Tíminn - 21.03.1959, Blaðsíða 6

6
f f M I N N, laugardaginn 21. marz 1959.
Útgefandl : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur I Edduhúsinu við Llndargðtn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. • Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Simí eftir kl. 18: 13948
„AHt það íé á folkið sjálft
eftir aS
HELZTU stjórnarblöðin,
Morgunblað'ið og Alþýðublað
íð, hafa oft í vetur deilt á
Tímann fyrir að hafa bent á
það, að veruleg kjaraskerð-
ing fylgdi efnahagsráðstöf-
unum þeim, sem núv. ríkis-
stjórn hefur gert, þar sem
verðlækkanirnar samsvör-
uðu hvergi nærri kauplækk-
uninni og verulegan hluta
þeirra eða þær, sem stöfuðu
af niðurgreiðslum, yrðu neyt
endur að borga aftur í einu
eða öðru formi. Tíminn hef
ur talið það hættulegt, ef
fólki væri ekki sagður sann-
leikurinn í þessu efni, þar
sem það myndi síður sætta
sig við fórnir, er gætu verið
nauðsynlegar, þegar það
kæmi í dagsljósið, að stjórn
in og fylgismenn hennar
hefðu sagt rangt frá.
Fyrir þetta hafa stjórnar-
blööin deilt á Tímann, talið
þessi skrif bera vott um á-
byrgðarleysi og að verið
væri ranglega að rægja
st j órnarstef nuna.
VIÐ nánari athugun hafa
hinir klókari áróðursmenn
stjórnarflokkanna séð, að
það var óheppilegur áróður
hjá stjórnarblöðunum að
gera lítið úr kjaraskerðing-
unni og stimpla það rógburð,
þegar bent var á hana. Því
er það, sem Ólafur Thors
g’erir svofellda játningu í
landsfundarræðu sinni:
„Eg tel mér ekki rétt að
skiljast svo við þetta mál,
að ég láti eklci í ljós nokk-
urn ugg yfir því, að af hendi
stjórnarvaldanna hefir c-kki
verið lögð nægileg áherzla
á að skýra allan sannleik-
ann fyrir þjóðinni.
Margur unir hag sínum
vel í dag eingöngu vegna
þess að honuþi, finnst kjör-
* Sín' álls ekki hafa versnað,
nema síður sé. Eg fæ að
sönnu færri krónur, segir
fólkið, en stjörnin hefir líka
stórlækkað verð á kjöti,
mjólk, fiski o. fl. Fólk að-
gætir ekki, að þetta er því
miður aðeins hálfsögð saga.
Aliar aðalverðlækkanirnar
stafa af því að ríkissjóður
greiöir niður. Þær niður-
greiðslur kosta um 100 millj
ónir króna. Allt það fé
á fólkið sjálft eftir að
u
greiöa
greiða, ýmist með nýjum
sköttum eða minnkandi
framkvæmdum hins opin-
bera í þágu almennings.
Það er þetta, sem stjórnin
á að segja þjóðinni. Annað
getur vel hefnt sín.
Það á ekki að reyna að
binda fyrir augu fólksins.
Þjóðin á að fá að vita, að
þess er nú krafizt að hún
færi fórnir, m. a. til þess
að forða henni frá stærri og
þungbærari fórnum síðar.
En sá sem á að fórna á
kröfu á, að honum sé sagð-
ur sannleikurinn og sann-
leikurinn allur. Það er líka
eina ráðið til að öðlast
traust fólksins og fá sam
þykki þess til óvinsælla, en
óumflýjanlegra ráðstaf-
ana.“
ÞAÐ er vel, að Ólafur
Thors skuli hér viðurkenna,
að það hafi verið blekking,
þegar stjórnarflokkarnir
hafa verið að halda því
fram, að verðlækkanir þær,
sem fengnar eru með nið-
urgreiðslum, séu einhverjar
kjarabætur. Allt það fé, sem
til þeirra rennur, verður fólk
ið að greiða aftur með einum
eða öðrum hætti. Reikning-
inn yfir það hafa menn að
visu ekki fengið enn, en
hann á eftir að koma , þó
ef til vill verði það ekki fyrr
en eftir kosningar. Fólk má
því ekki láta blekkjast af
verðlækkunum, sem þanuig
eru< til komnar.
Fólk má heldur ekki láta
blekkjast af þeim fölsunum,
sem Ólafur Thors reynir að
læða inn í þessa að öðru
leyti rétmætu viðurkenningu.
