Tíminn - 21.06.1959, Blaðsíða 7

Tíminn - 21.06.1959, Blaðsíða 7
í f M IN N, sunnudaginn 21. júii 1959. Z — SKRIFAÐ OG SKRAFAD — Andstaðan gegn kjördæmabyltingunni magnast. - Menn sameinast um sjálfstæði héraðanna gegn auknu flokksvaldi og flokkasundrungu. - „Get ekki stutt Sjálfstæðisflokkinn nú.“ - „Eg er Alþýðuflokksmaður en kýs hann ekki nú.“ - Viðleitni til andlegrar kúgunar. - „Vottorðið" í Fregnmiðanum og yfirlýsing Kristins. - Uppljóstrun Gunnars um landhelgismálið. Rétt vika er nú eftir til kosn- inga. Eftir því, sem tíminn stytt ist til þeirra, verður vart sivax- andi andspyrnu gegn kjördæma- byltingunni Meðal fylgismanna þriflokkanna verða þeir stöðugt fleiri og fleiri, sem ekki ætla að láta flokksböndin binda sig að þessu sinni heldur munu fylgja sannfæringu sinni og samvizku við kjörborðin 28. júlí. Roskinn Sjálfstæðismaður, Páll Þorsteinsson, bóndi á Stein dórsstöðum í Reykholtsdal, túlk ar vel þetta hugarfar, er honum farast svo orð í seinasta Kjör- dæmablaði: „íslendingar í sveitum og bæj- um þurfa að standa saman gegn kjördæmabreytingunni á sama hátt og þjóðin öll gerir í land- helgisdeilunni við Breta. Eins og landhelgismálið er sjálfstæð ismál þjóðarinnar er kjördæma máliö sjálfstæðismál hérað- anna og réttindi, sem þau afsala sér, verða ekki heimt aftur. Eg hef oft og lengi kosið Pétur Ottesen til þings í Borg- arfjaröarsýslu, en myndi ekki kjósa hann nú þótt hann væri sjálfur í framboði. Eg er ánægð ur með það, að Pétur hættir um leið og þetta vitlausa kjördæma frumvarp kom fram svo kjósend ur hans almennt í Borgarfjarð arsýslu geti kosið af frjálsum vilja um kjördæmamálið og þurfi ekki að taka tillit til hans fyrir góð störf á undanförnum árum. Landsbygðin þarf að mynda samtök um að njóta afraksturs ins af gjaldeýrisöflun sinni og milliliðastéttin í Reykjavík hefði gott af að vita hvaðan gjaldeyr irinn kemur aðallega. Efling iðn aðar og framleiðslu er sameigin legt málefni héraðanna. Heil- brigö fjármálastefna er atvinnu lífinu brýn nauðsyn og þar tel ég bezta ráðið að lækka allt verð lag og allar tölur niður i 1/10 af því sem það er nú. En um- fram allt: Verjum sjálfstæði hér aðanna. Sameinumst öll gegn kjördæmabreyingunni.“ Þeir eru áreiðanlega margir, sem áður hafa fylgt Sjálfstæð isflokknum, en hugsa nú líkt og Páll á Steindórsstöðum. Hjá þeim er nú þetta umfram allt: Verjum sjálfstæði héraðanna. Sameinumst öll gegn kjördæma breytingunni. „Get ekki stutt Sjálfstæ^isflokkinn nú' Annar Sjálfstæðismaður, Bragi Melax, skrifar einnig stutta grein .í sama tölublað Kjör dæmablaðsins. Honum farast þannig örð: „Eg hef íylgt Sjálfstæðisflokkn um aö málum, en er algjörlega andvígur kjördæmabreytingunni og get því ekki stutt Sjálfstæð isflokkinn nú. Eg er sannfærður um að þessi fyrirhugaða kj ördæmabrey ting myndi, er fram liðu stundir, efla miðstjórnarvaldið og flokksræð ið, en það leiddi aftur til þess að áhrifavald dreifbýlisins minnkaði; verulega en Reykja- víkurvaldið yrði allsráðandi. Kjördæmabreytingin felur einnig í sér menningarlega hættu. — Ef við glötum okkar sérstæðu1 þjóðlegu menningu, sem dreifbýlið hefur föstrað, hljótum við einnig að gláta til verurétti okkar og sjálfstæði. Það er hverju orði sannára sem Nordal hefur sagt á sínum mann dómsárum: „Það væri óhugsandi a ð svo fámennur flokkuf gæti myndað sérstaka og sjálístæða þjóð, ef hann væri hnepptur sam an á svolítilli frjósamri og þaul ræktaðri pönnuköku.