnistar
MEÐAN fyrrv. ríkisstjórn
sat að völdum, var ekki ann-
að meira fordæmt í Mbl. en
samstarf Framsóknarfl. og
Alþýðuflokksins við komm-
únista. í næstum hvert
skipti. sem einhver maður
úr hópi Alþýðubandalagsins
valdist til trúnaðarstarfa,
birtust stórfyrirsagnir í Mbl.
þess efnis, að nú væri verið
að 'hlaða undir kommúnista
og auka völd þeirra og
mannaforráð. Þetta var síð-
an fordæmt í Mbl. með sterk
ustu orðum móðurmálsins.
MÖRGUM kom þetta
no-kkuð á óvart. Afstaða
Sjáifstæðisflokksins hafði
ekki alltaf verið svona. Sú
var tíðin, að Sjálfstæðisflokk
num hafði ekki ógnað það
svo mjög að efla völd komm-
únista. Þannig studdi Sjálf-
stæðisfí. kommúnista með
ráðum og dáð í verkalýðs-
hreyfingunni, þegar Alþýðu-
flokkurinn hafði forustuna
þar. Þessi aðstoð Sjálfstæðis
flokksins við kommúnista
kom þeim toæði tii valda í
DagSbrún og Alþýðusamband
inu. Síðan kom svo hinn
frægi samningur milli Óiafs
Thors og kommúnista vorið
1942, þegar kommúnistar
lofuðu að styðja minnihluta
stjórn Ólafs gegn því að
mega ráða ferðinni í efna-
hagsmálum. Afleiðing þess
varð sú, að dýrtíðarvísitalan
hækkaði um nær 100 stig í
þá sjö mánuði, er stjórn
Ólafs sat að völdum. Tveimur
árum seinna kom svo ,,ný-
sköpunarstjórnin“ sællar
minningar. Eftir fall henn-
ar var nokkurt hlé á ástar-
förum Sjálfstæðisflokksins
og kommúnista. Sumarið
1956 byrjuðu þær aftur og
Ólafur vildi þá ólmur fá
kommúnista í stjórn með sér.
Moskvukommúnistar voru
fúsir til að þiggja blíðu
Ólafs, en máttu sín ekki
nægilega í Alþýðubandalag-
inu. Þá urðu eplin súr hjá
Sjálfstæðisflokknum eins og
refnum og Mtol. hóf söng
sinn um, hve háskasamlegt
væri að efla kommúnista til
mannaforráða!
EINS og áður segir, kom
mörgum þessi fordæming
Mbl. á óvart. Líkt og rakið
er hér að framan, hafði Sjálf
stæðisflokkurinn hvað eftir
annað haft samstarf við
kommúnista, þegar hann
taldi sér það hagkvæmt. Að
visu sögðu ýmsir trúgjarnir
Sjálfstæðismenn, að það
væri liðin tíð. Þá hefði Ólaf-
ur ráðið, en nú réði Bjarni
Benediktsson orðið mestu.
Hann væri einlægur andstæð
ingur kommúnista. Hann
meinti það, sem hann segði
um kommúnista í Mtol. —
Bjarni reyndi líka að sýna
þetta í verki. Ilann bann-
aði Pétri Ottesen að fara til
Moskvu og lýsti fullri and-
úð sinni, þegar þingrnenn
annarra flokka fóru þang-
að.
