Tíminn - 21.10.1959, Qupperneq 5

T í M I N N , miðvikudaginn 21. október 1959.
Hinir bersyn
bæjarr
Það eru nokkrir staðir hér í
Reýkjavík, sem bera ennþá nöfn,
er tilheyrðu þeim tímum er heims
styrjöldin síðari geysaði, og er-
lendár herstöðvar vor-u víðs vegar
unr bæinn. Einn slíkur staður er
sunnan megin Suðurlandsbrautar-
innar, gegnt býlinu Múla, og hlaijt
hann nafnið ,,Herr,kólacampur“ og
hefur þe.ssi nafngift loðað við æ
síöan.
Eftir að herinn hvar ur Reykja-
vík. fluttust húsnæðislausir ís-
iendingar í hina yfirgefhu her-
mannpjskála, sem voru á þ'eim ár-
um það eina húsnæöi sem bæjar
yfirVöldin höfðu yfir að ráða iil
handa húsnæðislausu fóiki.
Hermanna.'kálar þessir reynduct
mörgum heldur bágborið framtíð
arhúsnæði. Hins vegar voru heldur
litlir möguleikar á að fá að byggja
hús, :þar sem stjórnarvöld landis-
ins tafcmörkuðu mjög íhúðaliúsa-
byggingar.
Vegna mjög mikillar eftjrspurn
ar á lóðum, sem ógerlegt reyndis’t
að fá, var mönnuin gefinn kestur
á að byggja smáhus ofan víð
braggahverfið, því þar voru vatns-
og skólpleiðslur fyrir, sem herinn
hafði lagt. Margir urðu til að not
færa sér þsnnan möguleika, og
fljótlega myndaðis't hér hver'fi
smáhúsa.
Þetta urðu mikil viðbrigði fyrir
þá sem áður höfðu búið í hriplek-
um og köldum hermánnaskálum,
að' eignast riú sómasamlegt þak
ýfir sig og sína, þó geta manna
væri mjög af skornum skammti,
var árangurínn því ánægjulegri.
Þarna virtist sem sagt allt' vera
í bezta lagi, eins og marka mátti
af því að fyrir kosningar árið 1903
á'tti Sigurður Bjarnason ritstjóri
Morgunblaðsins, blaðaviðtal við
einn af framámcnnum þeGsa nýja
hverfis, þar sem lýst var af mikl-
um fjáigleik, dugnaði og framtaks-
semi þess fólks, sem hér var að
reisa sér heimili af mikilli elju-
semi, en af sama skapi litlum efn-
um. Og ekki var látið si-tja við það
eit-t, heldUr voru síffur Morgun-
blaðsins skreyttar Ijósmýndum
sem teknar voru hér í hverfinu,
þannig að öllum mætti ijóst verða
hvað þarna var að gsras-t. Nei,
það voru ekki maðkarnir í mys-
unni me?( þetta hverfi fyrir þær
kosningar, en síðan hefur mikið
vatn runnið tll sjávar, og márgt
breytzt frá því sem þá vár, en að
því verður vikið síðar.
En í þesGU biaðavifftali mátti
■greinilega lesa milli línanna
hversu bæjarstjórnarmeirihlutinn
væri stoltur af því einstakiings-
framtaki sem þarna væri að verki.
Þet'ta var sem >sagt að verða eitt
fyrib.nyndar hveríum bæjari-ns,
og bent á það öðrum til eft.ir-
breytni, og er mönnum ekki grun
iaust um að það hafi verið h'aft
til hliðsjonar þegar smáíbúðahverí
in voru reyst.
En Adam var ekki lengi í para-
dís. Um léyfí til bygginga á þe.ss-
um húsum var frá upphafi allt
heldur í lausu loft:, en þó mun
í flestum tilfellum hafa verið um
munnleg-t leyfi að i'æöa, en eitt-
hvað mun þó hafa verið byggfr ri
ieyfis, enda slíkt látið a£skir:L:v-|
laust að 'kalla.