Ólafur Thors reynir að gefa
í skyh, að það sé ríkisstjórn
in og Alþýðuflpkkurinn,. er ;
berr 'mégihábyrgS' á þessum
ráðstöfunum og þeim blekk
ingum, er hefur verið haldiö
uppi í sambandi við þær. Vit-
anlega er þetta rangt. Vitan
lega hvílir ábyrgðin á stærri
stjórnarflokknum, sem al-
veg hefir líf stjórnarinnar i
hendi sér. Það er Sjálfstæð-
isflokkurinn, sem ber höfuö
ábyrgðina og dómurinn yfir
honum á ekki að veröa væg
ari vegna þess, að hann reyn
ir að fela sig bak við litla
bróður.
Hreinar línur
Eftir flokksþing Framsókn
arflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins eru línurnar oronar
hreinar í kjördæmamálinu.
Baráttan stendur fyrst og
fremst um eitt. Sjálfstæðis-
flokkurinn segir: Það á að
þurka út öll núv. kjördæmi
nema Reykjavík, og taka upp
7 stór kjördæmi með hlut-
fallskosningiim í staðinn.
Framsóknarflokkurinn seg-
ir: Það á að viðhalda hinum
sögulega þróuðu kjördæm-
um, enda er það vel hægt,
þótt þéttbýlið fái leiðrétt-
insii mála sinna.
Það er um þessar tvær
stefnur, sem kosningarnar
munu snúast á komandi vori.
Á að afnema kjördæmin eða
eiga þau að haldast? Þetta
er höfuðspurningin, sem
menn svara við kjörborðin.
Þessari spurningu geta menn
auðveldlega svarað án tiliits
til flokka og stjórnmálaskoð
ana að öðru leyti, og eiga líka
að gera það. Hér er verið að
kjósa um framtíð héraðanna
J Þjóðleikhúsið:
Tveir einþáttungar — Fjárhættu-
spilarar og Kvöldverður kardináia
! TVEIR STUTTIR leikir — ein-
þáttungar — voru frumsýndir í
i Þjóðleikhúsinu á miðvikudags-
Leikstjóri Lárus Páisson, en fiýíendur Her-
steinn Pálsson og Helgi Hálfdánarson
kvöld. Fyrri leikurinn er Fjár.
liættuspihrar, eftir Nikolaj Gogol,
og hefur Hersteinn Pálsson þýtt;
en hinn síðari Kvöldverður kai'dín.
álanna, eftir Julio Dantus.
Það er Ijóðleikur, og er Ilelgi Hálf.
dánarson þýðandi.
Fjárhættuspilarar er gamanleik-
ur, og fjallar um glæframenn og
svikara. En þó að leikurinn sé rúss-
neskur og gerist fyrir meira en
heilli öld, er sitthvað í honum, sem
er náskylt okkar timum. Nefni ég
þar einkum til atriðið þegar glæfra.
mennirnir hvetja Glóm hinn yngra
til að spila við sig. Allur andi þeirr
ar hvatningar er enn í fullu gildi
og áþreifanlegt einkenni samtíðar-
innar. Persónurnar eru mannlegar
og því er boðskapur í leiknum. Svo
verður að teljast að leikurinn fari
vel, og þar með er hann orðinn
ágætur gamanleikur.
Þess er ekki að vænta að þessi
smáleikur gefi tækifæri til sér.
stakra afreka á leiksviði, en eins
og vænta má, skila þeir Rúrik Har.
aldsson, Jón Aðils, Indriði Waage
og Ævar Kvaran, glæframönnun-
um með fullri sæmd. Svo er og um
þjóna þeirra og viðskiptamenn í
höndum Valdimars Helgasonar,
Baldvins Halldórssonar, Gests Páls-
sonar, Bessa Bjurnasonar og Þor.
gríms Einarssonar.
Það speglast glöggt í þessum
leik, hvernig tízka hefur verið að
gera spott að opinberu lífi og ríkis.
valdinu í Rússlandi á dögum Go.
gols.. Skriffinnska og seinagangur
skrifstofuvaldsins, mútuþægni og
sviksemi embættismanna eru skot-
spænirnir. Slíkt er ævagömul
venja, þó að ger>t sé með ýmsu
móti, en segja má, að alla tíð frá
því að .sjónleikir hófust, hafi mönn-
um verið það Ijóst, >að sá >er veik.
leiki mannlegs eðlis að vilja njóta
forréttinda og hneigjast til mak. son og Jón Aðils, leika kardínál. hlutverk Indriða verður sennilega
ræðis og sérdrægni, ef tækifæri'ana. Þeir skila því vel af sér, og ýnisum með minnisstæðari hlut.
verkum á leiksviði, þó að það sé
ekki fyrirferðarmikið.