NÚ er það hins vegar að
koma á daginn, hve skelegg
ur og einlægur Bjarni er í
baráttu sinni gegn kommún
istum. Sú reynsla bendir
vissulega til þess, að hann
sé sama tóbakið og Ólafur
að þessu leyti. Vinstri stjórn
in var ekki fyrr fallin en for
kólfar Sjálfstæðisfl. byrjuðu
að gera hosur sínar grænar
við kommúnista. Svo langt
hefur þetta gengið, að
kommúnistar hafa hvað eft
ir annað fengið þingmann
að láni hjá Sjálfstæðisfl. til
þess að fá fulltrúa kosna í
áhrifamiklar nefndir. Þá hef
ur alveg verið gleymt þeim
kenningum Mbl. frá undan-
gengnum misserum, hve illt
verk það sé að efla komm-
únista til mannaforráða! Á
þennan hátt hafa kommún-
istar bæði fengið mann kos-
inn í stjórn síldarverksmiðj-
anna og nýbýlastjórn. Enn
lengra var gengið, þegar kos
ið var í stjórn Áburðarverk-
smiðjunnar. Þá hafnaði
Sjálfstæðisfl. samvinnu við
Alþýðuflokkinn og gerði
bandalag við kommúnista
með þeim afleiðingum, að
fulltrúaefni Alþýðufl. féll,
en frambjóðandi kommún-
ista var kosinn. Kórónan á
þetta alit saman var svo
það, þegar þeir toræður
Bjarni og Sveinn Benedikt-
synir sömdu um það við
kommúnista. að Sveinn yrði
formaður stjórnar síldar-
verksmiðjustjórnar en Þór-
oddur Guðmundsson vara-
formaður — en Þórodd hef-
ur Mbl. oft stimplað sem
merkistoera þeirra kommún-
ista, er ekkert skeyttu um
þjóðarhag!
ÞAÐ ER glöggt hver er
tilgangur þeirra Ólafs og
Bjarna með þessu öllu sam
an. Það er stefnt að því að
endurnýja nýsköpunarstjórn
ina hú strax eða á hausti
komanda. Fordæmingarskrif
Mbl. um kommúnista eru
ekki reist á neinni alvöru,
heldur eru þau iýðskrum
eitt. Menn standa hér enn
einu sinni frammi fyrir
þeirri staöreynd, að skrif og
yfirlýsingar Sjálfstæðisfl. er
ekkert að marka. En hve
lengi tekst þeim að blekkja
forustumenn Frjálsrar menn
ingar og slíkar hrekklausar
sálir, er álíta leiðtoga Sjálf-
stæðisfl. einlæga og örugga
andstæðinga kommúnista?
Vissulega er allt skraf
forkóifa Sjá}fstæðisflokks-
ins um andúð þeirra á komm
únistum ekkert annað en
lýðskrum. Reynslan hefur
svo margoft sannað hið
gagnstæða. Hið furöulega er,
að pnn virðist margt af
hrekklausu fólki ekki hafa
séð við þessum blekkingum
þeirra. Fyrr en síðar hlýtur
það þó að sjá hið '«,étta í
þessu máli.
T í M I N N, fiimntudaginn 5. m'arz 1959.
£RLENT YFIRLIT,
oratio Hu
Ver'ður keppinautur Valdimars Björnssonar næsti íorseti Bandaríkjanna?
MEÐAL þeirra, sem eru nú
mest tilnefndir sem forsetaefni
demokrata í Bandaríkjunum, cru
þrir öldungadeildarmenn eða þeir
Kennedy frá Massachuettes, Sym-
ington frá Missouri og flumphrey
frá Minnesota. Fram til skamms
tíma hafa tveir þeir fyrstnefndu
verið taldir hafa meiri möguleika
til að hljóta útnefningu sem for-
setaefni, en Humphrey hefur sótt
mjög á upp á síðkastið. Einkum
virðist tvennt hafa styrkt aðstöðu
hans. Annað er það, að þeir tveir
menn, se;n frjálslyndari armur
demokrata hafði mest augastað á
seni forsetaefnum, fóru illa út úr
kosningunum á síðastl. hausti.
Annar þeirra, Harriman, féll við
ríkisstjórakjörið í New York, en
hinn, Mennan Williams, náði að
vísu kosningu sem ríkisstjóri í
Michigan, en með minni mun en
áður. Demokratar unnu hins vegar
mikinn sigur í Minnesota undir
forustu Humphreys. Frjálslyndir
demokratar litu -því nú til Hump-
hreys sem eins sigurvænlegasta
forsetaefnis sins, en hann hefur
tilheyrt þeim armi flokksins frá
upphafi. Hitt, sem hefur styrkt
aðstöðu Humphreys, er svo það,
að hann átti 8 klst. samtal við
Krustjoff á siðastl. hausti og þótti
koma þar fram sem fullkominn
jafnoki hins rússneska einræðis-
herra. Þetta viðtal hefur reynzt
honum mjög góð auglýsing vestra.