. . Nú kom að því að þegar menn
voru búnir að leggja allt sitt í
þessar byggingar, og koma sér upp
•— í flestum tilfellum — sómasam
legum húsum, að menn færu að
verða uggandi um þag að þessi
hún fengju að standa þar sem þau
voru komin, svona réttindalaus,
þar sem þetta svæði væri óskipu-
lagt, og þarna ættu að rísa stór-
hýsi s.s. verksmiðjur o.fl., og þá
yrðu öll þessi hús ag víkja, og
þá ag sjálfsögðu á kostnað eig-
endanna sjálfra, isem í engu til-
felli hefðu til þess fjárhagslegt
ibolmagn að fjarlægja þau, því var
það, að menn fóru aðleita hóf-
anna hjá bæjaryfirvöldum um að
fá lóðarréttindi fyrir þessi hús.
En þá kom nú skyndilega annað
hljóð í strokk'nn, nú var ekki leng
u,. talað um hið „stórhuga- og dug
mikla“ fólk, sem þarna byggi. held
ur lá. ð í það skína að þarna væri
heimtufrekur iausingjalýður sem
beejaryfirvöldin héfðu miskunað
>sig ýfi'r, og mátti sk:ij3 að það
væri eins me'ð hann og þann
, gamla“ að ekki mælti rétta hon-
um lirla f'ngurinn án þess að hann
heimtaði alla hendina, og brást
meirlhluti bæjaryfirvaldanna við
hihn raiðasti, og vildl í engu .sinna
þessum málaleitunum. Þessu vildu
menn hér í hverfinu hins vegar
;ekk> una og gripu þá til þess ráðs
seffi oft hefur gefist vel, að'Gtofna
félag til þess að verða mætti í
krafti samtakanna að einhverju
fengist áorkað.
Síðan hóf þeíta félag skelegga
baráttu fyrir því ag lóðarréttindi
fengust, og eftir mikjð þjark og
þref fenguGt þessi réttindi að l'ok-
um en — áðeins til tíu ára,
Nú var' það svo, -að menn héldu
á'fram að byggja hér hús án leyf-
is, þar sem ekkert raunhæft var
g'ert 'af hálfu' bæjaryfirvaldanna til
að síö'ðva þessar byggingar, þar
til vorið 1957 að bæjarráð Gendi út
tilkynningu þess efnis að tilgangs
lauSt væri með öllu að reisa slík
nús, þar sem í þau fengi.st hvorki
vatn eða rafmagn.
Þegar þessi 'íilkynning var sénd
út, af hálfu bæjarráðs, cr sannan-
legt, að a.m.Ic. átía hús voru ltom-
in langí í byggingu, og sllm að
fuiiii bú'zn, en þrátt fyrir það hef-
ur ekki fengizt í þáu rafmagn, þó
vitað :é að bæjaryfirvöldin hafi
viðurkennt að þau hús sem byrjað
var á. effa fullbúin voru áúur en
fyrrnefnd tilkynning var aend út,
e:gi jafn mikinn rétt á rafmagni
og hin húsin í hv.erfinu.
Það er dálítið kaldranalegt, að
fýrir kosningarnar á s.l. vori,
skyldi bæriiin taka sig til, að láta
setja upp hér í hverfinu, götuljós
ker Gem þó voru ekki tengd fyrr
en nú í hau.vt, meðan fjöldi fólks
verður að bua við öiiuljós, eða
sitja í myrkrinu að öðrum kosti,
mönnum fannst bæjaryfirvöldin
hefðu fyrst átt að snúa sér að
því að leysa rafmagnsmál íbúðar
húranna, heldur en að vera að
dunda v'ð slíka iðju um hásumar-
ið, sem engin þ'örf var á fyrr en
meg haustinu, en það voru kosn-
ingar fyrir dyrum, o-g það þuff’ti
að sýna íbúum hverfisins að þeim
hefði ekki- alveg verið gleymt og
þá var li'elzt að gera það á þennan
máta.
Þann 20. febniar 1959 Gkrii'aði
fél. Smáhúsaeigenda við Suður-
landsbraut, öllum meðlimum bæj
arstjórnar Reykjavíkur bréf, þar
sem málið' var rækilega skýrt,Log
þeir beðnir að hlutast til um það,
hver í sínu lagi, ag þeim órétti
sem eigendum þessara húsa væru
be: ttir yrði aflétt, og þeir settir
við sama borð og aðrir í hverfinu.
