Tíminn - 24.12.1959, Page 1

sögulega flugferÖ
bls. 7
Eliiabeth Kenny, bls. 3.
GróSur og garðar, bls. 5.
Fílabeinshöllin, bls. 6.
Aðfangadagskvöld, bls. 9.
43. árgangur.
Reykjavík, fimmtuclaginii 24. desember 1959.
281. bla»
Sennilegasta skýringin á orðinu Brandajól þykir vera sú, að þá
Braiiöafói hafi menn lagt stærri branda í eldinn en á öðrum tímum til að
þurfa ekki að vera að afla nýs brennis á hátíðisdegi. Og brandarnír hafa mátt vera vænir til
að endast yfir fjórheilaga hátíð. Myndin hér að neðan er birt í tilefni af því að nú eru stóru-
brandajól.
Þar
sem ijosm loga
er lífið bjart og gott
Það er gamall og góður ís-
lenzkur jóiasiður, að hafa uppi
um jólin öll þau ljós, sem
framast vorður við komið;
reka myrkrið burt úr hverjum
krók og kima. Áður voru
kertin einr. helzti ljósgjafinn,
og einn þáttur jólaundirbún-
ingsins var að steypa kerti,
svo hver íjölskyldumeðlimur
fengi sitt kerti til jólanna.
Nú er öldin önnur, og raf-
magnið hefur leyst kertin af
hólmi. Samt eru jólin ennþá
hátíð Ijósanna, þótt meira sé
orðið um lýsingu í skammdeg-
inu en áður var. Reykjavík log-
ar í ljósum og skreytingum, en
hún er ekki ein um það. Úti
um landið er einnig brugðið upp
Ijósum og ýmiss konar jóla-
skreytingum.
Tré, bjöllur og stjörnur
Á Akureyri fara ljósaskreyt-
ingar fyrir jólin mjög í vöxt.
Húsin eru uppljómuð og yfir
aðalgöturnar eru strengdar
snúrur með upplýstum bjöllum
og stjömum. Verzlanir hafa
smekklegar og skemmtilegar út-
stillingar og beita marglitum
ljósum þar óspart.
UppljómaSar kirkjutröppur
.Ein sérkennilegasta og feg-
ursta ljósaskreytingin á Akur-
eyri, er við tröppurnar upp að
kirkjunni, en þær eru 113 tals-
óskar lesendum sínum
og landsmönnum
öllum
GLEÐILEGRA JÓLA
- árs og friðar
ins. Sitt hvorum megin við þær
hefur verið komið upp sam-
felldri, marglitri ljósaröð, alla
leiöina upp. Akureyrarbær og
íþróttafélag Akureyrar gekkst
fyrir þvi, að láta gera skauta-
vell á íþróttvellinum, og raf-
veitan lýsti það upp, og er einn-
ig prýði að því, ekki hvað sízt
þegar stæltir líkamar skauta-
mannanna þjóta yfir ísinn.
Náttúran hiálpar til
En náttúran hjálpar einnig
til við að seta jólasvip á bæ-
inn. Dag eftir dag eru þar still-
ur og frost, svo marrar í snjón-
um, þegar stigið er á hann, og
Pollurinn er spegilfögur íshella
alla leið út að tanga. Fólkið,
sem fer um göturnar, önnum
kafið við jólainnlsaup, verður
fyrir áhrifum af öllum þessum
jólasvip, og bætir það enn á
allan jólasvip yfir bæ og bú-
endum.
Sveitabæirr.ir skreyttir
Þegar ekið er fram Eyjafjörð,
vekur það athygli, að sveita-
bæirnir hafa einnig tileinkað
sér hina nýju jólaljósatækni.
íEinkum er þetta áberandi í
Öngulsstaðahreppi, .því þar má
heita að hver bær sé upplýstur
af marglitum rafljósum, annað
hvort húsin eða trjágarðarnir
umhverfis þau.
Þrjú jólatré
í Vestmannaeyjakaupstaö
hafa verið sett upp þrjú jóla-
tré, og verzlanir skreyta glugga
sína með jólalegum útstillingum
og fögrum ijósbrigðum. Ein-
stöku hús í einstaklinga eigu
hafa veriö skreytt með jóla-
seríum, en sumir munu ætla að
bregða upp sínum ljósum á síð-
ustu stund, svo þAu verði ekki
orðin að vana, þegar kemur að
sjálfri jólahátíðinni.
Aðalgötur nrteð Ijósasveigum
Á ísafirði eru allar aðalgötur
skreyttar með ljósasveigum, og
búðargluggar uppljómaðir. Á
Silfurorgi er stórt og fallegt
jólatré, sem er jólagjöf til bæj-
arins, frá Hróarskeldu, sem er
vinabær ísafjarðar í Dan-
mörku. Annað jólatré stendur
ljósum vafið á flötinni framan
við sjúkrahúsið, og hið þriðja
á Austurvelli.
Allir hafa einhvern tíma á ævinni heyrt talað um litlu og
stóru brandajól, en færri hafa sennilega Jeitt hugann að því,
hvernig það nafn er til komið, eða hvað það þýðir. Þar sem
þau jól, sem nú fara í hönd, eru stórubrandajól, reyndi blaðið
að verða sér úti um einhverjar upplýsingar um þessa mál-
venju.