“- fregnmiða meðan á prentaraverk fallinu stóð, þar sem tíirt var svohljóðandi „vottorð", sem var eignað Kristni: „í Kjördæmablaðinu 2. júní s.l., er haft eftir mér viðtal, sem er mjög rangfært. Eg átti stutt viðtal við tvo menn og mun ann ar þeirra hafa verið érindreki Framsóknarflokksins, ndá þótt hann forðist að tala um þáð. Þaö er rétt eftir mér haft, að *ég er Sjálfstæðismaður, enda mpn ég styðja Sjálfstæðisflokkinn við næstu kosningar, eins og áður, þótt ég sé ekki alls kóstar ánægö i ur með kjördæmamálið.. ' I Það er ástæða til þess áð vara fólk við þess háttar mönnum, I sem óska eftir blaðaviðtáii við j menn og rangfæra svo það sem j sagt er, en þannig mun, flest vera, sem í Kjördæmablaðið er skrifað, samanber viðtal yið Ólaf hreppstjóra í Hábæ, serp einnig er rangfært. Borgarholti 7. júiií 1909.“ Þetta „vottorö ‘ vaf síðan birt í Mbl. og farið mörgum og stór um orðum um fölsun Kjördæma blaðsins. Nú er aðeins vika til kosninga, og kjósendur munu nú flestir búnir eða í þann veginn að gera það upp við sig, Yfirlýsing Kristins hvort þeir eiga að fylgja kjördæmabyltingunni eða ekki, hvO'i't þeir vilja leggja öll kjördæmi landsins niður nema Reykjavík og taka upp fá stór kjördæmi með hlutfallskosningum. T. d. Vestmannaeyingar, hvað skyldu þeir hugsa? Þær fréttir berast þaðan, að andstaðan gegn kjördæmabyltingunni fari þar dagvaxandi. Vestmanna eyingar kpnna þeirri tiihugsun í meðallagi vel að láta draga sig til lands. Eyjarnar eru mesta útgerðarstöð landsins og þar aflast hlutfallslega mestur gjaldeyrir í þjóðarbúið. Vestmannaeyingar eru afmarkað kjördæmi landfræðilega, atvinnulega og efnahagslega. Þær eiga harla fátt sameiginlegt með öðrum landshlutum. Nú skal Eyjunum skellt upp að Suðurlandi. — Margir líta til Eyjamanna og spyrja: Leggja þeir niður kjördæmi sitt Og ég vil bæta við. Myndi bar áttuþrek fólks úti á landi, og íslendinga yfirleitt, aukast við það, að þeir flokkar, sem nú ganga lengst í að stinga þjóð- inni svefnþorn og ala upp múg- mennsku í landinu, hefðu meiri áhrif á gang þjóðmála að kosn ingum loknum?“ Þeir Páll og Bragi eru ekkert einsdæmi um Sjálfstæðismenn, er hugsa nú líkt og þeir. Slíkir menn skipta þegar orðið hundr uðum og' þeim fer sífelt fjölg- andi. „Ég er Alþýðuflokksmaft- ur, en kýs hann ekki nú“ En það eru fleiri en Sjálf- stæðismenn, er snúa baki við þríflokkunum í þessum kosning um. í 4. tölublaði Kjördæma- blaðsins kveður sér hljóðs þekkt ur Alþýðuflokksmaður á Vest- fjörðum, Matthias Jónsson húsa smíöameistari á ísafirði. Honum fast orð á þessa leið: „Eg er Alþýðuflokksmaður, en algjörlega andvígur kjördæma- breytingunni. í stað þess að byggja lýðveldinu