Eina svarið sem fékkst, var til-
laga sem Alfreð Gíslason flut'ti um
að þessum húsum yrði veitt leyfi
fyrir rafmagni, sem auðvitað var
vísað í bæjarráðslíkkistuna af
meirihluta bæjarstjórnar.
Næst var svo bæjarráði skrifað
hréf dagsett þann 6. október 1959,
þar sem vísag var til hins fýrra
bréfs, og látin í ljós undrun og
óánægja yfir afgreiðGlu þessa máls
— eða öllu heldur afgréiðsluleysi
— þrátt fyrin í-írekaðar .tilraunir
til að fá á því viðunandi lausn.
Nokkrum dögum síðar var svo haf-
ist handa um undirskriftasöfnun
undir áskorun til bæjarráð'S, um
að veita þessum húsum rafmagn
nú þegar, undi,- það rituð nöfn
sín um tvö hundruð íbúar þessa
hverfis og þeir listar síðan af-
he?:Ur borgarstjóra, mánudaginn
þann 12. b.m. og var ætlast til
að Jr'in lagði þá fram á bæjar-
stjórnarfundi, sem haldinn var
þriðjudaginn 13. b.m. en það lét
hann ógert. En á þeim sama fundi
var þó síðara bréfið tekið fyrir,
og þar ko.sin þriggja manna nefnd
til að ,,athuga“ málið og gera um
það tillöour -til bæjarráðs og mega
allir vita hvað slík afgreiðsla muni
haldgóð þar sem sú ,,athugun“
gæti tekið a.m.k. nokkra mánuði
og vafasamt að yrði með árangri.
Enda slík athugun algerlega óþörf,
þar er stjórn fél. SmáhÚGaeigenda
vig Suðurlandsbraut var búin að
sencla bæjarráði hverja skýrsluna
af annarri þar sem taiinn var upp
fjöldi húsanna, íbúatala þeirra,
ásamt upplýsingum um hvenær
byrjað var á þeim, og annað sem
máli þó'tti iskipta. Svo að augljóst
var að þessi nefndarkosning er að
eins sýndaratriði, gerð til þe.ss
einS og tefja málið og draga það á
langinn fram yfir kosningar. Enn-
fremur má benda á það í þessu
sambandi, að meiri parturinn af
bæjarfulltrúunum, meg forseta
bæjai’stjórnar í broddi fylkingar,
var í Gumar, rétt eftir kosningarn
ar búinn að koma hér í hverfið og
skoða og kvnna sér með eigin aug
um ástand þessara húsa, svo þar
af sést hveru konar hráskinnaleik
hér er um að ræða.
Það ætti ekki ag þurfa að lýsa
því fyrir nokkrum manni, hvernig
það muni vera að búa í rafmagns
lausum, og í sumum tilfelum
vatnslau -um húrain, nú -þegar vet-
ur fer í hörid, þaö ætti hver að
geta sagt sér sjálfur. Fyrir utan
nú það, að til skuli vera inn í
miðri höfuðborg íslands, manna-
bústaðir sem eru rafmagnGlausir,
pg það á 20. öld. Slíkt hlýtur að
teljast íil meiri háttar fornminja,
og á e.t.v. að skoðast sem slíkt,
þó að menn telji rafmagn eit't
þeirra sjálfsögðuGtu mannréttinda
sem hver borgarbúi ætti að e:ga
hei'.níingu á. Enda heyrir maður
nú æ oftar þessa spumingu: Hvers
á þetta aumingja fólk að gjalda?
ndru narefni
Alþýðublaðið skrifaði nýlega ritstjórnargrein um skattamál
og telur það undrunarefni Revkvíkinga, hve menn sleppi
misjafnlega við að greiða opinber gjöid.
Þetta er hverju orði sannara hjá Alþbl. Framtölin eru
vafalítið mjög misjafnleg-a ábyggileg. Við því er ekki annað
að gera en að halda lögunum í heiðri. En það er einnig
undrunarefni margra, hvers vegna ýmsir þekktir og vel metnir
forystumenn jafnaðarmennsku og réttiætis, sleppa með að
greiða lágt útsvar.