Ef Humphrey yrði forsetaefni
demokrata á næsta ári, gæti það
mjög styrkt aðstöðu Váldimars
Björnssonar til þess að verða kjör
inn öldungadeildarmaður í Minne-
sota. Valdimar var mótframbjóð-
andi Humphreys 1954 og gat sér
góðan orðstir, þótt Humphrey
reyndist honum ofjarl, enda spillti
landbúnaðarpólitík Eisenhowers
mjög fvrir Valdimar. Sennilegt
virðist, að republi'kanar tefli Valdi
mar fram aftur, og aðsta'öa hans
myndi batna, ef hann feng'i annan
en Humphrey fyrir keppinaut.
HUBERT Horatios Humphrey er
tiltölulega ungur cnaður, fæddur
í Suður-Dakota 27. maí 1911. Faðir
hans var lyfsali þar. Móðir hans
var norsk, fædd i Noregi og hefur
það verið Humphrey góður styrk-
ur til kjörfylgis meðal Skandinava
í Minnesota. Snemma bar á því
hjá Humphrey, að hann yrði
mælskumaður og hlaut hann verð-
iaun fyrir ræðumennsku meðan
hann var í menntaskóla, Mkt og
Nixon. Árið 1929 innritaðist hann
í háskólann í Minnesota, en var
að hætta námi tveimur árum
seinna vegna fjárskorts. Hann
lærði þá lyfjafræði og varð af-
greiðslumaður í lyfjaverzlun föður
síns sex næstu árin. Ilann segir,
að hann hafi öðlazt mikla reynslu
í því að umgangast fólk þau ár,
sem hann var verzlunarmaður, og'
hafi komið honum að góðu gagni
síðar sem stjórnmálamanni. Árið
1937 hóf hann aftur nám við há-
skólann i Minnesota og hélt því
síðan áfram við háskólann í
Louisiana. Námsgrein hans var
stjórnfræði. Jafnframt náminu
vann harin í lyfjabúðum og stund
aði fleiri vinnu. Að náminu loknu
fékkst hann við kennslu, útvarps
fyrirlestra og önnur skyid .störf.
HUMPHREY fór í skyndiferð
til Washington, þegar hann var
24 ára gamall. H-ann ritaði heitmey
sinni þaðan og lýsti í bréfinu þeini
áhuga 'sinum að gerast stjórnmála |
maður. Hann lét ekki á því standa !
að reyna að efna þetta heit sitt, j
er hann hafði lokið háskólanámi. |
Árið 1942, þá 31 árs að aldri, J
reyndi hann að ná útnefningu j
demokrata sem iborgarstjóraefni j
þeirra í Minneapolis. Það munaði:
minnstu að honum heppnaðist það.
Árið 1944 reyndi hann þetta aftur !
og þá með þeim árangri, að hann}
var kosinn borgarstjóri. Hann'

Humphrey og Krustjoff
revndist mjög duglegur borgar-
stjóri og kvað niður ýmsa glæpa-
starfsemi, er hafði þrifizt í borg-
inni. Við næsta borgarstjórakjör
sigraði hann líka með stærri meiri
hluta en þekkzt hefur við borgar-
stjórakjör i Minneapolis fyrr og
síðar.
HUGUR Humphreys stefndi hins
vegar hærra en að verða borgar-
stjóri. Hann hóf á þessum árum
að endurskipuleggja flokk demo-
krata í Minnesota, er mátti þá
heita í rústum. Republikanar réðu
þá lögum og lofum í Minnesota
undir forustu Stassens. Árangur-
inn af þessu starfi Humphreys
kom í ljós 1948, þegar hann náði
kosningu sem öldungadeildarmað-
ur fyrir Minnesota. Siðan hefur
hann haldið áfram að toyggja upp
flokk demokrata í Minnesota og
ráða þeir nú orðið lögum og lof-
um þar. Árið 1954 var Humphrey
endurkjörinn til öldungadeildar-
innar, og luku þó blöðin yfirleitt
lofsorði á frammistöðu keppinaut
ar hans, er var Valdimar Björns-
son.