Ástæða er til að minnast á þýð-
inguna. Það er erfitt að gera rím-
að mál eðlilegt og látlau-st á leik.
sviði, en hér finnst mér að þýðanda
I og leikurum hafi tekizt það svo vel,
' að til afreka megi telja. Málið virt.
ist mér látlausi o>g eðlil-eg.t, þó að
rím og stuðlar héldu rétti sínum.
Þessir smáleikir g-e^j'^irtaUzt*-
yeígflmikrl’ Terk 'a Iéiksviði. Fjár-
hættuspilarar eru h-entu-gt við-
fangsefni smæTri leikflokka, ósvik.
inn gamanl-eikur, s-em boðskapur
| og alvara g-e-íur gildi, 'þó að mann.
j lífsmyndin geíi ekki talizt fög-ur.
Kvöldve "ffur kiirdínálanna er
virðuleg og áhr.'íagóð sýning, þeg-
( ar hlutv-erkm eru í réttra m-anna
Ævar Kvaran, Jón Aðils, Rúrík Haraldsson og IndriSi Waage í hlutverkum.' höndum. H. Kr..
Ævar Kvaran og Bessi Bjarnason í hlutverkum sinum í Fjárhættuspiiarar.
býðst. Það er út af fyrir sig
skemmtilegt og fróðlegt að bera
saman sjónleiki frá ýmsu-m öldum
og ýmsum þjóðum og finna skyld.
> leikann.
j Kvöldverður kardínálanna er alls
I annars eðlis. Ef til vill mun sum-
i um finnast hann helzl til róman-
tískur, en í minum augum er hann
raunsannur. Þrír aldraðir menn, úr
fremstu röð virðingarmanna kirkj-
unnar, sitja saman- og -minnast
æsku sinnar. Þá rifja þeir upp
æskuástir og ævintýri, þó að nokk.
uð mismunandi sé. Einu sinni voru
þeir ungir og blóðheitir höfðingja-
synir, þó að það sé langt að baki,
en þrátt fyrir allt, sem fyrnist og
breytist, gleymast æskuástirnar
aldrei.
Indriði Waage, Haraldur Björns-
og landsbyggðarinnar og
annað ekki.
Það er undir þessu svari
kjósendanna komið, avort
héruðin halda sjálfstæði sinu
og hvort haldið verður á-
fram framfarasókninni um
allt land eða ekki.

Réttur íandsbyggðariimar
í kjördæmainálinu er eng
iiui ágreiningur uni það aS
fjölga eigi þimgmönnum í
þéttbýlinu og halda óbreyttu
kosningafyrirkomulagi í
Reykjavík. Deilan stendur
því eingöngu um kjördæma
skipunina og kosningafyrir-
komnlagið utan Reykjavík-
ur. Hún snýst um það, hvort
núv. skipán eigi að lialdast
þar í meginatriðum eða
hvort tekin skuli upp fá
stór kjördæmi ineð hlutfalls
kosningum.
Munurinn á þessu tvennu
er í meginatriðum þessi:
Með núv. fyrirkomulagi
er tryggt miklu nánara sam
band milli þingmannsins og
kjósenda hans hel.dur en
þegar viðhöfð er hlutfalls-
kosning í stórum kjördæm-
um. Með því að taka upp fá,
stór kjördæmi er því réttur
landsbyggffarinnar stórlega
veiktur.
Með núverandi tilliögun er
kjósendum veitf, miklu sterk
ari affstaffa til að ráða vali
frambjóffenita en þegar kos
ið er í fáum, stórum kjör-
dæmum. Það er mjög greini
legt, aff verði horfið að
þeirri skipan, mun þetta
mikilvæga vald dragast úr
höndum kjósenda í lands-
byggðinni i hendur flokk
stjórna é höfuðborginni.
Þetta mim því enn veikja
aðstöðu iandsbyggðarinnar
frá því, sem verið hefur.
Enginn sá, sem vill
tryggja réfi, og aðstöðu
landsbyggffarinnar, getur
því affhyílzt afnáin núv.
kjördæma eg aff fá, stór
kjö/dæmi með lilutfalis-
kosningum komi í stað
þeirra.