Flestir venjulegir skattþegnar þurfa að greiða mun hærra
útsvar en tekjuskatt, og ber aS gera það, eflir þeim reglum,
sem talið er að lagðar hafi verið til grundvallar við niður-
jöfnun í Reykjavík. En undantekningar frá þesSari régíu
njóta m.a. þessir ágætu foringjar jafnaðarmanna, sem gert
1
er að greiða:
Áki Jakobss'on
Gylfi Þ. Gíslason
Jón Axel Pétursson
Magnús Ástmarsson
Útsvar:
Kr. 14000.00
— 20600,00
— 28100,00
•— 18700.00
Tekjuskatt:
Kr. 23538,00
— 33037,00
— 37804,00
— 22424 00
Hvers vegna þessir góðu menn sleppa með svo lágt útsvar,
væri vel til fallið, að Alþbi. dundaði við að upplýsa. Er þetta
máske ný jafnaðarsíefna? Eða gætir hér annarra áhrifa, sjúk-
leika, veikinda, elli eða hægrabross?
Skattgreiðandi
Eða eru e.t.v. þæjaryfirvöldin
reiðubúin til að taka vig þessu
fólki, og Gjá því fyrir sómasamlegu
húsnæði, þegar þau hafa með
þrjósku sinni og' þvergirðingshæt'ti
hrakið þe'tta fólk úr húsum sín-
lim, og gert það um leig eigna-
laust. Nei, það er ólíklegt, þá hef
ur eitthvað hækkað hagur
Strympu meira en verið hefur
hingað til. Það stendur ekki á yfir
völdurn bæjarins, þegar innheimta
á Gkatta eða útsvör af þessu fólki,
þá er sko enginn miskun hjá
Magnúsi, þá eru húsin þess tekin
fullgild til að fara undir uppboðs
hamarinn, þó þau séu til einskÍG
nýt og ekki til annars en ýta þeim
á sorphauga eins og hveriu öðru
drasli, þess uta-n.
Nú fara í hönd kosningar til
Alþingis íslendinga, og þá þykir
oft mikið við liggja að sem bezt
sé búið ag eþgnunum, og þeiti
gert all't sem þægilegast og hæg
ast fyrir. Og það gæti svo farið'
að fáist ekki viðunandi lausn ;
þe-su máli, nú fyrir kosningar, ad
íbúar. þessa hverfis, sem ski’ifuði
nöfn sín undir áskorunina tií.
bæjarráðs, og Gem standa aliir sen.
einn maður um þessa sjálfsögði.
rét'tlætiskröfu, hefðu afgreiðslw
þessa máÍG og viðbrögð meirihlutí’.
bæjarstjórnarinnar til þess, í hug.-.
þegar þeir ganga ag kjörborðim.
þann 25. þessa mánaðar.
í stjórn fél. Smáhúseigenda
við SuðurlandGbraut:
Guðbrandur Benediktsson, forn:
Axel Clausen, ritari.
Kristján Jónsson, gjaldkeri.
Valdimar Lárusson, meðstj.
Óiafur TheódórGson.
Valdníðsla félagsmálaráðherra
Friðjéns Skarphéðinssonar
í Reykjavíkurbæ er nú ekki
meira um annað talað, en hina
! ófyrirleitnu valdníðslu Friðjóns
Skarphéðinssonar, þegar hann,
| sem félagsmálaráðherra, vék þeim
' Sigurði Sigmundssyni og Hannesi
Pálssyni frá störfum í Húsnæðis-
i málastjórn og fyrirskipaði saka-
| málarannsókn á þá, en lét stuðn-
' ingsmenn sína þá Eggert Þor-
steinsson óg Rágnar Lárusson
sitja áfram.
Eins og allir vita, er ekkert lán
veitt af Húsnæðismálastjórn nema
aílir samþykki, og engin ákvörðun
gild varðandi önnur mál, nema
fyrir því sé samþykki meiri hluta
hús'næðismálastjórnar.
Allir þeir 4 húsnæðismála-
stjórnarmenn, sem taka ákvörðun
itm lánveiíingu eru þ.ví sam-
ábyrgir, og ekki er hæg-t að koma
fram ábyrgð á lánveitingu á einn
frekar en annan. Ef einn er sekur
þá eru allir sekir.
