Tíminn - 22.08.1959, Blaðsíða 5

Tíminn - 22.08.1959, Blaðsíða 5
5 TÍMINN, laugardaginn 22. ágúst 1959. Margir ísl. munu hafa löng- un til að líta það land, scm dró a!S sér hugi svo rnargra hcr end ur fyrir löngu og leiddi til bú- ferlaflutnings og nýs Iandnáms. Það var því þakksamlega þegið þeigar sendiherra Dana, E. A. Knuth, greifi, flutti nokknun ís lendingum boð um að konia til Grænlands sem gestir Grænlands málaráðuneytisins, — en grun lief ég um, að Ludvig Storr, áð alræðismaður, hafi átt drjúgan þátt í að boðið var til fararinn- ar. í Frá Reykjavík var farig snemma anorguns 18. ágúst með flugvél frá Flugfélagi íslands og komið eftir fjögurra stunda flug til Narssas uak sunnarlega é ves)ttirstirönd Grænlands. Mér var sagt að Narss , asuak þýddi „stóra sléttan“, en ef það nafn hefur verið dregið af landslaginu.i þá myndum við í- mynda okkur víðara svæði en raun bar vitni, en þó var þar lundirlendi mikið samanborið við það sem gerðist á öðrum þeim stöðum, sem við heimsóttum þar í landi. Flugvöllurinn, sem á stríðs árunum var þetektur undir nafn- j inu „Blue West 1“ og gerður var og starfræktur af Bandaríkjamönn tim, liggur í Eiríksfirði innarlega, en Eiriksfjörðúr heitir nu Tunugd ilfik. Flugvöllurinn er allstór steinsteyptur, og mörg hús eru þarna og standa flest auð og yfir j gefin. Bandaríkjamenn eru fyrir alllöngu hættir að hafa aðsetur á þessum ®tað og um hríð var ekk ert starfslið við völlinn, en nú hafa Danir tekið völlinn í notkun og hafa þarna 11 starfsmenn. Fyr ir botni dalsins, sem flugvöllurinn er í, rísa háir tindar, sem minna á Baulu í Borgarfirði. í fjallshlíð um upp frá flugvellinum vex grá víðir og birkikjarr, sem virtist með Hrikalegur og fagur hafísjaki á lygnum EiríksfirSi undan BrattahiíS. Myndirnar tók Birgir Thorlacius. Birgir Thorlacíus, ráðuneytisstjóri: Grænlandsferð voru á þremur stöðum: kirkju- grunnur, og þar skarnmt frá rústir af ibúðarhúsi og peningshúsum, en síðan all miklu fjær rústir af öðru íbúðarhúsi. Á öllum þessum stöðum sjást lágar vegghleðslur úr grjóti og hellur reistar á rönd í einni tóftinni, eins og til að afmarka bása í fjósi, nema hvað á einum stað var notað hvalbein. Fornminjar þess ar eru nú I umsjá danska þjóð- minjasafnsins. Núverandi hús í Brattahlíg voru snotur timburhús. Ásinn, sem Brattahlíð stendur í, er ekki til komumikill, en handan fjarðarins eru svipmikil fjöll og þegar lengra kemur út með þessum langa firði svipuðum þroska og vig eigum að eru há fjöll á báðar hendur. — Það venjast því hér. Jökultunga teyg var sgiskin og blítt veður í Bratta ist niður dalverpið, og á, sem lax var sagður í, fellur þar til sjávar, en ekki tókst dr. Snorra Hallgríms syni að færa sönnur á að lax væri þarna, þótt hann eyddi þeim tíma vig ána, sem aðrir vörðu til að matast. í garði Eiríks rauða Handan fjarðarins, gegnt flug vellinum, er hinn forni bær Eiríks rauða, Brattahlíð, og getur þar enn að líta allmiklar rústir Á grænlenzku heitir staðurinn hlíð. Nokkrir bláhvítir jakar flutu á lygnum firðinum. Yfir landinu var svipaður blær og á kyrrum haustdegi á íslandi. Ræktað land en mjög lítið í Brattahlíð og lítil spretta. Nokkrar kýr voru þar á beit. i grænlenzkri niðursuðu- verksmiðju Frá Brattahlíð var farið með tveimur vélskipum út Eiríksfjörð. Gróður virtist meiri austan megin Qagssiarssuk. Brattahlíg hefur fjarðarins, kjarr í hlíðum á all- staðið í dalverpi eða stórum löngu svæði. Fram úr þröngum hvammi. Lækur fellur þar í fjörð firði milli brattra og nakinna fjalla inn og í brekkunum sitt hvoru megin síóðu nú 18 hús, — íbúðar hús, peningshús, kirkja og skóla hús. Kirkjan og skólinn eru í sama húsi: Kirkja í norðurendan ýttust margir jakar út á Eiríks fjörð. Voru sumir þeirra mjög stórir. Er við sigldum skammt frá einum slíkum jaka, tók hann að hreyfast og valt um, vaggaði síðan verksmiðja, en rækjuveiði er mik ii í Eiríksfirði. Eins og alls staðar annars staðar var okkur tekið af mikilli gest risni Sýndi Richard Höegh, for stjóri fiskiðjuversins, okkur stað inn og bauð okkur að lokum til máltíðar sem hann kallaði „auka bita“. En ef slík máltíð er auka bi'ti á hans búi, þá munu þeir naumast mösulbeina, sem eru þar landsverzluharinnar Virtust fles-t- ar vörur fáanlegar,' en auk þess eru í báenum tvær ‘einkaverzlanír. Mcðal höfundanafna á bókum sá ég nafn Gunnars Gunnarssonar, og við nánari athugun reyndist þarna vera saga JBorgaræt'tarinnar á grænlenzku. Við áfgréiðslu í verzluninni voru mestmegnis Græn lendingar, konur og karlar, en um 100 Danir eru búse'ttir i Juli Ráðuneytisstjórarnir Sigtryggur Kiemenzson og Henrik Sv. Bjornssón hjá kirkjunni í Júlíönuvon — reisulegri byggingu. >* 1 A víðavangi Leyniskýrslan um Inn- kaupastofnunina Eins og blaðlesendur hafá vafalaust veitt athygli, hefur for: stjórastaðan við Innkaupastofn- un Reykjavíkur nýlega verið auglýst laus til umsóknar. Ástæff an er sú, að uppvíst hefur orðiff um slíkt sleifarlag og mistök varðandi rckstur hennar, að bæj arstjórnarmeirihlutinn hefur ekki talið sér annað fært en að breyta til um yfirstjórn hennar. Andstæðingar íhaldsins í bæj- arstjórn Reykjavíkur hafa oft gagnrýnt rckstur Innkáupastofn- unarinnar. Sjálfstæðismenn hafa hins vegar talið hana í röð þeirra bæjarfyrirtækja, sem væru bezt rekin, og hafa því svaraö þess- um ádeilum fullum , hálsi. Svo vissir þóttust þeir í sinni sök, að þeir fcllust á, að sérstakri nefnd yrði falið að rá'nhsáka rekstur hennar, og ætluðu þeir með því að afsaniia ároður and- stæðinganna. Niðurstaða nefnd- arinnar varö hins vegar á alít annan veg. Skýrsla nefndarinnar var svo óhagstæð fyrir. Innkauþa stofnunina, að bæjarstjórnin hefur látið bæjarfulítrúunum hana I té sem algert trúnaðár- mál. Það var í sambandi viff þessa skýrslu, sem borgarstjóri licimtaði á bæjarstjórHárfUndi í sumar, að orðið væri: tekið af Þórði Björnssyni, en þegar það fékkst ekki, fékk liann til veg- ar komið, að fundinum var liald- ið áfram fyrir luktum tjyrum. Á- stæðan var sú, að Þórður rifj- aði upp nokkur atriði úr skýrsl linni. Þessi skýrsla Iiefur nú leitt til þess, að bæjarstjórnarmeiri- hlutinn Iiefur séð þann Icost vænstan að setja nýja yfirstjórn yfir Innkaupastofnunina og ráða nýjan forstjóra. En þrátt fyrir það munu Reykvíkingar lialda áfram að spyrja: Hvcrs vegna er skýrslan um rekstur Inn- kaupstofnunarinnar ekki birt? Hvers vegna verður bæjarstjórn- in að fjalla um Iiana á lokuð- um fundi? Hvað er hér verið að fela? Og hvernig mun rekst- ur annarra bæjarfyrirtækja vera fyrst þetta er það fyrirtækið, er bæjastjói'iiameirihlutinii taldi sér hættuminnst að láta ranu- saka? »ín en skólinn í hinum syðri. Þetta um hríð eins og skip á öldum og var mjög snotur bygging ytra sem flaut svo kyrr á hafinu á ný. innra og vel um allt gengið. Sami Frá Brattahlíð til Narssak var maður annast kennslu- og prests um þriggja tíma ferð á skipi. Þorp störfin. (Börnin voru nýbyrjuð í ið Narssak, — en nafnið mun skólanum og hópuðust umhverfis þýða „slétta“, stendur við vog und okkur með skólatöskur sína,- á ir háu fjalli. Þar búa um 700 bakinu. Þau voru feimin og fámál manns. íbúðarhúsin standa dreift og svöruðu fáu þótt á þau væri yrt, um hæðir og brekkur við rætur en aftur á móti veifuðu þau og fjallsins. Næst víkinni er fiskiðju hrópuðu glaðlega þegar við lögð