traustan grundvöll með viturlegri stjórnarskrá, er rokið i það hvað eftir annað á 1 fárra ára fresti að breyta henni í samræmi við stundarhagsmuni ákveðinna flokka, án tillits til hvað þjóðinni er fyrir beztu. Slík vinnubrögð hljóta að leiða til ófarnaðar. Eg tel að vísu sjálfsagt að jafna beri atkvæðisréttinn, en um það eru allir flokkar sam- mála og það er hægt að gera án þess að leggja niður núver- andi kjördæmi landsins með því að svifta þau sínum sérstaka fulltrúa á Alþingi. Enginn vafi er á, að ef kjör- dæmabreytingin nær fram að ganga mun hagur dreifbýlisins fara stórum versnandi. Þing- maður einmenningskj ördæmis er alltaf undir smásjá fólksins og ber einn fulla ábyrgð gagn var{ kjósendum sínum. Hann greiðir betur fyrir fjárfestingu sunnudaginn kemur. og framförum svo atvinna verð ur þar meiri og afkoma fólks ins betri. Lífsafkoma okkar og framtíð er því undir því kom in að við berum gæfu til að fella frambjóðendur þríflokk- anna við þessar kosningar og standa vörð um sjálfstæðan til- verurétt kjördæmanna. Þeir Alþýöuflokksmenn eru margir, sem eru nú sömu skoð unar og Matthías Jónsson, „Olög geta orcSift ónota- lega Ianglíí“ Úlfur Ragnarsson læknir hef ur skrifað margar ágætar grein ar í Kjördæmablaðið. Hann mun vera óháður i stjórnmálum og þarf þvi eigi að láta nein flokkssjónarmið hefta sig. í einni af greinum sínum segir hann þessi eftirtektarverðu orð: „Okkur vantar ekki brauð, — en það er að verða iskyggileg- ur hörgull á íslendingum, hrein um, sterkum og drenglyndum mönnum, sem bera nafnið með sóma. Mönnum, sem þora að vera trúir hinu bezta í sjálfum sér, hvað sem flokksstjórnin seg ir. Það vantar menn. . . . Einu sinni neitaði þjóðin að láta völdin í hendur blindra flokkssjónarmiða. Það var í for setakosningunum 1952. Mér seg ir svo hugur um, að nú sé meira í veði en þá. Forsetar eru dauð legir menn, en ólög geta orðið , ónotalega langlíf. Nýju kosninga | lögin eru hættulegri fyrir það, ! að brýr eru brotnar og gamalli | hleðslu raskað. Það er sjaldan j reist við aftur, sem jarðýtan hef i ur rutt um koll. Þessi lög girða l fyrir, að aftur verði breytt í sama horf, ef reyndin yrði slæm, Frakkar urðu að sætta sig við að halda aftur í einræðisátt. Svo gæti einnig farið fyrir okkur, ef kjósendur þekkja ekki sinn vitj unartíma." Þeirri skoðun, sem hér kemur fram, vex nú óðfluga fylgi um allt land, jafnt meðal óháðra manna sem flokksbundinna. Það myndi siðar þykja mikill og góður atburður, ef svo færi á árinu 1959, að hið þrieina flokksvald yrði að lúta í lægra haldi fyrir heilbrigðri dóm- greind kjósendanna. Furíuleg vinnubrögí Forkólfum Sjálfstæðisflokks- ins hefur bersýnilega komið þaö á óvart að flokksböndin skyldu ekki halda í kjördæmamálinu, eins og svo mörgum málum öðr- um. Viðbrögð þeirra hafa hvorki orðið mikilmannleg né drengi- leg. Þeir hafa lagt kapp á að elta uppi alla fyrri flokksmenn, sem þeir hafa vantreyst eitt- hvað i kjördæmamálinu, og þó alveg sérstaklega þá, sem hafa látið skoðun sína i ljós. Reynt hefur verið með illu eða góðu að fá