Valdníðsían
' Félagsmálaráðherra, Friðjón
Skarphéðinsson, virðist þó slá því
föstu, samkvæmt kröfu Morgun-
blaðsins, að hinir pólitísku and-
stæðingar hans séu sekir en sam-
herjar hans saklausir. Hvernig lízt
þjóðinni á, að slíkur maður skuli
einnig vera dómsmálaráðherra?
Eu ekki Alþýðuflokksbrodd-
arnir orðnir fullkomlega berir að
því að vóra auðsveipt verkfæri
Sjálfstæðis'flokksins, og að nota þá
svívirðilegustu valdníðsiu, sem
nokkurn. tíma hefur« þekkzl á ís-
Iandi?
Hverjar eru ástæðurnar
fyrir Friðjónsrannsókn
Ef dýpra er skyggnst, þá er hægt
að sjá hvaða ástæður rnuni vera
fyrir þessu ófyrirleitna embættis-
verki félagsmálaráðherra. Nær tvö
þúsund lánsumsækjendur bíða með
óafgreiddar lánsumsóknir. Flestir
þessara manna munu vera í hinum
mestu vandræðum. Frá því Friff-
jón Skarphéðinsson hefur setzt í
stól félagsmálaráffherra, hefur
hann, sem ráðherra húsnæffismála,
ekki hreyft hönd eða fót til þess
að beita sér fyrir auknu fjármagni
til íbúffarlána. Flokkur ráðherra,
Alþýffuflokkurinn og stuðnings-
flokkur hans, Sjálfstæffisflokkur-
inn, hafa þvert á móti, í krafti síns
þingfylgis, komiff í veg fyrir að
nokkru fjármagni væri beint til
íbúffarlána, urnfram lögboffnar
tekjur byggingarsjóffs. Allir þing-
menn Alþýffuflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins felldu á vetrar-
þinginu þá tillögu Framsóknar-
flokksins að taka hluta af tekju-
afgangi ríkisins 1958 til íbúðar-
iána. Slíkt var þó alltaf gert, þeg-
ar Eysteinn Jónss'on var f.iármála-
ráðherra. Alþýðuflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn kusu heldur
að éta út tekjuafganginn. Þá varð-
aði ekki um hag húsbyggjenda.
Á sumarþinginu svæfðu þessir
sömu fiokkar meff forsetavaldi
þingsályktunartillögu Þórarins
Þórarinssonar um 05 milljón
króna tekjuöflun fyrir vefflána-
kerfiff. Þó bent væri á öruggar og
framkvæmanlegar leiðir til að
afla þessa fjár, þá daufheyrðus
þessir flokkar viff öllu slíku.
Nægir peningar
tii bílakaupa
Hinir tvö þúsund húsbyggjenó
ur máttu standa uppi allslaúsir ;
meðan tugmilljónum króna va:
varið til ýmissa stórbygginga; sen.-
gátu beðið öllum að meinalausu.
Ríkiss-tjórn Alþýðuflokksins s;
um að bankarnir lánuðu tugi millj
óna til bílakaupa. Á sama tíma o:
enginn húsbyggjandi fékk ' sms
víxil til íbúðar sinnar. Þessu vai.
luísbyggjendum ætlað aff gleynit
meff því að höfffa sakamálarann
sókn á Iiina pólitísku aiidstæðing:
Alþýffuflokksins og Sjálfstæði-
flokksins í húsnæðismálástjórt.
Þvílík rannsókn álti að taká upi
hug húsbyggjenda fram yfir kosr.
ingar.
Sakamálarannsókn
í pólitískum tilgangi
Félagsmálaráðherra, Friðjót;
Skarphéðinsson, ásamt öllum A
þýðuflokknum og Sjálfstæði;
flokknum á Alþingi, er sannur ac
því að hafa á þessu ári staðið' geg'i
allri fjáröflun fyrir veðlánakerfi
Það er sök félagsmálaiáðherri
og stuðningsflokka hans, að þús
undir íbúoarbyggjenda standa m
uppi fjárvana meff íbúffir sínai
hálfgerffar, eða meff fjárnámskröt’i
reidda yf-ir höfffi sér.
Á sama tíma -hafa þessir S'önu'
flokkar hluíazt tii um að milljón;
tugum væri veitt til bílakaupa o^
Eramhald á bls. 8.