ver, niðursuðuverksmiðja og verzl um frá landi. Heldur virtist landið unarhús Grænlandsverzlunarinnar. þarna harðbalalegt og ræktun lít Minnti útlit þeirra Íítillega á il, enda sýnilega mjog jarðgrunnt. gömlu dönsku verzlunarhúsin á Rústir frá tíg norrænna manna Djúpavogi. Þarna var m. a. rækju í fullu fæði. — Þegar við lögðum frá landi í Narssak sat hópur barna á klöppunum við voginn og veif aði ákaft og hrópaði til okkar í kveðjuskyni, þó að þau gæfu sig Jítið að okkur meðan vig vorum í betra færi. Borgarættin á grænlenzku Flugferðin frá Narssak til Jui: aneháb tók tæpar fimmtán mín útur. í þorpinu búa um 1800 manns í fallegum limburhúsum, sem standa í brekkum upp frá allstórum vogi. Þarna er mikill verzlunarstaður og í búð Græn fvö grænlenzk börn á rústum baejar Elríks rauða 4' Brattahlfð, Sér til fjalla yfir fjörðlnn. aneháb. Við komum tveir í aðra einkaverzlunina og var eigandinn og fleiri landsmenn hans þar við afgreiðslu. Verzlunin var lítii, enl vbruúrval virtist töluvert. Þegar við spurðumst fyrir um minjagripi í þessari einkaverzlun og eins í Grænlandsverzluninni, þá var íall izt á að við mættum greiða þá í íslenzkum peningum, þótt senni lega hafi það fremuf stáfag af vinsemd en áhuga á okkar ágæta gjaldeyri. Julianeháb er fallegur og snyrti legur bær, og lega hans minnir á Capri sögðu þeir, sem þangað höfðu komið. Við gistum í húsi húsmæðraskólans, sem er nýtí og einkar vistlegt. Þegár skóiinn starfar, eru þar 24 stúlkur í heirna vist. Herbergi og húsbúnaður er eins og slíkt gerist bezt, enda var okkur sagt að skólinn hefði kostað mikið fé. í sambandi við þelta skólahús er byggður barnaskóli og er þar á sama hátt vandað til allra hluta. Þótt við værum síður en svo matarþurfi eftir mót'tökurna,. í Narssak skammri stundu áður, þá sátum við þarna mikla veizlu. Fluttu þeir þar ræður Finn Niel sen, skrifstofustjóri í Grænlands málaráðuneytinu, sem zar farar stjóri okkra, og bæjarstj. í Julaene liá, H. Kanutsen en Stef. Jóh. Stef ánsson, sendiherra, þakkaði með ágætri og skemnitilegri ræðu. Bæjarstjórinn og kona hans voru í þjóðbúningum sínum, en þjóð búningur grænlenzkra kvenna er forkunnarfagur. Sáum við' ekki aðrar konur í þjóðbúningi en þessa og eina skólastúlku. (Framhald á 7. *Xðu) Skattastefna SjálfsíætSis- ! flokksins Mbl. birtir nú hverja grein- ina á fætur annarri, þár sem ráðizt er harðlega gegn „skatt- ránsstefnunni“.. Þess. getur blaðið að sjálfsögðu ekkí, áff flokkur þess liefur samþykkt fús lega alla þá skattá, sem nú eru í gildi, aðra en stóreignaskattinn. Gegn lionuin barðist hánn með hnúum og hnefum. Eini skattur- inn, sem Sjálfstæðisflokkurinn væri líklegur tli að afnema, ef hann fengi völdin. væri því þessi skatíur. Það þýddi óhjá- kvæmilega að í staðinn yrði aff Iiækka álögur á þeim, sem éru efiiamiiiiii. Sjálfstæðisflokkurinn vill þannig létta sköttum af Iiiniim ríku og skattræna þá efnaniinni þeiýn mur meira. Vill þjóðin; efla slíka skattstcfnu? Sagnaritun Mbí. Mbl. forðast að minná á, að Sjálfstæðisflokkurinn hefur tví- vegis hindrað á þessu ári, að Byggingarsjóður ríkisins fengi aukið fjármagn til íbúðaiána í kaupstöðum og kauptúnum. t fyrra skiptið gerði hann þetta á þingi í vetur, er hann felidi til- lögu Framsóknai'manna uih að láta Byggingarsjóð fá verulegan hluta af tekjuafgangi ríkisiha 1958. í síðara skipti gerði iiaim þetta á þingi nú, þegar hann Iét svæfa tillögiir Ilúsnreðismála stjórnarinnar, er Þói arini^ Þórar- insson lagði fyrir þingið. ’... Til þess að draga atliyglihá írá þessu, ler Mbl. farið að Mrta kafla úr sogu. kúsBæðiáina>ánh$ (Framhald-á4í?-síðU)L-.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.