í orðabók Sigfúsar Blöndal er
svo sagit, og Björn Halldórsson
borinn fyrir, að stórubrandajól
hafi verið. þegar fjórheilagt var,
það er að segja, fjórði dag-ur jóla
var sunnudagur. Þess ber að gæta
í þessu sambandi, að áður fyrr
var sjálf jólaháfíðin lengri en nú
er, þannig að þriðji' i jólum var
haldinn hátíðlegur líka, en ekki
eins og nú er, að annar dagur jóla
er síðasti d-agur sjálfrar jóiahá-
tíðari'nnar. Li'tlubrandajól eru hins
vegar, þegar aðfangadag ber upp
á sunnudag.
Litlir og stórir brandar
Margar gétgá'tur eru uppi um
það, hvernig nafn þetta er tilkom-
ið, og hvað það þýði. Sú skýring,
■sem sennilegust er talin, er sú,
að nafnið sé dregið af eldibrönd-
um þeim, sem þurfti •til jólahalds-
i'ns, að þegar stóruhrandajól voru,
hefði þurft stærri' hranda, til þess
að eldur í þeim enti®t út jóladag-
ana. Hins vegar er það auðskilið
mál, að minni branda þurfti þegar
litlubr-andajól voru. Hvernig á því
Framhald á 2.. síðu.
Eisenhower hygg-
ur á fleiri lang-
NTB.—Washington 23. des.
Eiseniiower forseti hyggur á
fleiri langferðalög á næsta ári.
Er haft fyrir satt í Washi'ngton,
að forselinn sé í sjöunda himni
yfir, hv-ersu vel tókst hið mi'kla
ferðalag hans til landa í Asíu, •
Afríku cg Evrópu. Efti-r áramót- •
in hyggist hann heimsækja Suður-
Ameríkuríki. Þá sé hann að hugsa
um að fara til hinna fjarlægari
Asíulanda aft loki'nni Rússlands-
förinni. í þá för hyggst forsetinn
taka með alla fjölskyldu sína,
konu, syni og barnabörn.
Þá séu læknar forseians orðnir
þess fullvissir að hann þoli vel
slík 'ferðalög, -sé þess aðeins gætt
að hann fái regiulega hvild.
Vorangan af jólaveðrinu
um sunnanverða Evrópu
Slydda eöa rigning í Skandinavíu, en hvít jól
verða um mestan hluta Bandaríkjanna
NTB—London og Ósló, 23.
des. Veðurstofur spáðu yfir-
leitt hlýindum og góðu jóla-
veðri í flestum löndum Mið-
og Vestur-Evrópu. í Frakk-
iandi og Ítalíu þykir mönnum,
sem vorangan sé komin í
ioftið, en kuldar og illviðri
hafa verið óvenjumikil í Suð-
ur- og V-Evrópu í vetur. í
Skandinavíu er nokkru kald-
ara og búizt við snjókomu eða
slyddu í Noregi víða.
í ikvöld talaði norski veðurfræð
ingurin-n Erling Frogner í norska
útvarpið og lýsti veðurhorfu-m fyr-
ir Noreg og næstu lönd reyndar
lik-a. Taldi hann, að kólna myndi
talsv-ert, en þó óvíða vera mifcil
snjókoma, nema þá norðan til.
Rauð jól í Mið-Evrópu
Þegar kemur suður í Evrópu
verða hvít jól aðeins upp til fjalla.
Ni-ður á láglendinu er hlýviðri og
sums staðar mikil rigning, -svo sem
í Austurríki og í Sviss, þar sem
léysingin hefur komið af stað «njó
fióðu-m á stöku stað. í Frakklandi
og Ítalíii eru hlýindi og vorangan
i iofti.
Hvít jól í Bandaríkjunum
Hms vegar munu verða hvít jói
um mikinn hluta Bandaríkjanna
að þessu ;sinni. Er kal-t í veðri og
víða snjókoma í Norður- og Austur
-fylkjum Bandarikjanna. Ekki þyk-
ir öllum ’Slíkt góð jólasending, þar
eð hálir vegir og snjós’kaflar hafa
valdið verulegum uniferðartruflun-
um og 'slysum. Stórhríð gekk yfir
New York fylki í gær. Kunnugt var .
um 13 -manns, -sem leitaði læknis
vegna kals eða annarra sára af
völdum kuldanna. Síðasta sólar-
hring hafa 23 beðið bana vestra í
bílslysum eða orðið úti.
Jólatónleikar útvarps
ins í Dómkirkjunni
Ríkisútvarpið efnir til jólatón-
leika í Dómkirkjunni 29. des.
n. k. Efnisskráin verður í sam-
ræmi við jólin, helguð hátíð-
legri tónlist barokktímans og
skyldra tímamóta. Hljómsveit
útvarpsins leikur undir stjórn
Hans Antclitsch en einleikar-
ar eru Páll ísólfsson, Björn
Ólafsson, Karel Lang (óbó) og
einsöngvari Sigurveig Hjalte-
sted.
Konsertinn hefst á kynningu á
verkum Henry Purceli, sem á 300
ára fæðingarhátið tun þessar
mundir. Þá verða einnig leikionr.
verk eftir Bach, tvíleikskonsert
fyrir fiðl-u og óbó. 'Enn fremur
verða leikin- ver-k eftir son hans,
Johan Christian Bach.
Einsöngur
Sigurveig Hjaltested syngur
með undirleik dr. Páls ísólfsson-
ar þrjú andleg lög f-tir Bach,
Gle.vm þú ei' mér, Jesús heimsins
ljúfa ljós, Ó Jesúbarn kært. Þá
•lei'kur dr. Páil verk eftir Johan
Pachelbel írá Niirnberg, einn af
andlegum fyrirrennurum Bachs.
Er mikill fengur að kynmast þeim
brautryðj anda tilbrigðal istari-nnar
en sérstök tegund þess forms er
einmi'tt sú Chaconne er Páll lei-k-