þessa menn til að falla frá sannfæringu sinni og gefa gagn stæðar yfirlýsingar við það, sem þeir hafa haldið fram. Þessar að farir þeirra forkólfa Sjálfstæð- isflokksins minna á margan hátt á þá aridlegu kúgun, sem við- gekkst í Þýzkalandi Hitlers. Sem betur fer, er íslenzkt stjórnarfar enn svo frjálst, að óvandaðir stjórnmálaforingjar geta ekki öllu meira en sýnt viöleitni í þessa átt. Hins vegar sýnir þetta vel, hvert krókunnn beygist, ef hinar auknu hlutfallskosningar gætu orðið til þess að kollvarpa þingræðinu eins og í Þýzkalandi á sínum tíma. „Vottorc$ið“ í Fregnmiíanum Einna ljósasta dæmið um þetta efni, er meöferð íhaldsins á Kristni í Borgarholti. Hann hafði á opinberum bændafundi staðið að samþykkt tillögu, er andmælti kjördæmabreyting- unni. Kjördæmablaðið birti síð- an viðtal við hann, þar sem ekki var annað né meira sagt en kom fram í tillögu þeirri, er Kristinn hafði samþykkt í viður vist fjölda manna. Nægir það eitt til að sanna, að viðtalið var rétt haft eftir. Þrátt fyrir þetta, sendi Sjálfstæöisflokkurinn út Það rétta í málinu ,kom svo í ljós, er Kristinn lét ritstjóra Kjördæmablaðsins í té eftirfar- andi yfirlýsingu: „Að gefnu tilefni vil ég taka það fram, að það er rétt eítir mér haft í Morgunblaðinu og Fregnmiðanum, að ég erSjálf stæðismaður, en óánægður með kjördæmafrumvarpið. Apnað í áðurnefndum blöðum sem mér er eignað er ekki eftir mér haft og er því ekki rétt. Borgarholti, 15. júní 1959, Ki'istinn Jónssón/ Þessi yfirlýsing' Kristins tekur af öll tvímæli um það, að við- talið i Kjördæmablaðinu var rétt og að Fregnmiðinn og Mbl. höfðu eignað Kristni ummæli, sem hann hafði aldrei sagt. Hér skal ekki rætt um það, hvernig ,,vottorðiö“ í Fregnmiðanúm og Mbl. er tilorðið, það má hins vegar öllum vera ljóst, að þar hefur verið beitt starfsaðferðum, sem vel sæma lærisveinúm Hitl ers. En Sjáiístæðisflokkurinn mun ekki hindra ófarir sínar1 í kjör- dæmamálmu með slikum að- förum, heldur hljóta þær að vekja aukna andúð á þeim mál- stað, sem útheimtir slík vinnu brögð. Yfirlýsing Gunnars Blöð SjálfstæðisflokkstoS'ihafa enn ekkert minnzt á þá yfir- lýsingu Gunnars Thowþdsens, sem hann gaf á fundum;-£jálf- stæðismanna i Vestur-ísafjarðar sýslu og siðar var sagf /yá hér í blaðinu. Yfirlýsingu þessá 'var ekki hægt að skilja á áðra leið en þá, að hefðu Sjálfstæðísfiökk urinn og Alþýðuflokkurton ver ið í stjórn saman á s. l.isumri, myndi hafa verið samið við Breta á þá leið, að fjögra mjlna fiskveiðilandhelgin hefði ,hald- izt alls staðar við’ landið, nema út af Vestfjörðum og á' Selvogs grunni. Síðan Tíminn sagði frá þess ari yfirlýsingu Gunnars eru nú liðnir fjórir dagar, án þess i að nokkuð hafi verið minnzt á hana í Mbl. og Vísi. f þeirri þögn getur ekki annað fallizt en að rétt hafi verið sagt frá yfirlýsingu Gunn ars. Það er næsta ljóst að gera sér grein fyrir því hvaða „ ieið ingar það hefði haft, éf áúkur samningur lieíði verið gerðu.. Er lendir togarai' hefðu aukið vt-iðar CFramhald á 8/sfih:).

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.