Fyrst í stað eftir að Humphrey
tók sæti í öldungadeildinni, þótti
nokkuð mikið á honum bera og
hann lét fá eða engin mál sér
óviðkomandi. Ýmsir töldu þetta
þá merki um oflátungsbrag og
töldu að þetta myndi eldast af hon
um. Sú hefur þó ekki orðið raun-
in. Humphrey er einn þeirra stjórn
málamanna, sem ekki láta sér
óviðkomandi nein mál, og sam-
einar það einnig að vera óvenju-
lega starfssamur og fljótur að
átta sig á málum. Það er nú yfir-
leitt viðarkennt, að fáir eða engir
samþingsmenn hans hafi víðtæk-
ari þekkingu á þjóðmálum en
hann.
■Humphrey er í hópi þeirra
manna, sem eiga einna léttast um
mál, og er jafnframt áheyrilegur.
Helzti gallinn á ræðumennsku
hans er sá, að honum hættir til
endurtekninga. Hann kann hins
vegar það lag að hafa jafnan eitt-
hvað að segja, sem tekið er eftir,
og er alveg óragur við að halda
fram umdeildum skoðunum.
Þrátt fyrir það, þótt Humphrey
hafi oft lent i deilum í öldunga-
deildinni, er hann yfirleLtt vel
látinn þar og álit hans hefur stöð-
ugt farið vaxandi. Hann kemur
mjög vel fyrir og sameinar það
furðu vel i senn að vera hæði
bardagamaður og samningamaður.
' I * • ' lV ■ '
HUMPHREY var á sínum tíma
mikill fylgismaður New Deal-
stefnu Roosevelts og sáðar Fáir
Deal-stefnu Trumans. Frjálslynd-
ir demokratar hafa jafnan talið
hann einn öruggasta talsmann
sinn í öldungadeildinni. Sa.ma gild-
ir bæði um verkalýðssamtökin og
bændasamtökin. Hann hefur og
tekið mjög eindregna afstöðu í
svertingjamálunum. Suðumkja-
menn verða þvi vafalaust mjög
andvigir framboði hans sem for-
setaefnis. í utanríkismálunum
hefur Humphrey verið talsmaður
breyttrar stefnu og verið einn á-
kveðnasti gagnrýnandi Dullesar.
Hann hefur talið eðlilegt, að reynt
yrði að lerta samninga við kornm-
unastaríkin, en þó án allrar óeðli-
legrar undaniátssemi.
Humphrey hefur enn ekkert
sagt urn það, hvort hann gefi-kost
á sér sem forsetaefni 1960. Vafa-
laust vill hann fyrst kynna sér,
hvernig jarðvegurinn er. Kuunug-
ir efa það þó ekki, að hann hafi
hug á Hvíía húsinu. Margt bendir
til þess, að hann yrði líklegri til
þess enn flest önnur forsetaefni
demokrata að starfa þar í anda
Roosevelts og Trumans.
Þ.Þ.
Skipun nefndar í handritamáSiS gæti
orðið grundvöllur óslitinnar sóltnar
Fjárveitinganefnd liefir
skilað áliti um þingsálvktun-
artillögu þeirra Sveinbjörns
Högnasonar og Péturs Otte-
sens um að nefnd verði skip-
uð til Þess að vinna með rík-
isstjórninni að íramgangi
handritamálsins. Er nefndar-
álitið svohljóðandi:
„Fjárveitinganefnd stendur ein-
huga að samþ. till. þessarar. Litur
hún svo á, að með skipun nefndar
innar sé lagður grundvölur að fast
mótaðri, samfelldri og óslitinni
sókn í máli þessu, er eigi linni
fyrr en vér höfum fengið fullnægt
þeim sanngirnis- og réttlætiskröf-
um að fá handritin aftur heim.
Þá lítur nefndin svo á, :að það
geti ekki orkað tvímælis, að ríkis
stjórninni sé að því veigamikill
stuðningur að njóta í þeirri ske-
leggu sókn, sem fram undan er í
þessu máli, fuHtingis nefndar, er
skipuð sé á þann veg, se:n hér
er lagt til.“
Þingsál.till. gerði ráð fyrir, að
ríkisstjórnin skipaði 5 manna
nefnd, er ynni með stjórninni að
endurheimt handritanna og skyldu
þingflokkarnir tilnefna sinn marin
inn hver, en hinn fimmti tilnefnd
ur af heimspekideild háskólans.